Εκπαίδευσις Τέκνων για Ζωή στο Νέο Κόσμο — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Εκπαίδευσις Τέκνων για Ζωή στο Νέο Κόσμο

«Αφήσατε τα παιδία να έρχωνται προς εμέ, και μη εμποδίζετε αυτά.»—Λουκάς 18:16.

1. Ποιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι γονείς σήμερα, και ποιες είναι οι απόψεις για την επιτύχη λύσι του;

ΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, μεγάλου ενδιαφέροντος για όλους τους αφωσιωμένους γονείς σ’ αυτή την περίοδο πριν από τον Αρμαγεδδώνα, είναι το πρόβλημα της κατάλληλης ανατροφής τέκνων στη θεία εύνοια. Όσο περισσότερο το κράτος υπεισέρχεται στον τομέα των δικαιωμάτων των γονέων, τόσο δυσκολότερο γίνεται το πρόβλημα. Η κοινωνία του σημερινού παλαιού κόσμου που παρακμάζει, αναλαμβάνοντας διαρκώς περισσότερον έλεγχο επάνω στον τομέα της ανατροφής και εκπαιδεύσεως των νέων, ζητεί να υποβιβάση στο κατώτερο αντιχριστιανικό της επίπεδο τους υψηλούς κανόνας της Βιβλικής εκπαιδεύσεως που παρέχεται από θεοσεβείς γονείς. Εκείνοι που έχουν μια όρασι της κοινωνίας του ερχομένου νέου κόσμου, λαμβάνουν υπό σοβαράν έποψιν αυτό το ζήτημα. Παρατηρούν ότι οι αληθινοί λάτρεις του Ιεχωβά σε προηγούμενες εποχές αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα και το έλυσαν εφαρμόζοντας τις καλά δοκιμασμένες, υγιείς αρχές εκπαιδεύσεως και διδασκαλίας που βασίζονται στις Γραφές. Ότι αυτοί οι παλαιότεροι θεοσεβείς γονείς είχαν επιτυχία, μαρτυρείται από τη Βιβλική αφήγησι της ζωής πολλών πιστών δούλων του Θεού οι οποίοι από την παιδική ηλικία εξεπαιδεύοντο στην ευσέβεια. Σ’ αυτούς εξεδηλώθη η εύνοια του Ιεχωβά και έλαβαν μια βεβαιωμένη ελπίδα ζωής στο νέο κόσμο.—Εβραίους 11:8-40.

2. Ποια εκπαίδευσις φέρνει θεία εύνοια, και τι εσήμαινε αυτό για τους μάρτυρας του Ιεχωβά;

² Η εκπαίδευσις που φέρνει θεία εύνοια δεν είναι Αμερικανική, Βρεττανική, Γαλλική, Γερμανική, ούτε ακολουθεί οποιαδήποτε άλλη μόρφωσι της κοινωνίας του παλαιού κόσμου. Μάλλον η εκπαίδευσις που υπολογίζεται είναι θεοκρατική, Χριστιανική. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα πιθανά μέλη της κοινωνίας του νέου κόσμου, ηλικιωμένα και νεαρά, πρέπει να επανεκπαιδευθούν για να μάθουν νέες κατευθύνσεις που περιλαμβάνουν υψηλοτέρους κανόνας. Αυτό ακριβώς συνέβη κατά τη διάρκεια των περασμένων πολλών ετών στην παγκόσμια κοινότητα των μαρτύρων του Ιεχωβά οι οποίοι ακολούθησαν μια απαράμιλλη σειρά μαθημάτων θείας εκπαιδεύσεως. Οι διδάσκαλοι των υπήρξαν ο Ιεχωβά Θεός και ο Υιός του Ιησούς Χριστός. (Ησαΐας 30:20) Από το ομοιόμορφο διδακτικό τους βιβλίο, την Αγία Γραφή, έμαθαν την καθαρή γλώσσα της Βιβλικής αληθείας. (Σοφονίας 3:9) Έτσι ο πιστός λαός του Ιεχωβά, που προήρχετο από πολλά έθνη και ήταν διασκορπισμένος σε όλη τη γήινη σφαίρα, εσφυρηλατήθηκε σ’ έναν ενοποιημένο κοινωνικό όμιλο. Στέκει σαν ένας ξεχωριστός λαός του νέου κόσμου με μια λαμπρή όρασι ενός διαρκούς θεοκρατικού πολιτισμού για το μέλλον. Ακόμη και τώρα αυτοί επιμένουν να εκπαιδεύσουν τον εαυτό τους και τα τέκνα τους σύμφωνα με τους υψηλούς Χριστιανικούς κανόνας που εκτίθενται στη Γραφή για τους πιθανούς υπηκόους του νέου κόσμου.

3. Τι ενδιαφέρον εξεδήλωσε ο Ιησούς για τα παιδιά;

³ Ο Ιησούς Χριστός, κατά την επίγεια διακονία του που διήρκεσε τριάμισυ χρόνια, ήταν το τέλειο πρότυπο που μιμούνται σήμερα οι Χριστιανοί στην εκπαίδευσί τους για να γίνουν υπήκοοι του νέου κόσμου. Ενώ ο Ιησούς ήταν ένας άνθρωπος εξαιρετικά πολυάσχολος στο να κηρύττη και να διδάσκη, δεν ήταν όμως τόσο πολυάσχολος ώστε ν’ αγνοή τα παιδιά του καιρού του. Ο Ιησούς αισθανόταν στοργή για τα νεαρά τέκνα των άλλων και τα εναγκαλιζόταν με τους γεμάτους τρυφερότητα βραχίονάς του. (Μάρκος 9:36) Έθετε με θέρμη τα χέρια του επάνω στα παιδιά και ανέπεμπε προσευχή γι’ αυτά. (Ματθαίος 19:13) Στους μαθητάς του συνιστούσε το πνεύμα της παιδικής πραότητος. (Ματθαίος 18:3) Ενέκρινε την παροχή καλών δώρων στα παιδιά και τα χρησιμοποιούσε ως παραδείγματα στις ομιλίες του. (Ματθαίος 7:11· Λουκάς 9:48) Παιδιά παρευρίσκοντο στις συναθροίσεις του μαζί με τους γονείς των και έκαμε τρία από τα μεγάλα του θαύματα περιλαμβάνοντας κι αυτά. (Ματθαίος 14:21) Το ένα ήταν η ανάστασις του μικρού κοριτσιού, της θυγατρός του Ιαείρου, και ένα άλλο ήταν η θεραπεία ενός παιδιού που είχε καταληφθή από δαιμόνιο και που ο Ιησούς παρέδωσε πάλι στα ανυπόμονα χέρια του έκπληκτου πατέρα του. Μια τρίτη περίπτωσις ήταν όταν ο Ιησούς εθεράπευσε με εξουσία που ήσκησε από μακριά, το νεαρό τέκνο ενός ακολούθου του βασιλέως. Ο Ιησούς καλούσε ακόμη με στοργή τους μαθητάς του «τεκνία».—Λουκάς 8:42, 54· 9:42 και Ιωάννης 4:49-51· 13:33.

