Θρησκευτική Ανανέωση ή Πνευματική Κρίση;

«Η προσευχή, ο στοχασμός, η λατρεία και η μελέτη της Βίβλου έχουν αντικαταστήσει τις κοινωνικές σταυροφορίες σε πολλές εκκλησίες. . . . Αυτό που δείχνουν αυτές οι τάσεις, λένε οι παρατηρητές, είναι μια καινούργια αποφασιστικότητα αυτών που έχουν θρησκευτική πίστη να ‘ψάξουν να βρουν το ιερό’ σε μια κοινωνία που όλο και περισσότερο απομακρύνεται από τις θρησκευτικές της βάσεις».—Νέα των ΗΠΑ και Παγκόσμιες Ειδήσεις.

«Σ’ όλη την Ανατολική Ευρώπη, υπάρχουν σημάδια θρησκευτικής ανανέωσης. . . . Στην Ουγγαρία, Τσεχοσλοβαξία, Ανατολική Γερμανία και Πολωνία κληρικοί και λόγιοι λένε ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται -ή ξαναγυρίζουν - στις εκκλησίες. . . . Οι νεαροί ρωτούν, ‘Γιατί ζούμε;’»—Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης.

ΜΗΠΩΣ βλέπουμε κάποια πνευματική αφύπνιση κρίνοντας απ’ αυτές τις ειδήσεις; Μολονότι η αύξηση των εκκλησιαζόμενων έχει μείνει πίσω σε σύγκριση με την αύξηση του πληθυσμού, στα τελευταία λίγα χρόνια παρατηρούνται εδώ και εκεί μερικά μικρά κέρδη. Μερικοί αξιωματούχοι των εκκλησιών το βλέπουν αυτό σαν μια ένδειξη ότι παύει πλέον να μειώνεται ο αριθμός των εκκλησιαζόμενων που άρχισε από τη δεκαετία του 1960, και ότι τα πράγματα βελτιώνονται. Είτε συμβαίνει αυτό είτε όχι, πρέπει να ρωτήσουμε: Γιατί οι άνθρωποι αυτοί στρέφονται στις εκκλησίες;

Γιατί η «Ανανέωση»;

«Υπάρχει μια πραγματική πείνα στους ανθρώπους, ένα αίσθημα ότι κάτι λείπει στο πνευματικό τους βάθος», λέει ο Αμερικανός Επισκοπικός ιερέας Τίντεν Έντουαρντς. Μ’ άλλα λόγια, φαίνεται ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι απογοητεύονται από τον υλιστικό και κοσμικό τρόπο ζωής, και ψάχνουν να βρουν ποιο είναι το νόημα και ο σκοπός της ζωής. Άλλοι, λόγω του φόβου ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος ή του εγκλήματος και της βίας, ή επειδή έχουν υποστεί κάποια προσωπική τραγωδία, στρέφονται στη θρησκεία για παρηγοριά.

Μια απτή έμμεση επίδραση αυτής της τάσης είναι η εδραίωση και η αύξηση των Ανατολικών θρησκειών στη Δύση. Τόσο στις πόλεις όσο και στις αγροτικές περιοχές των Δυτικών χωρών ξεπετάγονται ναοί, τζαμιά, κέντρα στοχασμού και λοιπά. Πολύ εμφανείς επίσης, είναι διάφορες ομάδες που ακολουθούν πειθαρχικούς τρόπους ζωής όπως είναι η Γιόγκα, ο υπερβατικός στοχασμός, ο Ζεν και Χερ Κρίσνα. Σύμφωνα με τη γνώμη μερικών θρησκευτικών αυθεντιών, αυτές οι «εξωτικές» πίστεις φαίνεται να προσφέρουν αυτό ακριβώς που πολλοί άνθρωποι στη Δυτική κοινωνία ψάχνουν να βρουν: κάποιο άτομο με κύρος που να τους πει τι να πιστέψουν, κάποια αιτία που να κατευθύνει τη ζωή τους, μια αίσθηση ότι ανήκουν σε μια φιλική ομάδα και μια κατάσταση εσωτερικής ειρήνης ή αυτογνωσίας.

