Η Σοφία του Θεού — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Η Σοφία του Θεού

Μια σειρά ερωτημάτων που έθεσε ο Παντοδύναμος Θεός στον Ιώβ μπορεί να μας οδηγήση στην οδόν της αληθινής σοφίας.

ΑΠΕΡΑΝΤΗ είναι η σοφία του Θεού! Και είναι μεγάλη η δύναμις Εκείνου ο οποίος μπορεί να κάμη οτιδήποτε και έχει κάμει τα πάντα. Ναι, τα δημιουργήματά του στον ουρανό και στη γη μαρτυρούν για την κυριαρχία του και την ακαταμέτρητη σοφία του. Η σοφία του έκδηλη στη φύσι, άψυχη και έμψυχη, μας εγείρει στο να τον λατρεύωμε και να τον δοξάζωμε, τηρώντας μας έτσι ταπεινούς. Αυτός ερωτά τον άνθρωπο στη γη:

«Δύνασαι να δέσμευσης τας γλυκείας επιρροάς της Πλειάδος, ή να λύσης τα δεσμά του Ωρίωνος; Δύνασαι να εκβάλης τα Ζώδια εις τον καιρόν αυτών; ή δύνασαι να οδηγήσης τον Αρκτούρον μετά των υιών αυτού; Γνωρίζεις τους νόμους του ουρανού; δύνασαι να διάταξης τας επιρροάς αυτού επί την γην;»—Ιώβ 38:31-33.

Ο Παντοδύναμος Θεός ήγειρε αυτά τα ερωτήματα για να δείξη τη μικρότητα του ανθρώπου, και σε σοφία και σε δύναμι, όταν συγκρίνεται με τον Δημιουργόν του. Μπορεί ο άνθρωπος να ελέγξη τους πολλούς ουρανίους αστερισμούς, στους οποίους αντανακλάται η σοφία του Θεού; «Υπάρχουν 88 γνωστοί αστερισμοί στους ουρανούς τώρα», λέγει ο Τζέιμς Σ. Πίκερινγκ στο βιβλίο του Απάντησις σε 1001 Αστρονομικά Ερωτήματα. «Οι αστερισμοί πρέπει να εξετάζωνται με το ίδιο φως όπως και οι γεωγραφικές οντότητες. Καθορίζουν ειδικές περιφέρειες στην ουράνια σφαίρα, και είναι οι διευθύνσεις όλων των άστρων και άλλων σωμάτων που μένουν μονίμως μέσα στα όριά των και των πλανητών, κομητών, μετεωριτών, του Ηλίου, της Σελήνης και άλλων προσκαίρων επισκεπτών των περιφερειών των. Οι αστερισμοί είναι απέραντοι σε βάθος.»

Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ

Δεν γνωρίζομε για ποιον από τους ισχυρούς αστερισμούς ή συγκροτήματα αστέρων ομιλεί ο Ύψιστος Θεός σ’ εκείνα τα ερωτήματα προς τον Ιώβ. Πολλοί νομίζουν ότι νοείται ο Ωρίων με τον όρον αστερισμός Κεσίλ, και ότι ο αστερισμός Κιμάχ είναι οι Πλειάδες και ότι ο αστερισμός Ας είναι η Μεγάλη Άρκτος, Μερικοί αστερισμοί, όπως οι πλειάδες και ο Ωρίων, αποτελούνται από άστρα που δίνουν την εμφάνισι ότι συγκρατούνται με αλυσίδες και σχοινιά· η ιδέα, λοιπόν, είναι: Μπορεί ο άνθρωπος να λύση τα δεσμά ενός συγκροτήματος αστέρων έτσι ώστε να κινούνται χωριστά και να μη φαίνωνται πια σαν ένας παγίου σχήματος αστερισμός; Μπορεί ο άνθρωπος να μετακινήση τα ισχυρά αυτά άστρα από τις θέσεις, που προσδιόρισε ο Θεός γι’ αυτά με τη σοφία του; Ο άνθρωπος δεν μπορεί να θέση σε τάξι το σύμπλεγμα Κιμάχ, ούτε να μεταθέση τα δεσμά του αστερισμού Κεσίλ. Μπορεί απλώς να βλέπη τη δύναμι και τη σοφία του Θεού.

