Η πιο Παράξενη Πόλις που Εκτίσθη από Άνθρωπο

Πώς η τύχη της αρχαίας Πέτρας επιβεβαιώνει τη Βίβλο ως τον λόγον του Θεού

ΕΞΗΝΤΑ μίλια νοτίως της Νεκράς Θαλάσσης βρίσκονται τα ερείπια εκείνης που ένας ποιητής ωνόμασε κάποτε «η ροδοκόκκινη πόλις που είναι στα μισά της παλαιότητος του χρόνου». Είναι η πόλις Πέτρα, που ωνομάσθη από πολλούς εξερευνητάς η πιο παράξενη πόλις που εκτίσθη από άνθρωπο. Στους αρχαίους χρόνους η πόλις αυτή ήταν ουσιαστικά απόρθητη. Διόλου παράδοξο! Έκειτο φωλιασμένη μέσα σ’ ένα αμφιθέατρο βουνών· ένα μακρόστενο φαράγγι αποτελούσε την είσοδο της πόλεως. Οι κάτοικοι ζούσαν μέσα σε σπηλιές ανασκαμμένες σε αποκρήμνους βράχους και κρημνούς. Ένοιωθαν ασφάλεια μέσα στις εκβραχισμένες κατοικίες των κι εκαυχώντο για την ασφάλειά των. Και τ’ όνομά της ακόμη, Πέτρα, λέξις Ελληνική που σημαίνει Βράχο, πιστοποιούσε την ασφάλειά της. Παρά το περίφημο όμως απόρθητόν της και παρά τη φλογερή της δόξα ως κέντρου του δια καραβανιών εμπορίου, η πόλις νεκρώθηκε και ως φυλή ο λαός της εξέλιπε. Πώς συνέβη ώστε μια πόλις που ήταν τόσο μεγάλη και ασφαλής όπως η Πέτρα να είναι σήμερα μια άβατη ερημιά;

Η Αγία Γραφή μάς λέγει το γιατί. Η ιστορία των πρώτων κατοίκων της, πραγματικά, βρίσκεται γραμμένη μέσα στην Αγία Γραφή. Το ορός Σηείρ είναι ένα από τα ονόματα που δίνει η Γραφή στη χώρα που περιβάλλει την Πέτρα. Στην αρχή η βραχώδης αυτή χώρα κατείχετο από τους Χορραίους που ζούσαν σε σπήλαια. Αλλ’ οι απόγονοι του Ησαύ, γυιού του Ισαάκ, εξέβαλαν τους Χορραίους. «Κατώκησε δε ο Ησαύ εν τω όρει Σηείρ· ο Ησαύ είναι ο Εδώμ.» (Γέν. 36:8) Έτσι, η τραχεία αυτή χώρα έφθασε να λέγεται Εδώμ, και οι κάτοικοι της Εδωμίται.

ΜΙΑ ΦΥΛΗ ΑΕΤΩΝ

Οι Εδωμίται ήσαν μια φυλή αετών. Ζούσαν μέσα σ’ ένα λαβύρινθο βουνών, κρημνών, αγριολαγακαδιών και βραχωδών προεξοχών που ανάμεσά τους υπήρχαν εύφορες κοιλάδες. Ένας αετός κτίζει τη φωλιά του σε μέρη σχεδόν απρόσιτα στον άνθρωπο: «Εις την προσταγήν σου ανυψούται ο αετός, και κάμνει την φωλεάν αυτού εν τοις υψηλοίς; κατοικεί επί βράχου, και διατρίβει επί αποτόμου βράχου, και επί αβάτων τόπων.» (Ιώβ 39:27, 28) Σαν τους αετούς οι Εδωμίται ζούσαν μέσα στη στερεότητα των αβάτων βράχων. Μέσα στις βραχώδεις κατοικίες των ποιος εχθρός μπορούσε να τους φθάση; Ποιος μπορούσε να τους κατεβάση κάτω; Ποιος μπορούσε και να τους δη ακόμη;

