Υπάρχει μια Μεγάλη Ουρανία Οργάνωσις Πράγματι;
ΕΧΟΜΕ ακούσει συχνά να γίνεται λόγος για αγγέλους, αόρατα ουράνια πλάσματα, πνευματικά πρόσωπα. Αλλά γενικά η διανοητική εικών που σχηματίσαμε υπήρξε ομιχλώδης όσον αφορά τον σκοπό και τη δράσι των. Συχνά παρουσιάζονται από θρησκευομένους καλλιτέχνας ως γυναίκες, ή ως όμοια με βρέφη πλάσμα τα με φτερά.
Αυτές όμως οι αντιλήψεις για τους αγγέλους δεν είναι Βιβλικής προελεύσεως. Είναι ειδωλολατρικές ιδέες, όπως μπορεί εύκολα ν’ αποδειχθή με λίγη έρευνα στην αρχαία Ελληνική μυθολογία και με την παρατήρησι των απεικονίσεων των θεών και θεοτήτων των επάνω σε δοχεία, σε τοιχογραφίες, στη γλυπτική, και άλλα. Οι καλλιτέχναι του μεσαίωνος ακολούθησαν αυτό το πρότυπο ζωγραφίζοντας αγγέλους στις θρησκευτικές εικόνες του Χριστιανικού κόσμου.
Αλλά, τι μας αποκαλύπτει ο Δημιουργός των αγγέλων σχετικά μ’ αυτούς; Μας τους περιγράφει όχι με μια κατά γράμμα εμφάνισι, αλλά με μια συμβολική απεικόνισι. Η Γραφή δείχνει ότι οι άγγελοι μπορούν να εμφανισθούν στην παρουσία του Ιεχωβά, επειδή έχουν αρκετά ισχυρή όρασι για ν’ αντικρύσουν την μεγαλειότητα και τη δόξα του Ιεχωβά. Έτσι δε αρμονία με την αξιοπρέπεια του Ιεχωβά, αυτοί οι ακόλουθοί του είναι επίσης πολύ λαμπροί. Χωρίς αμφιβολία τα ανθρώπινα μάτια θα μπορούσαν να τυφλωθούν και να καταστραφούν στη θέα των. Επί πλέον, πολύ πιο σπουδαίο για μας από το να τους δούμε κατά γράμμα είναι η κατανόησις του τι είναι ως προσωπικότητες.—Ματθ. 28:2-4· Λουκ. 24:4· Δαν. 10:5-7.
Ο ΕΠΙΒΑΙΝΩΝ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΑΡΜΑΤΟΣ
Σε μια πρόσφατη έκδοσι του περιοδικού Η Σκοπιά συζητήσαμε την όρασι ενός μεγάλου ουρανίου άρματος, που είδε ο Ιεζεκιήλ, το οποίο συνώδευαν άγγελοι της τάξεως των «χερουβείμ.» Ανακεφαλαιώνοντας την εξέτασι αυτής της οράσεως μπορούμε να έχωμε μια καλυτέρα κατανόησι της θέσεως των αγγέλων και της λειτουργίας των μέσα στη διευθέτησι του Θεού με το να έχωμε πρώτα όρασι του επιβάτου του άρματος.
Γι’ αυτό μαζί με τον προφήτη, συγκεντρώνομε τώρα την προσοχή μας επάνω από τους τροχούς του άρματος στο εκθαμβωτικό όμοιο με πάγο «στερέωμα» ή εξέδρα. Ψηλά επάνω υπήρχε ένας αναβάτης. Ο Ιεζεκιήλ περιγράφει αυτό που είδε:
«Και εγίνετο φωνή άνωθεν εκ του στερεώματος του υπέρ την κεφαλήν αυτών· ότε ίσταντο, κατεβίβαζον τας πτέρυγας αυτών. Υπεράνωθεν δε του στερεώματος του υπέρ την κεφαλήν αυτών, εφαίνετο ομοίωμα θρόνου, ως θέα λίθου σαπφείρου· και επί του ομοιώματος του θρόνου ομοίωμα ως θέα ανθρώπου καθημένου επ’ αυτόν άνωθεν. Και είδον ως όψιν ηλέκτρου, ως θέαν πυρός εν αυτώ κύκλω, από της θέας της οσφύος αυτού και επάνω· και από της θέας της οσφύος αυτού και κάτω, είδον ως θέαν πυρός, και είχε λάμψιν κύκλω. Ως η θέα του τόξου, του γινομένου εν τη νεφέλη εν ημέρα βροχής, ούτως ήτο η θέα της λάμψεως κύκλω. Αύτη ήτο η θέα του ομοιώματος της δόξης του Ιεχωβά.»—Ιεζ. 1:25-28, ΜΝΚ.
