ΕΦΟΔ, 1
(εφόδ).
Ιερατικό ένδυμα. Το ειδικό εφόδ που έπρεπε να φοράει ο αρχιερέας περιγράφεται λεπτομερώς στις οδηγίες του Θεού προς τον Μωυσή. (ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 1, σ. 539) Ήταν προφανώς ένα ένδυμα που έμοιαζε με ποδιά, φτιαγμένο από «χρυσάφι, μπλε κλωστή και μαλλί βαμμένο πορφυροκόκκινο, κόκκινη κλωστή και εκλεκτό στριμμένο λινάρι, έργο κεντητή». Αποτελούνταν από κομμάτια στο μπροστινό και πίσω μέρος, τα οποία ενώνονταν μεταξύ τους. Ένα ζωνάρι από τα ίδια υλικά βρισκόταν «πάνω» του, πιθανώς στερεωμένο στο εφόδ, και το κρατούσε σφιγμένο γύρω από τη μέση. Μέσα σε χρυσά πλαίσια, στα κομμάτια που ξεκινούσαν από τους ώμους, υπήρχαν δύο πέτρες όνυχα, σε καθεμιά από τις οποίες ήταν σκαλισμένα τα ονόματα έξι γιων του Ισραήλ. Από τα χρυσά πλαίσια αυτών των πετρών κρεμόταν το περιστήθιο, με χρυσές αλυσίδες στριφτές σαν σχοινί. Από τις κάτω γωνίες του περιστήθιου, ένα μπλε κορδόνι περνούσε μέσα από τους χρυσούς κρίκους οι οποίοι ήταν στερεωμένοι στην κάτω άκρη των κομματιών που ξεκινούσαν από τους ώμους του εφόδ, ακριβώς πάνω από το ζωνάρι. Το εφόδ προφανώς έφτανε λίγο πιο κάτω από τη μέση, ίσως όχι μέχρι τα γόνατα.—Εξ 28:6-14, 22-28.
Ο αρχιερέας φορούσε το εφόδ πάνω από το μπλε αμάνικο πανωφόρι—το αποκαλούμενο «πανωφόρι του εφόδ»—το οποίο, με τη σειρά του, φοριόταν πάνω από το λινό χιτώνα. (Εξ 29:5) Το εφόδ αυτό δεν προοριζόταν για όλες τις περιστάσεις. Όταν ήταν αναγκαίο να ρωτήσουν τον Ιεχωβά για κάποιο ζήτημα εθνικής σημασίας, ο αρχιερέας φορούσε το εφόδ και το περιστήθιο που περιείχε το Ουρίμ και το Θουμμίμ. (Αρ 27:21· 1Σα 28:6· Εσδ 2:63) Την ετήσια Ημέρα της Εξιλέωσης, αφού παρουσίαζε τις προσφορές για αμαρτία, ο αρχιερέας πλενόταν και άλλαζε, βγάζοντας τα ολόλευκα ενδύματα και φορώντας προφανώς τα λαμπρά ενδύματά του, περιλαμβανομένου και του εφόδ, προτού προσφέρει τα ολοκαυτώματα.—Λευ 16:23-25.
Το εφόδ που μετέφερε ο Αβιάθαρ ο ιερέας από το αγιαστήριο της Νωβ στο στρατόπεδο του Δαβίδ ήταν πιθανότατα το εφόδ του αρχιερέα, καθόσον ο Δωήκ είχε θανατώσει τον πατέρα του Αβιάθαρ, τον Αρχιερέα Αχιμέλεχ, καθώς και τους υφιερείς που ήταν μαζί του. (1Σα 22:16-20· 23:6) Ο Δαβίδ ζήτησε από τον Αβιάθαρ να φέρει το εφόδ ώστε να ρωτήσει τον Ιεχωβά ποια πορεία ενέργειας έπρεπε να ακολουθήσει.—1Σα 23:9-12· 30:7, 8.
Τα Εφόδ των Υφιερέων. Και οι υφιερείς φορούσαν εφόδ, αν και το εφόδ του αρχιερέα είναι το μόνο το οποίο μνημονεύεται ειδικά και περιγράφεται στις οδηγίες του Ιεχωβά για την κατασκευή των ιερατικών ενδυμάτων. Για τους γιους του Ααρών, οι οποίοι υπηρετούσαν ως υφιερείς υπό τον Ααρών, καθορίστηκαν μόνο «χιτώνες», «περιζώματα», «καλύμματα για το κεφάλι» και «περισκελίδες». (Εξ 28:40-43) Η συνήθεια να φορούν εφόδ οι υφιερείς φαίνεται ότι επικράτησε αργότερα. Ο Σαμουήλ, αν και δεν ήταν υφιερέας, φορούσε εφόδ ενόσω, ως μικρό αγόρι, διακονούσε τον Ιεχωβά στο αγιαστήριο (1Σα 2:18), όπως φορούσαν και οι 85 ιερείς που θανατώθηκαν από τον Δωήκ με διαταγή του Βασιλιά Σαούλ. (1Σα 22:18) Τα εφόδ αυτά μπορεί να ήταν ενδεικτικά της ιερατικής ιδιότητας όσων τα φορούσαν και όχι κάτι που απαιτούσε ο Νόμος να φορούν όταν εκτελούσαν τα επίσημα καθήκοντά τους. Το εφόδ του υφιερέα είχε πιθανότατα το ίδιο σχήμα με το εφόδ του αρχιερέα, ήταν όμως ραμμένο από απλό λευκό ύφασμα, δεν ήταν κεντητό, και το λινό από το οποίο ήταν φτιαγμένο μπορεί να μην ήταν της ίδιας ποιότητας με το λινό του εφόδ που φορούσε ο αρχιερέας. Η εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «λινό» και περιγράφει το εφόδ του νεαρού Σαμουήλ και των 85 ιερέων είναι η λέξη μπαδ, ενώ για το εφόδ του αρχιερέα χρησιμοποιείται η λέξη σες, η οποία αποδίδεται «εκλεκτό λινάρι».—Εξ 28:6· 1Σα 2:18· 22:18.
