Φήμες​—Πρέπει να Τις Πιστεύετε;

ΠΟΙΟΣ είναι που δεν έχει ακούσει μια φήμη; Όσο πιο φαντασιώδης και δημιουργός εξάψεως ή σκανδαλώδης είναι μια φήμη, συχνά τόσο πιο γρήγορα πιστεύεται και διαδίδεται. Οι φήμες προκαλούν έξαψι, διαταράσσουν, προξενούν ανησυχία, εγείρουν ψευδείς ελπίδες και μπορούν να συκοφαντήσουν ανθρώπους. Προφανώς, λοιπόν, οι φήμες είναι κάτι που πρέπει να ελέγχωνται. Πώς μπορεί ένας ν’ αποφύγη το να πλανηθή, ν’ ανησυχήση χωρίς λόγο, ή να ενθαρρυνθή ψευδώς;

Πρώτ’ απ’ όλα, θα βοηθηθήτε να έχετε υπ’ όψι τον ορισμό της φήμης​—«μια ιστορία ή δήλωσις που λέγεται ως είδησις χωρίς απόδειξι για το ότι είναι αληθής.» Η φήμη στερείται ευπροσδέκτου αυθεντικότητος, είτε έχει βάσι στην πραγματικότητα είτε όχι. Μπορείτε, λοιπόν, να ανακαλύψετε μια φήμη όχι μόνο από τις προφανείς λέξεις «φημολογείται ότι . . .», αλλά κι από το γεγονός ότι το χαρακτηριστικό που τη διακρίνει είναι η έλλειψις λογικής αποδείξεως. Η φήμη δεν έχει ασφαλή κανόνα αποδείξεως. Πρέπει, λοιπόν, να πιστεύετε στις φήμες;

Αφού μια φήμη, όταν ελεγχθή, πολύ συχνά φέρει την ίδια ομοιότητα με την αλήθεια, όπως ένας σπασμένος καθρέφτης με τον άσπαστο, θα ήταν συνετό να την παραδεχθούμε ως αυθεντική πληροφορία; Σε πολλές περιπτώσεις όχι, ιδίως αν η φήμη δεν σας επηρεάζη προσωπικά ή αν δεν είναι λογική ή αν αντιφάσκη στα ορθά γεγονότα που κατέχετε. Αν θεωρήτε τυφλά μια φήμη ως αληθινή, και την διαβιβάζετε, θυμηθήτε ότι μπορεί να τηρηθήτε υπόλογος γι’ αυτήν.

Για να φυλαχθήτε από ψευδείς διαδόσεις, καλό είναι να σταθμίζετε ό,τι ακούετε, να δοκιμάζετε τις φήμες με ό,τι αυθεντίες έχετε. Θα πρέπει, επίσης, να θέλετε να προστατεύετε τους φίλους σας. Ατυχώς, πολλοί άνθρωποι δεν το κάνουν αυτό. Ακούουν μια φήμη και τη μεταδίδουν ως αλήθεια, αν πρόκειται περί πράγματος αρκετά ενδιαφέροντος, έστω κι αν αυτό μπορή κάποιον να βλάψη. Εκπληκτική είναι η ταχύτης, με την οποία μπορούν να τρέξουν οι φήμες. Μπορούν να διασχίσουν ένα εργοστάσιο, ένα γραφείο ή μια κοινότητα με μεγαλύτερη ταχύτητα από κάθε άλλη μέθοδο επικοινωνίας.

Η φήμη ότι ο Νέρων επυρπόλησε τη Ρώμη στο έτος 64 μ.Χ., λόγου χάριν, πρέπει να είχε διαδοθή σαν υγρόν πυρ. Η φήμη διεδόθη από τους εχθρούς του Νέρωνος, οι δε νεώτεροι αρχαιολόγοι αμφιβάλλουν αν ο Νέρων ήταν κατά κάποιον τρόπο υπεύθυνος της πυρκαϊάς. Την θεωρούν ως τυχαία. Αλλ’ η φήμη ότι ο Νέρων επυρπόλησε την πόλι παρέμεινε έως σήμερα. Ο Νέρων, για ν’ αντιδράση στην ψευδή φήμη, διέδωσε άλλη δική του: Ότι οι Χριστιανοί επυρπόλησαν την πόλι. Αυτό ωδήγησε σε τρομερό διωγμό εναντίον των Χριστιανών.

Στην εποχή μας οι φήμες κυριαρχούν καταπληκτικά. Μια από τις πιο τελευταίες σε παγκόσμια κλίμακα ήταν στις 13 Απριλίου 1964, όταν διεδόθη ανά τον κόσμον ότι ο Σοβιετικός ηγέτης Νικήτας Κρούστσεφ πέθανε. Ήταν μια ψευδής φήμη, που ξεκίνησε προφανώς ως μια αστειότης. Ένα τηλεοπτικό γραφείο του Αμβούργου, Δυτικής Γερμανίας, έλαβε ένα δημοσιογραφικό τηλεγράφημα που έλεγε, ότι ο Κρούστσεφ πέθανε από «ηπατική κίρρωσι». Αλλ’ εκείνο το γραφείο προφανώς φιλύποπτο, δεν έκαμε καμμιά σχετική ενέργεια. Άλλο ένα τηλεγράφημα είχε σταλή σ’ ένα ραδιοφωνικό γραφείο της Κολωνίας. Το γραφείο εκείνο το επανέλαβε στο κέντρον Αμβούργου του Γερμανικού πρακτορείου τύπου, τερματίζοντας με τις λέξεις, «Μπορείτε να το επιβεβαιώσετε αυτό;» Αλλ’ ο αναγνώστης του τηλετύπου ωργισμένος ξέσχισε το μήνυμα προτού εμφανισθούν οι τελευταίες λέξεις. Ως αποτέλεσμα τούτου, εξαπεστάλη ραδιογράφημα που έλεγε, «Ο Κρούστσεφ πέθανε». Όταν ανεκαλύφθη η χαμένη γραμμή, «Μπορείτε να το επιβεβαιώσετε αυτό;» ήταν πολύ αργά. Μια ψευδής φήμη διεδόθη σ’ όλο τον κόσμον.

