Οι Θεοσεβείς Οικογένειες του Παρελθόντος—Πρότυπο για τις Ημέρες Μας

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ—τα Ηνωμένα Έθνη προσπάθησαν να την κάνουν το επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής. Πώς; Ανακηρύσσοντας το 1994 «Διεθνές Έτος Οικογένειας». Αν και κάποιοι ηγέτες του κόσμου, κοινωνιολόγοι και οικογενειακοί σύμβουλοι βιάζονται να θρηνολογήσουν για συμβάντα όπως είναι η αύξηση των εξώγαμων γεννήσεων και ο πολλαπλασιασμός του αριθμού των διαζυγίων, αυτοί δεν καταφέρνουν να βρουν το ίδιο γρήγορα εφικτές, ρεαλιστικές λύσεις για τέτοιου είδους προβλήματα.

Θα μπορούσε να περιέχει η Αγία Γραφή λύσεις για τα οικογενειακά προβλήματα; Για μερικούς μπορεί να θεωρηθεί αφελές έστω και να γίνεται νύξη ότι η Αγία Γραφή θα μπορούσε να βοηθήσει τις σημερινές οικογένειες. Σε τελική ανάλυση, αυτή γράφτηκε πριν από αιώνες έχοντας υπόψη το ιστορικό φόντο και τον πολιτισμό της Μέσης Ανατολής. Στα περισσότερα μέρη του κόσμου, η ζωή έχει αλλάξει δραστικά από τους Βιβλικούς χρόνους και ύστερα. Εντούτοις, η Αγία Γραφή είναι εμπνευσμένη από τον Ιεχωβά Θεό, εκείνον στον οποίο κάθε οικογένεια οφείλει το όνομά της. (Εφεσίους 3:14, 15· 2 Τιμόθεο 3:16) Τι λέει η Αγία Γραφή σχετικά με τα οικογενειακά προβλήματα;

Ο Ιεχωβά γνωρίζει τι ακριβώς χρειάζεται προκειμένου να γίνει η οικογενειακή ζωή απολαυστική και ικανοποιητική. Γι’ αυτό και ο Λόγος του, η Αγία Γραφή, έχει πολλά να πει για την οικογενειακή ζωή, μάλιστα μερικά με τη μορφή νουθεσίας. Επίσης, στην Αγία Γραφή υπάρχουν παραδείγματα οικογενειών που έθεσαν σε εφαρμογή τις θεοσεβείς αρχές. Ως αποτέλεσμα, τα μέλη τους απολάμβαναν στενές σχέσεις μεταξύ τους καθώς και ικανοποίηση. Ας ρίξουμε μια ματιά στην οικογενειακή ζωή στους Βιβλικούς χρόνους και ας δούμε τι μαθήματα μπορούμε να αντλήσουμε.

Ηγεσία—Δημιουργεί Δυσκολίες;

Εξετάστε, λόγου χάρη, το ζήτημα της ηγεσίας στην οικογένεια. Στους πατριαρχικούς χρόνους, άντρες σαν τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ ήταν αδιαμφισβήτητα «πατριάρχες». (Πράξεις 7:8, 9· Εβραίους 7:4) Το βιβλίο Οι Νέοι Τρόποι Συμπεριφοράς και Έθιμα των Βιβλικών Χρόνων (The New Manners and Customs of Bible Times), του Ραλφ Γκάουερ, λέει: «Η οικογένεια ήταν . . . ένα ‘μικρό βασίλειο’ στο οποίο κυβερνούσε ο πατέρας. Αυτός κυβερνούσε τη σύζυγο, τα παιδιά, τα εγγόνια και τους υπηρέτες—όλα τα μέλη του σπιτικού». Μάλιστα, οι πατριάρχες πολλές φορές είχαν εξουσία και στην οικογένεια των γιων τους.—Παράβαλε Γένεσις 42:37.

