1, 2. (α) Πώς ανταποκρίνεται φυσιολογικά μια μητέρα στο κλάμα του μωρού της; (β) Ποιο αίσθημα είναι ισχυρότερο ακόμη και από τη συμπόνια της μητέρας;

ΜΕΣΑ στη νύχτα, κλαίει ένα μωρό. Αμέσως, η μητέρα ξυπνάει. Από τότε που γέννησε, δεν κοιμάται τόσο βαθιά όσο παλιότερα. Έχει μάθει να ξεχωρίζει τα διάφορα είδη κλάματος του μωρού της. Γι’ αυτό, συνήθως καταλαβαίνει αν χρειάζεται φαγητό, αγκαλιά ή κάποια άλλη φροντίδα. Αλλά ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο κλαίει το μωρό, η μητέρα ανταποκρίνεται. Η καρδιά της δεν την αφήνει να αγνοήσει τις ανάγκες του παιδιού της.

² Η συμπόνια που νιώθει η μητέρα για το σπλάχνο της είναι ένα από τα πιο τρυφερά αισθήματα που νιώθουν οι άνθρωποι. Αλλά υπάρχει ένα απείρως ισχυρότερο αίσθημα: η τρυφερή συμπόνια του Θεού μας, του Ιεχωβά. Εξετάζοντας αυτή την ελκυστική ιδιότητα, θα βοηθηθούμε να πλησιάσουμε τον Ιεχωβά περισσότερο. Ας δούμε λοιπόν τι είναι συμπόνια και πώς την εκδηλώνει ο Θεός μας.

 3. Τι σημαίνει το εβραϊκό ρήμα που αποδίδεται «δείχνω έλεος» ή «σπλαχνίζομαι»;

³ Στη Γραφή, υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της συμπόνιας και του ελέους. Αρκετές λέξεις του εβραϊκού και του ελληνικού κειμένου μεταδίδουν την έννοια της τρυφερής συμπόνιας. Πάρτε για παράδειγμα το εβραϊκό ρήμα ραχάμ, το οποίο συνήθως αποδίδεται «δείχνω έλεος» ή «σπλαχνίζομαι». Κάποιο σύγγραμμα εξηγεί ότι το ρήμα ραχάμ «εκφράζει ένα βαθύ και τρυφερό αίσθημα συμπόνιας, όπως αυτό που δημιουργείται όταν βλέπουμε εκείνους που αγαπάμε ή που χρειάζονται τη βοήθειά μας να είναι αδύναμοι ή να υποφέρουν». Αυτός ο εβραϊκός όρος, τον οποίο ο Ιεχωβά εφαρμόζει στον εαυτό του, σχετίζεται με τη λέξη που αποδίδεται «μήτρα» και μπορεί να περιγραφεί ως «μητρική συμπόνια».a​—Έξοδος 33:​19· Ιερεμίας 33:26.

4, 5. Πώς χρησιμοποιεί η Γραφή τα αισθήματα που έχει μια μητέρα για το μωρό της προκειμένου να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη συμπόνια του Ιεχωβά;

⁴ Η Γραφή μάς βοηθάει να κατανοήσουμε τη συμπόνια του Ιεχωβά παρομοιάζοντάς την με τα αισθήματα που έχει μια μητέρα για το μωρό της. Στο εδάφιο Ησαΐας 49:​15, διαβάζουμε: «Μπορεί μια γυναίκα να ξεχάσει το παιδί της που θηλάζει ή να μη νιώσει συμπόνια [ραχάμ] για τον γιο της κοιλιάς της; Ακόμη και αν αυτές οι γυναίκες ξεχάσουν, εγώ ποτέ δεν θα σε ξεχάσω». Αυτή η συγκινητική περιγραφή τονίζει το βάθος της συμπόνιας του Ιεχωβά για τον λαό του. Πώς συμβαίνει αυτό;