Η θαυμάσια τάξις, που είναι καταφανής σε ολόκληρη την ουράνια σφαίρα, οφείλεται στα προστάγματα που έδωσε ο Κυρίαρχος του Σύμπαντος, Ιεχωβά Θεός. Ο Θεός είναι Εκείνος που μπορεί να φέρη τον αστερισμό Μαζαρώθ στον ωρισμένο του καιρό. Ο Ιεχωβά λέγει για όλες τις ουράνιες δυνάμεις: «Σηκώσατε υψηλά τους οφθαλμούς σας, και ιδέτε, τις εποίησε ταύτα; Ο εξάγων το στράτευμα αυτών κατά αριθμόν ο ονομαστί καλών ταύτα πάντα εν τη μεγαλειότητι της δυνάμεως αυτού, διότι είναι ισχυρός εις εξουσίαν· δεν λείπει ουδέν». (Ησ. 40:26) Ο Θεός, που μπορεί να ονομάση όλα τ’ αστέρια με τ’ όνομά τους, είναι Εκείνος, που τα καλεί να εξέλθουν στις ωρισμένες τους εποχές δεν πρόκειται, όμως, εδώ για έναν ανθρώπινο τομέα. Ο Θεός μπορεί ακόμη να εξαγάγη τ’ άστρα σε μάχη, όπως έκαμε στις μέρες της Δεβόρρας και του Βαράκ: «Εκ του ουρανού επολέμησαν, οι αστέρες εκ της πορείας αυτών επολέμησαν εναντίον του Σισάρα». Είναι πέραν από τη δύναμι του ανθρώπου το να διατάσση τις κινήσεις των αστέρων, ούτε έχει ανατεθή στον άνθρωπο η καθοδήγησις αυτών.—Κριτ. 5:20.

Ακόμη κι αν ο σύγχρονος άνθρωπος απέκτησε λίγη γνώσι για τους «νόμους των ουρανών», μήπως μπορεί να θέση την εξουσία του στη γη; Οι νόμοι της φύσεως είναι οι σκέψεις του Θεού. Με τη σοφία του εθέσπισε αυτούς τους νόμους που κατευθύνουν τα ουράνια σώματα. Ο άνθρωπος γνωρίζει ότι τα ουράνια σώματα ασκούν μια ελεγκτική επιρροή στον καιρό μας, στις παλίρροιες και στην ατμόσφαιρα, αλλά πόσο ανίσχυρος είναι στην άσκησι οποιασδήποτε εξουσίας! Τα ουράνια σώματα, όπως είναι ο ήλιος μας, ασκούν εξουσία με ασυνήθεις τρόπους, όπως λέγει το βιβλίο Η Καταπληκτική Μας Ατμόσφαιρα:

«Τα μελανά στίγματα του ηλίου, τα οποία εμείς αποκαλούμε κηλίδες του ηλίου, πιστεύεται ότι είναι περιφέρειες εντατικής δράσεως. Μεγάλες δονήσεις ατομικών αναστατώσεων αναβράζουν από το εσωτερικόν του ηλίου. Οι ηλιακές αυτές εκρήξεις συνοδεύονται από πελώριες εκλάμψεις, που, όπως φαίνεται, εκπέμπονται από την επιφάνεια του ηλίου στο διάστημα. Με τις εκλάμψεις αυτές συνδέονται και ρεύματα από ηλεκτροφόρτιστα ατομικά σωματίδια, που εκβάλλονται απ’ τον ήλιο σαν νερό από υδροσωλήνα. . . . Όταν οι ηλιακές κηλίδες είναι σε ενέργεια, τότε ο γήινος μαγνητισμός διαταράσσεται. Οι μαγνητικές βελόνες παρεκτρέπονται, η δε γη ενεργεί σαν να ήταν ένας μαγνήτης επηρεασμένος από τρομερά ηλεκτρικά ρεύματα διερχόμενα κοντά σ’ αυτήν. Ευθύς μόλις γίνη ορατή μια έκλαμψις ηλιακής κηλίδος, επέρχεται μια ανωμαλία στις ραδιεπικοινωνίες σε όλη την ηλιοφώτιστη έκτασι της γης. Και μετά από μια μέρα επέρχεται η μαγνητική θύελλα, το σέλας, και άλλη αναταραχή στις ραδιεπικοινωνίες, λιγώτερο σοβαρή από την πρώτη αλλά με επήρεια σ’ όλο τον κόσμο. Τα ηλεκτρικά ρεύματα, που βρίσκονται στον φλοιό της γης, μπορούν να είναι αρκετά ισχυρά για ν’ ανατρέψουν ακόμη και τις τηλεφωνικές συγκοινωνίες.»

