Η Πτώσις της Βαβυλώνος Μεταβάλλει το Ρεύμα της Ιστορίας

 1. Ποιες ερωτήσεις τίθενται σχετικά με την πτώσι της Βαβυλώνος το 539 π.Χ.;

ΙΣΩΣ ν’ απορήτε γιατί η Γραφή έχει τόσο πολλά να πη για την πτώσι της Βαβυλώνος, ειδικά για την πτώσι της το 539 π.Χ. από τον Κύρο, μολονότι η πόλις δεν κατεστράφη την εποχή εκείνη αλλά εξακολούθησε να υπάρχη για μερικές εκατονταετηρίδες ακόμη. Αναγνώσται της ιστορίας διερωτήθηκαν, επίσης, γιατί οι ιστορικοί έγραψαν τόσο πολλά γι’ αυτή την ειδική ανατροπή της πόλεως. Μια περικοπή από την ιστορία μάς δίνει την απάντησι:

 2, 3. Τι λέγει το βιβλίο Ναβονίδης και Βαλτάσαρ σχετικά με τη σπουδαιότητα της πτώσεως της Βαβυλώνος το 539 π.Χ. σε συμπαραβολή με άλλες υποδουλώσεις στην ιστορία της ως πόλεως;

² Στρατιωτική κατάκτησις επέδρασε επί της τύχης της Βαβυλώνος σε πολλά κρίσιμα στάδια της ιστορίας της. Είναι πάρα πολύ αξιοσημείωτο, λοιπόν, το ότι η συνθηκολόγησις με τον Κύρο το 539 π.Χ. χαρακτηρίζεται ως ‘Η Πτώσις της Βαβυλώνος’, ως εάν άλλο παρόμοιο γεγονός να μην είχε συμβή στην ιστορία αυτής της πόλεως. Ακόμη και η υποταγή της Βαβυλώνος στον Αλέξανδρο [τον Μέγα] το 331 π.Χ. ωχριά σε σπουδαιότητα όταν παραβληθή με τη συμφορά η οποία επέφερε το τέλος της Νεο-Βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας.

³ Μια λογική εξήγησις του φαινομένου τούτου χρειάζεται για τον ερευνητή. Η κατάληψις της Βαβυλώνος από τον Κύρο επέφερε μεγάλης εκτάσεως συνέπειες. Η καθυπόταξίς της από τον Σενναχειρείμ και τον Ασσουρμπανιπάλ δεν είχε μετακινήσει την ισορροπία της δυνάμεως από τον Σημιτικό έλεγχο, αλλά ο θρίαμβος της Περσίας το 539 π.Χ. εισήγαγε μια νέα προεξέχουσα επιρροή επί των αρχαίων Ανατολικών εξελίξεων. Η ημερομηνία εκείνη σημειώνει τη στροφή υπέρ μιας Αριανής ηγεσίας, μιας κατευθυντηρίου δυνάμεως, η οποία παρέμεινε στο προσκήνιο του πολιτισμού μέχρι της ημέρας αυτής.—Ναβονίδης και Βαλτάσαρ, υπό Ρ. Π. Ντούγκερτυ, σελ. 167.

 4. Πώς Η Αμερικανική Εγκυκλοπαιδεία το υποστηρίζει αυτό;

⁴ Η Αμερικανική Εγκυκλοπαιδεία, Τόμος 2, σελίς 441β, λέγει: «Η πτώσις της Βαβυλώνος ενώπιον της προελάσεως του Κύρου εσημείωσε την πτώσι της Σημιτικής κυριαρχίας στην Βαβυλωνία και την άνοδο της Αριανής δυνάμεως.»—Έκδοσις 1929.a

 5. Ποια ωφέλεια θα προκύψη για μας από το να γνωρίσωμε μερικές από τις λεπτομέρειες της πτώσεως της Βαβυλώνος;