4. Τι προσοχή έδωσαν οι μαθηταί τού Ιησού στα παιδιά;

⁴ Οι μαθηταί εμιμήθησαν τον Διδάσκαλόν των δείχνοντας επίσης μεγάλη αγάπη και ενδιαφέρον για τα παιδιά. Ο Πέτρος εχρησιμοποίησε τα καταλλήλως εκπαιδευμένα παιδιά ως παράδειγμα υπακοής. Έδειξε πώς οι πολύτιμες επαγγελίες του νέου κόσμου αφορούν επίσης και τα παιδιά των Χριστιανών. (1 Πέτρου 1:14· Πράξεις 2:39) Ο Παύλος συνιστά την περίθαλψι των παιδιών και τονίζει ότι πρέπει οι γονείς να αγαπούν στοργικά τα τέκνα των. (1 Θεσσαλονικείς 2:7· Τίτον 2:4) Ο απόστολος Ιωάννης γράφοντας μια από τις επιστολές του, περιελάμβανε και παιδιά στην προσφώνησί του. (2 Ιωάννου 1) Τόσο ο Παύλος όσο και ο Ιωάννης αναφέρονται στους Χριστιανούς ως σύνολον με τον χαρακτηρισμό «τεκνία». (Γαλάτας 4:19· 1 Ιωάννου 2:1) Έτσι βλέπομε ότι τα παιδιά και η αθώα πορεία των έτυχαν σημαντικής προσοχής στις ημέρες του Ιησού και της πρώτης εκκλησίας. Πώς μπορούμε, λοιπόν, εμείς, ως θεοσεβής λαός σ’ αυτόν τον εικοστόν αιώνα, να μη δώσωμε επιμελή προσοχή στην εκπαίδευσι των παιδιών και την ένωσί τους στις εκκλησιαστικές μας συγκεντρώσεις;

5. Τι ενδιαφέρον έχει για μας σήμερα το Λουκάς 18:16;

⁵ Αντίθετα προς τους Καίσαρας του κόσμου τούτου, οι οποίοι αποκλείουν τη Βιβλική εκπαίδευσι από τα σχολεία των, ο Ιησούς είπε θετικά, «Αφήσατε τα παιδία να έρχωνται προς εμέ, και μη εμποδίζετε αυτά.» (Λουκάς 18:16) Εδώ ο Ιησούς σαφώς συνηγορεί υπέρ μιας Χριστιανικής εκπαιδεύσεως των παιδιών θεοσεβών γονέων. Οι Χριστιανοί γονείς θα προσέξουν αυτή την εντολή ‘ν’ αφήσουν τα παιδία να έλθουν προς τον Ιησούν’. Δεν θα φέρουν επάνω τους καταδίκη όπως κάνει ο κόσμος που προσπαθεί να εμποδίση τα παιδιά ν’ ακολουθήσουν τον Χριστόν, τον Βασιλέα του νέου κόσμου. Χρειάζεται μόνο να αναφέρωμε την επαίσχυντη τακτική που ακολουθείται σε πολλές χώρες, όπου οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί του Καίσαρος αποβάλλουν καλής συμπεριφοράς τέκνα των μαρτύρων του Ιεχωβά, μόνο διότι η συνείδησίς των δεν επιτρέπει στα παιδιά αυτά να χαιρετούν εθνικές σημαίες, επειδή αυτό θεωρείται ειδωλολατρία και αντίθετο προς τις εντολές της Γραφής. (Έξοδος 20:4, 5) Παρά την έλλειψι κατανοήσεως και την εναντίωσι, εκείνοι που αποτελούν τον πιστόν λαόν του Ιεχωβά, καθώς και τα τέκνα των, θα εξακολουθήσουν να πειθαρχούν πρώτα στον νόμον του Θεού. (Πράξεις 5:29) Ως μέρος της αληθινής των λατρείας προς τον Ιεχωβά Θεό, οι μάρτυρες του Ιεχωβά θα εκπληρώσουν αυτό το χρέος στον Θεόν, αποδίδοντάς του ό,τι του ανήκει και θ’ αντισταθούν στους Καίσαρας, οι οποίοι δεν έχουν εξουσία να επεμβαίνουν στα Χριστιανικά δικαιώματα των γονέων να εκπαιδεύουν τα τέκνα των σύμφωνα με τις Βιβλικές κατευθύνσεις και εντολές. (Λουκάς 20:25) Ποιες, λοιπόν, είναι οι Χριστιανικές κατευθύνσεις και αρχές για την εκπαίδευσι των παιδιών, οι οποίες έρχονται σε αντίθεσι με τις εκπαιδευτικές μεθόδους του παρόντος πονηρού συστήματος πραγμάτων;

6. Περιγράψτε την αρχική εκπαίδευσι του Ιησού ως παιδιού και νεανίου.

⁶ Όταν ήταν παιδί, ο Ιησούς ο ίδιος έλαβε μια κατάλληλη, υγιά Βιβλική εκπαίδευσι. Η Ιουδαία μητέρα του Μαρία και ο θετός πατήρ του Ιωσήφ από τον οίκον του Δαβίδ, του έδωσαν τη συνήθη Ιουδαϊκή ανατροφή της εποχής εκείνης. Ως νεανίας, στα εφηβικά του χρόνια, ο Ιησούς εξακολούθησε να αποδίδη τιμή και υπακοή στους επίγειους γονείς του με πλήρη ευσεβή υποταγή. Σ’ αυτά τα χρόνια της διαπλάσεώς του ανεπτύχθη υγιεινά σε σοφία και σωματικό ανάστημα. Συγχρόνως, μελετούσε τις Εβραϊκές Γραφές και εμαθητεύετο ως ξυλουργός. (Λουκάς 2:47· Ματθαίος 13:55) Γι’ αυτή την αρχική περίοδο της ανθρωπίνης του υπάρξεως είναι γραμμένο: «Και κατέβη μετ’ αυτών, και ήλθεν εις Ναζαρέτ· και ήτο υποτασσόμενος εις αυτούς. . . . Και ο Ιησούς προέκοπτεν εις σοφίαν, και ηλικίαν, και χάριν παρά Θεώ και ανθρώποις.» (Λουκάς 2:51, 52) Στη ζωή του αργότερα ποτέ δεν μίλησε ο Ιησούς με αποδοκιμασία για τις αρχές και τις συνήθειες που εχρησιμοποιήθηκαν για την ανατροφή του στη θεία εύνοια.

