Κεφάλαιο 12

Ένας Υποστηρικτής του Αγιασμού του Ονόματος

 1. (α) Με την υιοθέτησι ποιας θρησκείας ο Ισραήλ είχε βεβηλώσει το όνομα του Θεού, και, παρά την εναντίωσι του Ηλία, πόσον καιρό διετηρήθη στον Ισραήλ; (β) Ποιον ζήλο, συνεπώς, υπεχρεώθη να δείξη ο Ιηού για τον Ιεχωβά;

Το βασίλειο του Ισραήλ είχε βεβηλώσει το όνομα του Ιεχωβά με την υιοθέτησι της λατρείας του Βάαλ, της θρησκείας της Ιεζάβελ, συζύγου του Βασιλέως Αχαάβ. Χρόνια προτού τελειώση η βασιλεία του Βασιλέως Αχαάβ στη Σαμάρεια, ο προφήτης Ηλίας είχε θανατώσει τετρακόσιους πενήντα προφήτας του Βάαλ, αφού κατέβη πυρ από τον ουρανό στο Όρος Κάρμηλον. Εν τούτοις, ο ναός του Βάαλ, που είχε ανεγείρει ο Αχαάβ για την Ιεζάβελ, παρέμενε ακόμη στην πρωτεύουσα, τη Σαμάρεια, όταν ο Ιηού ως ο κεχρισμένος του Ιεχωβά αφήρεσε τον θρόνο από τον καταδικασμένον οίκο του Αχαάβ. Η θρησκεία της Ιεζάβελ έπρεπε να εξαλειφθή από τον Ισραήλ, ακριβώς όπως κι αυτή η ίδια είχε εξαλειφθή. Ο Βασιλεύς Ιηού επεδόθη σ’ αυτό το έργον. Είχε ένα πύρινο ζήλο για τον ουράνιο Εντολέα του, τον Ιεχωβά Θεό. Το όνομα του Ιηού εσήμαινε «Ο Ιεχωβά Είναι Αυτός.»

 2. Ποιος ήταν ο Ιωναδάβ, ο γυιος του Ρηχάβ του Κεναίου, και πώς συνέβη ώστε ο Μωυσής να λέγεται γαμβρός του Κεναίου;

² Στον Ισραήλ υπήρχε τότε ένας περιτετμημένος προσήλυτος στη λατρεία του Ιεχωβά. Τ’ όνομά του ήταν Ιωναδάβ και σημαίνει «ο Ιεχωβά Είναι Γενναιόδωρος.» Ήταν γυιος του Ρηχάβ του Κεναίου, ο οποίος, πάλι, ήταν απόγονος του πιστού πατριάρχου Αβραάμ, μολονότι όχι από τη σύζυγό του Σάρρα ή από τον γυιο του Ισαάκ. Ο Αβραάμ είχε μια δευτερεύουσα σύζυγο ή παλλακή που ελέγετο Χεττούρα. Ένας από τους έξη γυιους, που είχε ο Αβραάμ από τη Χεττούρα, ήταν ο Μαδιάμ. (Γένεσις 25:1-6) Όταν ο απόγονος του Αβραάμ, που ελέγετο Μωυσής, έφυγε από την Αίγυπτο κι επήγε στη γη Μαδιάμ, ενυμφεύθη μια θυγατέρα του ιερέως του Μαδιάμ. (Έξοδος 2:15 έως 3:1· 18:1-27· Αριθμοί 10:29-33) Ο ιερεύς ήταν από τη Μαδιανιτική φυλή των Κεναίων, που εσήμαινε «Μεταλλουργοί.» Σύμφωνα με αυτά, ο Μωυσής ελέγετο ότι ήταν γαμβρός του Κεναίου.—Κριταί 1:16.