Αυτό δεν έδινε άραγε στους άντρες την άδεια να καταδυναστεύουν τη σύζυγο και τα παιδιά τους; Κάθε άλλο. Είναι αλήθεια ότι ο Θεός είπε στην πρώτη γυναίκα, την Εύα: «Προς τον άνδρα σου θέλει είσθαι η επιθυμία σου, και αυτός θέλει σε εξουσιάζει». (Γένεσις 3:16) Αυτά τα λόγια έδειχναν πώς θα τα πήγαιναν σε γενικές γραμμές οι παντρεμένες γυναίκες, αλλά δεν αναφέρονταν στο πώς θα ήταν τα πράγματα ανάμεσα στους αληθινούς λάτρεις του Θεού. Οι θεοφοβούμενοι άντρες έπρεπε να έχουν συνεχώς κατά νου τον αρχικό σκοπό του Ιεχωβά. Ο Ιεχωβά έπλασε τη γυναίκα για να είναι «βοηθός όμοιος με [τον άντρα]», όχι δούλη του. (Γένεσις 2:20) Επειδή οι θεοσεβείς άντρες των αρχαίων χρόνων αναγνώριζαν ότι και οι ίδιοι έπρεπε να υποτάσσονται στον Θεό και ότι ήταν υπόλογοι σε αυτόν, δεν έκαναν κατάχρηση της εξουσίας τους. Οι θεοφοβούμενοι πατριάρχες, αντί να φέρονται στις συζύγους τους και στα παιδιά τους σαν να ήταν απλοί δούλοι, τους έδειχναν γνήσια αγάπη και στοργή.

Το εδάφιο Γένεσις 50:23 δίνει μια εικόνα της στοργής που συνήθως λάβαιναν τα παιδιά. Εκεί λέει σχετικά με τα δισέγγονα του Ιωσήφ: «Επί των γονάτων του Ιωσήφ εγεννήθησαν». Αν και αυτό θα μπορούσε απλώς να σημαίνει ότι ο Ιωσήφ αναγνώριζε τα παιδιά ως απογόνους του, θα μπορούσε επίσης να σημαίνει ότι αυτός έπαιζε στοργικά με τα παιδιά, χορεύοντάς τα στα γόνατά του. Οι πατέρες σήμερα θα κάνουν καλά να δείχνουν παρόμοια στοργή στα παιδιά τους.

Ως κεφαλές οικογενειών, οι θεοφοβούμενοι πατριάρχες φρόντιζαν επίσης για τις πνευματικές ανάγκες της οικογένειάς τους. Όταν βγήκε από την κιβωτό μετά τον παγγήινο Κατακλυσμό, ‘ο Νώε ωκοδόμησεν θυσιαστήριον εις τον Ιεχωβά . . . και προσέφερεν ολοκαυτώματα επί του θυσιαστηρίου’. (Γένεσις 8:20· παράβαλε Ιώβ 1:5). Ο πιστός πατριάρχης Αβραάμ έθεσε ένα καλό παράδειγμα δίνοντας προσωπική εκπαίδευση στα μέλη της οικογένειάς του. Αυτός ‘διέταξε τους γιους του και τον οίκο του, μαζί με αυτόν, να φυλάξουν την οδό του Ιεχωβά για να πράττουν δικαιοσύνη και κρίση’. (Γένεσις 18:19) Έτσι, η στοργική ηγεσία συνέβαλλε στη συναισθηματική και στην πνευματική ευημερία των οικογενειών.

Οι Χριστιανοί άντρες σήμερα ακολουθούν αυτό το πρότυπο. Ασκούν ηγεσία σε ζητήματα λατρείας βοηθώντας την οικογένειά τους να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του Θεού και θέτοντας ένα καλό παράδειγμα οι ίδιοι. (Ματθαίος 28:19, 20· Εβραίους 10:24, 25) Σαν τους πατριάρχες, οι Χριστιανοί σύζυγοι και πατέρες αφιερώνουν και αυτοί χρόνο για να παρέχουν προσωπική εκπαίδευση στα μέλη της οικογένειάς τους.

Ενεργούσαν Αποφασιστικά

Όταν τελικά ξεπλήρωσε ένα τεράστιο χρέος που όφειλε στον πεθερό του, ο πατριάρχης Ιακώβ ρώτησε: «Πότε θέλω προβλέψει και εγώ δια τον οίκον μου;» (Γένεσις 30:30) Όπως όλοι οι πατέρες, ο Ιακώβ ένιωθε ότι ήταν επιτακτικό να φροντίζει για τις υλικές ανάγκες της οικογένειάς του, και εργαζόταν σκληρά ώστε να το κάνει αυτό. Το εδάφιο Γένεσις 30:43 λέει: «Ηύξησεν ο άνθρωπος σφόδρα σφόδρα, και απέκτησε ποίμνια πολλά και δούλας και δούλους και καμήλους και όνους».

