Κεφάλαιο 5
Πώς Διεφυλάχθησαν τα Αγαθά Νέα
1. Γιατί επέζησε η Αγία Γραφή;
ΠΟΛΛΑ αρχαία συγγράμματα έχουν χαθή. Και οι άνθρωποι που τα έγραψαν, επέστρεψαν στο χώμα και λησμονήθηκαν. Τμήματα μόνον απέμειναν από πολλά συγγράμματα που είχαν γραφή πριν από χιλιάδες χρόνια. Αλλά η Αγία Γραφή επιζή! Ακριβώς όπως λέγει η επιστολή 1 Πέτρου 1:24, 25, ΜΝΚ.
«Διότι πάσα σαρξ είναι ως χόρτος, και πάσα δόξα ανθρώπου ως άνθος χόρτου. Εξηράνθη ο χόρτος, και το άνθος αυτού εξέπεσεν· ο λόγος όμως του Ιεχωβά [Θεού] μένει εις τον αιώνα. Και ούτος είναι ο λόγος ο ευαγγελισθείς εις εσάς.»
Η ιστορία της Βίβλου που επέζησε από τη φθορά του χρόνου και τις επιθέσεις των εχθρών της είναι αξιοσημείωτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Θεός εφρόντισε να διαφυλαχθούν τα «αγαθά νέα» για να μας καθοδηγήσουν μέσα από τους παρόντας κρισίμους καιρούς.
ΔΙΑΦΥΛΑΞΙΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ
2. Πώς διαφυλάχθηκαν τα πρωτότυπα Βιβλικά συγγράμματα του Μωυσέως, και για πόσον καιρό;
2 Οι θεόπνευστοι συγγραφείς ανέγραψαν τα πρώτα «μικρά βιβλία» πάνω σε υλικό φτιαγμένο από δέρματα ζώων. Πιστοί άνδρες εφρόντισαν να διαφυλαχθούν ασφαλώς αυτά τα πρώτα συγγράμματα «εις τα πλάγια της κιβωτού,» της ιερής κιβωτού που παρήγγειλε ο Θεός στους Ισραηλίτας να κατασκευάσουν. (Δευτερονόμιον 31:26· 1 Σαμουήλ 10:25) Όταν ο Ισραήλ περιέπεσε στην ειδωλολατρία, ο Νόμος που εγράφη από τον Μωυσή χάθηκε για ένα χρονικό διάστημα, αλλά ο καλός Βασιλεύς Ιωσίας τον βρήκε όταν επεσκεύαζε τον ναό στην Ιερουσαλήμ. Τα πρωτότυπα αυτά συγγράμματα εξαφανίσθηκαν όταν οι Βαβυλώνιοι κατέστρεψαν αυτό τον ναό στο έτος 607 π.Χ.
3. (α) Τι ενθάρρυνσι έδωσε ο Έσδρας που ωφέλησε τους Ιουδαίους την εποχή του Δανιήλ; (β) Πώς εκπληρώθηκε η προφητεία στο έτος 687 π.Χ.; (Ιερεμίας 29:10)
3 Εν τούτοις, έως τότε, είχαν γίνει άλλα χειρόγραφα, αντίγραφα αυτών των θεοπνεύστων Γραφών, ώστε ο δούλος του Θεού Δανιήλ, αιχμάλωτος στη Βαβυλώνα, ‘ενόησε εν τοις βιβλίοις,’ την προφητεία του Ιερεμία, ότι δηλαδή η αιχμαλωσία των Ιουδαίων θα τελείωνε μετά από εβδομήντα χρόνια, δηλαδή, στο έτος 537 π.Χ. (Δανιήλ 9:2) Και η ιστορία αφηγείται ότι πράγματι τελείωσαν, μ’ ένα θαύμα του Θεού, ακριβώς εκείνο το έτος και ένα υπόλοιπο Ιουδαίων επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ για ν’ ανοικοδομήσουν το ναό του Θεού.