7. Στη συνέντευξι που είχε ο νεαρός άρχων με τον Ιησούν, τι αποκαλύπτεται ως προς την εκπαίδευσι των τέκνων;

⁷ Σε μια περίπτωσι στη διακονία του, κάποιος νεαρός άρχων ερώτησε τον Ιησούν: «Διδάσκαλε αγαθέ, τι να κάμω δια να κληρονομήσω ζωήν αιώνιον; Και ο Ιησούς είπε προς αυτόν: . . . Τας εντολάς εξεύρεις, “Μη μοιχεύσης· Μη φονεύσης· Μη κλέψης· Μη ψευδομαρτυρήσης· Μη αποστερήσης· Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα.” Ο δε αποκριθείς είπε προς αυτόν, Διδάσκαλε, ταύτα πάντα εφύλαξα εκ νεότητός μου. Και ο Ιησούς εμβλέψας εις αυτόν, ηγάπησεν αυτόν, και είπε προς αυτόν, Έν σοι λείπει· ύπαγε, πώλησον όσα έχεις και δος εις τους πτωχούς· και θέλεις έχει θησαυρόν εν ουρανώ· και ελθέ, ακολουθεί μοι.» (Μάρκος 10:17-21) Από τούτο βλέπομε ότι, όταν ο Ιησούς συνέστησε την καινούργια και πιο σπουδαία απαίτησι για τον νέον, να γίνη μαθητής και διάκονος του Χριστού, δεν έθεσε κατά μέρος τις βασικές δίκαιες αρχές που βρίσκονται πίσω από τη διαθήκη του νόμου που είχε συνάψει ο Ιεχωβά Θεός με το έθνος Ισραήλ. Παραδείγματος χάριν, ο Ιησούς ανέφερε στον παραπάνω κατάλογο τη συνεχή ανάγκη ευπειθούς υποταγής των τέκνων στους γονείς. Έπειτα από χρόνια, ο Παύλος επίσης εχρησιμοποίησε την ίδια αυτή αρχή της πέμπτης εντολής, συνιστώντας την στους Εθνικούς Χριστιανούς της Εφέσου. (Εφεσίους 6:1-3) Ενώ, λοιπόν, οι εγκεκριμένοι νόμοι του Μωυσέως έλαβαν τέλος ως νόμοι για τον Ισραήλ όταν ο Ιησούς καρφώθηκε στο ξύλο του μαρτυρίου στο 33 μ.Χ., εν τούτοις οι αιώνιες αρχές που βρίσκονται κάτω από το νόμο παραμένουν ακόμη ως εφαρμόσιμες. (Κολοσσαείς 2:14) Ας εξετάσωμε, λοιπόν, μερικές από τις παλαιές βασικές αρχές και συνήθειες που ερρύθμιζαν την τυπική θεοκρατική κοινωνία των ημερών του αρχαίου Ισραήλ.

ΤΥΠΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ ΤΕΚΝΩΝ

8. Πόσο σπουδαία ήταν η εκπαίδευσις των τέκνων στην τυπική θεοκρατία του Ισραήλ;

⁸ Στη διάρθρωσι της ζωής της θεοκρατικής κοινωνίας, η οικογένεια είναι η βασική μονάς. Όπως ακριβώς ο Ιεχωβά Θεός διδάσκει, εκπαιδεύει και διαπαιδαγωγεί με την ράβδον της θεοκρατικής εξουσίας ολόκληρη την παγκόσμια οικογένεια των υιών και θυγατέρων του, έτσι και οι φυσικοί γονείς έχουν την πρωταρχική ευθύνη για τη διδασκαλία και εκπαίδευσι των παιδιών τους. Όταν ο Θεός ωργάνωσε το θεοκρατικό έθνος του Ισραήλ στο 1513 π.Χ., αυτή η ευθύνη των γονέων ενσωματώθηκε ως μέρος του νόμου της χώρας. Οι γονείς διετάσσοντο να εκπαιδεύουν τα τέκνα τους στην παιδική τους ηλικία όσον αφορά το καθήκον τους προς τον Θεόν τον μέγαν Ζωοδότην. Αυτό ήταν σπουδαίο για το έθνος εκείνο, διότι εγγυάτο ότι οι μέλλοντες πολίται του έθνους θα αγαπούσαν τον Θεόν και έτσι το έθνος θα εξακολουθούσε να βαδίζη στον υγιεινό του δρόμο. Ο Μωσαϊκός νόμος λέγει: «Άκουε, Ισραήλ· . . . ούτοι οι λόγοι, τους οποίους εγώ σε προστάζω σήμερον, θέλουσιν είσθαι εν τη καρδία σου· και θέλεις διδάσκει αυτούς επιμελώς εις τα τέκνα σου, και περί αυτών θέλεις ομιλεί καθήμενος εν τη οικία σου, και περιπατών εν τη οδώ, και πλαγιάζων, και εγειρόμενος.» (Δευτερονόμιον 6:4-7) Πώς εφήρμοζαν οι Ισραηλίτες την παραπάνω θεία εντολή, και ποια κατανόησι είχαν όσον αφορά το τι περιελάμβανε η εκπαίδευσις των νέων;

9. Τι εννοούσαν οι Ισραηλίτες με τον όρον «εκπαίδευσις»; Εξηγήστε.