 3. Με ποια φυλή συνεταυτίσθησαν οι Κεναίοι, αλλά πώς μερικοί απ’ αυτούς είχαν κατοικήσει στο βόρειο άκρο;

³ Οι Κεναίοι συνεταυτίσθησαν με τη φυλή του Ιούδα, όταν οι Ισραηλίται εισήλθαν στη Γη της Επαγγελίας. Οι Κεναίοι δεν ήσαν όλοι συνδεδεμένοι. Διαβάζομε: «Ο δε Έβερ ο Κεναίος, εκ των υιών του υιών του Οβάβ πενθερού του Μωυσέως, είχε χωρισθή από των Κεναίων, και είχε στήσει την σκηνήν αυτού έως της δρυός Ζααναείμ, της πλησίον Κέδες.» (Κριταί 4:11) Η Κέδες ήταν κοντά στο βόρειο άκρο του Ισραήλ. Η σύζυγος του Έβερ του Κεναίου ήταν η Ιαήλ, που εφόνευσε τον καταδυνάστη του Ισραήλ, τον Χαναναίο αρχηγό Σισάρα. (Κριταί 4:17-22) Στις ημέρες του Βασιλέως Δαβίδ ελέγετο ότι ήσαν «οι Κεναίοι, οι εξελθόντες εκ του Αιμάθ, πατρός του οίκου Ρηχάβ.» (1 Χρονικών 2:55) Αυτός ο Ρηχάβ ήταν πατέρας του Ιωναδάβ.

 4. (α) Ποιου είδους πατέρας και εκπαιδευτής ήταν ο Ιωναδάβ, ο υιός του Ρηχάβ; (β) Πώς ευρέθη τρέχοντας με τον Βασιλέα Ιηού στο άρμα του;

⁴ Ο Ιωναδάβ ήταν ένας λάτρης του Ιεχωβά Θεού. Ήταν ένας καλός πατέρας και πιστός εκπαιδευτής των τέκνων του, ώστε οι απόγονοί του είχαν κερδίσει την επιδοκιμασία του Ιεχωβά. (Ιερεμίας 35:1-19) Ο Ιωναδάβ επεδοκίμασε την κρίσι του Ιεχωβά που είχε εκτελέσει ο Βασιλεύς Ιηού εναντίον του οίκου Αχαάβ. Ο Ιηού τον συνήντησε σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς έτρεχε με το άρμα του. Ο Ιηού του είπε: «Η καρδία σου είναι ευθεία, καθώς η καρδία μου μετά της καρδίας σου;» Ο Ιωναδάβ απήντησε: «Είναι.» Τότε ο Ιηού του είπε: «Εάν ήναι, δος την χείρα σου.» Ο Ιωναδάβ έδωσε το χέρι του. «Και ανεβίβασεν αυτόν προς εαυτόν επί την άμαξαν. Και είπεν, Ελθέ μετ’ εμού, και ιδέ τον ζήλον μου υπέρ του Ιεχωβά. Και επεβίβασαν αυτόν εις την άμαξαν αυτού. Και ότε ήλθεν εις Σαμάρειαν, επάταξε πάντας τους εναπολειφθέντας εκ του Αχαάβ εν Σαμαρεία, εωσού ηφάνισεν αυτόν, κατά τον λόγον του Ιεχωβά, τον οποίον ελάλησε προς τον Ηλίαν.»—2 Βασιλέων 10:15-17, ΜΝΚ.

 5, 6. (α) Πώς ο Ιηού εχρησιμοποίησε στρατηγική για να συγκεντρώση τους λατρευτές του Βάαλ για λατρεία; (β) Ποια ήταν η ανταπόκρισίς των στη διευθέτησι του Ιηού;

⁵ Ο Βασιλεύς Ιηού εχρησιμοποίησε στρατηγική για να ξερριζώση τη λατρεία του Βάαλ από τον Ισραήλ. «Τότε συνήθροισεν ο Ιηού πάντα τον λαόν, και είπε προς αυτούς, Ο Αχαάβ εδούλευσε τον Βάαλ ολίγον· ο Ιηού θέλει δουλεύσει αυτόν πολύ· τώρα λοιπόν καλέσατε προς εμέ πάντας τους προφήτας του Βάαλ, πάντας τους λατρευτάς αυτού, και πάντας τους ιερείς αυτού ας μη λείψη μηδείς· διότι έχω θυσίαν μεγάλην εις τον Βάαλ· πας όστις λείψη, δεν θέλει ζήσει. Πλην ο Ιηού έπραξε τούτο δολίως, επί σκοπώ να εξολοθρεύση τους λατρευτάς του Βάαλ.»—2 Βασιλέων 10:18, 19.