ΣΟΦΙΑ ΣΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ

Αν ο άνθρωπος δεν μπορή να ελέγξη τους νόμους των ουρανών και ν’ ασκήση εξουσία στα ουράνια σώματα, τι γίνεται με τα όσα βρίσκονται πλησιέστερα στη γη—τα σύννεφα; Ο Θεός ερωτά: «Δύνασαι να υψώσης την φωνήν σου εις τα νέφη, δια να σε σκεπάση αφθονία υδάτων; Δύνασαι να αποστείλης αστραπάς, ώστε να εξέλθωσι, και να είπωσι προς σε, Ιδού, ημείς; Τις έβαλε σοφίαν εντός του ανθρώπου; ή τις έδωκε σύνεσιν εις την καρδίαν αυτού; Τις δύναται να αριθμήση τα νέφη δια σοφίας; ή τις δύναται να κενόνη τα δοχεία του ουρανού, δια να χωνευθή το χώμα εις σύμπηξιν, και οι βώλοι να συγκολλώνται;»—Ιώβ 38:34-38.

Ποιος είν’ εκείνος, που μπορεί να υψώση τη φωνή του στο σύννεφο, ώστε ν’ απολύση αφθονία βροχής; Όχι ο Ιώβ. Κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να διατάξη ένα σύννεφο να εμφανισθή υπεράνω αυτού και κατόπι να το προστάξη ν’ απολύση το νερό του. Η ενέργεια της απολύσεως του ύδατος ενός νέφους δείχνει μεγάλη σοφία. Η έρευνα στη σχετική με τα νέφη φυσική έχει κάμει μεγάλη πρόοδο, αλλ’ ό,τι έχομε ήδη μάθει είναι ότι πρόκειται για ένα από τα πολλά σύνθετα ουράνια φαινόμενα. Πολλοί παράγοντες εμπερικλείονται στην ενέργεια της βροχής, για τους οποίους ο άνθρωπος πολύ λίγα γνωρίζει. Το σύγγραμμα υπό τον τίτλον Ο Κόσμος στον Οποίον Ζούμε λέγει:

«Οι ενέργειες, με τις οποίες ένα νέφος παρασκευάζει βροχήν, παραμένουν σκοτεινές· φαίνεται ότι μπορεί να λειτουργούν διάφοροι μηχανισμοί, οι οποίοι ποικίλλουν ανάλογα με τη θερμοκρασία του νέφους. Στα ψυχρά ανώτερα στρώματα των υψηλών νεφών πιστεύεται ότι ο υδρατμός πήγνυται σε μικροσκοπικά επιπλέοντα παγοκρύσταλλα, που αυξάνουν συνεχώς ώσπου ν’ αποκτήσουν αρκετό βάρος για να πέσουν. Όταν φθάσουν σε θερμότερα επίπεδα, τήκονται και κατέρχονται ως βροχή. Στα χαμηλότερα επίπεδα οι σταγόνες βροχής, με απλή συνένωσί τους με μικρότατα σταγονίδια, σχηματίζουν μεγάλες σταγόνες. Φαίνεται, όμως, πως απαιτούνται κι άλλα. Μια θεωρία απαιτεί την παρουσία μικροσκοπικών πυρήνων, σε μορφή μορίων κόνεως ή άλατος, στους οποίους ο υδρατμός μπορεί να συμπυκνωθή για να σχηματίση τα σταγονίδια των νεφών. Μια άλλη θεωρία ισχυρίζεται ότι ο ηλεκτρισμός παίζει ζωτικό ρόλο στον σχηματισμό της βροχής».

Σοφία στα στρώματα των νεφών πράγματι! Και ποιος έχει τη σοφία ν’ αριθμήση ακριβώς τ’ αναρίθμητα σύννεφα; Εκείνος για τον οποίον λέγεται: «Αριθμεί τα πλήθη των άστρων», ο μέγας Ποιητής νεφών και βροχής, ο Ιεχωβά. (Ψαλμ. 147:4) Ο Ιεχωβά, η Πηγή πάσης σοφίας, καθορίζει τον αριθμό των νεφών και τον καιρό της εκχύσεως του περιεχομένου των στη γη.