Ναι, ποιος μπορούσε και να τους δη ακόμη; Η πόλις Πέτρα ήταν τόσο φωλιασμένη μέσα στους βράχους, ώστε παρέμεινε αόρατη από την κορυφή του παρακειμένου Όρους Χορ. Ένας εχθρός μπορούσε να γνωρίζη μόνο την ύπαρξι της πόλεως. Ένα στράτευμα μπορούσε να μπη μόνο αν επροδίδετο η πόλις. Εφόσον η πρόσοδος στην Πέτρα ήταν μέσω μιας μακρόστενης φάραγγος, ένας επιδρομεύς, και αν κατώρθωνε να εισδύση σ’ αυτήν, θα έμενε ακόμη έξω από την πόλι. Και στην ελικοειδή στενή δίοδο ο επιδρομεύς θα μπορούσε να βρη τον εαυτό του πολιορκημένο. Οι Εδωμίται θεωρούσαν τους εαυτούς των τόσο ασφαλείς όσο ένας αετός στη φωλιά του.

Με τι όνομα εκκαλείτο η αετοειδής αυτή πόλις προτού καταστή γνωστή με την Ελληνική λέξι Πέτρα; Αυτό δεν είναι γνωστό με απόλυτη βεβαιότητα, αλλ’ η Πέτρα ταυτίζεται γενικά με την Εδωμική πόλι που καλείται Σελά στη Βίβλο. (2 Βασ. 14:7) Σελά είναι η Εβραϊκή λέξις που σημαίνει Βράχος.

Επειδή η αρχαία εμπορική οδός μεταξύ Παλαιστίνης και Αραβίας διήρχετο από ένα σκοτεινό, στενό φαράγγι κοντά στην Πέτρα, οι Εδωμίται αποζούσαν από ληστείες. Είχαν πλουτήσει πολύ και γεμίσει τις κατοικίες των στους λαξευμένους βράχους με θησαυρούς. Πώς οι σκαμμένες αποθήκες των αφθονούσαν σε πλούτη, που ήσαν λάφυρα κλεμμένα από τα καραβάνια και φόρους που είχαν απαιτηθή δια στόματος μαχαίρας! Οι γυιοί του Ησαύ ζούσαν σύμφωνα με την προφητεία που εξεφέρθη από τον Ιακώβ προς τον Ησαύ: «Και με την μάχαιράν σου θέλεις ζη.»—Γέν. 27:40.

Ένα άλλο παράδοξο πράγμα με τους Εδωμίτας είναι ο τρόπος με τον οποίον ηρέσκοντο να στρέφουν τας μαχαίρας των εναντίον των συγγενών των, των Ισραηλιτών. Οι Ισραηλίται ήσαν απόγονοι του Ιακώβ, που ήταν επίσης γυιός του Ισαάκ. Επειδή ο Ιακώβ και ο Ησαύ ήσαν αδελφοί, δίδυμοι μάλιστα, οι συγγενικοί δεσμοί μεταξύ των Ισραηλιτών και των Εδωμιτών θα πρέπει να ήσαν ιδιαίτερα φιλικοί. Το αντίθετο ακριβώς συνέβαινε.

Γι’ αυτή την εχθρότητα υπεύθυνοι ήσαν οι Εδωμίται. Ποτέ δεν έχαναν ευκαιρία να στενοχωρήσουν τους συγγενείς των. Όταν οι Ισραηλίται επορεύοντο προς τη Γη της Επαγγελίας, ο Μωυσής εζήτησε από τον βασιλέα του Εδώμ την άδεια να περάση από το έδαφος των Εδωμιτών. Παρά τις υποσχέσεις των Ισραηλιτών ότι δεν θα έθιγαν τους αμπελώνας ή το νερό του Εδώμ, οι γυιοί του Ησαύ αρνήθηκαν να τους επιτρέψουν να περάσουν, και μάλιστα ηπείλησαν να βγουν έξω με τας μαχαίρας.