Όταν ανέβαζαν την κιβωτό της διαθήκης στην Ιερουσαλήμ για να την τοποθετήσουν στο Όρος Σιών, κοντά στην κατοικία του Δαβίδ, εκείνος, ντυμένος καθώς ήταν με αμάνικο πανωφόρι από εκλεκτό ύφασμα, φορούσε από πάνω ένα λινό εφόδ ενώ χόρευε ενώπιον του Ιεχωβά, γιορτάζοντας αυτό το χαρμόσυνο γεγονός.—2Σα 6:14· 1Χρ 15:27.
Το Εφόδ που Έφτιαξε ο Γεδεών. Όταν ο Γεδεών νίκησε τους Μαδιανίτες, χρησιμοποίησε το χρυσάφι που είχε παρθεί ως λάφυρα για να φτιάξει ένα εφόδ. (Κρ 8:26, 27) Κάποιοι έχουν διατυπώσει ενστάσεις ως προς αυτή τη δήλωση, με το σκεπτικό ότι οι 1.700 σίκλοι (19,4 κιλά) χρυσάφι θα υπερέβαιναν κατά πολύ την απαιτούμενη ποσότητα για την κατασκευή ενός εφόδ. Σύμφωνα με μια προτεινόμενη εξήγηση, ο Γεδεών έφτιαξε και ένα χρυσό ομοίωμα. Αλλά η λέξη «εφόδ» δεν υποδηλώνει ομοίωμα. Ο Γεδεών ήταν άνθρωπος πιστός στον Θεό. Δεν θα έκανε ό,τι έκανε μεταγενέστερα ο Ιεροβοάμ, ο οποίος εξώθησε τις δέκα φυλές στο να λατρεύουν ομοιώματα μοσχαριών. Ο Γεδεών είχε αποδείξει ποια ήταν τα αισθήματά του για τη λατρεία του Ιεχωβά όταν του δόθηκε η ευκαιρία να ιδρύσει μια δυναστεία κυβερνητών στον Ισραήλ. Ο Γεδεών απέρριψε την προσφορά, λέγοντας: «Ο Ιεχωβά θα σας κυβερνάει». (Κρ 8:22, 23) Μπορεί, λοιπόν, κάλλιστα να καταβλήθηκε μεγάλο μέρος του χρυσού ως πληρωμή για τα πετράδια και τα λοιπά υλικά που πιθανόν χρησιμοποιήθηκαν στο εφόδ. Όσον αφορά το κόστος του εφόδ του Γεδεών, μπορεί να ήταν κάλλιστα της τάξης που αναφέρεται ($218.365 με σημερινές τιμές), ιδιαίτερα αν χρησιμοποιήθηκαν πολύτιμες πέτρες για τη διακόσμησή του.
Παρά την καλή πρόθεση του Γεδεών να γιορτάσει τη νίκη που είχε χαρίσει ο Ιεχωβά στον Ισραήλ και να τιμήσει τον Θεό, το εφόδ «αποτέλεσε παγίδα για τον Γεδεών και το σπιτικό του», καθώς οι Ισραηλίτες διέπραξαν πνευματική ανηθικότητα λατρεύοντάς το. (Κρ 8:27) Εντούτοις, η Αγία Γραφή δεν λέει ότι το λάτρεψε ο ίδιος ο Γεδεών. Αντιθέτως, αυτός κατονομάζεται συγκεκριμένα από τον απόστολο Παύλο ως ένας από το «μεγάλο σύννεφο» των πιστών μαρτύρων του Ιεχωβά της προχριστιανικής εποχής.—Εβρ 11:32· 12:1.
Ειδωλολατρική Χρήση. Περίπτωση χρήσης εφόδ σε ειδωλολατρία βρίσκουμε στο 17ο και στο 18ο κεφάλαιο των Κριτών. Το εφόδ, το οποίο έφτιαξε ένας Εφραϊμίτης, χρησιμοποιήθηκε αρχικά από έναν από τους γιους του, που ενεργούσε ως ιερέας ενώπιον μιας γλυπτής εικόνας, και κατόπιν από έναν Λευίτη απόγονο του Μωυσή ο οποίος, αν και δεν καταγόταν από την ιερατική οικογένεια του Ααρών, ενεργούσε ως ιερέας. Τελικά, το εφόδ και η εικόνα έπεσαν στα χέρια κάποιων αντρών της φυλής του Δαν, ανάμεσα στους οποίους ο Λευίτης και οι γιοι του έπειτα από αυτόν συνέχισαν να ενεργούν με αυτή την ειδωλολατρική ιδιότητα στην πόλη Δαν, όλες τις ημέρες που ο οίκος του Θεού βρισκόταν στη Σηλώ.