Ο Θεός παρομοιάζει τα βροχοφόρα νέφη με ουράνιες υδρίες, και μπορεί να τις θίξη κατά την ευαρέσκειά του. Όταν δε τα νέφη χύσουν βροχή με αφθονία, έτσι ώστε το χώμα να γίνη βάλτος και οι βώλοι της γης να συσφιγχθούν, ποιος μπορεί να πωματίση τις υδρίες εκείνες του ουρανού και να παρεμποδίση την περαιτέρω βροχόπτωσι; Ο Ιεχωβά μπορεί να σταματήση τη βροχή όσο και να την παραγάγη. Ο προφήτης Ηλίας προσηυχήθη στον Θεό να σταματήση τη βροχή: «Ο Ηλίας ήτο άνθρωπος ομοιοπαθής με ημάς, και προσηυχήθη ενθέρμως να μη βρέξη· και δεν έβρεξεν επί της γης έτη τρία και μήνας έξ· και πάλιν προσηυχήθη, και ο ουρανός έδωκε βροχήν, και η γη εβλάστησε τον καρπόν αυτής.» (Ιάκ. 5:17, 18) Όσοι έχουν αληθινή σοφία αναλαμβάνουν τους λόγους του Ιερεμία: «Υπάρχει μεταξύ των ματαιοτήτων των εθνών διδούς βροχήν; ή οι ουρανοί δίδουσιν υετούς; Δεν είσαι αν αυτός ο δοτήρ, Ιεχωβά Θεέ ημών; Δια τούτο θέλομεν σε προσμένει διότι συ έκαμες πάντα ταύτα.»—Ιερεμ. 14:22, ΜΝΚ.

Με τη βροχή και τα σύννεφα συχνά υπάρχει αστραπή. Μπορεί κανένας άνθρωπος να δώση ζωή στις αστραπές, ώστε να εκπληρώσουν τις επιθυμίες του; Ο άνθρωπος μπορεί να χειρίζεται ηλεκτρικές δυνάμεις, αλλά τις αστραπές ποιος μπορεί να τις στείλη και ποιος μπορεί να τις ελέγξη; Στα λόγια του Θεού προς τον Ιώβ οι αστραπές παριστάνονται ως ν’ αναφέρουν στον Θεό την εκπλήρωσι του έργου των: «Ιδού, ημείς!» Θα μπορούσε ο Ιώβ να κάμη τις αστραπές να πράξουν τούτο γι’ αυτόν; Μια από τις καθορισμένες ενέργειες της αστραπής είναι να λιπαίνη τη γη ηλεκτρικώς. «Η αστραπή είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο παραγωγός αζωτούχων συνθεμάτων», έλεγε το περιοδικά Σάιενς Ντάιτζεστ του Ιουλίου 1956. «Σε πολύ διαλελυμένες μορφές, τα συνθέματα αυτά πέφτουν στη γη με τη βροχή. . . . θεωρείται μάλιστα πιθανόν ότι χωρίς αστραπή, κατ’ ουσίαν όλη η φυτική ζωή της γης θα μπορούσε πραγματικά να μαραθή και να πεθάνη». Τι σοφία στην αστραπή! «Η επιστημονική μελέτη της αστραπής συνεχίζετο επί δύο εκατονταετηρίδες και πλέον», αναφέρει το σύγγραμμα Η Καταπληκτική Μας Ατμόσφαιρα. «Μολονότι η αστραπή ανεγνωρίζετο επί τόσον καιρό ως ένα μαμούθ ηλεκτρικής λάμψεως, η αιτία και οι λεπτομέρειες των εκδηλώσεών της παρέμειναν μυστήρια ως τον σημερινό καιρό.»

Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗ ΖΩΙΚΗ ΚΤΙΣΙ

Ο Ιεχωβά τώρα λαμβάνει παραδείγματα της σοφίας του από τη ζωική κτίσι, που εξεικονίζουν τα διάφορα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες με τα οποία έχουν προικισθή τα ζώντα κτίσματα. Ο Ιεχωβά ερωτά: «Θέλεις κυνηγήσει θήραμα δια τον λέοντα; ή χορτάσει την όρεξιν των σκύμνων, όταν κοίτωνται εν τοις σπηλαίοις, και κάθηνται εις τους κρυπτήρας δια να ενεδρεύωσι; Τις ετοιμάζει εις τον κόρακα την τροφήν αυτού, όταν οι νεοσσοί αυτού κράζωσι προς τον Θεόν, περιπλανώμενοι δι’ έλλειψιν τροφής;»—Ιώβ 38:39-41.

