Η Σκέψις Πίσω από την Παροιμία
ΕΙΝΑΙ ενδιαφέρον να συγκρίνωμε το βιβλίο των Παροιμιών της Βίβλου με τον νόμο του Μωυσέως. Ο Μωυσής ανέγραψε τις άμεσες εντολές που έδωσε ο Ιεχωβά για να οδηγήση τον λαό του στον δρόμο της ασφαλείας και της ζωής. Ο Σολομών και άλλοι συγγραφείς των παροιμιών της Βίβλου δεν τονίζουν άμεσα τις εντολές του Θεού, αλλά δείχνουν μέσω παρατηρήσεως ότι οι νόμοι εκείνοι εξυπηρετούν τα κάλλιστα συμφέροντά μας. Συχνά τοπικά φαινόμενα παραβάλλονται προς την ανθρώπινη συμπεριφορά για να βοηθηθούμε να εκτιμήσωμε το καλό και το κακό, τη σοφία ή τη μωρία. Το να γνωρίζωμε τη σκέψι που βρίσκεται πίσω από την παροιμία αποτελεί βοήθημα για να κατανοήσωμε το διδασκόμενο μάθημα.
«Η πολιά είναι στέφανος δόξης, ευρισκομένη εν τη οδώ της δικαιοσύνης.»
Μεταξύ μερικών αρχαίων λαών ένας ηλικιωμένος άνθρωπος ανίκανος να πολεμήση ή να κυνηγήση εθεωρείτο ως ένα δυστυχές βάρος. Μερικές φυλές εθανάτωναν σκληρά τους ηλικιωμένους! Αντιπαραβάλετε τούτο με την αγαθότητα του Ιεχωβά Θεού, ο οποίος διέταξε: «Ενώπιον της πολιάς θέλεις προσηκόνεσθαι, και θέλεις τιμήσει το πρόσωπον του γέροντος, και θέλεις φοβηθή του Θεόν σου. Εγώ είμαι ο Ιεχωβά.» (Λευιτ. 19:32, ΜΝΚ) Η παροιμία εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι μια ζωή δαπανημένη στον ορθό φόβο του Ιεχωβά είναι ωραία ενώπιον του Θεού και πρέπει να εκτιμάται από όλους ως κατάλληλο παράδειγμα για να το ακολουθήσουν. Αλλ’ όταν το γήρας βρίσκη ένα άτομο στο δρόμο της πονηρίας, η διαγωγή του είναι ακόμη περισσότερο απεχθής παρά ενός νέου, λόγω των ετών του.
«Ο κλήρος ρίπτεται εις την κάλπην· όλη όμως η κρίσις αυτού είναι παρά του Ιεχωβά.»—ΜΝΚ.
Στους αρχαίους χρόνους, σε πολλά έθνη, αμφίβολα ζητήματα καθωρίζοντο με κλήρο. Λίθοι ή επιγεγραμμένες πινακίδες ετίθεντο σ’ ένα δοχείο, εσείοντο και έπειτα εσύροντο ή ερρίπτοντο έξω. Ο Ιεχωβά ευηρεστήθη να χρησιμοποιήση τον κλήρο ως μέσον για να καθιστά γνωστό το θέλημά του στην παλαιά ιστορία του εκλεκτού του λαού. Φαίνεται ότι οι κλήροι ερρίπτοντο στις συγκεντρωμένες πτυχές ενός φορέματος και έπειτα εσύροντο έξω. Αλλά πρώτα εγίνετο επίκλησις στον Ιεχωβά να εκδηλώση την απόφασί του στο ζήτημα. Η έκβασις εγίνετο δεκτή ως το θέλημά του. Ακόμη και οι απόστολοι του Ιησού μετεχειρίσθησαν τον κλήρο για να εκλέξουν διάδοχο του Ιούδα του Ισκαριώτου, αλλά η επιλογή των ετέθη κατά μέρος από την εκλογή του Σαούλ από τον Ιησούν. Από την Πεντηκοστή και έπειτα το άγιο πνεύμα διευθύνει τους Χριστιανούς, αλλά στους προχριστιανικούς χρόνους ο Θεός επεδοκίμαζε τη χρήσι του κλήρου.
«Όστις αρχίζει φιλονεικίαν, είναι ως ο εκφράττων ύδατα· όθεν παύσον από της φιλονεικίας πριν εξαφθή.»