Ο ΙΕΧΩΒΑ ΠΡΟΛΕΓΕΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΔΩΜ

Οποιοσδήποτε κι αν ήταν ο εχθρός του Ισραήλ, οι Εδωμίται πάντοτε έσπευδαν να συνάψουν συμμαχία με τον εχθρόν εκείνον. Όταν ο Ισραήλ υφίστατο μια ήττα, η χαρά του Εδώμ ήταν μεγάλη. Το 607 π.Χ. ο βασιλεύς της Βαβυλώνος κατέστρεψε την Ιερουσαλήμ. Οποία αγαλλίασις στον Εδώμ! Στην Πέτρα και στην Βοσόρρα, οι Εδωμίται εώρταζαν με απεριόριστη ευτυχία.

Ο Ιεχωβά ενεθυμείτο. Λίγον καιρό μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ο Ιεχωβά, δια του προφήτου του Αβδιού, είπε στους Εδωμίτας: «Δια την αδικίαν την προς τον αδελφόν σου Ιακώβ, θέλει σε καλύψει αισχύνη, και θέλεις εκκοπή διαπαντός. Εν τη ημέρα καθ’ ην ίστασο απέναντι, εν τη ημέρα καθ’ ην οι αλλογενείς έφεραν εις αιχμαλωσίαν το στράτευμα αυτού, και οι αλλότριοι εισήλθον εις τας πύλας αυτού, και έβαλον κλήρους επί την Ιερουσαλήμ, ήσο και συ ως είς εξ αυτών. Δεν έπρεπεν όμως να επιβλέπης εις την ημέραν του αδελφού σου, εις την ημέραν της αποξενώσεως αυτού.»—Αβδ. 10-12.

Αλλά στις βραχώδεις πόλεις, όπως ήταν η Πέτρα, οι Εδωμίται δεν εθορυβήθησαν. Μήπως δεν κατοικούσαν μέσα σε αετοφωλιές; Και όμως, ο Ιεχωβά εδήλωσε δια του προφήτου του: «Η υπερηφανία της καρδίας σου ηπάτησε σε τον κατοικούντα εν τοις κοιλώμασι των κρημνών, του οποίου η κατοικία είναι υψηλή· όστις λέγει εν τη καρδία αυτού, Τις θέλει με καταβιβάσει εις την γην; Εάν μετεωρισθής ως αετός, και εάν θέσης την φωλεάν σου αναμέσον των άστρων, και εκείθεν θέλω σε καταβιβάσει.»—Αβδ. 3, 4.

Ποιος θα κατεβίβαζε τον Εδώμ; Κατάλληλα, εκείνοι ακριβώς τους οποίους οι Εδωμίται προέτρεψαν να κατεδαφίσουν την Ιερουσαλήμ από τα θεμέλια—οι Χαλδαίοι. Το προείπε κι αυτό ο Ιεχωβά. Με το στόμα του προφήτου Ιερεμία ο Ιεχωβά είπε τα εξής για διάφορα ειδωλολατρικά βασίλεια, περιλαμβανομένου και του Εδώμ: «Εγώ έδωκα πάντας τούτους τους τόπους εις την χείρα του Ναβουχοδονόσορ βασιλέως της Βαβυλώνος.»—Ιερεμ. 27:6.

Πέντε περίπου χρόνια μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, τα στρατεύματα του Ναβουχοδονόσορ εξεστράτευσαν εναντίον του Εδώμ. Τίποτα τώρα δεν μπορούσε να σώση τους Εδωμίτας! Ούτε ακόμη και τα βραχώδη υψώματα της Πέτρας! Ο Ιεχωβά είχε προείπει την ερήμωσι του Εδώμ. Για επαλήθευσι της προφητείας ο Ναβουχοδονόσορ κατεκύλισε τους κρημνοβίους απ’ τις αετοφωλιές τους, και όπως λέγει η Γραφή: «Πώς εξηρευνήθη ο Ησαύ! απεκαλύφθησαν οι κρυψώνες αυτού! Πάντες οι άνδρες της συμμαχίας σου σε συνώδευσαν έως του ορίου σου· οι άνθρωποι, οίτινες ήσαν εν ειρήνη μετά σου, σε ηπάτησαν, και υπερίσχυσαν εναντίον σου.» Η απόρθητη Πέτρα επροδόθη!—Αβδ. 6, 7.