⁵ Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι μια μητέρα θα ξεχνούσε να ταΐσει και να φροντίσει το παιδί της που θηλάζει. Άλλωστε, ένα μωρό είναι αβοήθητο​—χρειάζεται μέρα νύχτα την προσοχή και τη στοργή της μητέρας του. Δυστυχώς όμως δεν είναι σπάνια η μητρική αμέλεια, ιδιαίτερα σε αυτούς τους “δύσκολους καιρούς” στους οποίους πολλοί άνθρωποι είναι «άστοργοι». (2 Τιμόθεο 3:1, 3) Ωστόσο, ο Ιεχωβά διακηρύττει: «Εγώ ποτέ δεν θα σε ξεχάσω». Η τρυφερή συμπόνια που νιώθει ο Ιεχωβά για τους υπηρέτες του είναι ανεξάντλητη. Είναι ασύλληπτα ισχυρότερη από το τρυφερότερο φυσικό αίσθημα που μπορούμε να φανταστούμε​—τη συμπόνια που νιώθει φυσιολογικά μια μητέρα για το μωρό της. Δεν απορούμε που ένας σχολιαστής είπε για το εδάφιο Ησαΐας 49:​15: «Πρόκειται για μια από τις πιο ισχυρές εκφράσεις της αγάπης του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη, αν όχι για την πιο ισχυρή».

 6. Πώς θεωρούν πολλοί ατελείς άνθρωποι την τρυφερή συμπόνια, αλλά για ποιο πράγμα μάς διαβεβαιώνει ο Ιεχωβά;

⁶ Μήπως η τρυφερή συμπόνια είναι ένδειξη αδυναμίας; Πολλοί ατελείς άνθρωποι έχουν υποστηρίξει αυτή την άποψη. Για παράδειγμα, ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας, ο οποίος ήταν σύγχρονος του Ιησού και εξέχων διανοούμενος στη Ρώμη, δίδασκε ότι «η ευσπλαχνία είναι αδυναμία του νου». Ο Σενέκας ήταν υπέρμαχος του στωικισμού, μιας φιλοσοφίας η οποία έδινε έμφαση στην ηρεμία που στερείται συναισθημάτων. Κάποιος σοφός μπορεί να βοηθήσει αυτούς που υποφέρουν, είπε ο Σενέκας, αλλά δεν πρέπει να αφήσει τον εαυτό του να νιώσει ευσπλαχνία, επειδή αυτό το αίσθημα θα του στερούσε τη γαλήνη. Αυτή η εγωκεντρική άποψη για τη ζωή δεν άφηνε χώρο για εγκάρδια συμπόνια. Αλλά ο Ιεχωβά δεν είναι καθόλου έτσι! Στον Λόγο του, ο Ιεχωβά μάς διαβεβαιώνει ότι «είναι πολύ συμπονετικός και ελεήμων». (Ιακώβου 5:​11) Όπως θα δούμε, η συμπόνια δεν είναι αδυναμία αλλά μια ισχυρή, ζωτική ιδιότητα. Ας εξετάσουμε πώς την εκδηλώνει ο Ιεχωβά, όπως κάνει ένας στοργικός γονέας.

7, 8. Τι υφίσταντο οι Ισραηλίτες στην αρχαία Αίγυπτο, και πώς ανταποκρίθηκε ο Ιεχωβά στα βάσανά τους;

⁷ Η συμπόνια του Ιεχωβά φαίνεται καθαρά από τη συμπεριφορά του απέναντι στο έθνος του Ισραήλ. Στα τέλη του 16ου αιώνα Π.Κ.Χ., εκατομμύρια Ισραηλίτες ήταν υποδουλωμένοι στην αρχαία Αίγυπτο, όπου υφίσταντο σφοδρή καταπίεση. Οι Αιγύπτιοι «τους έκαναν πικρή τη ζωή, βάζοντάς τους να δουλεύουν σκληρά με τον πηλό και τις πλίνθους και σε κάθε μορφή δουλείας». (Έξοδος 1:​11, 14) Μέσα στη στενοχώρια τους, οι Ισραηλίτες κραύγασαν στον Ιεχωβά για βοήθεια. Πώς αντέδρασε ο Θεός της τρυφερής συμπόνιας;

⁸ Ο Ιεχωβά έδειξε ότι επηρεάστηκε βαθιά, λέγοντας: «Ασφαλώς είδα την ταλαιπωρία του λαού μου στην Αίγυπτο και άκουσα την κραυγή που υψώνουν εξαιτίας των καταπιεστικών εργοδηγών τους. Γνωρίζω καλά πόσο υποφέρουν». (Έξοδος 3:7) Ο Ιεχωβά δεν μπορούσε να βλέπει τα βάσανα του λαού του και να ακούει τις κραυγές τους χωρίς να τους συμπονέσει. Όπως είδαμε και στο Κεφάλαιο 24, ο Ιεχωβά είναι Θεός συμπόνιας. Συμπόνια είναι η ικανότητα να ταυτιζόμαστε με τον πόνο των άλλων. Αλλά ο Ιεχωβά δεν ένιωθε απλώς συμπόνια για τον λαό του. Υποκινήθηκε να δράσει για χάρη τους. Το εδάφιο Ησαΐας 63:9 λέει: «Με την αγάπη του και τη συμπόνια του αυτός τους εξαγόρασε». Με «κραταιό χέρι», ο Ιεχωβά έσωσε τους Ισραηλίτες από την Αίγυπτο. (Δευτερονόμιο 4:​34) Έκτοτε, τους παρείχε θαυματουργικά τροφή και τους έφερε σε μια δική τους καρποφόρα γη.