⁵ Αφού αυτό ήταν ένα τόσο σημαντικό γεγονός, και εφόσον η πτώσις της Βαβυλώνος είναι ένα εξέχον Βιβλικό θέμα, είναι καλό να έχωμε μερικές λεπτομέρειες του τι συνέβη τη μοιραία εκείνη νύχτα της Βαβυλώνος. Θα μας βοηθήση να δώσωμε μεγαλύτερη σημασία στη Βιβλική αφήγησι και να καταλάβωμε πώς αυτή ζωγραφίζει μια προφητική εικόνα κάποιου γεγονότος μεγαλυτέρου, που θα ελάμβανε χώρα σχετικά με τη Βαβυλώνα τη Μεγάλη στην εποχή μας, καθώς τούτο θα εξετασθή σε προσεχή τεύχη της Σκοπιάς.

 6. (α) Γιατί, πράγματι, έπεσε η Βαβυλών; (β) Γιατί οι Βαβυλώνιοι ήσαν τόσο αμέριμνοι, όταν ο στρατός του Κύρου ήταν έξω από τα τείχη της πόλεως;

⁶ Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσωμε πόσο εύκολα έπεσε η μεγάλη αυτή πόλις στον Κύρο τον Πέρση τη νύχτα εκείνη της 16ης του μηνός Τισρί του 539 π.Χ., η οποία έγραψε ιστορία. Τούτο, κυρίως, συνέβη κατ’ αυτόν τον τρόπο, διότι είχε προλεχθή από τους προφήτας του Ιεχωβά, ο οποίος κι εφρόντισε ώστε οι προφητείες του να εκπληρωθούν. Γιατί οι κάτοικοι της Βαβυλώνος ήσαν τόσο αμέριμνοι και χωρίς φρούρησι, όταν εγνώριζαν ότι οι στρατιές του Κύρου ήσαν στρατοπεδευμένες έξω από την πόλι; ‘Ω,’ σκέφθηκαν, ‘τα οχυρά της Βαβυλώνος είναι ισχυρά και η πόλις έχει άφθονες προμήθειες, ας προσπαθήση, λοιπόν, ο Κύρος να καταλάβη τη Βαβυλώνα.’ Μολονότι οι Βαβυλώνιοι υπό τον Βασιλέα Ναβονίδη είχαν νικηθή σε ανοιχτό πεδίον μάχης και ο Ναβονίδης είχε ζητήσει καταφύγιο στην Βορσίππα, σε μικρή απόστασι νοτιοδυτικώς της Βαβυλώνος, οι Βαβυλώνιοι πίστευαν ότι, πίσω από τα τείχη της Βαβυλώνος, μπορούσαν να γελάσουν περιφρονητικά για κάθε πολιορκητή. Σκέφθηκαν ότι οποιοσδήποτε στρατός, που θα πολιορκούσε τη Βαβυλώνα, θα εφθείρετο (και πιθανόν αυτό να συνέβαινε και στον Κύρο, αν δεν είχε αποκτήσει την εύκολη είσοδο που απέκτησε στην πόλι). Επιπρόσθετα, αυτή ήταν η νύχτα κάποιας ωρισμένης εορτής, και ο Βαλτάσαρ πιθανώς την εξέλεξε σαν μια ευκαιρία για να επιδείξη την περιφρόνησί του προς τον πολιορκητή Κύρο μπροστά στους χιλίους μεγιστάνες του.