Ανανέωση ή Κρίση;

Το γεγονός ότι οι άνθρωποι στρέφονται στη θρησκεία για απαντήσεις όταν αντιμετωπίζουν κρίσιμους και επικίνδυνους καιρούς, ή προβληματίζονται με την κενότητα του τρόπου με τον οποίο ζουν, υποστηρίζει κυρίως τη θεμελιώδη αλήθεια που ανέφερε ο Ιησούς Χριστός: «Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον διά στόματος Θεού». (Ματθαίος 4:4) Ο καθαρά υλιστικός τρόπος ζωής δεν παρέχει τη δύναμη και την υπομονή που χρειάζεται κανείς για να αντιμετωπίσει πολλά από τα σημερινά προβλήματα.

Στην πραγματικότητα, μερικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι αυτή η πνευματική κενότητα είναι υπεύθυνη, εν μέρει τουλάχιστον, για τα πολλά κακά της σημερινής κοινωνίας. «Οι αδυναμίες της ανθρώπινης συνείδησης, επειδή στερείται της θείας διάστασής της, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο σ’ όλα τα κύρια εγκλήματα αυτού του αιώνα», είπε ο φημισμένος Ρώσος συγγραφέας Αλεξάντερ Σολτζενίτσιν.

Εν όψει αυτής της πνευματικής κρίσης, πρέπει να ρωτήσουμε: Έχουν οι εκκλησίες την ικανότητα να ικανοποιήσουν τις πνευματικές ανάγκες αυτών που στρέφονται σ’ αυτές; Μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να βρουν την πνευματική καθοδήγηση και δύναμη που ψάχνουν να βρουν; Ειδικότερα, μπορεί η θρησκεία να αντιμετωπίσει τη σημερινή κρίση;

Μπορεί η Θρησκεία να Αντιμετωπίσει την Κρίση;

ΔΗΜΟΦΙΛΗ και θρησκευτικά περιοδικά και εφημερίδες σπεύδουν να αναφέρουν τις «επιτυχίες» που έχουν μερικές εκκλησίες. Λένε για τις με προσευχές και ύμνους συνάξεις τους που φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά στο Θεό. Αναφέρουν ότι οι ομιλίες σε μερικές εκκλησίες γίνονται πιο πνευματικές μάλλον παρά κοινωνικές ή πολιτικές. Μιλούν για διακονία στους φτωχούς, Σαββατοκύριακα ανανέωσης, ομίλους μελέτης της Βίβλου, τάξεις λειτουργικού χορού, και για λαϊκούς που πρόθυμα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εκεί που υπάρχει έλλειψη ιερέων και καλογριών. Όλα αυτά λαβαίνονται σαν σημείο θρησκευτικής ανανέωσης.

Σε μια ομιλία που έκανε ο Πρόεδρος Ρήγκαν των Ηνωμένων Πολιτειών στον Εθνικό Σύνδεσμο Ευαγγελικών πέρυσι το Μάρτιο, δήλωσε: «Η Αμερική έχει αρχίσει μια πνευματική αφύπνιση. Η πίστη και η ελπίδα αποκαθίστανται. Οι Αμερικανοί ξαναγυρίζουν στο Θεό. . . Και εγώ πιστεύω ότι ο Θεός έχει αρχίσει να θεραπεύει την ευλογημένη χώρα μας». Αυτή η εκδήλωση εμπιστοσύνης κάνει πολλά για να υποστηρίξει την εντύπωση ότι τελικά τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η δεινοπαθούσα ανθρωπότητα σήμερα θα λυθούν με την πνευματική αφύπνιση.

Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται πολύ ωραία, αλλά τι έχει πετύχει η «πνευματική αφύπνιση» και «ανανέωση»; Οι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν καλύτερα για τον εαυτό τους, αλλά έχουν γίνει καλύτεροι Χριστιανοί; Μπορεί να αισθάνονται ότι είναι πιο πνευματικοί, αλλά δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα πνευματικά πράγματα από ό,τι για τα υλικά; Αν ο αθεϊσμός θεωρείται σαν κύρια αιτία για την κρίση που υπάρχει σήμερα, έχουν βοηθηθεί οι άνθρωποι να δείχνουν ευσέβεια; Οι απαντήσεις είναι αποφασιστικής σημασίας για να καθοριστεί αν η θρησκεία μπορεί να αντιμετωπίσει τη σημερινή κρίση.