⁹ Μιλώντας για εκπαίδευσι οι Ισραηλίτες εννοούσαν ότι περιελαμβάνετο σ’ αυτήν κάτι περισσότερο από την απλή παροχή γνώσεως στα τέκνα τους. Εκπαίδευσις εσήμαινε γι’ αυτούς διαπαιδαγώγησι του τέκνου σύμφωνα με την αυστηρή θεοκρατική διάταξι. Εσήμαινε υποταγή του τέκνου σε σταθερές κατευθύνσεις δικαιοσύνης. Η διανοητική εκπαίδευσις έπρεπε να τεθή σε εφαρμογή και να δημιουργηθή μια ανεξάλειπτη εντύπωσις στην τρυφερή διάνοια του παιδιού ως προς την αξία της. Ήταν σαν ένα φύτευμα και ανάπτυξις ενός νεαρού δένδρου ή κλήματος. Πρώτα το δένδρο ή κλήμα πρέπει να τεθή σε καλό έδαφος που ποτίζεται επαρκώς. (Ιερεμίας 17:7, 8) Το παιδί πρέπει να έχη καλή κατάστασι καρδιάς που παρομοιάζεται με «αγαθή γη», και έπειτα να εφοδιάζεται σταθερά με ύδατα Γραφικής γνώσεως. (Λουκάς 8:8) Αλλά αυτό δεν ήταν όλο που έπρεπε να γίνη: το δένδρο ή κλήμα πρέπει έπειτα να διευθυνθή ως προς το δρόμο της αναπτύξεώς του, είτε καθέτως όπως στην περίπτωσι ενός δένδρου, είτε οριζοντίως όπως στην περίπτωσι μερικών κλημάτων. Ομοίως, στην περίπτωσι ενός παιδιού, ο πατέρας και η μητέρα πρέπει να διευθύνουν προσεκτικά την πορεία της αναπτύξεώς του σ’ ένα καθωρισμένον αγωγό. «Υιέ μου, φύλαττε την εντολήν του πατρός σου, και μη απορρίψης τον νόμον της μητρός σου. Περίαψον αυτά διαπαντός επί της καρδίας σου, περίδεσον αυτά περί τον τράχηλόν σου. Διότι λύχνος είναι η εντολή, και φως ο νόμος, και οι έλεγχοι της παιδείας οδός ζωής.»—Παροιμίαι 6:20-23.

10. Τι εσήμαινε η «ράβδος», και γιατί ήταν αναγκαία η χρήσις της;

¹⁰ Αυτή η σταθερή κατεύθυνσις που εδίδετο στη νεαρή ευεπηρέαστη διάνοια εθεωρείτο αναγκαία εν όψει της αληθείας που εκτίθεται στις Παροιμίες: «Η ανοησία είναι συνδεδεμένη μετά της καρδίας του παιδίου· η ράβδος της παιδείας θέλει αποχωρίσει αυτήν απ’ αυτού.» (Παροιμίαι 22:15) Αν δεν εξεπαιδεύετο κατάλληλα από τον γονέα, η καρδιά ή η διάνοια του παιδιού ήταν προωρισμένη ν’ ακολουθήση το δρόμο της κοσμικής ανοησίας ή θανατηφόρου αφροσύνης. «Μη αφήνης ατιμώρητον το παιδίον σου· εάν κτυπήσης αυτό, θα σώσης αυτό εκ του θανάτου. Πρέπει να κτυπήσης αυτό δια της ράβδου, και ούτω να σώσης την ζωήν του.» (Παροιμίαι 23:13, 14, Μ.Μ.) Η χρήσις της ράβδου εδώ δεν ήταν κατ’ ανάγκην χρήσις κατά γράμμα ράβδου, αλλά η βεβαίωσις της ράβδου της εξουσίας των γονέων. Απλά λόγια, χωρίς την υποστήριξι της εξουσίας των γονέων, είχαν μικρό αποτέλεσμα. «Ο δούλος δια λόγων δεν θέλει διορθωθή· επειδή καταλαμβάνει μεν, αλλά δεν υπακούει· Παιδίον διεφθαρμένον καταντά δούλος και έρχεται τέλος εις θλίψιν.» (Παροιμίαι 29:19, 21, Μ.Μ.) Ο Μανωέ, ο πατέρας του Σαμψών, προσευχήθηκε πράγματι στον Ιεχωβά για να καθοδηγηθή στην εκπαίδευσι του παιδιού του: «Δέομαι, Κύριέ μου, ο άνθρωπος του Θεού, τον οποίον απέστειλας, ας έλθη πάλιν προς ημάς, και ας διδάξη ημάς πώς πρέπει να εκπαιδεύσωμεν το παιδίον, το οποίον μέλλει να γεννηθή.» (Κριταί 13:8, Μ.Μ.) Η εκπαίδευσις, όμως, υιών και θυγατέρων δεν ήταν εύκολη υπόθεσις. Δεν ωφελούντο όλα τα παιδιά από τη σοφή εκπαίδευσι των γονέων των, και έτσι αργότερα μερικά απεμακρύνοντο από την αληθινή λατρεία.

11. Πώς συμβαίνει να μην ωφελούνται όλα τα παιδιά από την ίδια υγιεινή διδασκαλία; Αναφέρατε παραδείγματα.

¹¹ Δύο παιδιά μπορεί να ελάμβαναν απαράλλακτη εκπαίδευσι και θεοκρατική διδασκαλία. Αλλ’ αν η κατάστασις της καρδιάς του ενός ήταν κακή, αδιάφορο πόσο έξοχη και αυστηρή ήταν η εκπαίδευσις, τα τέλη του θα μπορούσε να μην είναι σταθερά εδραιωμένα στις κατευθύνσεις της δικαιοσύνης. «Γνωρίζεται και αυτό το παιδίον εκ των πράξεων αυτού, καθώς συμπεριφέρεται καλώς ή κακώς.» (Παροιμίαι 20:11, Μ.Μ.) Πάρτε τα παραδείγματα του Ισμαήλ και του Ισαάκ. Ασφαλώς ο Αβραάμ έδωσε και στα δύο παιδιά την πιο καλή θεοκρατική οικιακή εκπαίδευσι. Εν τούτοις, αργότερα ο Ισμαήλ έχασε την πίστι και απεμακρύνθη εντελώς από την αληθινή λατρεία, ενώ ο Ισαάκ προσκολλήθηκε σταθερά στις πολύτιμες επαγγελίες του νέου κόσμου. Πάρτε επίσης τα παραδείγματα των διδύμων Ησαύ και Ιακώβ. Οι γονείς Ισαάκ και Ρεβέκκα είχαν δώσει αναμφιβόλως στους διδύμους την ίδια προσεκτική και επιμελή εκπαίδευσι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού που ήταν αποκαλυμμένο εκείνο τον καιρό. Ο Ησαύ έγινε κακός, αλλά ο Ιακώβ έφθασε να γίνη ένας θεοσεβής δούλος. Οι γονείς τότε όπως και τώρα δεν ήσαν υπεύθυνοι για τις κακές καρδιές που βρέθηκαν σε μερικά από τα παιδιά τους. Αλλά εφ’ όσον οι γονείς είχαν δικαιοδοσία επάνω σ’ αυτά, γινόταν προσπάθεια να κρατηθή ανακινημένο το «έδαφος» των καρδιών των με Βιβλική γνώσι, έτσι ώστε να καταστή δυνατόν να μεταμορφωθούν οι αδύνατες καρδιές των παιδιών που είχαν κακές τάσεις. Για τα παιδιά που είχαν καλές καρδιές και ήσαν σοφά στη θεοκρατική τους ανάπτυξι, είναι γραμμένο: «Καλήτερον πτωχόν και σοφόν παιδίον, παρά βασιλεύς γέρων και άφρων, όστις δεν είναι πλέον επιδεκτικός νουθεσίας.» (Εκκλησιαστής 4:13) Για περιπτώσεις σαν εκείνες του πιστού Ισαάκ και του Ιακώβ, οι οποίοι είχαν καλές καρδιές, είναι αληθινή η παροιμία της Γραφής, «Δίδαξον το παιδίον την οδόν την οποίαν πρέπει να ακολουθήση· και δεν θέλει απομακρυνθή απ’ αυτής ουδέ όταν γηράση.»—Παροιμίαι 22:6, Μ.Α.Μ.