 7. (α) Πώς η κυριωτέρα άμυνα της Βαβυλώνος, ο Ευφράτης, εξουδετερώθη; (β) Πώς οι Βαβυλώνιοι θα μπορούσαν, ακόμη και σ’ αυτό το σημείο, ν’ απωθήσουν τους εισβολείς, αν ηχούσε ένας συναγερμός;

⁷ Ακολουθώντας το παράδειγμα του βασιλέως των, οι Βαβυλώνιοι επεδόθησαν τη νύχτα εκείνη σε όργια, γεμίζοντας την πόλι με θορύβους θρησκευτικής φρενίτιδας και υπερβολικής μέθης. Αλλά τι συνέβαινε έξω από τα τείχη; Ένα πολύ απροσδόκητο πράγμα. Ο Κύρος μετέφερε ένα μεγάλο τμήμα του στρατού του ως τον Ευφράτη Ποταμό, στο άνω μέρος της Βαβυλώνος. Εδώ τους έβαλε, να εργασθούν στην εκσκαφή μιας ή περισσοτέρων διωρύγων για να διοχετεύση σ’ αυτές τα ύδατα του Ευφράτου πριν φθάσουν στην πόλι. Στο νυχτερινό εκείνο σκοτάδι έξω από τα τείχη της Βαβυλώνος, οι δυνάμεις των Μήδων και Περσών οδηγούμενες από τον Κύρο, συγκεντρώθηκαν στο ένα άκρον της πόλεως, όπου εισήρχετο ο Ευφράτης, κοντά στην Πύλη Ίσταρ, και στο άλλο άκρον της πόλεως, όπου ο Ευφράτης εξήρχετο. Με ανυπομονησία παρακολουθούσαν τα νερά που υποχωρούσαν, θα έπρεπε, φυσικά, να ήσαν ανήσυχοι μήπως κάποιος παρατηρήση την πτώσι της στάθμης των υδάτων και ηχήση συναγερμό. Ως τώρα δεν ακούσθηκε φωνή. Οι Βαβυλώνιοι φρουροί εφαίνοντο πολύ απορροφημένοι από τη διασκέδασι. Η νύχτα, όμως, περνούσε, και οι εισβολείς δεν μπορούσαν να περιμένουν μέχρις ότου ο ποταμός ξηρανθή τελείως. Όσο το δυνατόν ταχύτερα και αθόρυβα, ώρμησαν μέσα στην κοίτη του ποταμού, λασπωμένοι ως τον μηρό, σχεδόν, καθώς προχωρούσαν προς τις πλησιέστερες πύλες. Αν οι Βαβυλώνιοι ήσαν λίγο άγρυπνοι, θα μπορούσαν να παγιδεύσουν εύκολα τους Μηδο-Πέρσας εισβολείς και να τους εκμηδενίσουν με βλήματα από την κορυφή των τειχών πριν ακόμη μπορέσουν να βγουν ζωντανοί από τον δρόμο που ήλθαν. Αλλά οι ατυχείς Βαβυλώνιοι μέσα στην πόλι είχαν τελείως λησμονήσει τι συμβαίνει έξω. Ο μόνος θόρυβος, που έφθανε ως την ακοή των εισβολέων, ήταν ο θόρυβος του εορτασμού.

 8. (α) Ποια περαιτέρω απροσεξία των Βαβυλωνίων κατέστησε τους άνδρας του Κύρου ικανούς να εισέλθουν στην πόλι; (β) Πού επρόκειτο να κατευθυνθούν οι εισβολείς, εφαρμόζοντας ποιά στρατηγική;