Πόση κατανόησι και στοργή έχει ο Ιεχωβά με το ν’ αποκαλύπτη τον εαυτό του μ’ αυτό τον συμβολικό τρόπο! Ο Ιεχωβά είναι τόσο πολύ ισχυρότερος από τον άνθρωπο ώστε μια κατά γράμμα αποκάλυψις της παρουσίας του θα μας κατέστρεφε. Εφόσον ο Ιεζεκιήλ ήταν απλώς άνθρωπος κι’ αυτός ο ίδιος, η ανθρώπινη μορφή ήταν η καλύτερη μορφή για να μπορέση να εκτιμήση αυτή τη θεία εκδήλωσι. Και τι πιο θερμό πράγμα υπάρχει από την ανθρωπίνη απεικόνιση; Ακόμη και οι νόμοι και οι εντολές, όταν εκτίθενται μέσα στο πλαίσιο της ανθρώπινης πείρας, όταν διδάσκωνται με παράδειγμα την ανθρώπινη ζωή, έχουν μια θέρμη και έλξι που γεννούν μέσα μας την προθυμία να συμμορφωθούμε. Ο Λόγος του Ιεχωβά, η Γραφή, ακολουθεί αυτόν τον τρόπο. Οι εντολές του έρχονται σε μας μέσω συγγραμμάτων ανθρώπων—ανθρώπων οι οποίοι, με την κατεύθυνσι του πνεύματος του Θεού, εξεφράσθησαν με ανθρωπίνους ορισμούς και οι οποίοι είχαν οι ίδιοι δοκιμάσει τον ωραίο τρόπο της ζωής που προκύπτει από την υπακοή στις εντολές του Θεού.
Η μορφή που είδε ο Ιεζεκιήλ, μολονότι ήταν ανθρώπινη, εκαλύπτετο με δόξα, που ακτινοβολούσε με λάμψι όπως το λαμπρό ήλεκτρον, που είναι κράμα χρυσού και αργύρου, και έλαμπε σαν να είχε υποστή επεξεργασία με φωτιά μέσα σ’ ένα κλίβανο. Από τη μέση αυτής της όμοιας με άνθρωπο μορφής εκτεινόταν αυτή η θαυμασία δόξα προς τα επάνω και προς τα κάτω, ώστε όλη αυτή η μορφή να είναι σκεπασμένη με δόξα. Αυτή ήταν απλώς μια απεικόνισις του Παντοκράτορος Θεού, αλλά δείχνει ότι στην πραγματικότητα, στο αόρατο βασίλειο, είναι με απερίγραπτο τρόπο ένδοξος.
Σημειώστε το εξής γεγονός σχετικά με την εμφάνισι του Ιεχωβά: Δεν υπάρχει τίποτε τρομακτικό σ’ αυτόν, τίποτε το διαβολικό που θα μπορούσε έστω και ν’ αφήση να υπονοηθή ότι βασανίζει τα επίγεια πλάσματά του, τις ανθρώπινες ψυχές, αιωνίως μ’ ένα συνειδητό βασανισμό σ’ ένα πύρινο άδη. Η εμφάνισις ενός τελείου ουρανίου τόξου υποδεικνύει γαλήνη, ηρεμία, που υπενθυμίζει την ευχάριστη και καθησυχαστική υραμία η οποία ακολουθεί τη θύελλα. Μας θυμίζει το πρώτο ουράνιο τόξο που έθεσε ο Θεός στον ουρανό ύστερ’ από τον παγγήινο κατακλυσμό για να χρησιμεύση ως ουράνιο σημείο στο Νώε και σε όλους εμάς τους απογόνους του, για να σημαίνη ότι ποτέ πάλι δεν θα γινόταν ένας παγγήινος κατακλυσμός.—Γεν. 9:12-16.