4. (α) Τι ενθάρρυνσι έδωσε ο Έσδρας που ωφέλησε τους Ιουδαίους;(Έσδρας 7:6) (β) Ποια πρόοδος έγινε από το έτος 280 π.Χ. περίπου;
4 Μετά απ’ αυτή την αποκατάστασι, ‘ο Έσδρας ο γραμματεύς’ ήταν εκείνος που ενεθάρρυνε την ανάγνωσι ‘εν τω βιβλίω του νόμου του αληθινού Θεού καθ’ εκάστην ημέραν’ από τους Ιουδαίους σε «πάνδημον σύναξιν.» (Νεεμίας 8:13, 18) Πολλοί γραμματείς φαίνεται ότι ήσαν απησχολημένοι εκείνες τις ημέρες, αντιγράφοντας τις Γραφές με το χέρι για τη χρήσι των Ιουδαίων, που ήσαν τότε διασκορπισμένοι σε κοινότητες σε όλο τον αρχαίο κόσμο. Κατά το έτος 280 π.Χ. έγινε έναρξις στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, για να μεταφρασθούν οι Εβραϊκές Γραφές στην Ελληνική γλώσσα, προς όφελος των εκεί Ελληνοφώνων Ιουδαίων. Η μετάφρασις είναι γνωστή ως Ελληνική μετάφρασις των Εβδομήκοντα επειδή λέγεται ότι μεταφράσθηκε από εβδομήντα Ιουδαίους.
5. (α) Πώς οι συγγραφείς εφρόντισαν να μη γίνουν λάθη στην αντιγραφή των Αγίων Γραφών; (β) Τι δείχνει μια συμπαραβολή του ‘κυλίνδρου της Νεκράς Θαλάσσης’ του βιβλίου του Ησαΐα με τα χειρόγραφα του δεκάτου αιώνος; (Δευτερονόμιον 4:2)
5 Αντίγραφα των Εβραϊκών Γραφών εγράφησαν με επιμελή φροντίδα και οι γραφείς έλαβαν ασυνήθεις προφυλάξεις για να βεβαιωθούν ότι αυτά δεν είχαν λάθη. Έκαναν έλεγχο μετρώντας τον αριθμό των λέξεων, ακόμη και τον αριθμό των γραμμάτων κάθε λέξεως και αν ήταν έστω κι ένα γράμμα εσφαλμένο ξεχώριζαν εκείνο το τμήμα του χειρογράφου και το ξανάγραφαν. Ως απόδειξι αυτής της ακριβείας, χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον δέκατον αιώνα π.Χ. περιέχουν ουσιαστικά την ίδια περιγραφή που έχει και ο πρόσφατα ανακαλυφθείς «κύλινδρος της Νεκράς Θαλάσσης» του Ησαΐα, που αντεγράφη τον πρώτο ή δεύτερο αιώνα π.Χ. Αντιγραφές και επαναντιγραφές που έγιναν πάνω από χίλια χρόνια δεν επέφεραν παραποίησι του Βιβλικού κειμένου!
6. Γιατί μπορούμε να είμεθα βέβαιοι ότι το σημερινό κείμενο της Γραφής είναι σωστό;
6 Ομοίως, λεπτομερής προσοχή δόθηκε στην επαναντιγραφή χειρογράφων των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Έτσι, έχομε τη διαβεβαίωσι ότι τα Εβραϊκά και Ελληνικά κείμενα, από τα οποία μεταφράσθηκαν οι σύγχρονες Γραφές μας, είναι ουσιαστικά τα ίδια με τα πρώτα χειρόγραφα αντίγραφα που ήσαν ‘θεόπνευστα.’ Συγκριτική μελέτη δεκάδων χιλιάδων χειρογράφων σε πολλές γλώσσες το αποδεικνύει αυτό. Ναι, η τυπωμένη Αγία Γραφή, όπως την έχομε τώρα, σε 1.500 γλώσσες και πλέον, είναι ο ίδιος ‘λόγος’ που είχε γραφή με το χέρι κάτω από θεία έμπνευσι, από τον δέκατο έκτο αιώνα π.Χ. έως τον πρώτο αιώνα μ.Χ.
ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΝΑ ΚΑΤΑΠΝΙΞΟΥΝ ΤΑ «ΑΓΑΘΑ ΝΕΑ»
7. (α) Ποιοι υπήρξαν εχθροί της Αγίας Γραφής, τι τους είπε ο Ιησούς, και πώς αντέδρασαν; (Ματθαίος 23:27, 28) (β) Ποιους χρησιμοποίησε ο Σατανάς συνεχίζοντας την εναντίωσι στα «αγαθά νέα;» (2 Πέτρου 2:1, 2)
7 Πάντοτε υπήρξαν εχθροί της Αγίας Γραφής. Είναι εκπληκτικό ότι οι κυριώτεροι εχθροί της υπήρξαν οι θρησκευτικοί ηγέται οι οποίοι ισχυρίζονται ότι διδάσκουν την Αγία Γραφή. Παραδείγματος χάριν, οι θρησκευτικοί ηγέται μεταξύ των Ιουδαίων της εποχής του Ιησού ‘ηκύρωσαν την εντολή του Θεού’ επειδή δίδασκαν «παραδόσεις» και «εντάλματα ανθρώπων.» (Ματθαίος 15:6-9) Ο Ιησούς τους κατέκρινε γι’ αυτό λέγοντάς τους:
«Σεις είσθε εκ πατρός του διαβόλου και τας επιθυμίας του πατρός σας θέλετε να πράττητε. Εκείνος δεν μένει εν τη αληθεία, διότι αλήθεια δεν υπάρχει εν αυτώ· όταν λαλή το ψεύδος, εκ των ιδίων λαλεί, διότι είναι ψεύστης και ο πατήρ αυτού του ψευδούς.» (Ιωάννης 8:44)
Επειδή ο Ιησούς μιλούσε την αλήθεια, διακηρύττοντας τα «αγαθά νέα» του σκοπού του Θεού ν’ απελευθερώση το ανθρώπινο γένος, εκείνοι οι θρησκευτικοί ηγέται εθανάτωσαν τον Ιησού. Και μολονότι ο Ιησούς ίδρυσε τη Χριστιανική εκκλησία ως ‘στύλον και εδραίωμα της αληθείας,’ ο Διάβολος, ή Σατανάς, εξακολούθησε να εναντιώνεται στα ‘αγαθά νέα’ χρησιμοποιώντας τα θρησκευτικά του όργανα στη γη γι’ αυτόν τον σκοπό.—1 Τιμόθεον 3:15.
8. (α) Πώς προλέγει η Γραφή τη μεγάλη αποστασία: (Ματθαίος 7:15, 20) (β) Πότε ιδρύθηκε ο Χριστιανικός κόσμος και από ποιον; (γ) Τίνος μέρος έγινε η θρησκεία του Χριστιανικού κόσμου; (δ) Τι κάνει τα θρησκευτικά δόγματα του Χριστιανικού κόσμου εχθρούς του Θεού;
8 Ο απόστολος Παύλος προείπε τι θα συνέβαινε, όταν, στο έτος 56 μ.Χ., είπε στους πρεσβυτέρους της Χριστιανικής εκκλησίας της Εφέσου τα εξής:
«Μετά την αναχώρησίν μου θέλουσιν εισέλθει εις εσάς λύκοι βαρείς μη φειδόμενοι του ποιμνίου· και εξ υμών αυτών θέλουσι σηκωθή άνθρωποι λαλούντες διεστραμμένα, δια να αποσπώσι τους μαθητάς οπίσω αυτών.» (Πράξεις 20:29, 30)
Σύμφωνα μ’ αυτή την προφητεία, στο διάστημα των τριών αιώνων που ακολούθησαν έλαβε χώρα μεγάλη αποστασία. Στο έτος 325 π.Χ. ο αβάπτιστος Ρωμαίος αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ίδρυσε τον «Χριστιανικό κόσμο.»Το θρησκευτικό του σύστημα διέστρεψε τη Χριστιανική πίστι και την συνεδύασε με πολλά από τα εμπνευσμένα από τον Σατανά, μυστήρια της αρχαίας Βαβυλώνος, η οποία, όπως τονίζει η Αγία Γραφή, είναι η μήτηρ κάθε ψευδούς θρησκείας. Έτσι, η θρησκεία του Χριστιανικού κόσμου έγινε μέρος της παγκοσμίου αυτοκρατορίας της ψευδούς θρησκείας, ‘της Βαβυλώνος της Μεγάλης, της μητρός των πορνών και των βδελυγμάτων της γης.’ (Αποκάλυψις 17:3-5) «Αυτή η πορνεία σχετίζεται με τις πράξεις των θρησκευτικών δογμάτων που ισχυρίζονται ότι ανήκουν στον Θεό, αλλά διάκεινται πολύ φιλικά προς τους διεφθαρμένους πολιτικούς ηγέτας αυτού του ασεβούς κόσμου· αυτό τους καθιστά ‘εχθρούς του Θεού.’ (Ιακώβου 4:4) Συχνά τα θρησκευτικά δόγματα του Χριστιανικού κόσμου υποκινούσαν τους πολιτικούς άρχοντας να διώκουν τους αληθινούς Χριστιανούς.