Οι ανατολικές πόλεις συχνά εξηρτώντο από μια δεξαμενή για τον εφοδιασμό τους με νερό. Μια πολύ μικρή τρύπα στο ανάχωμα ή το φράγμα που συγκρατεί μια μεγάλη ποσότητα νερού, μπορεί να έχη μεγάλες συνέπειες. Αν το μικρό στάξιμο δεν σταματήση, η δύναμις του νερού γίνεται ολοένα μεγαλύτερη, ώσπου όλα παρασύρονται απ’ αυτό. Από μια μικρή αρχή έρχεται μια τρομερή πλημμύρα. Το ίδιο και με τη φιλονεικία. Αν δοθή στην οργή η πιο μικρή διέξοδος, μπορεί να ξεσπάση σε μια πλημμύρα οργίλων λόγων και πράξεων που μπορεί ακόμη ν’ αποκορυφωθούν στον θάνατο κάποιου. Προτού οποιαδήποτε συζήτησις πάρη τη στροφή αυτή, είναι καλύτερα να εγκαταλείψωμε το θέμα ή το άλλο άτομο και έτσι να ενισχύσωμε τους δεσμούς της ειρήνης.
«Ο οκνηρός δεν θέλει να αροτριά εξ αιτίας του χειμώνος· δια τούτο θέλει ζητεί εν τω θέρει, και δεν θέλει λαμβάνει.»
Στην Παλαιστίνη οι συγκομιδές του χειμώνος εσπείροντο αμέσως μόλις οι πρώτες βροχές είχαν μαλακώσει το έδαφος—από το τέλος Οκτωβρίου ως την αρχή του Δεκεμβρίου. Ο ψυχρός βόρειος άνεμος φυσά στη διάρκεια του καιρού της αροτριάσεως του χειμώνος. Ενώ σπανίως υπάρχει εποχή πολύ ψυχρού καιρού, μερικές φορές έρχονται πολύ ψυχρές ημέρες, με άνεμο, βροχή και χιονόνερο. Τούτο δεν γίνεται εμπόδιο σ’ ένα ανδροπρεπές άτομο, αλλά ένας οκνηρός γεωργός θα μπορούσε να παραμελήση το όργωμά του και να το αποδώση αυτό στον καιρό. Χωρίς όργωμα και σπορά τον χειμώνα δεν θα μπορούσε να υπάρξη θερισμός. Οι γείτονες του γεωργού αυτού που εργάζονται σκληρά, δύσκολα θα μπορούσε να αναμένεται ότι θα τον συμπαθήσουν. Το ίδιο συμβαίνει μ’ εκείνους που προβάλλουν δυσμενείς περιστάσεις ως δικαιολογία για την παραμέλησι των ευκαιριών των και των καθηκόντων των. Θα δρέψουν μόνο εκείνο που σπείρουν και πρέπει να υποστούν τις συνέπειες της οκνηρίας χωρίς επανόρθωσι.
«Ο σοφός βασιλεύς λικμίζει τους ασεβείς, και στρέφει τον τροχόν επ’ αυτούς.»
Στα αρχαία αλώνια ο κόκκος των σιτηρών απεχωρίζετο από τις φλούδες του με τα πόδια των βοδιών που πατούσαν ανάμεσα στα χειρόβολα, ή με το να φέρεται επάνω απ’ αυτά ένας ακατέργαστα πεταλωμένος τροχός. Καθώς συνέτριβε ο τροχός τα χειρόβολα, πετώντας έξω τον σπόρο, έτσι και η αμερόληπτη απόδοσις δικαιοσύνης συντρίβει τους ασεβείς, χωρίζοντάς τους από τους δικαίους. Ένας σοφός άρχων λαμβάνει μέτρα για να εξαλείψη τα κακά στοιχεία με την τραχύτητα του τροχού που συντρίβει τα χειρόβολα.
«Ακατάπαυστον στάξιμον εν ημέρα βροχερά, και φίλερις γυνή, είναι όμοια.»
Οι στέγες πάρα πολλών Ανατολίτικων σπιτιών, εκτός από εκείνες που βρίσκονται στα πέτρινα σπίτια των πλουσίων, είναι κατασκευασμένες από κλάδους δένδρων, καλάμια, φύλλα φοινίκων και ούτω καθεξής, σκεπασμένα μ’ ένα πυκνό στρώμα χώματος. Αυτές οι επίπεδες χωμάτινες στέγες ήσαν πάντοτε υποκείμενες σε ραγίσματα και διαρροή. Φαντασθήτε τον ατελείωτο, εξοργιστικό ήχο στάζοντος νερού στη διάρκεια μιας σταθερής βροχής, οπότε ο δυστυχής ένοικος δεν μπορεί ούτε να καθήση, ούτε να σταθή, ούτε να εργασθή, ούτε να κοιμηθή με άνεσι. Τέτοια είναι η αθλία κατάστασις ενός ανθρώπου, ο οποίος πρέπει να ζη κάτω από την ίδια στέγη με μια φιλόνεικη γυναίκα. Όπως το εκφράζει μια Αραβική παροιμία: «Τρία πράγματα κάνουν ένα σπίτι ακατοίκητο: τακ (διαρροή βροχής), νακ (γρίνια γυναικός) και μπακ (κορέοι).»