Επομένως, μολονότι το θείο άρμα βρισκόταν σε πολεμική αποστολή, εκείνος που επέβαινε διατηρούσε την ηρεμία του και την αταραξία του. Μ’ αυτή την ήρεμη στάσι μπορεί να κρατήση τις ιδιότητές του της σοφίας, δικαιοσύνης, δυνάμεως και αγάπης σε τελεία ισορροπία. Ποτέ δεν μπορεί να τον κατηγορήση κανείς ως άσοφο, άδικο, αδύνατο και άστοργο. Η ένδοξη εμφάνισίς του ποτέ δεν αμαυρώνεται με το να διαπράξη κάτι εσφαλμένο.
ΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΤΟ ΑΡΜΑ
Δεν πρέπει να συμπεράνωμε ότι ο Ιεχωβά κάθεται επάνω σ’ ένα κατά γράμμα άρμα. Ως απόδειξι αυτού του γεγονότος έχομε τον ψαλμωδό ο οποίος χρησιμοποιεί διαφορετικά σύμβολα για να περιγράψη το ίδιο πράγμα:
«Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Ιεχωβά. Ιεχωβά Θεέ μου, εμεγαλύνθης σφόδρα· τιμήν και μεγαλοπρέπειαν είσαι ενδεδυμένος· ο περιτυλιττόμενος το φως ως ιμάτιον, ο εκτείνων τον ουρανόν ως καταπέτασμα· ο στεγάζων με ύδατα τα υπερώα αυτού· ο ποιών τα νέφη άμαξαν αυτού· ο περιπατών επί πτερύγων ανέμων· ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα, τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα.»—Ψαλμ. 104:1-4, ΜΝΚ.
Ο συμβολισμός που χρησιμοποιείται εδώ ρίχνει φως στην εικόνα του άρματος που είδε ο Ιεζεκιήλ. Ο Ιεχωβά δεν επιβαίνει σε κατά γράμμα σύννεφα ούτε περιπατεί επάνω στον άνεμο όπως δεν επιβαίνει σ’ ένα άρμα. Αλλά χρησιμοποιεί αυτά τα φυσικά φαινόμενα κατά καιρούς ως τα μέσα του για να κάμη ωρισμένα πράγματα για τους ανθρώπους στη γη. Έτσι το άρμα παριστάνει κάτι που ο Ιεχωβά καθοδηγεί, κατευθύνει και χρησιμοποιεί για το ανθρώπινο γένος. όπως ακριβώς τα σκεύη της σκηνής του μαρτυρίου στον ναό του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ ήσαν σχεδιασμένα ακριβώς σύμφωνα με το δικό του υπόδειγμα για να εξεικονίζουν πνευματικά πράγματα πολύ μεγαλυτέρας σπουδαιότητος, το ίδιο συμβαίνει και με το άρμα.—Εβρ. 8:5· 1 Χρον. 28:11, 12, 19.
Τι, λοιπόν παριστάνει συμβολικώς η εικών του άρματος; Την ουρανία οργάνωσι του Ιεχωβά που αποτελείται απ’ όλα τα άγια πνευματικά πλάσματα, τους αγγέλους, σ’ αυτό το ουράνιο βασίλειο. Στην όρασι του Ιεζεκιήλ το άρμα το συνώδευαν χερουβείμ, όπως ακριβώς οι αρχαίοι βασιλείς είχαν άμαξες και ιππείς. (1 Βασ. 1:5) Ο Δαβίδ περιέγραψε τη χρήσι αυτών των αγγέλων από τον Ιεχωβά για να βοηθήση τον λαό του όταν έγραψε: «Εν τη στενοχωρία μου επεκαλέσθην τον Ιεχωβά, και προς τον Θεόν μου εβοήθησα. Ήκουσεν εκ του ναού αυτού της φωνής μου, και η κραυγή μου ήλθεν ενώπιον αυτού, εις τα ώτα αυτού. . . .Έκλινε τους ουρανούς, και κατέβη, και γνόφος υπό τους πόδας αυτού. Και επέβη επί χερουβείμ, και επετάσθη· και επέταξεν επί πτερύγων ανέμων.»—Ψαλμ. 18:6-10· 2 Σαμ. 22:7-11.