⁸ Ένας, ο οποίος θα ερευνούσε μέσα στο σκοτάδι μεταξύ των ομοίων με βαθιές χαράδρες τειχών της Βαβυλώνος, θα έβλεπε ομάδες σαν σκιές να πλησιάζουν τις πύλες ν’ αυξάνουν σε όγκο καθώς εκατοντάδες από τους επιτιθεμένους κατέφθαναν ως τις όχθες του ποταμού για να ενισχύσουν τους αριθμούς των. Όπως είχαν ελπίσει, οι πύλες είχαν αφεθή από απροσεξία ανοιχτές. Οι Βαβυλώνιοι εστήριζαν την άμυνα τους στον ποταμό μάλλον παρά στις πύλες. Οι φρουροί στις πύλες υπέκυψαν, αλλά Βαβυλώνιοι αγγελιαφόροι ξεκίνησαν για το βασιλικό ανάκτορο και από τα δύο άκρα της πόλεως με τρομακτικά νέα. Ο Κύρος έδωσε διαταγές, όπως οι στρατιώται του θανατώσουν οποιονδήποτε που θα προσπαθούσε να τους φράξη τον δρόμο προς τ’ ανάκτορα. ‘Αν κάποιος απευθύνεται σε σας με φωνές, απαντήστε κι εσείς με φωνές ωσάν να είσθε Βαβυλώνιοι συνδαιτημόνες. Μη χάνετε καιρό κυνηγώντας εκείνους που τρέχουν να μπουν στα σπίτια. Προχωρείτε ολοταχώς προς το ανάκτορο του Βαλτάσαρ!’ Όπως έτρεχαν οι Μήδοι και οι Πέρσαι δια μέσου των οδών, δεν υπήρχαν καθόλου Βαβυλωνιακά βλήματα, που να τους ρίχνωνται από τις στέγες των σπιτιών. Το κάθε τι εφαίνετο ότι ήταν με το μέρος των επιτιθεμένων.

 9. Πώς ειδοποιήθη ο Βαλτάσαρ για την κατάληψι της πόλεως;

⁹ Τώρα οι αγγελιαφόροι άρχισαν να καταφθάνουν στον Βαλτάσαρ, ένας με κομμένη την αναπνοή αναφέρει ότι οι εισβολείς μπήκαν από το άκρον της πόλεως απ’ όπου έρχεται κι αυτός· αμέσως πίσω του ένας άλλος αναφέρει ότι η πόλις κατελήφθη από το άλλο άκρον. Παράλυτος από τον φόβο, τι μπορούσε να κάμη ο Βαλτάσαρ; Θ’ αυτοκτονούσε; Την ίδια στιγμή θόρυβος ακούεται στις εισόδους του ανακτόρου. Αφήνομε στον ιστορικό να περιγράψη την αιτία του θορύβου και το τι ακολούθησε:

10-13. Πώς ο αρχαίος Έλλην ιστορικός Ξενοφών αφηγείται την κατάληψι του ανακτόρου;

¹⁰ Και ο Γοβρύας [Ουγκμπαρού ο κυβερνήτης της Γκούτιουμ] και ο Γαδάτας και τα στρατεύματα των βρήκαν τις πύλες που ωδηγούσαν στ’ ανάκτορα κλειδωμένες, και εκείνοι, οι οποίοι είχαν διορισθή για να επιτεθούν εναντίον των φρουρών, έπεσαν επ’ αυτούς καθώς έπιναν μπροστά σε μια ζωηρή φωτιά, και δίχως να περιμένουν τους εφέρθησαν ως προς εχθρούς.

¹¹ Αλλά, καθώς ένας θόρυβος και αναταραχή ακολούθησε, εκείνοι που ήσαν μέσα άκουσαν την οχλοβοή, και όταν ο βασιλεύς διέταξε να ιδούν τι συμβαίνει, κάποιος από αυτούς άνοιξε τις πύλες κι έτρεξε έξω.

¹² Και όταν ο Γαδάτας και οι άνδρες του είδαν τις πύλες ανοιχτές, ώρμησαν σε καταδίωξι των άλλων καθώς αυτοί οπισθοχωρούσαν μέσα στ’ ανάκτορα, και χτυπώντας δεξιά κι αριστερά έφθασαν ως την παρουσία του βασιλέως, και τον βρήκαν τώρα όρθιο με το εγχειρίδιο στο χέρι.