12, 13. (α) Από πού παρείχετο η εκπαίδευσις στα παιδιά κατά τους προ Χριστού χρόνους; (β) Περιγράψτε την εκπαίδευσι που εδίδετο στα Ιουδαϊκά σπίτια.

¹² Φαίνεται ότι υπήρχαν τέσσερα ξεχωριστά μέρη όπου παρείχετο η εκπαίδευσις στα παιδιά κατά τους προ Χριστού χρόνους. Πρώτον, στο σπίτι· δεύτερον, στην εργασία· τρίτον, στις συναθροίσεις· και τέταρτον, στις εθνικές συγκεντρώσεις στην Ιερουσαλήμ. Θα εξετάσωμε το καθένα με τη σειρά του.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

¹³ Στο σπίτι ο πιστός Ιουδαίος πατέρας ελάμβανε την ηγεσία στην εκπαίδευσι των παιδιών του. Ο πατέρας δαπανούσε ένα μέρος κάθε ημέρας στο να δώση ειδική διδασκαλία. (Δευτερονόμιον 6:7) Η κυρία μέθοδος που χρησιμοποιείτο ήταν η μέθοδος της προφορικής διδασκαλίας μαζί με επανάληψι και ασκήσεις. Σπουδαίες Βιβλικές περικοπές από τον Νόμον, τους Ψαλμούς και τις Παροιμίες, απεμνημονεύοντο τόσο από τα αγόρια όσο και από τα κορίτσια. Από μια μικρή ηλικία φαίνεται ότι τα παιδιά εδιδάσκοντο να διαβάζουν και να γράφουν. Επίσης ελαμβάνετο πρόνοια να εντυπωθούν στη διάνοιά τους ορθοί τρόποι συμπεριφοράς ενώπιον των πρεσβυτέρων. Πάντοτε ο πατέρας κρατούσε τάξι στο σπίτι και χρησιμοποιούσε την ράβδον της εξουσίας για να διαπαιδαγωγήση τα παιδιά του και να διατηρήση τον σεβασμό. Τα παιδιά εδιδάσκοντο την τέχνη τού να ψάλλουν και μερικά εμάθαιναν να παίζουν μουσικά όργανα. Τα άσματα που απεστηθίζοντο ήσαν οι ψαλμοί, οι οποίοι είχαν ωραία μελοποιηθή. Το τραγούδημα αυτών των ψαλμών καθιστούσε ικανά τα παιδιά να μαθαίνουν να εκφράζουν με συγκίνησι πλήρως, απ’ την καρδιά τους, την αγάπη τους και την αφοσίωσί τους στον Ιεχωβά. Μ’ αυτό τον τρόπο οι πολλές Βιβλικές αλήθειες που περιείχοντο στους ψαλμούς εγίνοντο κτήμα τους. Αυτό φανερώνεται στην περίπτωσι του χορού των παιδιών που επανελάμβαναν από μνήμης μέρος του Ψαλμού 118 όταν χαιρετούσαν τον Ιησούν κατά την είσοδο του στο ναό, την 10η του Νισάν του 33 μ.Χ. (Ματθαίος 21:15) Προφανώς τα παιδιά το βρήκαν ευκολώτερο από τους θρησκευτικούς ηγέτας των Ιουδαίων, να αναγνωρίσουν τον Ιησούν ως τον Μεσσίαν, και έτσι εξεπλήρωσαν τον Ψαλμό 118.

14. Ποιες ευκαιρίες για εκπαίδευσι παρείχοντο στην ώρα του βραδινού φαγητού;

¹⁴ Το βραδινό φαγητό ήταν η μεγάλη ευκαιρία της ημέρας και γενικά μια ευκαιρία μεγάλης τέρψεως για τα παιδιά. Πολύ συχνά ο πατέρας φιλοξενούσε προσκεκλημένους. (Λουκάς 14:12) Όλοι οι πρεσβύτεροι που ήσαν παρόντες αφηγούντο συγκινητικές πείρες της ημέρας ή ειδήσεις για συμβάντα που είχαν λάβει χώραν μακριά και κοντά. Έπειτα, επίσης, οι νέοι άκουαν πάντοτε σοφές ρήσεις και Βιβλικές συζητήσεις. (Δευτερονόμιον 6:7) Τα παιδιά βρίσκονταν εκεί μόνο για ν’ ακούσουν και να μάθουν. Κατά καιρούς ίσως ένας πρεσβύτερος γυιός θα παρεκαλείτο να διαβάση κάποιο μέρος των Γραφών ή να απαγγείλη κάποια Βιβλική περικοπή που εξητάζετο από τους ωρίμους. Μια φορά το χρόνο στις 14 του Νισάν κατά το δείπνο του Πάσχα, υπήρχε το έθιμο να υποβάλλη ένα από τα παιδιά στον πατέρα του την ακόλουθη ερώτησι, «Γιατί αυτή η νύχτα διακρίνεται από όλες τις άλλες νύχτες;» Αμέσως ο πατέρας του είχε το καθήκον να εκθέση όλη την ιστορία του πάσχα στην οικογένειά του. (Έξοδος 12:3-27) Το θεοκρατικό σπίτι από κάθε άποψι εξακολουθούσε να είναι το βασικό κέντρον εκπαιδεύσεως. Σοφές και τρυφερές μητέρες και πατέρες εγίνοντο οι επιστήθιοι σύντροφοι των παιδιών των και των θυγατέρων των. Επλησίαζαν όλοι μαζί στις καθημερινές συντροφιές των και γύρω από τα πράγματα που τους ενδιέφεραν. Υγιείς εντυπώσεις που διαρκούσαν, εδημιουργούντο στις πολύ δεκτικές καλλιεργείας διάνοιες των παιδιών.

ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

15. Πώς εξησκούντο τα αγόρια για το βιοτικό τους έργο;

¹⁵ Τα παιδιά εμάθαιναν κυρίως όχι μόνο από ό,τι άκουαν στο σπίτι, αλλά επίσης με ζωντανές επιδείξεις του τι έκαναν οι γονείς των στο καθημερινό τους έργο. (Δευτερονόμιον 6:7) Το δεύτερο, λοιπόν, μέρος εκπαιδεύσεως επρόκειτο να είναι κοντά στους γονείς τους ενώ εκτελούσαν την εργασία τους. Στη διάρκεια της ημέρας τα αγόρια θα συνόδευαν τον πατέρα τους στους αγρούς ή στα εργαστήρια, για να παρατηρήσουν τον πατέρα τους να εργάζεται στο επάγγελμα που είχε διαλέξει. Εφ’ όσον τα αγόρια ήσαν ακόμη νεαρά, έπαιζαν εκεί τριγύρω, κοντά στον πατέρα τους, και διεσκέδαζαν. Αλλά όταν τα παιδιά εμεγάλωναν, εγίνοντο μαθητευόμενοι στον πατέρα τους, ο οποίος τους έδινε μικρές εργασίες να κάμουν και επώπτευε προσωπικώς να κάμουν την εργασία τους καλά. Με τον καιρό οι γυιοί εγίνοντο εξίσου επιδέξιοι με τον πατέρα τους σε οποιαδήποτε εργασία και αν ενησχολείτο. Αυτό μας υπενθυμίζει το πώς ο Δαβίδ έμαθε την τέχνη του ποιμένος και την εξασκούσε όταν ήταν μόνο δέκα ετών. (1 Σαμουήλ 16:11) Κατόπιν επίσης ο νεανίας Ιησούς (ή Γιοσούα) πρέπει να έμαθε την τέχνη του ξυλουργού από τον θετό του πατέρα Ιωσήφ, που τον είχε παρατηρήσει να εκτελή με εμπειρία όλες τις τεχνικές λεπτομέρειες του επαγγέλματος του. (Μάρκος 6:3) Μ’ αυτό τον τρόπο οι μικροί Δαβίδ και οι μικροί Γιοσούα ελάμβαναν την πρακτική τους εξάσκησι για το βιοποριστικό τους επάγγελμα.

16. Πώς εξησκούντο τα κορίτσια για το βιοτικό τους έργο;

¹⁶ Οι μικρές Σάρρες και οι μικρές Ραχήλ εμάθαιναν επίσης με το να βρίσκονται μαζί με τις μητέρες τους στη δουλειά. Όταν ήσαν πολύ νεαρά τα κορίτσια, έπαιζαν γύρω στο σπίτι κάτω από τα μάτια της μητέρας τους. Όταν μεγάλωναν, τους ανετίθετο αμέσως να βοηθήσουν τη μητέρα τους με διάφορες μικρές δουλειές. Μ’ αυτό τον τρόπο εμάθαιναν τους κανόνας της οικιακής επιστήμης σε όλες της τις μορφές, όπως στη μαγειρική, στο νοικοκυριό, στην ύφανσι και στο ράψιμο. Έφθαναν να γίνουν εξίσου επιδέξιες με τη μητέρα τους σ’ αυτά τα αναγκαία καθήκοντα. Τα κορίτσια εύρισκαν επίσης ευχαρίστησι και τέρψι στο να βοηθούν τις μητέρες τους. Πρέπει να αναφερθή επί πλέον ότι οι θυγατέρες του Ισραήλ ήσαν κατηρτιτμένες στο άσμα, στο παίξιμο μουσικών οργάνων και στο χορό.—Κριταί 11:34.

ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ

17. Περιγράψτε τη συμβολή της τοπικής συναθροίσεως στην εκπαίδευσι των νέων.

¹⁷ Η τοπική συνάθροισις ή κοινότης έπαιζε το μέρος της στην εκπαίδευσι των παιδιών. Στους μεταγενεστέρους Βιβλικούς χρόνους κάθε κοινότης διατηρούσε μια συναγωγή, όπου εγίνετο κάθε Σάββατο η συνάθροισις πρεσβυτέρων και νεωτέρων για ν’ ακούσουν τους Λευίτες και άλλους ωρίμους να διαβάζουν και να ερμηνεύουν τις Γραφές. (Πράξεις 15:21) Αυτές οι εβδομαδιαίες συναθροίσεις απεδεικνύετο πώς ήσαν μεγάλη πηγή Βιβλικής εκπαιδεύσεως για τους Ιουδαίους νεανίσκους και νεάνιδας. Στην πορεία των ετών θα εδιαβάζοντο και θα εξητάζοντο από τους ηγέτας αυτών των συναθροίσεων ολόκληρες οι Εβραϊκές Γραφές. Οι νέοι άνδρες και γυναίκες, καθώς και τα παιδιά, εκάθονταν ήσυχα ακούοντας προσεκτικά κάθε λέξι που εδιαβάζετο ή επροφέρετο. Έπειτα προφήτες που εταξίδευαν από καιρό σε καιρό ή άλλοι εθνικοί ομιληταί επεσκέπτοντο την τοπική κοινότητα για να προσφωνήσουν τη συνάθροισι της συναγωγής ή για να μιλήσουν στην αγορά. (Ματθαίος 4:23) Τα αγγέλματά των προκαλούσαν πολλή σκέψι, και επί ημέρες κατόπιν θα ακούονταν στα οικιακά δείπνα συζητήσεις των γονέων και των προσκεκλημένων των. Έτσι η κοινοτική εκπαίδευσις παρείχε τη συμβολή της στη διάπλασι των καρδιών και διανοιών των παιδιών σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Κυρίου.

ΣΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ

18. Ποια προμήθεια εκπαιδεύσεως εγίνετο στις εθνικές συγκεντρώσεις;

¹⁸ Ο Ιεχωβά, ο αριστοτέχνης εκπαιδευτής, έκαμε διευθέτησι για ένα τέταρτο ακόμη μέρος θεοκρατικής εκπαιδεύσεως των παιδιών του Ισραήλ. Αυτό ήταν η κατά περιόδους συγκέντρωσις όλων των Ισραηλιτών, πλουσίων ή πτωχών, στο κέντρον λατρείας που είχε προσδιορισθή από τον Ιεχωβά, δηλαδή, στον ναόν της Ιερουσαλήμ. (Δευτερονόμιον 12:5) Τρεις φορές το χρόνο οι γονείς έπαιρναν τα παιδιά τους σ’ ένα διεγερτικό ταξίδι στη μεγάλη πόλι της Ιερουσαλήμ για να παρακολουθήσουν εκεί τις θεοκρατικές εορτές. Καθώς οι χαρούμενοι όμιλοι ταξίδευαν προς την Ιερουσαλήμ, οι γονείς εδίδασκαν στα παιδιά τους μαθήματα γεωγραφίας επί τόπου. Γνωρίζομε ότι ο Ιωσήφ και η Μαρία έπαιρναν κάθε χρόνο μαζί τους το παιδί Ιησούν στην Ιερουσαλήμ. Χωρίς αμφιβολία, μ’ αυτό τον τρόπο ο Ιησούς έφθασε να γνωρίζη προσωπικώς όλους τους ιστορικούς τόπους της Γης της Επαγγελίας. Στον Ιησούν, όταν ήταν ηλικίας 12 ετών, εδόθη επίσης η ευκαιρία να υποβάλη ερωτήσεις στους πολυμαθείς ηγέτας στο ναό, για να ικανοποιήση την οξεία ερευνητική του διάνοια όσον αφορά τις προφητείες.—Λουκάς 2:41-47.

19, 20. Πώς ωφελούντο τα παιδιά από την επίσκεψί τους στην Ιερουσαλήμ;

¹⁹ Όχι μόνο το ταξίδι επλάτυνε τις διάνοιες των παιδιών, καθώς έβλεπαν την Παλαιστίνη σε όλη την παραδεισιακή της ομορφιά, αλλά και στην Ιερουσαλήμ εμάθαιναν να γίνωνται μέρος μιας μεγάλης οικογενείας του Ιεχωβά που περιελάμβανε εκατοντάδες χιλιάδων μέλη. Συναντούσαν συγγενείς και έκαναν καινούργιους φίλους από κάθε μέρος της χώρας. Αλλά περαιτέρω εκπαίδευσις παρείχετο κατά την εκτέλεσι των υπηρεσιών του ναού. Τα παιδιά, έχοντας αποστηθίσει σπουδαίες περικοπές της Βίβλου και έχοντας εκπαιδευθή στην τέχνη του άσματος, θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν νοημόνως όλες τις σημαντικές τελετουργίες που εκτελούσαν οι ιερείς. Καταλάβαιναν τις διεγερτικές ανταποκρίσεις της ψαλμωδίας που εψάλλετο από τις χιλιάδες των εξασκημένων Λευιτών ψαλτωδών. (1 Χρονικών 25:7) Όλα αυτά ενετύπωναν στα παιδιά τη μεγαλειότητα του Ιεχωβά, του Θεού των, τον οποίον υπηρετούσαν. Τους εγίνετο επίσης έντονη υπόμνησις του γεγονότος ότι ως αμαρτωλοί είχαν ανάγκη εξιλασμού. Μ’ αυτό τον τρόπο κατανοούσαν τη σοβαρότητα της πνευματικής των συγγενείας ως του περιουσίου λαού του Ιεχωβά.

²⁰ Προφανώς, η παρακολούθησις των μεγάλων συνελεύσεων του λαού του Ιεχωβά κάθε χρόνο, απεκορύφωνε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Ιουδαϊκής νεολαίας. Μπορούμε να είμεθα βέβαιοι ότι η ζωή των παιδιών στον θεοκρατικόν Ισραήλ ήταν γεμάτη χρώμα, πλούσια, υγιεινή και διεγερτική. Κανένας άλλος λαός στους αρχαίους χρόνους δεν έδειχνε τέτοιο ενδιαφέρον για τα παιδιά όπως οι θεοσεβείς Ισραηλίτες. Ποιος άλλος αρχαίος λαός έπαιρνε τα παιδιά του σε δαπανηρά μακρά ταξίδια τρεις φορές το χρόνο για να λατρεύσουν το Θεό τους σ’ ένα κεντρικό τόπο; Κανένας.

ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΣΗΜΕΡΑ;

21. Ποιες συνθήκες που υπάρχουν σήμερα, καθιστούν δυσχερή την παροχή θεοκρατικής εκπαιδεύσεως;

²¹ Τίθεται τώρα η ερώτησις, Είναι δυνατόν σήμερα ν’ ανατραφούν τέκνα στη θεία εύνοια, και σε ποιο βαθμό μπορούν αι μέθοδοι που εχρησιμοποιούντο από τους Ισραηλίτες να χρησιμοποιηθούν και σήμερα; Η σύγχρονη θεοκρατική εκπαίδευσις των παιδιών παρουσιάζει πολλά προβλήματα, κανένα όμως απ’ αυτά δεν είναι ανυπέρβλητο. Σήμερα, όπως προφητεύθηκε πριν από πολύν καιρό, ενεφανίσθησαν πολιτικά καθεστώτα, τόσον ολοκληρωτικά, όσο και λεγόμενα «δημοκρατικά», που αποστερούν τα παιδιά από την εκπαίδευσι των γονέων που φοβούνται τον Ιεχωβά Θεόν. (Αποκάλυψις 13:16, 17) Αλλά οι προσεκτικοί θεοκρατικοί γονείς θ’ αντισταθούν στην παρείσδυσι του κράτους σ’ αυτόν τον τομέα των οικογενειακών δικαιωμάτων. Θα υπακούσουν στην ανώτερη εξουσία του Θεού, συνεχίζοντας να διδάσκουν στα τέκνα τους ότι η υπακοή στους νόμους του Θεού και η γνώσις του Θεού είναι πράγματα υψίστης σπουδαιότητος. (Μάρκος 12:17) Επί πλέον, οι σύγχρονοι θεοκρατικοί γονείς έχουν να καταπολεμήσουν μια ανυψούμενη πλημμυρίδα προπαγάνδας του παλαιού κόσμου, που αποσκοπεί να καταλάβη και διαστρέψη τις διάνοιες των παιδιών. Το ραδιόφωνο, η τηλεόρασις, ο κινηματογράφος, κωμικά περιοδικά και ο τύπος γενικά, είναι όλα γεμάτα από μη θεοκρατική, ανθυγιεινή εκπαίδευσι. Ο συνετός γονεύς πρέπει να ελαττώση στο ελάχιστον αυτές τις πηγές δαιμονοπνεύστων διδασκαλιών και να προασπίση τις διάνοιες των παιδιών του από την κακή τους επιρροή. (1 Ιωάννου 4:1) Αν, και όταν, ο συνετός γονεύς προσφεύγη στο ραδιόφωνο, στην τηλεόρασι και στον κινηματογράφο, πρέπει να είναι εκλεκτικός.