Αλλ’ ο Ναβουχοδονόσορ δεν εξωλόθρευσε τελείως τους Εδωμίτας. Αυτοί είχαν ακόμη ελπίδα. Ήλπιζαν ότι θα ανοικοδομούσαν και πάλι την αυτοκρατορία τους. Θα το κατόρθωναν; Ενάμισυ περίπου αιώνα μετά την ερήμωσι του Εδώμ, ο Ιεχωβά δια του προφήτου Μαλαχία είπε: «Και εάν ο Εδώμ είπη, Ημείς εταλαιπωρήθημεν, πλην θέλομεν οικοδομήσει εκ νέου τους ηρημωμένους τόπους, ούτω λέγει ο Ιεχωβά των δυνάμεων· Αυτοί θέλουσιν οικοδομήσει, αλλ’ εγώ θέλω καταστρέψει.»—Μαλαχ. 1:4, ΑΣ.

Οι Εδωμίται έκαμαν εντατικές προσπάθειες να ανοικοδομήσουν τα ερείπια. Σύμφωνα με τον λόγο του Ιεχωβά, οι προσπάθειές των απέτυχαν. Σε λίγο διάστημα μια πολεμοχαρής φυλή Αράβων που ελέγοντο Ναβαταίοι, ηγέρθη εναντίον του Εδώμ. Το 312 π.Χ. η ανοικοδομημένη Πέτρα εκυριεύθη. Οι Ναβαταίοι έβγαλαν τους Εδωμίτας από τη χώρα των και τους έφεραν στη Νεγκέμπ, νοτίως της Ιουδαίας. Η ισχυρή Πέτρα έγινε τώρα πρωτεύουσα των κατακτητών.

Τι συνέβη στους Εδωμίτας; Κατά το έτος 130 π.Χ. ο Ιουδαίος βασιλεύς Ιωάννης Υρκανός εσάρωσε και το τελευταίο ίχνος της Εδωμικής ανεξαρτησίας. Ο Ιουδαίος βασιλεύς εξηνάγκασε τους επιζώντας Εδωμίτας να υποβληθούν σε περιτομή ή να πεθάνουν. Όσοι υπήκουσαν ενεσωματώθησαν στον Ιουδαϊκό λαό. Έτσι ο Εδώμ έπαυσε να υπάρχη, σ’ εκπλήρωσι των λόγων του Ιεχωβά: «Θέλει σε καλύψει αισχύνη, και θέλεις εκκοπή διαπαντός.»—Αβδ. 10.

Και η Πέτρα; Κατά το έτος 105 μ.Χ. η Ρώμη κατέλαβε την πρωτεύουσα των Ναβαταίων. Επί ένα χρονικό διάστημα η πόλις αυτή είχε γίνει μια εμπροσθοφυλακή της εκτεταμένης Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αλλά σύντομα η παλιά οδός των καραβανιών κοντά στην Πέτρα εγκατελείφθη. Με την αφαίρεσι της οικονομικής της ζωτικότητος, η παρασιτική πόλις Πέτρα απωλέσθη. Τόσο κυριολεκτικά εξεπληρώθησαν οι λόγοι του προφήτου Ιωήλ «ο Εδώμ θέλει είσθαι έρημος άβατος», ώστε κι αυτή η ύπαρξις της Πέτρας ελησμονήθη. Επί χίλια έτη και πλέον η Πέτρα ήταν σαν να μην υπήρξε ποτέ.—Ιωήλ 3:19.