Ωστόσο, μερικά χρόνια αργότερα, αφότου εγκαταστάθηκε ο Ιακώβ στη γη Χαναάν, φαίνεται ότι δεν είχε αντιληφτεί πως η κόρη του η Δείνα είχε αναπτύξει την επικίνδυνη συνήθεια να συναναστρέφεται με τους ειδωλολάτρες Χαναναίους.a (Γένεσις 34:1, ΜΝΚ) Επίσης, δεν ενήργησε όταν αντιλήφτηκε την παρουσία ειδωλολατρικών αντικειμένων μέσα στο σπιτικό του. Όπως και να είχαν τα πράγματα, μετά το τραγικό περιστατικό του βιασμού της Δείνας από ένα Χαναναίο, ο Ιακώβ ενήργησε αποφασιστικά. «Εκβάλετε τους θεούς τους ξένους τους μεταξύ σας, και καθαρίσθητε», είπε.—Γένεσις 35:2-4.

Οι Χριστιανοί πατέρες πρέπει να είναι άγρυπνοι όσον αφορά την πνευματικότητα της οικογένειάς τους. Αν υπάρχουν πράγματα που απειλούν σοβαρά την πνευματική ευημερία της οικογένειας, λόγου χάρη ανήθικα έντυπα ή επιβλαβής μουσική μέσα στο σπίτι, τότε αυτοί πρέπει να ενεργήσουν αποφασιστικά.

Είναι ενδιαφέρον ότι γυναίκες πίστης, όπως η Σάρρα, η Ρεβέκκα και η Ραχήλ, άσκησαν και αυτές σημαντική επιρροή στην οικογένεια. Μολονότι υποτάσσονταν στο σύζυγό τους, δεν εμποδίζονταν να αναλάβουν πρωτοβουλίες όταν αυτό ήταν κατάλληλο και απαραίτητο. Για παράδειγμα, τα εδάφια Έξοδος 4:24-26 μας λένε πως, όταν ο Μωυσής και η οικογένειά του πήγαιναν στην Αίγυπτο, ‘συνήντησεν αυτόν ο Ιεχωβά [‘άγγελος Ιεχωβά’, Μετάφραση των Ο΄] και εζήτει να θανατώση αυτόν [το γιο του Μωυσή]’. Από ό,τι φαίνεται, ο γιος του Μωυσή κινδύνευε να εκτελεστεί επειδή ο Μωυσής δεν του είχε κάνει περιτομή. Η Σεπφώρα ενήργησε αμέσως κάνοντας περιτομή στο γιο της. Έτσι, ο άγγελος τον άφησε ελεύθερο. Οι Χριστιανές σύζυγοι σήμερα μπορούν και αυτές να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες όταν οι περιστάσεις δείχνουν ότι είναι κατάλληλο.

Πατρική Εκπαίδευση υπό το Μωσαϊκό Νόμο

Το 1513 Π.Κ.Χ. η εποχή των πατριαρχών έληξε καθώς ο Ισραήλ έγινε έθνος. (Έξοδος 24:3-8) Οι πατέρες συνέχισαν να υπηρετούν ως κεφαλές οικογενειών. Ωστόσο, ο οικογενειακός νόμος έγινε υποδεέστερος σε σχέση με τον εθνικό Νόμο που έδωσε ο Θεός στον Μωυσή και τον οποίο έθεταν σε εφαρμογή οι διορισμένοι κριτές. (Έξοδος 18:13-26) Το Λευιτικό ιερατείο ανέλαβε τις πτυχές της λατρείας που είχαν σχέση με θυσίες. Ωστόσο, ο πατέρας συνέχιζε να παίζει σημαντικό ρόλο. Ο Μωυσής πρότρεψε: «Ούτοι οι λόγοι, τους οποίους εγώ σε προστάζω σήμερον, θέλουσιν είσθαι εν τη καρδία σου· και θέλεις διδάσκει αυτούς επιμελώς εις τα τέκνα σου, και περί αυτών θέλεις ομιλεί καθήμενος εν τη οικία σου και περιπατών εν τη οδώ και πλαγιάζων και εγειρόμενος».—Δευτερονόμιον 6:6, 7.