Ευσέβεια—Τι Είναι;

Η ευσέβεια ορίζεται σαν αφοσίωση στο Θεό. Έτσι, πρόκειται για πολύ περισσότερα πράγματα από μια απλή εκδήλωση εξωτερικής ευσεβοφάνειας ή θρησκευτικότητας. Ένας που είναι ευσεβής ενδιαφέρεται κυρίως, όχι για να ικανοποιήσει μερικές προσωπικές του ανάγκες, αλλά για να γνωρίζει και να κάνει το θέλημα του Θεού, και να έχει μια στενή σχέση μαζί του. Το αποτέλεσμα είναι ότι η ζωή του ατόμου αλλάζει προς το καλύτερο επειδή «η ευσέβεια είναι προς πάντα ωφέλιμος, έχουσα επαγγελίαν της παρούσης ζωής και της μελλούσης».—1 Τιμόθεον 4:8.

Μήπως σ’ αυτή την κατηγορία κατατάσσονται τα άτομα που στρέφονται στη θρησκεία επειδή απλώς έχουν δυσαρεστηθεί από τις πραγματικότητες της ζωής; Ή μοιάζουν περισσότερο με εκείνους τους οποίους ο απόστολος Παύλος χαρακτήρισε «έχοντες μεν μορφήν ευσεβείας, ηρνημένοι δε την δύναμιν αυτής»;—2 Τιμόθεον 3:5.

Αν ένα άτομο στρέφεται στο Θεό για να ικανοποιήσει μόνο κάποια προσωπική του ανάγκη παρά για να μάθει ποιο είναι το θέλημα του Θεού και να τον υπηρετεί, το αντικείμενο της αφοσίωσής του στην πραγματικότητα είναι ο εαυτός του μάλλον παρά ο Θεός, έτσι δεν είναι; Αυτό το είδος αφοσίωσης δεν έχει τη δύναμη να αλλάξει τη ζωή του ατόμου από το να επιδιώκει ιδιοτελή πράγματα και να το κάνει να υπηρετεί το Θεό με αληθινή αυτοθυσία.

Αυτό που είπε ο Παύλος συμφωνούσε με την περίφημη επί του Όρους Ομιλία του Ιησού. Τονίζοντας ότι δεν είναι ευπρόσδεκτοι σ’ αυτόν όλοι όσοι ισχυρίζονται ότι είναι ακόλουθοί του, πρόσθεσε: «Πολλοί θέλουσιν ειπεί προς εμέ εν εκείνη τη ημέρα, Κύριε, Κύριε, δεν προεφητεύσαμεν εν τω ονόματί σου, και εν τω ονόματί σου εξεβάλομεν δαιμόνια, και εν τω ονόματί σου εκάμομεν θαύματα πολλά; Και τότε θέλω ομολογήσει προς αυτούς ότι ποτέ δεν σας εγνώρισα· φεύγετε απ’ εμού οι εργαζόμενοι την ανομίαν».—Ματθαίος 7:22, 23.

Έτσι, εκείνο που ενδιαφέρει το Θεό δεν είναι η επίδειξη θρησκευτικότητας. Για να λάβει ένα άτομο την καθοδηγία και την ευλογία του Θεού, πρέπει να είναι πρόθυμο να δεχτεί τις κατευθύνσεις του Θεού όπως περιέχονται μέσα στη Βίβλο και να τις εφαρμόσει στη ζωή του. Όπως είπε ο ψαλμωδός: «Λύχνος εις τους πόδας μου είναι ο λόγος σου και φως εις τας τρίβους μου». (Ψαλμός 119:105) Έχουν βοηθηθεί τα άτομα που έχουν στραφεί στη θρησκεία σήμερα να μάθουν και να ακολουθήσουν αυτές τις κατευθύνσεις;

Τι Δείχνουν τα Γεγονότα;