9, 10. (α) Γιατί ελευθέρωνε ο Ιεχωβά επανειλημμένα τους Ισραηλίτες αφού εγκαταστάθηκαν στην Υποσχεμένη Γη; (β) Στις μέρες του Ιεφθάε, από ποια καταδυνάστευση ελευθέρωσε ο Ιεχωβά τους Ισραηλίτες, και τι τον υποκίνησε να το κάνει αυτό;

⁹ Η συμπόνια του Ιεχωβά δεν σταμάτησε εκεί. Αφού εγκαταστάθηκαν στην Υποσχεμένη Γη, οι Ισραηλίτες ενέδιδαν επανειλημμένα στην απιστία με αποτέλεσμα να υποφέρουν. Αλλά κατόπιν συνέρχονταν και κραύγαζαν προς τον Ιεχωβά. Ξανά και ξανά, εκείνος τους ελευθέρωνε. Γιατί; «Επειδή ένιωθε συμπόνια για τον λαό του».​—2 Χρονικών 36:​15· Κριτές 2:​11-16.

¹⁰ Σκεφτείτε τι συνέβη στις μέρες του Ιεφθάε. Επειδή οι Ισραηλίτες είχαν στραφεί στη λατρεία ψεύτικων θεών, ο Ιεχωβά επέτρεψε να τους καταδυναστεύουν οι Αμμωνίτες επί 18 χρόνια. Τελικά, οι Ισραηλίτες μετανόησαν. Η Γραφή μάς λέει: «Απομάκρυναν τους ξένους θεούς από ανάμεσά τους και άρχισαν να υπηρετούν τον Ιεχωβά, ώστε αυτός δεν άντεχε πια να βλέπει τα δεινά του Ισραήλ».b (Κριτές 10:​6-16) Μόλις ο λαός του εκδήλωσε γνήσια μετάνοια, ο Ιεχωβά δεν άντεχε πλέον να τους βλέπει να υποφέρουν. Γι’ αυτό, ο Θεός της τρυφερής συμπόνιας ενίσχυσε τον Ιεφθάε ώστε να απελευθερώσει τους Ισραηλίτες από τα χέρια των εχθρών τους.​—Κριτές 11:​30-33.

11. Τι μαθαίνουμε για τη συμπόνια από τη συμπεριφορά του Ιεχωβά απέναντι στους Ισραηλίτες;

¹¹ Τι μας διδάσκει η συμπεριφορά του Ιεχωβά απέναντι στο έθνος του Ισραήλ για την τρυφερή συμπόνια; Κατ’ αρχάς, βλέπουμε ότι είναι κάτι παραπάνω από βαθιά κατανόηση για τα προβλήματα των άλλων. Θυμηθείτε το παράδειγμα της μητέρας της οποίας η συμπόνια την υποκινεί να ανταποκριθεί στο κλάμα του μωρού της. Παρόμοια, ο Ιεχωβά δεν κωφεύει στις κραυγές του λαού του. Η τρυφερή του συμπόνια τον υποκινεί να τους ανακουφίζει από τα βάσανά τους. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρθηκε ο Ιεχωβά στους Ισραηλίτες μάς διδάσκει ότι η συμπόνια σε καμία περίπτωση δεν είναι αδυναμία, επειδή αυτή η τρυφερή ιδιότητα τον υποκίνησε να αναλάβει ισχυρή, αποφασιστική δράση υπέρ του λαού του. Αλλά μήπως ο Ιεχωβά δείχνει συμπόνια στους υπηρέτες του μόνο ως ομάδα;

12. Πώς αντανακλούσε ο Νόμος τη συμπόνια του Ιεχωβά για μεμονωμένα άτομα;