⁶ Όλοι οι λατρευταί του Βάαλ στον Ισραήλ επιέζοντο τώρα να εκδηλωθούν. «Και είπεν ο Ιηού, Κηρύξατε πανήγυριν δια τον Βάαλ. Και εκήρυξαν: Και έπεμψεν ο Ιηού προς πάντα τον Ισραήλ και ήλθον πάντες οι λατρευταί του Βάαλ· και δεν έμεινεν ουδείς, όστις δεν ήλθε. Και ήλθον εις τον οίκον του Βάαλ· και επλήσθη ο οίκος του Βάαλ, στόμα εις στόμα.»—2 Βασιλέων 10:20, 21.

 7. Πώς ο Ιηού έκαμε τους λατρευτάς του Βάαλ να δείξουν την ταυτότητά τους ακόμη περισσότερο έντονα, και πώς έκαμε βέβαιο ότι δεν ήσαν μεταξύ αυτών λατρευταί του Ιεχωβά;

⁷ Εν τούτοις, ο Ιηού ήθελε να δείξουν την ταυτότητά τους ακόμη πιο έντονα οι λατρευταί του Βάαλ, πράγματι, για την ίδια τους εκτέλεσι. «Και είπε προς τον ιματιοφύλακα, Εξάγαγε ιμάτια δια πάντας τους λατρευτάς του Βάαλ. Και εξήγαγεν εις αυτούς τα ιμάτια. Και εισήλθεν ο Ιηού, και ο Ιωναδάβ, ο υιός του Ρηχάβ, εις τον οίκον του Βάαλ· και είπε προς τους λατρευτάς του Βάαλ, Ερευνήσατε, και ιδέτε να μη ήναι εδώ με σας μηδείς εκ των δούλων του Ιεχωβά, αλλά μόνον οι λατρευταί του Βάαλ.» (2 Βασιλέων 10:22, 23, ΜΝΚ) Μ’ αυτόν τον τρόπο έγινε δημοσία γνωστό ότι δεν είχε έλθει εκεί κανείς από το υπόλοιπο των επτά χιλιάδων του Ισραήλ, που είχαν αρνηθή να κλίνουν στον Βάαλ ή ν’ ασπασθούν το είδωλό του. Ο Ιηού τελικά έμεινε ικανοποιημένος.

 8. Πώς ο Ιηού έκαμε τώρα προετοιμασία για την εκτέλεσι των λατρευτών του Βάαλ;

⁸ «Και ότε εισήλθον δια να προσφέρωσι θυσίας και ολοκαυτώματα, ο Ιηού διέταξεν έξω ογδοήκοντα άνδρας, και είπεν, Όστις αφήση να διασωθή τις εκ των ανθρώπων, τους οποίους εγώ έφερα εις τας χείρας σας, η ζωή αυτού θέλει είσθαι αντί της ζωής εκείνου.» (2 Βασιλέων 10:24) Οι ένοπλοι αυτοί φρουροί και οι επί κεφαλής των κατενόησαν τώρα ότι επρόκειτο ή να φονεύσουν ή να φονευθούν.

 9. (α) Πότε ο Ιηού διέταξε τους ογδόντα οπλοφόρους να ενεργήσουν και τι έκαμαν αυτοί; (β) Ποιος ήταν ένας προσωπικά αυτόπτης μάρτυς αυτής της εκτελέσεως, και με ποια στάσι;

⁹ Οι λάτρεις του Βάαλ όχι μόνο ντύθηκαν, αλλά κι έλαβαν ενεργόν μέρος στη λατρεία. «Και ως ετελείωσε προσφέρων το ολοκαύτωμα, είπεν ο Ιηού προς τους δορυφόρους και προς τους ταγματάρχας, Εισέλθετε, πατάξατε αυτούς· μηδείς ας μη εξέλθη. Και επάταξαν αυτούς οι δορυφόροι και οι ταγματάρχαι εν στόματι μαχαίρας, και έρριψαν έξω και υπήγαν έως της πόλεως του οίκου του Βάαλ. Και εξέβαλαν τα είδωλα του οίκου του Βάαλ, και κατέκαυσαν αυτά. Και κατεσύντριψαν το είδωλον του Βάαλ, και κατεκρήμνισαν τον οίκον του Βάαλ, και έκαμον αυτόν κοπρώνα έως της ημέρας ταύτης. Ούτω ηφάνισεν ο Ιηού τον Βάαλ εκ του Ισραήλ.» (2 Βασιλέων 10:25-28) Ο Ιωναδάβ, ο υιός του Ρηχάβ, ήταν προσωπικά ένας αυτόπτης μάρτυς της εξοντώσεως αυτής του Βααλισμού από τον Ισραήλ. Αισθάνθηκε ευχαρίστησι από την επίδειξι του φλογερού ζήλου του Ιηού υπέρ του Ιεχωβά. Έδειξε εύνοια στον αγιασμό του ονόματος του Ιεχωβά και τον υπεστήριξε.