Μια πρόσφατη έρευνα που έγινε σε 10.000 ενεργούς Καθολικούς 60 ενοριών στις Ηνωμένες Πολιτείες αποκάλυψε ότι το 77 τα εκατό απ’ αυτούς ενδιαφερόταν περισσότερο για το τι θα συνέβαινε στη χώρα, ενώ το 40 μόνο τα εκατό ενδιαφερόταν για «ζητήματα προσωπικής σωτηρίας». Παρόμοια, ένα Γκάλλοπ έδειξε ότι το πιο δημοφιλές ερώτημα που θα ήθελαν οι άνθρωποι να ρωτήσουν το Θεό είναι: «Θα υπάρξει ποτέ μόνιμη παγκόσμια ειρήνη;»

Βέβαια, στους κρίσιμους αυτούς καιρούς δεν υπάρχει τίποτα το κακό στο να ενδιαφερόμαστε για το μέλλον μας. Αλλά πόσο διαφορετικές είναι αυτές οι αντιδράσεις απ’ αυτό που είπε ο Ιησούς στους ακολούθους του: «Όταν δε ταύτα αρχίσωσι να γίνωνται, ανακύψατε και σηκώσατε τας κεφαλάς σας, διότι πλησιάζει η απολύτρωσίς σας». (Λουκάς 21:28) Αυτό που δείχνουν τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ότι παρ’ όλη τη συζήτηση για πνευματική αφύπνιση, η ανησυχία για το μέλλον κυριαρχεί στις καρδιές και στις διάνοιες των ανθρώπων σήμερα. Το είδος της θρησκείας τους λίγα έχει κάνει για να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν την κρίση των κρίσιμων καιρών μας.—Βλέπε Λουκάς 21:26.

Όσο για το αν τα μέλη των εκκλησιών γίνονται πιο πνευματικά, ένα άρθρο στο περιοδικό Διακονία των Αντβεντιστών της Έβδομης Μέρας λέει θρηνολογώντας ότι «πολύ συχνά λίγα πράγματα υπάρχουν στον τρόπο ζωής των μελών μας ή σε μας τους ίδιους για να ξεχωρίζουμε από τους μη Χριστιανούς γείτονές μας της διπλανής πόρτας». Αντίθετα, συνεχίζει να πει ότι η εκκλησία παρέχει στα μέλη της «έναν θεολογικό ορθολογισμό για την ενσωμάτωση του υλισμού και του καταναλωτικού τρόπου ζωής» των μη πιστών με το να παρουσιάζουν το Θεό σαν έναν «που θέλει το καλύτερο για το λαό Του και που προτίθεται να φροντίσει να το έχουν».

Παρόμοια, το περιοδικό Δε Εκόνομιστ του Λονδίνου, αφού αναφέρει ότι «υπάρχουν μερικά σημάδια ενός συνεχούς (μάλιστα αυξανόμενου) ενδιαφέροντος στα θρησκευτικά ζητήματα», υποστηρίζει ότι «το πρόβλημα για την Εκκλησία της Αγγλίας είναι πώς να βοηθήσει εκείνους που θέλουν να μάθουν για τα πιστεύω όταν αυτή η ίδια δεν είναι βέβαιη για το τι πιστεύει».

Τι θα πούμε για τον τομέα της οικογένειας και των ανθρώπινων αξιών; Έχουν οι εκκλησίες ενισχύσει τα μέλη τους ενάντια στις διαβρωτικές επιρροές και τους ανήθικους τρόπους του κόσμου; Έχουν αποδειχτεί καλύτεροι σύζυγοι, άντρες και γυναίκες, γονείς και παιδιά; Μια πρόσφατη έρευνα που έγινε σε 8.000 νέους και 10.000 γονείς εκκλησιαζόμενων οικογενειών από 13 θρησκεύματα, παρέχει τουλάχιστον μια σύντομη όψη της κατάστασης.

Σύμφωνα με το περιοδικό Κριστιάνιτυ Τουντέη, η έρευνα διαπίστωσε ότι το 42 τα εκατό των νέων λένε ότι οι οικογένειές τους δε συζητούν ποτέ θρησκευτικά ζητήματα, και ότι το 40 τα εκατό λένε ότι θέλουν περισσότερη κατεύθυνση από τους γονείς τους πάνω στα σεξουαλικά ζητήματα. Ανάμεσα στα άτομα ηλικίας 15 χρόνων, το 53 τα εκατό χρησιμοποιεί οινοπνευματώδη ποτά, το 20 τα εκατό χρησιμοποιεί μαριχουάνα. Μια προηγούμενη μελέτη, όπως αναφέρθηκε στο περιοδικό Δε Ανν Άρμπορ Νιους, διαπίστωσε ότι το 59 τα εκατό των αγοριών και το 42 τα εκατό των κοριτσιών είπαν ότι είχαν σεξουαλικές σχέσεις πριν γίνουν 18 χρόνων.