¹³ Και ο Γαδάτας και ο Γοβρύας [Ουγκμπαρού] και οι ακόλουθοι των τον κατέβαλαν· εκείνοι δε που ήσαν γύρω από τον βασιλέα επατάχθηααν, επίσης, ένας ενώ ζητούσε κάποιο καταφύγιο, ένας άλλος ενώ προσπαθούσε να διαφύγη, κάποιος άλλος ενώ πραγματικά προσπαθούσε ν’ αμυνθή όπως μπορούσε.b

14. Τι συνέβη στον Βαλτάσαρ;

¹⁴ Η Γραφή με συντομία λέγει για την τύχη του Βαλτάσαρ: «Την αυτήν νύκτα εφονεύθη ο Βαλτάσαρ ο βασιλεύς των Χαλδαίων. Και Δαρείος ο Μήδος έλαβε την βασιλείαν ων περίπου ετών εξήκοντα δύο.»—Δαν. 5:30, 31.

15-19. Ποια άλλη πληροφορία δίνει ο Ξενοφών σχετικά με την τελική κατάληψι της πόλεως;

¹⁵ Τα γεγονότα που ακολούθησαν την ιστορική εκείνη νύχτα περιγράφονται στο ιστορικό έργο του Ξενοφώντος υπό τον τίτλο Κύρου Παιδεία (που εγράφη το 370 περίπου π.Χ.)

¹⁶ Ο Κύρος έστειλε τότε τις ίλες ιππικού δια μέσου των οδών και τους έδωσε εντολές να φονεύσουν όποιον θα εύρισκαν έξω από τις κατοικίες, ενώ έδωσε οδηγίες σ’ εκείνους, οι οποίοι εννοούσαν Ασσυριακά, να διακηρύξουν προς εκείνους οι οποίοι ήσαν στα σπίτια τους ότι έπρεπε να παραμείνουν εκεί, διότι οποιοσδήποτε που θα συνελαμβάνετο έξω θα εφονεύετο.

¹⁷ Ενώ ήσαν έτσι απασχολημένοι, ο Γαδάτας και ο Γοβρύας κατέφθασαν, και πρωτίστως απέδωσαν τιμή στους θεούς, βλέποντας ότι εξετέλεσαν την εκδίκησί των εναντίον του πονηρού βασιλέως, και έπειτα εφίλησαν τα χέρια και τα πόδια του Κύρου με πολλά δάκρυα χαράς.

¹⁸ Και όταν ανέτειλε η ημέρα και εκείνοι που κατείχαν τα φρούρια ανεκάλυψαν ότι η πόλις είχε καταληφθή και ο βασιλεύς είχε φονευθή, παρέδωσαν και αυτοί, επίσης, το φρούριο.

¹⁹ Και ο Κύρος κατέλαβε αμέσως τα φρούρια κι έστειλε εκεί φρουρούς και αξιωματικούς της φρουράς. Όσον αφορά τους νεκρούς, επέτρεψε στους συγγενείς των να τους θάψουν. Διέταξε, επίσης, τους κήρυκας να εξαγγείλουν, όπως όλοι οι Βαβυλώνιοι παραδώσουν τα όπλα των και διέταξε ότι οπουδήποτε θα ευρίσκοντο όπλα σε οποιοδήποτε σπίτι, όλοι οι ένοικοί του θα έπρεπε να σφαγούν. Έτσι παρέδωσαν τα όπλα των και ο Κύρος τα αποθήκευσε στα φρούρια, ώστε να ήσαν έτοιμα προς χρήσιν αν κάποτε εχρειάζοντο.—Παραγρ. 31-34, Τμήμα Ζ΄, κεφάλαιον 5.

20. Τι έγινε ο πατέρας του Βαλτάσαρ μετά την πτώσι της Βαβυλώνος;