10, 11. (α) Γιατί δεν έμεινε κανείς Βααλιστής για να θανατωθή από τον Ελισσαιέ, και συνεπώς ποια υπόσχεσι έδωσε ο Ιεχωβά στον Βασιλέα Ιηού; (β) Γιατί δεν ήταν μια αιώνια διαθήκη για τη βασιλεία εκείνη που συνέστησε ο Θεός με τον Ιηού;

¹⁰ Αφού κανείς από τους Βααλολάτρας, από τη Βασιλομήτορα Ιεζάβελ ως τον τελευταίο Βααλιστή, δεν διέφυγε τη μάχαιρα του Ιηού, δεν έμεινε πια κανείς για να θανατωθή από τον Ελισσαιέ. (1 Βασιλέων 19:17) Στον πλήρη αυτόν βαθμό εξεπλήρωσε ο Ιηού την αποστολή του από τον Ιεχωβά κι ενήργησε ως εκτελεστής στον Ισραήλ. Εβασίλευσε στην πρωτεύουσα του βασιλείου του Ισραήλ, τη Σαμάρεια, επί είκοσι οκτώ χρόνια. «Πλην δεν απεμακρύνθη ο Ιηού από των αμαρτιών του Ιεροβοάμ υιού του Ναβάτ, όστις έκαμε τον Ισραήλ να αμαρτήση, από των χρυσών μόσχων των εν Βαιθήλ και των εν Δαν.» Αλλ’ ο Ιηού δεν ήταν εντεταλμένος να εξαλείψη και τη μοσχολατρία. Εξεπλήρωσε, όμως, την εκτέλεσι της κρίσεως του Ιεχωβά εναντίον του κακού οίκου του Αχαάβ. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά αντήμειψε τον Βασιλέα Ιηού. «Και είπεν ο Ιεχωβά προς τον Ιηού, Επειδή έπραξας καλώς εκτελέσας το αρεστόν εις τους οφθαλμούς μου, και έκαμες εις τον οίκον του Αχαάβ κατά πάντα όσα ήσαν εν τη καρδία μου, οι υιοί σου μέχρι της τετάρτης γενεάς θέλουσι καθίσει επί του θρόνου του Ισραήλ.»—2 Βασιλέων 10:29, 30, ΜΝΚ.

¹¹ Ο Βασιλεύς Ιηού επρόκειτο έτσι ν’ αρχίση μια δυναστεία ηγεμόνων στον Ισραήλ. Εν τούτοις, ο Ιεχωβά δεν συνέστησε έτσι μια διαθήκη με τον Βασιλέα Ιηού για μια αιώνια βασιλεία στην οικογένειά του. Εκατό και πλέον χρόνια πριν απ’ αυτό ο Ιεχωβά Θεός είχε συστήσει τη διαθήκη του για μια αιώνια βασιλεία με τον Δαβίδ βασιλέα της Ιερουσαλήμ, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να έλθη ο αιώνιος άρχων όλου του ανθρωπίνου γένους, ο υποσχεμένος Σηλώ.—2 Σαμουήλ 7:11-16· Γένεσις 49:10.

12. (α) Γιατί ο Βασιλεύς Ιηού δεν απεφάσισε ν’ αφαιρέση τη μοσχολατρία, επίσης, από τον Ισραήλ; (β) Πώς η προφητεία του Ιεχωβά σχετικά με τον βασιλικό οίκο του Ιηού επαλήθευσε;