Όταν σας περιέρχωνται φήμες, τι λογικά μέτρα μπορείτε να λάβετε για να προφυλαχθήτε; Αν λείπουν οι αποδείξεις, συνήθως συνετό πράγμα είναι να παραβλέψετε τη φήμη. Είναι πράξις σοβαρότητος να κατανοήσετε ότι δεν γνωρίζετε. Όταν, λοιπόν, ελλείπουν οι αποδείξεις, προσέξτε μην εξαφθήτε, ανησυχήσετε, οργισθήτε, ευθυμήσετε, αποθαρρυνθήτε ή βαρυνθήτε με οποιαδήποτε συγκίνησι που πιθανόν να προκαλέση η φήμη.

Τι πρέπει να γίνη αν μια φήμη επηρεάζη άμεσα την υγεία ή την ασφάλεια σας; Το γεγονός ότι δεν υπάρχει γνωστή αυθεντία για ειδήσεις δεν σημαίνει αυτό μόνον ότι η φήμη είναι κατά κανόνα ψευδής. Θα μπορούσε να είναι αληθινή. Αν κανείς διέδιδε ότι άκουσε πώς επέρχεται μια μεγάλη θύελλα, πιθανώς θα ρωτούσατε να μάθετε την πηγή αυτής της πληροφορίας. Ίσως απλώς «να άκουσε μια φήμη» σχετικά με αυτό. Θα μπορούσε, όμως, να επηρεάση την ασφάλειά σας, και γι’ αυτό μπορεί να θέλετε την επιβεβαίωσί της· αυτό συχνά μπορεί να γίνεται απλώς με το άνοιγμα του ραδιοφώνου ή την κλήσι του μετεωρολογικού σταθμού.

Αλλά τι θα λεχθή για τις φήμες, που δεν επηρεάζουν εσάς προσωπικά; Αξίζει πραγματικά τον κόπο ή είναι πραγματικά υποχρέωσίς σας να προσπαθήτε να τις εξακριβώσετε; Αν δεν πρόκειται μια φήμη να έχη μεγάλες συνέπειες, αξίζει να διατεθή ο χρόνος σας και ο χρόνος των άλλων, που μπορεί να είναι αναμεμιγμένοι, για να επιτύχετε επιβεβαίωσι ή διάψευσί της; Γιατί να ενοχλήσθε, αν δεν διαφέρη το πράγμα οπωσδήποτε;

Αν μια φήμη δεν σας ενδιαφέρη προσωπικά και πρόκειται για κάτι που δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθή, όπως θα μπορούσε να γίνη μ’ ερώτησι σε μια εφημερίδα ή περιοδικό ή με το άνοιγμα του ραδιοφώνου, τότε γιατί να ριψοκινδυνεύσετε διαδίδοντας κάτι που μπορεί να μην αληθεύη;

Αν έχετε στοιχεία που αποδεικνύουν ψευδή τη φήμη, τότε τρυπήστε το αερόστατο της φήμης προτού προχωρήση πιο πέρα.

Αν η ψευδής φήμη αφορά μια οργάνωσι, με την οποία συνδέεσθε, μπορεί ειδικά να είσθε σε θέσι να την σταματήσετε. Λόγου χάριν, αν μια οργάνωσις Βιβλικών ερευνών δημοσιεύη τακτικά πληροφορίες στις επίσημες εκδόσεις της κι έρχεται κάποιος με τη φήμη, η οποία αντιφάσκει με όσα διαβάζετε στις επίσημες εκδόσεις, τότε τι γίνεται; Μήπως πρόκειται να διαδώσετε μια φήμη πάνω απ’ ό,τι είναι επίσημο; Αυτό δεν θα ήταν συνετό. Αν είσθε αβέβαιοι, ελέγξατε ό,τι δημοσιεύεται επισήμως. Μήπως πρόκειται μια ευυπόληπτη οργάνωσις να διασπείρη ζωτικές πληροφορίες μέσω των διαδοσιών; Όχι, μια τέτοια οργάνωσις χρησιμοποιεί επισήμους εκπροσώπους κι επίσημες εκδόσεις.

Οι Χριστιανοί ιδιαίτερα πρέπει ν’ αναγνωρίζουν μια φήμη ανάλογα με το τι είναι αυτή πραγματικά, διότι τελούν υπό εντολήν παρά Θεού: «Όθεν απορρίψαντες το ψεύδος, “λαλείτε αλήθειαν έκαστος μετά του πλησίον αυτού·” . . . λόγος . . . όστις είναι καλός προς οικοδομήν της χρείας, δια να δώση χάριν εις τους ακούοντας.»​—Εφεσ. 4:25, 29.