²⁰ Μετά την κατάληψη της Βαβυλώνος, ο Κύρος εβάδισε εναντίον της Βορσίππας, όπου είχε βρει καταφύγιο ο Ναβονίδης, ο πρώτος άρχων της Βαβυλώνος, διότι ο Ναβονίδης θα μπορούσε να συγκεντρώση δυνάμεις αρκετές ώστε να καταστή ένας επικίνδυνος εχθρός. Αλλά ο Ναβονίδης δεν έκαμε ετοιμασίες για μάχη· αντιθέτως βγήκε και παρεδόθη στον Κύρο. Ο Κύρος έδειξε έλεος προς τον Ναβονίδη ως αμοιβή για την υποταγή του. Του εχάρισε τη ζωή, αλλά λέγεται ότι τον εξετόπισε στην Καρμανία, διορίζοντάς τον κυβερνήτη της σπουδαίας εκείνης επαρχίας. Ο Ναβονίδης, ο οποίος ήταν ένας άνθρωπος που ενδιεφέρετο για ζητήματα ιστορίας και αρχαιολογίας, άφησε πίσω του επιγραφές, μία από τις οποίες είναι γνωστή ως το Χρονικόν του Ναβονίδη. (Η Αμερικ. Εγκυκλοπαιδεία, 1929, Τόμος 19, σελίς 677)c Έτσι κατεστράφη η Βαβυλωνιακή Αυτοκρατορία.

21. (α) Πότε μπήκε ο Κύρος στην Βαβυλώνα, και πώς οι Βαβυλώνιοι εδέχθησαν τον Κύρο; (β) Ποιος τότε διώριζε κυβερνήτας στη Βαβυλώνα;

²¹ Μολονότι η Βαβυλών έπεσε στις 16 του μηνός Τισρί (5-6 Οκτωβρίου), του 539 π.Χ., ο Κύρος δεν μπήκε στην ίδια την πόλι παρά μόνον δέκα επτά ημέρες μετά την κατάληψί της από τα στρατεύματά του. Αυτό συνέβη την τρίτη ημέρα του μηνός Μαρτσεσβάν (22-23 Οκτωβρίου). Λαμβάνοντας μια καλή υποδοχή από τους Βαβυλωνίους, διεκήρυξε ειρήνη στην πόλι και εφέρθη στους κατοίκους της με επιείκεια. Οκτώ ημέρες αργότερα, ο κυριώτερος στρατηγός του, Ουγκμπαρού (Γοβρύας), πέθανε, και ακολούθησε μια περίοδος πένθους. Ο Βασιλεύς Κύρος είχε μαζί του ένα κυβερνήτη, τον Γκουμπαρού· και όταν ο Κύρος εισήλθε, αυτός ο Γκουμπαρού διώριζε κυβερνήτας στη Βαβυλώνα.d

22. Ποιος ήταν ο Δαρείος ο Μήδος, σύμφωνα με ιστορικά έγγραφα;

²² Ποιος ήταν ο Δαρείος ο Μήδος, ο οποίος αναφέρεται στο εδάφιο Δανιήλ 5:31; Προς το παρόν υπάρχει κάποια δυσκολία στην απόδειξι αυτού του ζητήματος από τα μη θεόπνευστα ειδωλολατρικά έγγραφα. Ίσως στο μέλλον να ευρεθούν περισσότερα έγγραφα, τα οποία θα διασαφηνίσουν το ζήτημα. Υπάρχουν, όμως, ισχυρά επιχειρήματα ότι ήταν ο ίδιος ο κυβερνήτης του Κύρου λεγόμενος Γκουμπαρού.e

23. Πώς εξεπληρώθη το ότι ο Ιεχωβά διήρεσε το βασίλειο της Βαβυλώνος και το έδωσε στους Μήδους και Πέρσας ;