Η ΧΑΜΕΝΗ ΠΟΛΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ

Το έτος 1812 ένας Ελβετός εξερευνητής, ο Γιόχαν Μπούρκχαρντ, Ερριψοκινδύνευσε μέσα στην προς νότον της Νεκράς Θαλάσσης περιοχή. Είχε ακούσει φήμες ότι υπήρχαν εκεί αξιόλογα ερείπια. Γνωρίζοντας την Αραβική και τον Αραβικό πολιτισμό, ο εξερευνητής αυτός εφόρεσε ενδυμασία Βεδουίνου. Εγνωστοποίησε ότι είχε κάμει τάξιμο να θυσιάση ένα ερίφιο κοντά στον τόπο που ήθελε να επισκεφθή. Μια μέρα ο Ευρωπαίος αυτός με Αραβική ενδυμασία μπήκε σε μια κοιλάδα κοντά στην άκρη της ερήμου. Ένα μικρό ποτάμι διέσχιζε αυτή την κοιλάδα και εχάνετο σ’ ένα λιθότειχος. Πλησιάζοντας περισσότερο, ο ταξιδιώτης αυτός διέκρινε μια ρωγμή που διέσχιζε το τείχος από τη βάσι ως την κορφή. Το στενό άνοιγμα μέσα στο βουνό είχε μόλις δώδεκα ποδών φάρδος. Έκλινε δε προς τα κάτω. Οι Άραβες το ωνόμαζαν Σικ, δηλαδή «Σχισμή». Μέσα σ’ αυτό το μυστηριώδες, ελικοειδές φαράγγι επροχώρησε ο ταξιδιώτης ακολουθώντας το ποτάμι που ήταν άλλοτε περιωρισμένο μέσα σ’ ένα τεχνητό αυλάκι. Ευρίσκετο σε απορία για το τι έκειτο στο τέρμα.

Σε κανένα μέρος ο Ελβετός εξερευνητής δεν μπορούσε να ιδή σε μεγάλη απόστασι εμπρός. Κυττάζοντας προς τα επάνω, μπορούσε να διακρίνη πότε-πότε μόνο λωρίδες κυανού ουρανού. Οι πλευρές της σχισμής ήσαν καταπληκτικές, ανυψούμενες κατ’ ευθείαν και κάνοντας έναν άνθρωπο να φαίνεται συγκρινόμενος σαν ένα μερμήγκι απλώς. Φτέρες ξεφύτρωναν από τις ρωγμές των τειχών. Επί ένα περίπου μίλι ο Μπούρκχαρντ ακολούθησε τον αξιοπερίεργον αυτόν δρόμο. Ξαφνικά εσταμάτησε. Η σχισμή διηνοίγετο σε ευρύτερο ρήγμα που έβαινε ορθογωνίως. Ήταν σαν να έφθανε σε μια γοητευτική είσοδο χώρας νηρηίδων. Κατ’ ευθείαν ενώπιόν του, λαξευμένος εμπρός στον κρημνό ωρθώνετο ένας ναός. Αυτός ο ναός, που ήταν αφιερωμένος σε μια άγνωστη θεότητα, διεπίστωσε ο Μπούρκχαρντ ότι εκκαλείτο από τους Άραβας «Ελ Χαζνά», δηλαδή θησαυροφυλάκιον. Ολόκληρη η οικοδομή εξέλαμπε στο φως της πρωίας με τη ρόδινη χροιά ενός ωκεανίου οστράκου.

Απ’ αυτή τη θέσι της γοητείας ο ταξιδιώτης συνέχισε την πορεία του ακολουθώντας το φαράγγι που εκάμπτετο απότομα προς τα βορειοδυτικά· εστένευε και πάλι. Επροχώρησε άλλο ένα περίπου μίλι μέσα σ’ αυτό το άγριο φαράγγι που εκυμαίνετο σε φάρδος από δώδεκα έως σαράντα πόδια. Παραπέρα η ρωγμή εξετείνετο σε μια κυματοειδή πεδιάδα περίκλειστη ολόγυρα από απότομους κρημνούς αποτελουμένους από πέτρες και άμμο.