Όλη η ζωική κτίσις δείχνει το απαράμιλλον έργον των χειρών του Θεού και τη στοργική πρόνοιά του πέρα από την ανθρώπινη αντίληψι. Προτού ακόμη δημιουργηθή ο άνθρωπος και του δοθή εξουσία στα ψάρια και στα πτηνά και στα θηρία και στα ερπετά, ο Θεός προνοούσε γι’ αυτά τα κτίσματα, για τον λέοντα καθώς και για τον κόρακα. Ο Θεός ρωτά τον Ιώβ αν θ’ ανελάμβανε να προμηθεύη τροφή στους λέοντας. Μήπως δεν ήταν αυτό πέρα από τη δύναμί του; Οι λέοντες μπορούν μόνοι να μετακινηθούν. «Οι σκύμνοι βρυχώνται δια να αρπάσωσι, και να ζητήσωσι παρά του Θεού την τροφήν αυτών».—Ψαλμ. 104:21.

Η φροντίς του Θεού δεν τελειώνει με τον ευγενή λέοντα· εκτείνεται ακόμη και στον κόρακα, μολονότι ήταν ακάθαρτος κατά τον Μωσαϊκό νόμο. (Δευτ. 14:11-14) Ο κόραξ ήταν το πρώτο πλάσμα που βγήκε απ’ την κιβωτό και παρέμεινε έξω κι ενεπιστεύθη στον Ιεχωβά Θεό να προνοήση γι’ αυτόν στη γη που εκαθαρίσθη με τον παγκόσμιο Κατακλυσμό. (Γεν. 8:6, 7) Όχι μόνο η κατοικία του κόρακος είναι σ’ ερημικούς τόπους, αλλά και η τροφή του σπανίζει και πρέπει ν’ αναζητηθή σε ευρεία έκτασι της υπαίθρου χώρας, όπως καταφαίνεται από τη συνήθειά του να πετά αδιάκοπα εδώ κι εκεί σε αναζήτησι τροφής. Λαμβάνουν την τροφή των από τον Θεό. Ο ίδιος ο Υιός του Θεού είπε: «Παρατηρήσατε τους κόρακας, ότι δεν σπείρουσιν, ουδέ θερίζουσιν· οίτινες δεν έχουσι ταμείον, ουδέ αποθήκην, και ο Θεός τρέφει αυτούς· πόσω μάλλον σεις διαφέρετε των πτηνών;» (Λουκ. 12:24) Αφού ο Θεός προνοεί για τον ακάθαρτο κόρακα, μπορούμε να είμεθα βέβαιοι ότι δεν θα λησμονήση ούτε θα εγκαταλείψη εκείνους που θέτουν την εμπιστοσύνη των σ’ αυτόν.

Ο Θεός προνοεί για τα άγρια ζώα στην εποχή της μεγάλης των ανάγκης. Το ένστικτο των προέρχεται απ’ ευθείας από τον Θεό και τα οδηγεί για να βοηθηθούν όταν γεννούν. Ο Θεός, λοιπόν, ερωτά τον Ιώβ: «Γνωρίζεις τον καιρόν του τοκετού των αγρίων αιγών του βράχου; δύνασαι να σημειώσης πότε γεννώσιν αι έλαφοι; Δύνασαι να αριθμήσης τους μήνας τους οποίους πληρούσιν; ή γνωρίζεις τον καιρόν του τοκετού αυτών; Αυταί συγκάμπτονται, γεννώσι τα παιδία αυτών, ελευθερόνονται από των ωδίνων αυτών. Τα τέκνα αυτών ενδυναμούνται, αυξάνουσιν εν τη πεδιάδι· εξέρχονται, και δεν επιστρέφουσι πλέον εις αυτάς.»—Ιώβ 39:1-4.