Ο Ιεχωβά δεν ‘επιβαίνει,’ σ’ ένα μόνο πνευματικό πρόσωπο ή άγγελο, αλλά επάνω σε όλους τους αγγέλους, με την έννοια ότι κυριαρχεί επάνω σ’ αυτούς και τους χρησιμοποιεί σύμφωνα με τον σκοπό του. Αυτός είναι ο Ύψιστος Θεός, το Υπέρτατο Ον. Αντί να μεταβαίνη προσωπικώς και με άμεσο τρόπο σε κάποιο μέρος ο ίδιος, μπορεί να στέλνη ένα χερούβ ή σεράφ (άγγελοι ειδικής τάξεως ή καθήκοντος) ή οποιονδήποτε άγγελο. Με το να συνοδεύη το πνεύμα του (η ενεργός αόρατη δύναμίς του) αυτόν τον αγγελιοφόρο, και να ενεργή μέσω αυτού, ο Ιεχωβά στην πραγματικότητα ‘επιβαίνει’ σ’ αυτό το πνευματικό πλάσμα. Ένα παράδειγμα χρησιμποποιήσεως ενός αγγέλου που τον συνώδευε το άγιο πνεύμα του Θεού βρίσκεται στην πείρα του ευαγγελιστού Φιλίππου και του Αιθίοπος ευνούχου, στις Πράξεις 8:26, 29.
Ο προφήτης Δανιήλ και ο απόστολος Ιωάννης είχαν και οι δυο οράσεις αυτής της ουρανίας οργανώσεως του Ιεχωβά που έδειχναν ότι αποτελείται από εκατομμύρια αγγέλων, που ο καθένας έχει τη δική του θέσι και τα καθήκοντά του στην ουρανία διευθέτησι. Είναι ενδιαφέρον να παραβάλη κανείς αυτές τις δυο οράσεις, που απείχαν αιώνες η μια από την άλλη:
«Εθεώρουν έως ότου οι θρόνοι ετέθησαν, και ο Παλαιός των ημερών εκάθισε, του οποίου το ένδυμα ήτο λευκόν ως χιών, και αι τρίχες της κεφαλής αυτού ως μαλλίον καθαρόν· ο θρόνος αυτού ήτο ως φλοξ πυρός· οι τροχοί αυτού ως πυρ καταφλέγον. Ποταμός πυρός εξήρχετο και διεχέετο απ’ έμπροσθεν αυτού· χίλιαι χιλιάδες υπηρέτουν εις αυτόν, και μύριαι μυριάδες παρίσταντο ενώπιον αυτού.»—Δαν. 7:9, 10.
«Και είδον, και ήκουσα φωνήν αγγέλων πολλών κυκλόθεν του θρόνου και των ζώων και των πρεσβυτέρων· και ήτο ο αριθμός αυτών μυριάδες μυριάδων, και χιλιάδες χιλιάδων, λέγοντες μετά φωνής μεγάλης, Άξιον είναι το Αρνίον το εσφαγμένον να λάβη την δύναμιν και πλούτον και σοφίαν και ισχύν και τιμήν και δόξαν και ευλογίαν.»—Αποκάλ. 5:11, 12.
Οι περιγραφές αυτής της ισχυρής οργανώσεως και από τον Δανιήλ και από τον Ιωάννη αποκαλύπτουν ότι, ως διάκονοι του Θεού, οι άγγελοι λαμβάνουν εντολές για να τις εκτελέσουν σε διάφορα μέρη του σύμπαντος, ορατά και αόρατα. Όλα τα μέρη αυτής της διατάξεως συνεργάζονται τελείως ομαλά, διότι είναι γεμάτα από αγάπη, σοφία, δικαιοσύνη και δύναμι καθώς και από άλλες έξοχες ιδιότητες του ιεχωβά, και αυτό οφείλεται στο πνεύμα του, τον τέλειο σύνδεσμο της αγάπης.