9. Ποια ιστορικά γεγονότα αποδεικνύουν ότι ο Χριστιανικός κόσμος είναι ένοχος αίματος; (Ιερεμίας 2:34)
9 Εξωτερικώς, η θρησκεία του Χριστιανικού κόσμου μπορεί να φαίνεται πολύ ωραία με τους μεγαλοπρεπείς καθεδρικούς ναούς της, τις βασιλικές και άλλες εκκλησίες, τις πομπώδεις λιτανείες και την εντυπωσιακή μουσική της. Αλλά ποια είναι η ιστορία του Χριστιανικού κόσμου; Σε όλους τους αιώνες ο Χριστιανικός κόσμος έχει λεηλατήσει, αποικιοκρατήσει και καταπιέσει ανυπεράσπιστους λαούς. Η ιστορία απευθύνει ένα επικριτικό «κατηγορώ» στις αιματοβαφείς Σταυροφορίες της Εγγύς Ανατολής, στην απάνθρωπη Ιερά Εξέτασι που εγίνετο σε πολλές Καθολικοκρατούμενες χώρες, στον πόλεμο του Οπίου εναντίον της Κίνας, όπως και στους σκληρούς πολέμους και τους θρησκευτικούς ανταγωνισμούς αυτού του εικοστού αιώνος. Ο 1ος και ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισαν και οι δύο στον Χριστιανικό κόσμο, όπου Καθολικοί και Διαμαρτυρόμενοι εφόνευαν αλλήλους αδιακρίτως.
10. Τι δείχνει ότι οι θρησκείες του Χριστιανικού κόσμου είναι κίβδηλες; (Ματθαίος 26:52)
10 Η Αγία Γραφή έντονα κατακρίνει αυτούς τους ιδιοτελείς πολέμους:
«Πόθεν προέρχονται πόλεμοι και μάχαι μεταξύ σας; ουχί εντεύθεν, εκ των ηδονών σας, αίτινες στρατεύονται εντός των μελών σας; Επιθυμείτε και δεν έχετε· φονεύετε και φθονείτε, και δεν δύνασθε να επιτύχητε· μάχεσθε και πολεμείτε· αλλά δεν έχετε, επειδή δεν ζητείτε· ζητείτε και δεν λαμβάνετε, διότι κακώς ζητείτε, δια να δαπανήσητε εις τας ηδονάς σας.»—Ιακώβου 4:1-3.
ΕΝΑΝΤΙΩΣΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ
11. Πώς η Καθολική Εκκλησία εναντιώθηκε στη διάδοσι της Αγίας Γραφής; (Ιωάννης 3:19, 20)
11 Η ιστορία των θρησκειών του Χριστιανικού κόσμου εμπερικλείει σκληρή εναντίωσι στη διάδοσι της Αγίας Γραφής και των ‘αγαθών νέων’ που περιέχει. Ας μη φαίνεται παράδοξο!—αυτό συμβαίνει επειδή η Γραφή εκθέτει την ενοχή αίματος του Χριστιανικού κόσμου. Στη διάρκεια των κακοφήμων Σκοτεινών Αιώνων, οπότε επί χίλια χρόνια και πλέον ο Χριστιανικός κόσμος εξουσιάζετο από τους πάπες της Ρώμης, δεν είχε γίνει προσπάθεια για να κυκλοφορήση η Αγία Γραφή μεταξύ του κοινού λαού. Τα λίγα αντίτυπα που υπήρχαν ήσαν στην Λατινική γλώσσα, μια γλώσσα η οποία με τον καιρό κατήντησε να είναι γνωστή μόνο στους ιερείς. Όταν τελικά θαρραλέοι άνθρωποι επεχείρησαν να μεταφράσουν την Αγία Γραφή στη γλώσσα του κοινού λαού, για να μπορούν να την διαβάζουν οι άνθρωποι και να την καταλαβαίνουν, οι μεταφρασταί καταδιώκοντο, συχνά μέχρι θανάτου. Στον δέκατο τέταρτο αιώνα μ.Χ., ο Ιωάννης Ουίκλιφ μετέφρασε πρώτος την Αγία Γραφή από τη Λατινική στην Αγγλική. Αλλά ο Καθολικός Αρχιεπίσκοπος της Κανταβριγίας, στην Αγγλία, τον εχαρακτήρισε ως «μίασμα λοιμώδες . . . υιόν του αρχαίου Όφεως, και λίγα χρόνια μετά τον θάνατό του οι εναντιούμενοι στην Αγία Γραφή ξέθαψαν τα οστά του, τα έκαψαν και έρριξαν την τέφρα στον ποταμό Σουίφτ.
12. (α) Ποιος ήταν ο σκοπός του Τύντεϊλ; (Λουκάς 2:10) (β) Πώς ενήργησε για να πραγματοποιήση τον σκοπό του, αλλά τι του συνέβη; (γ) Τι προέκυψε από το έργο του Τύντεϊλ;
12 Στον δέκατον έκτο αιώνα, ο Ουίλλιαμ Τύντεϊλ άρχισε να μεταφράζη την Αγία Γραφή από την πρωτότυπη Εβραϊκή και την Ελληνική γλώσσα στην Αγγλική και δήλωσε, «Αν ο Θεός διαφυλάξη τη ζωή μου, σε λίγα χρόνια θα κάνω το παιδί που σύρει το αλέτρι να γνωρίζη πιο πολλά από τις Γραφές απ’ όσα γνωρίζουν οι ιερείς.» Αλλά αναγκάσθηκε να καταφύγη από την Αγγλία στην Ευρωπαϊκή ήπειρο για να μεταφράση και να τυπώση τη Βίβλο του. Αντίτυπα αυτής της Βίβλου μεταφέρθηκαν κρυφά στην Αγγλία και άρχισαν να κυκλοφορούν σε μεγάλους αριθμούς, παρά το γεγονός ότι ο κλήρος δημοσία πυρπολούσε όλες τις Γραφές που εύρισκε. Ένα υποκριτικό άτομο επρόδωσε τον Τύντεϊλ, ο οποίος εκτελέσθηκε με στραγγαλισμό σ’ έναν πάσσαλο και κατόπιν το σώμα του κάηκε. Αλλά η Βιβλική μετάφρασίς του επέζησε, κι έτσι ο κοινός άνθρωπος όπως και ο καλλιεργητής των αγρών μπορούσαν να διαβάζουν τα «αγαθά νέα.» Αυτή η Γραφή αργότερα υποβοήθησε εκτενώς στην προπαρασκευή της γνωστής Αγγλικής Βιβλικής μεταφράσεως του Βασιλέως Ιακώβου.