Μπορεί κανένας άνθρωπος να τηρήση ακριβές βιβλίο όλων αυτών των γεγονότων και ν’ ασκήση μια τέτοια προνοητική φροντίδα γι’ αυτά τα πλάσματα, τους αιγάγρους και τα ελάφια, ώστε να τα προφυλάσση από κινδύνους στη διάρκεια του τοκετού των; Οι αίγαγροι και τα ελάφια συνεχίζονται από αιώνα σε αιώνα, αλλ’ όχι με τη φροντίδα του ανθρώπου. Ακόμη και αν εγνώριζε ο άνθρωπος πότε πρόκειται να γεννήσουν, θα μπορούσε να τα περιποιηθή, όπως μπορεί να περιποιήται τα κατοικίδια ζώα;

Ο άνθρωπος δυσκολεύεται και να πλησιάση ακόμη τους αιγάγρους, να τους παρατηρήση στην άγρια κατάστασί τους. «Τα όρη τα υψηλά», έγραψε ο ψαλμωδός, «είναι δια τας δορκάδας». (Ψαλμ. 104:18) Κάποτε ο Σαούλ κυνηγούσε τον Δαβίδ «επί τους βράχους των αγρίων αιγών». (1 Σαμ. 24:3) Οι ερημικοί βράχοι πάνω από τη Νεκρά θάλασσα στην έρημο Εν-γαδδί πρέπει να ήσαν ειδικές σπηλιές για αιγάγρους. Αλλ’ οπουδήποτε κι αν ζουν, ο άνθρωπος δεν μπορεί εύκολα να τους πλησιάση. Όπως έγραψε ο Ελβετός περιηγητής Γιόχαν Μπούρκχαρντ στο βιβλίο του Ταξίδια στη Συρία:

«Καθόσον πλησιάζαμε στην κορφή του όρους [Αγίας Αικατερίνης, παράπλευρα στο Όρος Σινά], είδαμε σε απόστασι ένα μικρό κοπάδι από αιγάγρους που έβοσκαν ανάμεσα στους βράχους. Ένας από τους Άραβες μας μάς άφησε, κι από μια περιφερική οδό μεγάλου κύκλου προσεπάθησε να φθάση στο υπήνεμο μέρος των και αρκετά κοντά για να τους πυροβολήση· μας διέταξε να παραμείνωμε παρατηρώντας τους μόνο και να καθήσωμε κάτω για να μην τους εκφοβίσωμε. Είχε φθάσει σχεδόν σ’ ένα ευνοϊκό σημείο πίσω από ένα βράχο, οπότε οι αίγαγροι ξαφνικά άρχισαν να τρέχουν. Δεν ήταν δυνατόν να είχαν ιδεί τον Άραβα· αλλ’ ο άνεμος άλλαξε, κι έτσι τον αντελήφθησαν με την όσφρησί τους.»

Ακριβώς όπως οι αίγαγροι πηγαίνουν χωρίς άνθρωπο, έτσι και τα ελάφια, τα θηλυκά ζαρκάδια. Με Θεόδοτο ένστικτο, όταν η ελαφίνα γνωρίζη ότι πρόκειται να γεννήση, απομονώνεται στο δάσος και κρύβει το νεογνό της και το περιποιείται. Τα νεογνά της γρήγορα «ενδυναμούνται» και «εξέρχονται, και δεν επιστρέφουσι». Μετακινούνται μόνα των, και τυγχάνουν της φροντίδος του Θεού.

Οι ερωτήσεις του Ιεχωβά προς τον Ιώβ πρέπει να μας υποκινούν να τον λατρεύωμε, να εμπιστευώμεθα σ’ αυτόν και να μελετούμε, όχι μόνο το Βιβλίον της φύσεως, αλλά και τον γραπτό λόγο του, το Βιβλίον της ζωοπαρόχου σοφίας. Τότε η ευγνωμοσύνη μας για την αγαθότητα του θ’ αυξηθή: «Ψάλατε εις τον Ιεχωβά, ευχαριστούντες· . . . τον σκεπάζοντα τον ουρανόν με νεφέλας· τον ετοιμάζοντα βροχήν δια την γην· τον αναδιδόντα χόρτον επί των ορέων· τον διδόντα εις τα κτήνη την τροφήν αυτών, και εις τους νεοσσούς των κοράκων, οίτινες κράζουσι προς αυτόν.» «Αγαθός ο Ιεχωβά προς πάντας· και οι οικτιρμοί αυτού επί πάντα τα ποιήματα αυτού».—Ψαλμ. 147:7-9· 145:9, ΜΝΚ.