Ο Νόμος παρείχε ευκαιρίες, όπως ήταν το Πάσχα, κατά τις οποίες μπορούσε να δοθεί εκπαίδευση τόσο επίσημα όσο και ανεπίσημα. Καθώς πλησίαζε η ημερομηνία του Πάσχα, 14 Νισάν, οι οικογένειες των Ιουδαίων προετοιμάζονταν για το πατροπαράδοτο ταξίδι στην Ιερουσαλήμ. (Δευτερονόμιον 16:16· παράβαλε Λουκάς 2:41). Ποιο παιδί δεν θα το συνάρπαζαν αυτές οι προετοιμασίες; Αυτό καθαυτό το ταξίδι ήταν χαρωπή περίσταση. Ως τότε είχε τελειώσει η περίοδος των βροχών, και ο ανοιξιάτικος ήλιος είχε αρχίσει να διώχνει τη χειμωνιάτικη ψύχρα από τον αέρα. Καθώς έλιωναν τα χιόνια του Όρους Αερμών, οι όχθες του Ιορδάνη Ποταμού ξεχείλιζαν.

Καθ’ οδόν, οι πατέρες μπορούσαν να διδάσκουν τα παιδιά τους, όχι μόνο τη γεωγραφία της χώρας τους, αλλά και την πλούσια ιστορία που συνδεόταν με τα μέρη από τα οποία περνούσαν. Αυτά ίσως να περιλάμβαναν τα όρη Εβάλ και Γαριζίν, όπου διαβάστηκαν οι κατάρες και οι ευλογίες του Νόμου. Μπορεί επίσης να περνούσαν και από τη Βαιθήλ, όπου ο Ιακώβ είδε το όραμα σχετικά με την ουράνια σκάλα. Τι συναρπαστικές συζητήσεις πρέπει να ακολουθούσαν! Καθώς το ταξίδι προχωρούσε και ταξιδιώτες από άλλα μέρη της χώρας ενώνονταν με τις ομάδες των οικογενειών, όλοι θα απολάμβαναν εποικοδομητική συναναστροφή.

Τελικά η οικογένεια έμπαινε στην Ιερουσαλήμ, ‘την εντέλεια της ωραιότητος’. (Ψαλμός 50:2) Ο λόγιος Άλφρεντ Έντερσχάιμ λέει τα εξής: «Πολλοί από αυτούς τους προσκυνητές πρέπει να κατασκήνωναν έξω από τα τείχη της πόλης. Εκείνοι που έμεναν εντός των τειχών φιλοξενούνταν δωρεάν». Ναι, οι νεαροί Εβραίοι μάθαιναν από πρώτο χέρι τι σήμαινε αδελφική αγάπη και φιλοξενία. Οι ετήσιες συνελεύσεις περιφερείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά εξυπηρετούν έναν παρόμοιο σκοπό σήμερα.

Επιτέλους έφτανε η 14η Νισάν. Έσφαζαν το ζώο για το Πάσχα και το έψηναν πολλές ώρες. Γύρω στα μεσάνυχτα, η οικογένεια έτρωγε τελικά το αρνί, άζυμο ψωμί και πικρά χόρτα. Σύμφωνα με το έθιμο, κάποιος γιος ρωτούσε: «Τι σημαίνει εις εσάς η λατρεία αύτη;» Στη συνέχεια οι πατέρες έδιναν επίσημη εκπαίδευση, λέγοντας: ‘Τούτο είναι θυσία του πάσχα εις τον Ιεχωβά, διότι παρέτρεξε τας οικίας των υιών Ισραήλ εν Αιγύπτω, ότε επάταξε τους Αιγυπτίους και έσωσε τας οικίας ημών’.—Έξοδος 12:26, 27· 13:8.