Αριστερά του φαραγγιού, όπου αυτό διηνοίγετο σε κοιλάδα, ο Μπούρκχαρντ βρήκε ένα Ρωμαϊκό αμφιθέατρο κατασκευασμένο μέσα στο λαξευμένο βράχο. Είχε τριάντα πέντε σειρές καθισμάτων για 4.000 άτομα περίπου. Καθισμένος στο θέατρο, ο ταξιδιώτης μπορούσε να διακρίνη ότι η κοιλάς είχε μάκρος περίπου ένα μίλι και φάρδος λιγώτερο από μισό μίλι. Οι αμμολίθινοι κρημνοί που περιέβαλλαν την κοιλάδα, παρετήρησε ότι ήσαν λαξευμένοι σαν κηρήθρες με οικήματα ή τάφους, σμιλεύματα που αντιπροσώπευαν ένα φανταστικόν όγκον επιμόχθου εργασίας. Είχε ανακαλύψει τη χαμένη Πέτρα!

Το ποτάμι που ακολουθούσε τη σχισμή από την οποία μπήκε ο Μπούρκχαρντ διχοτομούσε την πεδιάδα από την ανατολή προς τη δύσι κι εξηφανίζετο μέσα σ’ ένα φαράγγι. Ο Ελβετός εξερευνητής μπορούσε να διακρίνη ότι η Πέτρα ωρθώνετο στην πεδιάδα από τις δύο όχθες του ποταμού και ότι, τουλάχιστον σε μεταγενεστέρους χρόνους, οι άνθρωποι κατοικούσαν τόσο στην πεδιάδα όσο και μέσα στα οικήματα των λαξευμένων βράχων.

Ότι κατεγοήτευε τον Μπούρκχαρντ ήταν οι ζωηρές αποχρώσεις των βράχων που περιέβαλλαν την Πέτρα. Κόκκινο, πορφυρούν, κίτρινο, κυανούν, μαύρο και άσπρο ήσαν όλα μέσα στην ίδια μάζα σε διαδοχικά στρώματα ή ανάμικτα έτσι ώστε να σχηματίζουν κάθε απόχρωσι που μπορεί να συλλαβή η φαντασία. Οι ερυθρές χροιές εβυθίζοντο σε βαθύ ρόδινο χρώμα, ακόμη και η μενεξεδένια απόχρωσις. Το άσπρο συχνά ήταν καθαρό σαν το χιόνι, σε μερικά δε μέρη έφερε ραβδώσεις από κυανούν ή κόκκινο. Το κυανούν αυτό ήταν γαλανό όπως ο αίθριος ουρανός. Οι κίτρινοι βράχοι της Πέτρας ήσαν λαμπεροί όπως το φυτό ζαφουρά. Η Πέτρα ήταν μια πόλις εκπληκτικών χρωμάτων.

ΠΟΛΙΣ ΝΑΩΝ ΚΑΙ ΒΩΜΩΝ

Ό,τι έκανε την Πέτρα εντυπωσιακή, επίσης, ήταν οι πολλοί ναοί της. Υπήρχαν θρησκευτικοί ναοί κατά εκατοντάδες. Οι πιο διαφυλαγμένοι ναοί εφαίνετο να είχαν διαμορφωθή με λάξευμα από τους Ναβαταίους στους Ρωμαϊκούς χρόνους. Αν και ήσαν εντυπωσιακοί εξωτερικώς, ο Μπούρκχαρντ παρετήρησε ότι μέσα στους ναούς υπήρχαν αξιοθρήνητοι οικίσκοι, που δεν διέφεραν καθόλου από σπηλιές.