22. Τι είναι «οικογενειακή ευθύνη»; Πόσο σπουδαίο είναι να αναπτύξωμε σήμερα «οικογενειακή αξία»;

²² Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να εξετάσωμε το ζήτημα της «οικογενειακής ευθύνης» όπως παρουσιάζεται νόμιμα στις Γραφές. Κάτω από τη Βιβλική αρχή της «οικογενειακής ευθύνης», όταν ο πατέρας ή η μητέρα ή και οι δύο γίνωνται άνομοι, η δυσμενής κρίσις επέρχεται σε ολόκληρη την οικογένεια των ανηλίκων τέκνων. Πάρτε το παράδειγμα του Αχάν, ο οποίος διέπραξε ένα θανατηφόρο παράπτωμα ενώπιον του Ιεχωβά. Ενεργώντας έτσι ο Αχάν επέφερε καταδίκη σε ολόκληρη την οικογένεια των τέκνων του και ελιθοβολήθησαν όλα μέχρι θανάτου μαζί του. (Ιησούς του Ναυή 7:1, 24, 25) Ο Παύλος μιλεί γι’ αυτή την αρχή αντιστρόφως, πράγμα που μπορούμε να το ονομάσωμε «οικογενειακή αξία». Αν ο πατέρας ή η μητέρα της οικογενείας είναι ένας πιστός και ενεργός Χριστιανός, αυτός ή εκείνη φέρνουν αξία σε ολόκληρη την οικογένεια των τέκνων. Ο Παύλος γράφει: «Διότι ο ανήρ ο άπιστος ηγιάσθη δια της γυναικός· και η γυνή η άπιστος ηγιάσθη δια του ανδρός· επειδή άλλως τα τέκνα σας ήθελον είσθαι ακάθαρτα· αλλά τώρα είναι άγια.» (1 Κορινθίους 7:14) Συνεπώς αυτό αποδεικνύει ότι τα ανήλικα τέκνα των Χριστιανών γονέων αγιάζονται εμμέσως ή λογίζονται άξια προστασίας στα όμματα του Θεού ώσπου να φθάσουν στην ηλικία της ατομικής ευθύνης. Σ’ αυτή, λοιπόν, την ημέρα της τελικής κρίσεως από το 1918, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για την τελική τύχη των ανηλίκων τέκνων των. Όταν θα εκραγή ο Αρμαγεδδών, όλα τα ανήλικα τέκνα που δεν βρίσκονται κάτω από αυτή τη διευθέτησι της «οικογενειακής αξίας» θ’ αντιμετωπίσουν εκμηδένισι χωρίς ελπίδα αναστάσεως. Αυτό φανερώνεται έντονα εις Ιεζεκιήλ 9:6, όπου είναι γραμμένο: «Γέροντας, νέους, και παρθένους, και νήπια, και γυναίκας, φονεύσατε μέχρις εξαλείψεως· εις πάντα όμως άνθρωπον εφ’ ου είναι το σημείον, μη πλησιάσητε.»

23. Αναφέρατε μερικά σημεία νουθεσίας που βρίσκεται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές όσον αφορά την ανατροφή των τέκνων.

²³ Οι θεοκρατικοί γονείς γνωρίζουν τι οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές λέγουν για την ανατροφή των τέκνων. Ο Παύλος δείχνει ότι ένας συνετός πατέρας πρέπει ‘να κυβερνά καλώς τον εαυτού οίκον, έχων τα τέκνα αυτού εις υποταγήν μετά πάσης σεμνότητος’. (1 Τιμόθεον 3:4) Επί πλέον ο Παύλος γράφει: «Οι πατέρες, μη παροργίζετε τα τέκνα σας.» (Εφεσίους 6:4) Δηλαδή, μην ενοχλείτε άσπλαχνα ένα παιδί και μην το αποθαρρύνετε με κανένα τρόπο. Γι’ αυτό το ζήτημα η Γραφή λέγει επίσης: «Οι πατέρες, μη ερεθίζετε τα τέκνα σας, δια να μη μικροψυχώσιν.» (Κολοσσαείς 3:21) Επιπρόσθετα είναι γραμμένο: ‘εκτρέφετε τα τέκνα σας εν παιδεία και νουθεσία του Ιεχωβά.’ (Εφεσίους 6:4, Μ.Ν.Κ.) Για να διαπαιδαγωγηθή κατάλληλα ένα παιδί, πρέπει να χρησιμοποιήται η «ράβδος της διορθώσεως». (Παροιμίαι 22:15, Μ.Α.Μ.) Αν οι γονείς ασύνετα αποτυγχάνουν να διορθώσουν τη συνδεδεμένη με την ανοησία καρδιά ή διάνοια των παιδιών όταν είναι μικρά και εύπλαστα, τότε κατά τη βέβαιη εκτέλεσι των σκοπών του Θεού, θα επιβληθή τιμωρία σ’ αυτά τα παιδιά. Η «ράβδος της διορθώσεως» που χρησιμοποιείται για ν’ απομακρύνη τα παιδιά από την οδόν του θανάτου που είναι η οδός της παρακοής στον Θεό, δεν είναι ανάγκη να είναι κατά γράμμα ράβδος. Η ράβδος συμβολίζει την αυθεντία και την εξουσία των γονέων, και η εφαρμογή της «ράβδου της διορθώσεως» σημαίνει το να εξασκήσουν οι γονείς αυτή τη δύναμι και την εξουσία που τους είναι ανατεθειμένη, με οποιονδήποτε τρόπο που θα τους φαινόταν Γραφικώς σοφός για να διορθώσουν το τέκνο. Οι γονείς ποτέ δεν πρέπει να χαλαρώσουν τη λαβή τους επάνω στη ράβδο της δυνάμεως, της εξουσίας και της ευθύνης. Ο σεβασμός γι’ αυτήν πρέπει να εντυπωθή στη νεαρή διάνοια και καρδιά. Αυτό οδηγεί τα παιδιά σε αιώνια ζωή στο νέο κόσμο.