Μερικά άτομα δεν αγαπούν τη λέξι «οργάνωσις.» Αυτό χωρίς αμφιβολία οφείλεται στο ότι έχουν παρατηρήσει ότι υπάρχει καταπίεσις στις κοσμικές, θρησκευτικές, πολιτικές και εμπορικές οργανώσεις. Αλλά έλλειψις οργανώσεως σημαίνει αταξία, και «ο Θεός δεν είναι ακαταστασίας, αλλά ειρήνης.» (1 Κορ. 14:33) Εν τούτοις, ανόμοια με τις εθνικές οργανώσεις, η οργάνωσις του Ιεχωβά στους ουρανούς ενεργεί με την ίδια αρχή που είχε θέσει ο Ιησούς στους επίγειους μαθητάς του. Είπε τα εξής: «Εξεύρετε ότι οι νομιζόμενοι άρχοντες των εθνών, κατακυριεύουσι αυτά· και οι μεγάλοι αυτών κατεξουσιάζουσιν αυτά. Ούτως όμως δεν θέλει είσθαι εν υμίν· θέλει είσθαι υπηρέτης υμών.»—Μάρκ. 10:42, 43· παράβαλε Δανιήλ 10:13.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΙΣ ΤΗΣ ΟΥΡΑΝΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ
Πριν από το έτος 1922 είχε κληθή η προσοχή των μαρτύρων του Ιεχωβά στο ότι ο Ιεχωβά έχει μια τέτοια οργάνωσι. Και στο τεύχος της 15 Δεκεμβρίου 1924 του περιοδικού Η Σκοπιά στη σελίδα 371, κάτω από τον υπότιτλο «Η Οργάνωσις του Θεού,» διαβάζομε:
«Όσο καλύτερα κατανοούμε το σχέδιο του Ιεχωβά, τόσο πληρέστερα εκτιμούμε το γεγονός ότι έχει την πιο θαυμασία οργάνωσι που υπάρχει. Η μεγαλειότης και η αξιοπρέπειά του αποκλείουν το να δίνη άμεση προσοχή στις λεπτομέρειες και στην εκτέλεσι των εντολών του. Από τον αιώνιο θρόνο του στον ύψιστο ουρανό ασκεί τη δύναμί του όπως ευαρεστείται. Στις υπηρεσίες των ουρανίων αυλών του υπάρχουν διάφορα πλάσματα, όπως αποδεικνύεται από τα ονόματά τους. μερικά ονομάζονται χερουβείμ, μερικά σεραφείμ και μερικά άγγελοι. Θα μπορούσε κατάλληλα να λεχθή ότι οι άγγελοι είναι αγγελλιοφόροι και εκτελεστικοί αξιωματούχοι του μεγάλου Ιεχωβά.»
Η όρασις του άρματος που είδε ο Ιεζεκιήλ έχει συζητηθή στο βιβλίο που φέρνει τον τίτλο «Προφητεία.»a Αυτό το βιβλίο εξεδόθη το 1929 από τον «πιστό και φρόνιμο δούλο,» τους κεχρισμένους Χριστιανούς του Ιεχωβά στη γη, μέσω του νομίμου οργάνου των, της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά. (Ματθ. 24:45-47) Το πέμπτο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου έφερε τον τίτλο «Η Οργάνωσις του Θεού.» Κατόπιν το 1931 αυτοί οι Χριστιανοί εξέδωσαν τον πρώτο τόμο του βιβλίου που έφερε τον τίτλο «Διεκδίκησις,»b που περιείχε σχόλια που εφήρμοζε την όρασι του ουρανίου άρματος, που είδε ο Ιεζεκιήλ, στην οργάνωσι του Ιεχωβά. Και από την έκδοσι της 15ης Οκτωβρίου 1931, έως το τεύχος της 1ης Αυγούστου του 1950 η εικών του εξώφυλλου του περιοδικού Η Σκοπιά είχε στην άνω δεξιά γωνία μια καλλιτεχνική ιδέα αυτού του άρματος όπως το είδε ο Ιεζεκιήλ.
Η όρασις του Ιεζεκιήλ δείχνει ότι η οργάνωσις του Ιεχωβά υπήρχε τον καιρό εκείνο, 645 χρόνια πριν από την ίδρυσι της Χριστιανικής εκκλησίας. Ο Ιεζεκιήλ όχι μόνο είδε αυτή την οργάνωσι με συμβολικό τρόπο, αλλ’ είδε επίσης πως λειτουργούσε. Ο Ιεζεκιήλ ήταν βέβαια ένας μάρτυς του Ιεχωβά. Από τις 6.961 φορές που συναντάται το θείον όνομα Ιεχωβά στις Θεόπνευστες Εβραϊκές Γραφές από τη Γένεσι ως τον Μαλαχία (Μετάφρασις Νέου Κόσμου, έκδοσις 1971), 439 απ’ αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν στο προφητικό βιβλίο του Ιεζεκιήλ, και εξήντα δύο φορές ο Ιεζεκιήλ παραθέτει την δήλωσι του Θεού για τον σταθερό σκοπό του όπως έθνη, λαοί και άτομα ‘γνωρίσουν ότι εγώ είμαι ο Ιεχωβά.’