Εξωτερικώς γύρω στην πόλι ο Μπούρκχαρντ παρετήρησε πολλούς υψηλούς τόπους, ιερούς τόπους ειδωλολατρίας που τόσο συχνά κατεκρίνοντο από τους προφήτας του Ιεχωβά. Σ’ αυτούς τους υψηλούς τόπους οι γυιοί του Ησαύ ελάτρευαν άλλοτε τους Εδωμικούς των θεούς. Για να διευκολύνεται η πρόσοδος του προσκυνητού στους ιερούς τόπους κατεσκευάζοντο σκαλιστά σκαλοπάτια στις πλαγιές του βουνού.

Αφέθη σ’ έναν μεταγενέστερο εξερευνητή ν’ ανακαλύψη τον Μεγάλο Υψηλό Τόπο θυσιών της Πέτρας. Ο Μέγας Υψηλός Τόπος της Πέτρας, που ανεκαλύφθη στο έτος 1900 μ.Χ. από τον Γ. Α. Ρόμπινσον, αντικρίζει τον ανατέλλοντα ήλιο. Μια απότομη σειρά σκαλοπατιών σκαλισμένων στο βράχο οδηγεί σ’ αυτόν. Εδώ, επίσης, υπάρχουν δύο δίδυμοι στύλοι ύψους είκοσι ποδών. Αυτοί κατεσκευάσθησαν από τους ειδωλολάτρας με αποκοπή ολοκλήρου της βουνοκορφής. Σ’ αυτόν τον Μεγάλο Υψηλό Τόπο ο Ρόμπινσον βρήκε μια τράπεζα θυσιών κι ένα ορθογώνιο βωμό σε αναμονή ωσάν να επρόκειτο οι ειδωλολάτραι ιερείς να σκαρφαλώσουν σε λίγο από την απότομη σκάλα της αναβάσεως φέρνοντας μια θυσία.

Τι ειδωλολατρικές ιερουργίες ετελούντο άλλοτε εδώ! Ο αναγνώστης της Βίβλου μπορεί καλά να φαντασθή τι ελάμβανε χώραν, διότι θυμάται πώς ο Βασιλεύς Αμασίας κάποτε «έφερε τους θεούς των υιών Σηείρ, και έστησεν αυτούς εις εαυτόν θεούς, και προσεκύνησεν έμπροσθεν αυτών, και εθυμίασεν εις αυτούς.» Αλλ’ οι θεοί του Εδώμ επέφεραν ερήμωσι στον Αμασία. Ο προφήτης του Ιεχωβά του είπε: «Εξεύρω ότι ο Θεός εβουλεύθη να σε εξολοθρεύση, επειδή έκαμες τούτο.»—2 Χρον. 25:14, 16.

Οι ψευδείς θεοί του Εδώμ δεν μπορούσαν να σώσουν τον Αμασία, ούτε και αυτή την ίδια τη μεγάλη Πέτρα, όταν ο Ιεχωβά, ο ζων και αληθινός Θεός απεφάσισε να τους εξολοθρεύση. Σήμερα η Πέτρα είναι ερημωμένη· κανείς δεν κατοικεί εκεί. Λίγοι είναι οι επισκέπται που περνούν απ’ εκεί για να δουν τα ερείπια. Στη μικρογραφική εκπλήρωσι της προφητείας του Ιεχωβά επάνω στον Εδώμ, ο τυπικός Εδώμ δεν υπάρχει πια· η δε ισχυρή του μητρόπολις, η Πέτρα, είναι ένα καταφύγιο άγριων ζώων. Τα ερείπιά της παραμένουν ως ένα μνημείον του γεγονότος ότι οι λόγοι του Θεού ποτέ δεν βγαίνουν λανθασμένοι: «Θέλω σε καταστήσει ερημίαν αιώνιον, και αι πόλεις σου δεν θέλουσι κατοικηθή· και θέλετε γνωρίσει ότι εγώ είμαι ο Ιεχωβά.»—Ιεζ. 35:9, ΑΣ.