Ο Βασιλιάς Σολομών του Ισραήλ είπε: ‘[Υπάρχει] καιρός του γελάν και καιρός τους χορεύειν’. (Εκκλησιαστής 3:4) Στα παιδιά των Ισραηλιτών δινόταν χρόνος για αναψυχή. Ο Ιησούς Χριστός προφανώς έβλεπε παιδιά που έπαιζαν στις αγορές. (Ζαχαρίας 8:5· Ματθαίος 11:16) Επίσης, δεν ήταν ασυνήθιστο για τους γονείς που είχαν κάποια ευχέρεια να διευθετούν απολαυστικές οικογενειακές συγκεντρώσεις οι οποίες περιλάμβαναν τραγούδι, χορό και φαγητό. (Λουκάς 15:25) Οι Χριστιανοί γονείς σήμερα παίρνουν με παρόμοιο τρόπο την πρωτοβουλία να παρέχουν υγιή αναψυχή και συναναστροφή στα παιδιά τους.

Οι Μητέρες και τα Παιδιά στην Ιουδαϊκή Κοινωνία

Τι ρόλο έπαιζαν οι μητέρες υπό το Μωσαϊκό Νόμο; Το εδάφιο Παροιμίαι 1:8 έδινε την εντολή: «Άκουε, υιέ μου, την διδασκαλίαν του πατρός σου, και μη απορρίψης τον νόμον της μητρός σου». Μέσα στα πλαίσια της εξουσίας του συζύγου της, η Ιουδαία σύζυγος εφάρμοζε τις θεόδοτες απαιτήσεις στην οικογενειακή ζωή. Έπρεπε να την τιμούν τα παιδιά της, ακόμη και όταν θα είχε γεράσει.—Παροιμίαι 23:22.

Η μητέρα συμμετείχε επίσης σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση των παιδιών της. Φρόντιζε σχεδόν αποκλειστικά το βρέφος μέχρι να απογαλακτιστεί, και αυτό σίγουρα συντελούσε στο να δημιουργηθεί στενός δεσμός ανάμεσα στη μητέρα και στο παιδί. (Ησαΐας 49:15) Ενώ οι πατέρες δίδασκαν τους γιους τους κάποια τέχνη, οι μητέρες δίδασκαν τις κόρες οικιακά. Οι μητέρες ασκούσαν επίσης βαθιά επιρροή στους γιους τους. Για παράδειγμα, ο Βασιλιάς Λεμουήλ ωφελήθηκε από ‘το βαρυσήμαντο άγγελμα που του έδωσε η μητέρα του ως διόρθωση’.—Παροιμίαι 31:1, ΜΝΚ.

Η ικανή Ιουδαία σύζυγος απολάμβανε επίσης ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων όσον αφορά «την κυβέρνησιν του οίκου αυτής». Σύμφωνα με τα εδάφια Παροιμίαι 31:10-31, μπορούσε να αγοράζει προμήθειες για το σπίτι, να κάνει επενδύσεις που αφορούσαν ακίνητα, ακόμη και να διευθύνει μια μικρή επιχείρηση. Για το γεμάτο εκτίμηση σύζυγο, η αξία της ήταν «πολύ τιμιωτέρα υπέρ τους μαργαρίτας»!

Πρότυπο για τη Σημερινή Εποχή

Στους Βιβλικούς χρόνους η διευθέτηση της οικογένειας συντελούσε στη συναισθηματική και στην πνευματική ανάπτυξη όλων των μελών της. Οι πατέρες έπρεπε να ασκούν στοργικά την εξουσία τους προκειμένου να ωφελείται η οικογένειά τους. Έπρεπε να αναλαμβάνουν την ηγεσία στη λατρεία. Τόσο οι πατέρες όσο και οι μητέρες έδειχναν ενδιαφέρον για τα παιδιά τους—διδάσκοντας και εκπαιδεύοντάς τα, αποδίδοντας λατρεία μαζί τους και παρέχοντάς τους αναψυχή. Οι θεοσεβείς μητέρες αποδεικνύονταν πολύτιμοι βοηθοί, που σέβονταν την ηγεσία του συζύγου τους ενώ έπαιρναν πρωτοβουλίες προς όφελος της οικογένειάς τους. Τα υπάκουα παιδιά έφερναν χαρά στους γονείς τους και στον Ιεχωβά Θεό. Πράγματι, η θεοφοβούμενη οικογένεια των Βιβλικών χρόνων αποτελούσε έξοχο πρότυπο για τις ημέρες μας.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Η οικογένειά σας μπορεί να είναι τόσο ευτυχισμένη όσο και οι οικογένειες που λάτρευαν τον Ιεχωβά στους Βιβλικούς χρόνους