²³ Ο Ιεχωβά, όπως έδειξε η γραφή στον τοίχο του ανακτόρου του Βασιλέως Βαλτάσαρ, εμοίρασε το βασίλειο των Βαβυλωνίων μεταξύ των Μήδων και Περσών, διότι ο Δαρείος ο Μήδος εβασίλευσε πρώτος. Ο αλάνθαστος Λόγος του Θεού ομιλεί γι’ αυτόν ως ένα βασιλέα και λέγει ότι ‘κατέστησε επί του βασιλείου εκατόν είκοσι σατράπας, δια να ήναι εφ’ όλου του βασιλείου.’ (Δαν. 6:1, 2) Στο εδάφιο Δανιήλ 9:1 αναφέρεται περί ‘του πρώτου έτους του Δαρείου του υιού του Ασσουήρου, εκ του σπέρματος των Μήδων, όστις εβασίλευσεν επί το βασίλειον των Χαλδαίων.’ Ήταν μια σύντομη βασιλεία, διότι ο Κύρος ο Πέρσης γρήγορα έλαβε τον τίτλο του Βασιλέως της Βαβυλώνος, Βασιλέως Χωρών. Έτσι ο θρόνος της Βαβυλώνος διηρέθη και εδόθη πρώτον στους Μήδους, έπειτα στους Πέρσας. Για λίγο καιρό ο Κύρος συνέχισε να βασιλεύη από τη Βαβυλώνα, την οποία ανέτρεψε αλλά δεν κατέστρεψε.

24. (α) Τι εσήμαινε για την παγκόσμιο ιστορία η πτώσις της Βαβυλώνος; (β) Πώς αυτή η αλλαγή των παγκοσμίων δυνάμεων προελέχθη στον Δανιήλ σε οράματα;

²⁴ Η πτώσις της Βαβυλώνος, τότε, εσήμαινε την πτώσι της Τρίτης Παγκοσμίου Δυνάμεως της ιεράς ιστορίας και την εγκαθίδρυσι της Τετάρτης Παγκοσμίου Δυνάμεως, της Μηδο-Περσίας. Η Μηδο-Περσία ήταν η παγκόσμιος δύναμις, η οποία εφάνη ως διάδοχος της Βαβυλώνος σε δύο οράματα του Δανιήλ του Προφήτου κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βαλτάσαρ, εις Δανιήλ 7:5 και 8:3, 4, 20.

25. Τι εσήμαινε η πτώσις της Βαβυλώνος για τον λαό του Θεού που ήταν εκεί, και ποια σημασία έχει για μας σήμερα;

²⁵ Η πτώσις της Βαβυλώνος εσήμαινε πολλά για την αληθινή λατρεία και για τον εκλεκτό λαό του Θεού, διότι οι Ιουδαίοι απελευθερώθηκαν από τον Κύρο για να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ και ν’ ανοικοδομήσουν το ναό. Αλλά μια δευτέρα και μεγαλυτέρα σημασία σχετίζεται με την πτώσι της Βαβυλώνος, διότι προσκιάζει την πτώσι της Βαβυλώνος της Μεγάλης, η οποία εκράτησε πολλούς λαούς σ’ αιχμαλωσία στην ψευδή θρησκεία και τους έκαμε να υποφέρουν καταπίεσι και αθλιότητα. Η γνώσις των λεπτομερειών της πτώσεως της αρχαίας Βαβυλώνος και των προφητειών που σχετίζονται μ’ αυτήν θα μας καταστήση ικανούς να σώσωμε τη ζωή μας με το να εξέλθωμε και να παραμείνωμε έξω από τη Βαβυλώνα τη Μεγάλη.

[Υποσημειώσεις]

Το βιβλίο Η Χαραυγή του Πολιτισμού ( 1940), υπό Ένγκμπεργκ, σελίς 236, λέγει: «Επί πλέον, ο Κύρος ήταν ο πρώτος μεγάλος Αριανός κατακτητής που γνωρίζομε, και με τις προσπάθειες του οι Σημίται, οι οποίοι επί μακρόν ήσαν κύριοι στη δυτική Ασία, έχασαν τον έλεγχο ως την έλευσι των Αράβων χίλια χρόνια αργότερα.»

Σχετικά με τον Γοβρύα ως Ουγκμπαρού, βλέπε, επίσης, Ναβονίδης και Βαλτάσαρ, υπό Ρ. Π. Ντούγκερτυ, σελίδες 170-173, 175, 180, 184, 185, 187, 188, 192, 195, 196, 198, 199.