13. Ποιο είναι ένα μέρος της ιστορίας των Βιβλικών μεταφράσεων στις Ανατολικές γλώσσες;
13 Και άλλες μεταφράσεις της Βίβλου συχνά συναντούσαν προβλήματα. Στην Καντώνα της Κίνας, ο Ροβέρτος Μόρρισον και οι βοηθοί του μετέφραζαν μυστικά τη νύχτα, γνωρίζοντας ότι ήταν δυνατόν να θανατωθούν με βασανιστήρια αν ανεκαλύπτοντο. Σε μια περίπτωσι έκρυψαν ξύλινες τυπογραφικές πλάκες του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων, αλλά τις έφαγαν οι τερμίτες. Επεράτωσαν την πλήρη Κινεζική Γραφή στο έτος 1818. Η μετάφρασις της Γραφής στη Βιρμανική γλώσσα συμπληρώθηκε στο έτος 1835, αφού ο μεταφραστής, Α. Τζάντσον, έμεινε αλυσοδεμένος σχεδόν επί ένα έτος σε μια φυλακή γεμάτη ψείρες με τη χειρόγραφη μετάφρασί του κρυμμένη στο προσκέφαλό του. Στη δεκαετία του 1880, ενώ η δράσις ιεραποστόλων απηγορεύετο στην Κορέα, η μετάφρασις και η εκτύπωσις τμημάτων της Αγίας Γραφής στην Κορεατική γλώσσα είχαν γίνει στη Μαντζουρία, και πολλά αντίτυπα αυτών μεταφέρθηκαν στην Κορέα. Η πρώτη πλήρης Γραφή στην Ιαπωνική γλώσσα έγινε στο έτος 1887, και μερικές από τις πρώτες εκδόσεις χρησιμοποίησαν σωστά το θείο όνομα, Ιεχωβά, τόσο στις Εβραϊκές όσο και στις Ελληνικές Γραφές.
ΤΑ «ΑΓΑΘΑ ΝΕΑ» ΕΠΙΖΟΥΝ!
14. (α) Τι αποδεικνύει, ότι απέτυχαν οι προσπάθειες του Σατανά να καταπνίξη την Αγία Γραφή; (β) Τι στάσι έλαβαν οι θρησκείες του Χριστιανικού κόσμου απέναντι της διδασκαλίας της Αγίας Γραφής;
14 Οι απόπειρες του Σατανά να καταπνίξη την Αγία Γραφή απέτυχαν. Στα πιο πρόσφατα χρόνια, έγιναν εξαίρετες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής σε πολλές γλώσσες και τα «αγαθά νέα» ετέθησαν στη διάθεσι όλης της ανθρωπότητος. Γραφές βρίσκονται σε πολλά σπίτια. Αλλά μήπως οι θρησκείες του Χριστιανικού κόσμου βοήθησαν τους ανθρώπους να κατανοήσουν την Αγία Γραφή; Όχι, διότι οι διάφορες θρησκείες είναι σήμερα στην ίδια θέσι που ήσαν και οι θρησκευτικοί ηγέται της εποχής του Ιησού. Παραμέρισαν τον Λόγο του Θεού ‘δια να φυλάττωσι την παράδοσίν των,’ τις ψευδείς διδασκαλίες που προήλθαν από τη Βαβυλώνα και οι οποίες υιοθετήθηκαν όταν ο Κωνσταντίνος ίδρυσε τον «Χριστιανικό κόσμο.»—Μάρκος 7:9, 13.
15. Πώς τα αγαθά νέα κηρύττονται τώρα «εις πάσαν την κτίσιν;» (Πράξεις 1:8)
15 Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν σήμερα σε όλες τις χώρες της γης Χριστιανοί που επανήλθαν στην αγνή διδασκαλία των αγαθών νέων που είχαν διακηρύξει ο Ιησούς και οι απόστολοί του. Όπως εγίνετο και στον καιρό της Χριστιανικής εκκλησίας του πρώτου αιώνος, αυτοί κηρύττουν πάλι τα αγαθά νέα «εις πάσαν την κτίσιν την υπό τον ουρανόν.» (Κολοσσαείς 1:23) Είναι «το ευαγγέλιον της δόξης του μακαρίου Θεού.» (1 Τιμόθεον 1:11) Αλλά ποιος είναι αυτός ο ‘μακάριος Θεός,’ και πώς μπορούμε εμείς ν’ απολαύσωμε την ευλογία του;
[Εικόνα στη σελίδα 40]
«Κύλινδρος της Νεκράς Θαλάσσης» από το βιβλίο του Ησαΐα δείχνει ότι η Αγία Γραφή έχει διαφυλαχθή με ακρίβεια
[Εικόνα στη σελίδα 43]
Οι πόλεμοι του Χριστιανικού κόσμου δείχνουν ότι η Χριστιανοσύνη είναι ψευδής
[Εικόνα στη σελίδα 46]
Παρά την εναντίωσι από την ψευδή θρησκεία, τα «αγαθά νέα» κηρύττονται «εις πάσαν την κτίσιν»