¹² Πιθανώς, ο Βασιλεύς Ιηού, για να τηρήση το δεκάφυλο βασίλειο του Ισραήλ χωριστό από το βασίλειο του Ιούδα με τον ναό του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ, άφησε τη μοσχολατρία να παραμείνη στον Ισραήλ με τα κέντρα της στη Δαν και στη Βαιθήλ. «Και δεν επρόσεξεν ο Ιηού να περιπατή εξ όλης της καρδίας αυτού εν τω νόμω Ιεχωβά του Θεού του Ισραήλ· δεν απεμακρύνθη από των αμαρτιών του Ιεροβοάμ, όστις έκαμε τον Ισραήλ να αμαρτήση.» Αλλ’ εμείς δεν πρέπει να λάβωμε υπ’ όψι τη θρησκευτική αυτή αποτυχία του Ιηού, όταν τον θεωρούμε ως ένα εκτελεστή του Ιεχωβά εναντίον του φαύλου οίκου του Αχαάβ, διότι η μοσχολατρία δεν εβάρυνε τον Βασιλέα Ιηού αλλ’ εβάρυνε τον Βασιλέα Ιεροβοάμ. (2 Βασιλέων 10:31, 34-36, ΜΝΚ) Η προφητεία του Ιεχωβά περί δυναστείας του Ιηού επαλήθευσε. Τέσσερες απόγονοι της οικογενείας του Ιηού τον διεδέχθησαν στον θρόνο του Ισραήλ, ήτοι, (1) ο Ιωάχαζ, (2) ο Ιωάς, (3) ο Ιεροβοάμ Β΄, και (4) ο Ζαχαρίας.

13. Πότε ο Θεός έκαμε διαθήκη με τους απογόνους του Ιωναδάβ και γιατί ο λόγος γι’ αυτό αντανακλά καλά επάνω στον Ιωναδάβ;

¹³ Όσον αφορά τον Ιωναδάβ, τον φίλο του Βασιλέως Ιηού, τον γυιο του Ρηχάβ, ο Ιεχωβά Θεός έκαμε μια διαθήκη με τους απογόνους του, ύστερ’ από διακόσια πενήντα χρόνια περίπου, πολύν καιρό μετά την παύσι της δυναστείας του Ιηού και μετά την ανατροπή του ιδίου του βασιλείου του Ισραήλ. Η διαθήκη αυτή ήταν ότι ο οίκος του Ιωναδάβ ποτέ δεν θα έμενε χωρίς ένα ζωντανό μέλος. Αυτή η διαθήκη έγινε στις ημέρες του προφήτου Ιερεμία, ένδεκα περίπου χρόνια προτού καταστραφή η Ιερουσαλήμ για πρώτη φορά. Ακόμη και ως εκείνον τον προχωρημένο καιρό ο οίκος του Ιωναδάβ ευπειθώς ετήρησε την εντολή του. Οι Ρηχαβίται εκείνοι είπαν στον Ιερεμία ότι ο λόγος για τον οποίον δεν παρέβησαν τους κανόνες για απλή διαβίωσι ήταν αυτός: «Ιωναδάβ, ο υιός του Ρηχάβ, ο πατήρ ημών, προσέταξεν εις ημάς. . . . Και υπηκούσαμεν εις την φωνήν του Ιωναδάβ, υιού του Ρηχάβ, του πατρός ημών, κατά πάντα όσα προσέταξεν εις ημάς.»

14. (α) Με τι αντιπαραβάλλεται η υπακοή των Ρηχαβιτών και τι ανέφερε η διαθήκη του Θεού με αυτούς; (β) Τι έπρεπε ν’ αναμένεται για τους Ρηχαβίτας όσον αφορά τη Χριστιανοσύνη;

¹⁴ Η υπακοή των προσηλύτων αυτών στη λατρεία του Ιεχωβά ήρχετο σε αντίθεσι με την παρακοή των ιδίων των Ισραηλιτών. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά έστειλε αυτό το μήνυμα στους Ρηχαβίτας μέσω του προφήτου Ιερεμία: «Ούτω λέγει ο Ιεχωβά των δυνάμεων, ο Θεός του Ισραήλ Επειδή υπηκούσατε εις την προσταγήν Ιωναδάβ του πατρός σας, και εφυλάξατε πάσας τας εντολάς αυτού και εκάμετε κατά πάντα όσα προσέταξεν εις εσάς, δια τούτο ούτω λέγει ο Ιεχωβά των δυνάμεων, ο Θεός του Ισραήλ. Δεν θέλει λείψει άνθρωπος από του Ιωναδάβ υιού του Ρηχάβ παριστάμενος ενώπιόν μου εις τον αιώνα.»—(Ιερεμίας 35:1-19, ΜΝΚ) Πρέπει, λοιπόν, ν’ αναμένεται ότι μερικοί από τους απογόνους του Ιωναδάβ, υιού του Ρηχάβ, ήσαν στη γη Ισραήλ, όταν ο Υιός του Θεού, ο αιώνιος Κληρονόμος του Βασιλέως Δαβίδ, ήταν εδώ στη γη ως ένας τέλειος άνθρωπος· και ότι μετά τον θάνατο, την ανάστασι και την επιστροφή του στον ουρανό μερικοί απ’ αυτούς τους Ρηχαβίτας έγιναν πιστά, επιτυχή μέλη της Χριστιανικής εκκλησίας.

ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ ΩΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

15. (α) Ποια εντολή συνεπλήρωσε ο Ελισσαιέ και ποιο έργον είδε εκτελούμενον; (β) Με ποιο είδος θανάτου απέθανε και στη διάρκεια της βασιλείας τίνος;

¹⁵ Όσον αφορά τον προφήτη Ελισσαιέ, δεν υπάρχει Γραφική αναγραφή για το ότι όποιος διέφυγε τη μάχαιρα του Αζαήλ του Συρίου και τη μάχαιρα του Ιηού εγγόνου του Νιμσί εθανατώθη απ’ αυτόν. Ο Ελισσαιέ επέζησε και του Βασιλέως Αζαήλ της Συρίας και του Βασιλέως Ιηού του Ισραήλ. Είδε έτσι την περάτωσι του έργου απ’ αυτούς τους δύο εκτελεστάς των κρίσεων του Ιεχωβά· αυτός δε ο ίδιος ως διάδοχος του Ηλία συνεπλήρωσε την εντολή του Ιεχωβά στον Ηλία. Ο Ελισσαιέ εζησε για να ιδή τη δεύτερη γενεά μετά τον Ιηού να κάθεται στον θρόνο του Ισραήλ. Ο Ελισσαιέ δεν είχε μια θεαματική αναχώρησι σ’ ένα ανεμοστρόβιλο με πύρινο άρμα και πυρίνους ίππους όπως ο Ηλίας, στη θέα των οποίων ο Ελισσαιέ εκραύγασε: «Πάτερ μου, πάτερ μου, άμαξα του Ισραήλ, και ιππικόν αυτού!» Ο Ελισσαιέ πέθανε φυσικό θάνατο όταν εβασίλευε ο εγγονός του Ιηού, Ιωάς, του οποίου το όνομα σημαίνει «ο Ιεχωβά Είναι Ισχυρός,» ή, «ο Ιεχωβά Εχορήγησε.»

16. (α) Για την μη αφαίρεσι της λατρείας των μόσχων τι επρόκειτο να υποφέρη το βασίλειο του Ιωάς; (β) Πότε τα πράγματα άλλαξαν κάπως προς το καλύτερο για τον Ισραήλ;

¹⁶ Παρά τη σημασία του ονόματός του, ο Βασιλεύς Ιωάς δεν αφήρεσε τη λατρεία των μόσχων από τον Ισραήλ. Για την αποτυχία αυτή επρόκειτο να πολεμήση εναντίον των Συρίων και υπό τον Αζαήλ και υπό τον γυιο του Βεν-αδάδ. Δεν επέτυχε κατά του εκτελεστού του Ιεχωβά, του Βασιλέως Αζαήλ της Συρίας. Όταν ο Ιωάς έγινε βασιλεύς του Ισραήλ, ο εκτελεστής Αζαήλ κατεδυνάστευε τον Ισραήλ τόσο ώστε άφησε τον Ισραήλ μόνο με πενήντα ιππείς, δέκα άμαξες και δέκα χιλιάδες πεζούς, «διότι κατέστρεψεν αυτούς ο βασιλεύς της Συρίας, και κατέστησεν αυτούς ως το χώμα το καταπατούμενον.» (2 Βασιλέων 13:1-7) Αλλά μετά τον θάνατο του εκτελεστού Αζαήλ, και αφού ο Βασιλεύς Ιωάς έκαμε μια τελική επίσκεψι στον Ελισσαιέ, τα πράγματα άλλαξαν κάπως προς το καλύτερο.