Η ουράνια οργάνωσις του Ιεχωβά είναι αιώνια, και, φυσικά, υπάρχει και τώρα. Οι κεχρισμένοι Χριστιανοί μάρτυρες του Ιεχωβά, που παραμένουν στη γη σήμερα, με το να διακρίνουν αυτή την οργάνωσι, εξεικονίζονται από τον προφήτη Ιεζεκιήλ. Από το έτος 1919 αυτοί οι Μάρτυρες εξήγγειλαν δημοσία τη βασιλεία του Ιεχωβά και έκαναν γνωστό το όνομά του. Όπως ακριβώς η ομοία με άρμα οργάνωσις ήταν εν κινήσει και σήμερα. Βρίσκεται σε πνευματική επαφή μ’ αυτούς τους Χριστιανούς μάρτυρας και τους έχει στηρίξει στο παγκόσμιο έργο που κάνουν.
Όπως ακριβώς ο Ιεζεκιήλ, όταν οραματίσθηκε το ‘ομοιωμα της δόξης του Ιεχωβά,” έπεσε με το πρόσωπο κατά γης, έτσι οι μάρτυρες του Ιεχωβά ήσαν γεμάτοι από φόβο και βαθύτατο σεβασμό για τον Ιεχωβά όταν διέκριναν την ουρανία οργάνωσί του. Και όπως ακριβώς ο Ιεζεκιήλ άκουσε προσεκτικά αυτά που είχε να πη ο επιβαίνων του άρματος, έτσι οι μάρτυρες του Ιεχωβά άκουσαν προσεκτικά αυτά που είχε να πη ο Ιεχωβά μέσω του Λόγου του, της Αγίας Γραφής. Είδαν πώς αυτή εφαρμόζεται στη ζωή και στη δράσι τους και διεπίστωσαν ότι οι άγιοι άγγελοι κατευθύνουν αοράτως το έργο, κάνοντας να διακηρυχθή το ευαγγέλιο της βασιλείας του Θεού παρά τη διεθνή εναντίωσι.—Αποκάλ. 14:6, 7.
Μολονότι αυτοί οι Χριστιανοί μάρτυρες στη γη οι οποίοι έχουν ελπίδα να ενωθούν με τον Χριστό στη διακυβέρνησι της βασιλείας του στον ουρανό είναι λίγοι σε αριθμό, μόνο, 10.000 περίπου σήμερα, έχει ενωθή μαζί τους ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός από τον ‘πολύν όχλον’ των «άλλων προβάτων,» που έχουν ελπίδα να επιζήσουν από το τέλος αυτού του συστήματος πραγμάτων στη νέα τάξι του Ιεχωβά. (Αποκάλ. 7:9· Ιωάν. 10:16) Ωστόσο, ακόμη και αυτός ο αριθμός που είναι ενάμισυ εκατομμύριο και πλέον άτομα, είναι ασήμαντος σε σύγκρισι με τον πληθυσμό της γης που αποτελείται από τρία δισεκατομμύρια και πλέον. Έτσι αυτοί οι δούλοι του Θεού αναγνωρίζουν την ανάγκη της προστασίας αυτής της ουρανίας οργανώσεως.
Τα έθνη έχουν θαυμάσει το θάρρος αυτών των Χριστιανών οι οποίοι γνωστοποιούν στα έθνη ότι ο Παντοκράτωρ Θεός, ο Ύψιστος, είναι ο Ιεχωβά. Ευτυχείς είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν εκτιμήσει ότι αυτή η διακήρυξις υποστηρίζεται από ακαταμάχητες ουράνιες δυνάμεις!
[Υποσημειώσεις]
a Τώρα είναι εξηντλημένο.
b Τώρα είναι εξηντλημένο.