Τελικά, βοηθούν οι θρησκείες τούς ακολούθους τους να αποφύγουν το βίαιο πνεύμα του κόσμου; Αν η θρησκεία είναι πραγματικά μια δύναμη για τη διατήρηση ισορροπίας στους σημερινούς κρίσιμους καιρούς, δε θά ’πρεπε να το αναμένουμε τουλάχιστον αυτό; Δυστυχώς, όμως, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι η θρησκεία, άμεσα ή έμμεσα, έχει συμβάλει στους περισσότερους πολέμους και συγκρούσεις που έχουν πλήξει την ανθρωπότητα. Όταν αναφέρουμε τόπους όπως η Ιρλανδία, ο Λίβανος και το Ιράκ, τι έρχεται στο νου μας; Παρά τις ποιμαντικές επιστολές και τις πορείες ειρήνης, δεν είναι οι μεγάλες θρησκείες αναμιγμένες σε μερικές από τις πιο αιματηρές συγκρούσεις σήμερα;

Τι μπορούμε, επομένως, να πούμε για τη λεγόμενη θρησκευτική αφύπνιση; Ίσως υπάρχουν ενδείξεις για μια θρησκευτική ανανέωση, αλλά δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν πνευματική αφύπνιση. Αντί να οικοδομούνται πνευματικά, να ενισχύονται για να αντιμετωπίσουν τους κρίσιμους καιρούς, οι περισσότεροι απ’ αυτούς που στρέφονται στις θρησκείες του κόσμου μπαίνουν σε ένα άνετο ‘καλούπι’, ένα τυπικιστικό είδος λατρείας. Πρόκειται για ‘ένα είδος ευσέβειας που δείχνει ότι η δύναμή της δεν τους επηρεάζει’, όπως προείπε ο απόστολος Παύλος. Η επιφανειακή «αφύπνιση» και «ανανέωση» ταιριάζουν ωραία μαζί με τις υπόλοιπες επιδεινούμενες συνθήκες—την ηθική κατάρρευση, την οικογενειακή διάλυση, το έγκλημα και τη βία, κλπ.—που χαρακτηρίζουν τους κρίσιμους καιρούς μας.—2 Τιμόθεον 3:1-5.

Ποιο Θα Είναι το Αποτέλεσμα;

Χρησιμοποιώντας σαν σύμβολο την αρχαία θρησκευτική πόλη της Βαβυλώνας, η Βίβλος δείχνει ότι το τέλος της παγκόσμιας θρησκείας θα είναι ολική κατάρρευση. Το βιβλίο της Αποκάλυψης προλέγει: «Και εσήκωσε εις άγγελος ισχυρός λίθον, ως μυλόπετραν μεγάλην, και έρριψεν εις την θάλασσαν, λέγων· Ούτω με ορμήν θέλει ριφθή η Βαβυλών η μεγάλη πόλις, και δεν θέλει ευρεθή πλέον».—Αποκάλυψις 18:21.

Προτού έρθει όμως αυτό το γρήγορο τέλος, υπάρχει ευκαιρία να προσέξουμε τη θεία προειδοποίηση της Αποκάλυψης 18:4: «Εξέλθετε εξ αυτής ο λαός μου, διά να μη συγκοινωνήσητε εις τας αμαρτίας αυτής, και να μη λάβητε εκ των πληγών αυτής». Σ’ όλο τον κόσμο, σε 205 χώρες, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν προσέξει αυτή την προειδοποίηση και έχουν φύγει στη Βασιλεία του Θεού σαν τη μόνη ελπίδα για την ανθρωπότητα. (Ματθαίος 24:14) Θα είστε ανάμεσα στις χιλιάδες που φεύγουν για σωτηρία; Η απόφαση ανήκει σ’ εσάς.