17. Ποια λόγια επανέλαβε ο βασιλεύς Ιωάς στον Ελισσαιέ που ήταν ασθενής, και τι είδους εκκλήσεως ήταν αυτό;

¹⁷ «Ο δε Ελισσαιέ ηρρώστησε την αρρωστίαν αυτού υπό της οποίας απέθανε. Και κατέβη προς αυτόν Ιωάς ο βασιλεύς του Ισραήλ, και έκλαυσεν επί τω προσώπω αυτού και είπε, Πάτερ μου, πάτερ μου, άμαξα του Ισραήλ, και ιππικόν αυτού!» Ο Ελισσαιέ είχε χρησιμοποιήσει αυτά τα αποχαιρετιστήρια λόγια στον Ηλία, και τώρα ο Βασιλεύς Ιωάς τα εχρησιμοποίησε για ν’ αποχαιρετήση τον Ελισσαιέ. Τα λόγια αυτά φαίνονται σαν μια έκκλησις στον Ελισσαιέ για στρατιωτική βοήθεια στον Ισραήλ εναντίον των Συρίων, οι οποίοι κατείχαν ακόμη Ισραηλιτικό έδαφος προς ανατολάς.—2 Βασιλέων 13:14.

18. Πώς ο Ελισσαιέ έκαμε τον Βασιλέα Ιωάς να τοξεύση ένα «βέλος της σωτηρίας,» και εναντίον τίνος;

¹⁸ Τόξον και βέλη ήσαν σύμβολο πολέμου. Γι’ αυτό ο Ελισσαιέ είπε στον Βασιλέα Ιωάς: «Λάβε τόξον και βέλη.» Ο Ιωάς το έκαμε αυτό. Κατόπιν ο Ελισσαιέ είπε: «Επίθες την χείρα σου επί το τόξον.» Ο Ιωάς το έπραξε αυτό. «Και επέθηκεν ο Ελισσαιέ τας χείρας αυτού επί τας χείρας του βασιλέως. Και είπεν, Άνοιξον το παράθυρον κατά ανατολάς. Και ήνοιξε. Και είπεν ο Ελισσαιέ, Τόξευσον. Και ετόξευσε. Και είπε [ο Ελισσαιέ], Το βέλος της σωτηρίας του Ιεχωβά και το βέλος της σωτηρίας εκ των Συρίων! και θέλεις πατάξει τους Συρίους εν Αφέκ [προς ανατολάς του Ιορδάνου], εωσού συντελέσης αυτούς.»

19. Στη σύστασι του Ελισσαιέ τι έκαμε ο Ιωάς με τη δέσμη των βελών, και ποια προφητική σημασία έθεσε ο Ελισσαιέ σ’ αυτό;

¹⁹ Ο Ελισσαιέ τώρα ήθελε μια ένδειξι της επιμονής που θα επεδείκνυε ο Βασιλεύς Ιωάς εναντίον των Συρίων εχθρών. «Λάβε τα βέλη,» είπε στον Ιωάς. Ο βασιλεύς τα έλαβε. Κατόπιν ο Ελισσαιέ προσέταξε: «Πάταξον επί την γην.» Πόσες φορές, δεν του ελέχθη. «Και επάταξε τρις, και εστάθη. Και ωργίσθη εις αυτόν ο άνθρωπος του Θεού, και είπεν, Έπρεπε να πατάξης πεντάκις ή εξάκις· τότε ήθελες πατάξει τους Συρίους εωσού συντελέσης αυτούς· τώρα όμως τρις θέλεις πατάξει τους Συρίους.» (2 Βασιλέων 13:15-19, ΜΝΚ) Η προφητεία εκείνη εξεπληρώθη.

20. Πώς εξεπληρώθη αυτή η προφητεία;

²⁰ Η αναγραφή λέγει: «Απέθανε δε ο Αζαήλ βασιλεύ της Συρίας, και εβασίλευσεν αντ’ αυτού Βεν-αδάδ ο υιός αυτού. Και έλαβε πάλιν Ιωάς ο υιός του Ιωάχαζ εκ της χειρός του Βεν-αδάδ υιού του Αζαήλ τας πόλεις, τας οποίας ο Αζαήλ είχε λάβει εκ της χειρός Ιωάχαζ του πατρός αυτού εν τω πολέμω. Τρις επάταξεν αυτόν ο Ιωάς, και επανέλαβε τας πόλεις του Ισραήλ.»—2 Βασιλέων 13:24, 25.

21, 22. (α) Πώς μετά τον θάνατό του ο Ελισσαιέ ήταν ακόμη ισχυρός με το πνεύμα του Ιεχωβά; (β) Τι αριθμό έχει αυτό στα θαύματα του Ελισσαιέ, και μεταξύ ποιων που αγίασαν το όνομα του Θεού έχει αυτός περιληφθή;

²¹ Ο Ελισσαιέ, στην επιθανάτιο κλίνη του, ύστερ’ από εξήντα χρόνια διακονίας που έκαμε μόνος του, ανήγγειλε τη νίκη του Ιεχωβά, τη σωτηρία του Ιεχωβά. Αγίασε το όνομα του Ιεχωβά. Με το πνεύμα του Ιεχωβά ο Ελισσαιέ έγινε ισχυρός να εκτελέση στη διάρκεια της ζωής του δεκαπέντε θαύματα που έχομε αναφέρει· αλλά και μετά τον θάνατό του ήταν ακόμη ισχυρός δια του πνεύματος του Ιεχωβά. Το υπόμνημα λέγει: «Και απέθανεν ο Ελισσαιέ, και έθαψαν αυτόν. Το δε ακόλουθον έτος [το έαρ] τάγματα Μωαβιτών έκαμον εισβολήν εις την γην. Και ενώ έθαπτον άνθρωπον τινα, ιδού, είδον τάγμα· και έρριψαν τον άνθρωπον εις τον τάφον του Ελισσαιέ· και καθώς ο άνθρωπος υπήγε και ήγγισε τα οστά του Ελισσαιέ, ανέζησε και εστάθη επί τους πόδας αυτού.»—2 Βασιλέων 13:20, 21.

²² Αυτή η ανάστασις του νεκρού Ισραηλίτου αποδίδεται στον Ελισσαιέ ως το δέκατο έκτο θαύμα του, η δεύτερη ανάστασις που έγινε μέσω αυτού. Μέχρι θανάτου ήταν ένας από τους πιστούς μάρτυρας του Ιεχωβά. Τα επιτεύγματά του σε αναστάσεις τον κατατάσσουν ανάμεσα στο τοσούτον νέφος μαρτύρων, που κατονομάζονται ή υπονοούνται στην επιστολή προς Εβραίους 11:2 έως 12:1.

23. Πώς ο Ελισσαιέ εχρησιμοποίησε τη διπλή μερίδα του πνεύματος του Ηλία, και γιατί πρέπει οι προφητικές δραστηριότητές του να προεικονίζουν μελλοντικά πράγματα;

²³ Ο Ελισσαιέ δεν μνημονεύεται άλλη φορά στις Εβραϊκές Γραφές. Υπήρξε ένας πιστός αντικαταστάτης του Ηλία και δεν υστέρησε από τον Ηλία ως διάδοχός του. Εχρησιμοποίησε πιστά την διπλή μερίδα του πνεύματος του Ηλία που είχε λάβει. Επομένως, αν η προφητική δράσις του Ηλία ήταν ένα προφητικό δράμα που προεικόνιζε μελλοντικά πράγματα, τότε και του Ελισσαιέ η προφητική δράσις πρέπει, επίσης, να ήταν τέτοια, η μία διαδεχομένη την αλλη.

24. Ποιος, όμως, είναι εκείνος που μνημονεύεται ότι επρόκειτο ν’ αποσταλή στον πιο κρίσιμο καιρό της ανθρωπίνης ιστορίας;

²⁴ Στο τελευταίο βιβλίο των Εβραίων προφητών, όχι ο Ελισσαιέ, αλλ’ ο προκάτοχός του είναι εκείνος, τον οποίον ο Ιεχωβά υπεσχέθη να στείλη στον πιο κρίσιμο καιρό της ανθρωπίνης ιστορίας, με αυτά τα λόγια: «Ιδού, εγώ θέλω αποστείλει προς εσάς Ηλίαν τον προφήτην, πριν έλθη η ημέρα του Ιεχωβά η μεγάλη και επιφανής και αυτός θέλει επιστρέψει την καρδίαν των πατέρων προς τα τέκνα, και την καρδίαν των τέκνων προς τους πατέρας αυτών, μήποτε έλθω και πατάξω την γην με ανάθεμα.»—Μαλαχίας 4:5, 6, ΜΝΚ.