¹² Ο Νόμος που έδωσε ο Θεός στο έθνος του Ισραήλ έδειχνε τη συμπόνια του για μεμονωμένα άτομα. Πάρτε για παράδειγμα το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς. Ο Ιεχωβά γνώριζε ότι απρόβλεπτες περιστάσεις θα μπορούσαν να βυθίσουν κάποιον Ισραηλίτη στη φτώχεια. Πώς έπρεπε να συμπεριφέρονται στους φτωχούς; Ο Ιεχωβά πρόσταξε αυστηρά τους Ισραηλίτες: «Μη σκληρύνεις την καρδιά σου και μην είσαι σφιχτοχέρης προς τον φτωχό αδελφό σου. Πρέπει να είσαι γενναιόδωρος απέναντί του, όχι να του δώσεις βαρυγκομώντας, διότι έτσι θα ευλογήσει ο Ιεχωβά ο Θεός σου κάθε σου έργο και οτιδήποτε επιχειρείς να κάνεις». (Δευτερονόμιο 15:7, 10) Ο Ιεχωβά πρόσταξε ακόμη τους Ισραηλίτες να μη θερίζουν εντελώς τις άκρες των αγρών τους και να μη μαζεύουν τα απομεινάρια. Αυτά που έμεναν ήταν για εκείνους που βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση. (Λευιτικό 23:22· Ρουθ 2:​2-7) Όταν το έθνος τηρούσε αυτές τις στοργικές διατάξεις υπέρ των φτωχών που υπήρχαν ανάμεσά τους, τα άπορα άτομα στον Ισραήλ δεν χρειαζόταν να ζητιανεύουν για να φάνε. Δεν αντανακλούσε αυτό την τρυφερή συμπόνια του Ιεχωβά;

13, 14. (α) Πώς μας διαβεβαιώνουν τα λόγια του Δαβίδ ότι ο Ιεχωβά ενδιαφέρεται βαθιά για εμάς ως άτομα; (β) Ποιο παράδειγμα δείχνει ότι ο Ιεχωβά είναι κοντά σε όσους έχουν «συντετριμμένη καρδιά» ή «καταθλιμμένο πνεύμα»;

¹³ Και σήμερα, ο στοργικός Θεός μας ενδιαφέρεται βαθιά για εμάς ως άτομα. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι γνωρίζει πολύ καλά τα βάσανά μας. Ο ψαλμωδός Δαβίδ έγραψε: «Τα μάτια του Ιεχωβά είναι στραμμένα στους δικαίους, και τα αφτιά του ακούν την κραυγή που υψώνουν για βοήθεια. Ο Ιεχωβά είναι κοντά σε εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά· σώζει εκείνους που έχουν καταθλιμμένο πνεύμα». (Ψαλμός 34:​15, 18) Σχετικά με εκείνους που περιγράφονται με αυτά τα λόγια, ένας Βιβλικός σχολιαστής παρατηρεί: «Έχουν συντετριμμένη καρδιά και καταθλιμμένο πνεύμα, δηλαδή είναι ταπεινωμένοι εξαιτίας της αμαρτίας και έχουν απαρνηθεί τον εαυτό τους· θεωρούν τον εαυτό τους μηδαμινό και πιστεύουν ότι δεν έχουν αξία». Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να νομίζουν ότι ο Ιεχωβά είναι πολύ μακριά και ότι οι ίδιοι είναι τόσο ασήμαντοι ώστε αποκλείεται να ενδιαφέρεται για αυτούς. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα λόγια του Δαβίδ μάς διαβεβαιώνουν ότι ο Ιεχωβά δεν εγκαταλείπει εκείνους που «θεωρούν τον εαυτό τους μηδαμινό». Ο συμπονετικός Θεός μας γνωρίζει ότι σε τέτοιες στιγμές τον χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ και είναι κοντά μας.

¹⁴ Προσέξτε μια εμπειρία. Μια μητέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες πήγε εσπευσμένα τον δίχρονο γιο της στο νοσοκομείο με οξεία λαρυγγίτιδα. Αφού εξέτασαν το παιδί, οι γιατροί τής είπαν ότι θα έπρεπε να το κρατήσουν στο νοσοκομείο το βράδυ. Πού πέρασε τη νύχτα η μητέρα; Σε μια καρέκλα στο δωμάτιο του νοσοκομείου, ακριβώς δίπλα στο κρεβάτι του γιου της! Το αγοράκι της ήταν άρρωστο και εκείνη έπρεπε να είναι κοντά του. Ενεργώντας έτσι, η μητέρα αντανακλούσε τη συμπόνια του Ιεχωβά, επειδή είμαστε πλασμένοι κατά την εικόνα του. (Γένεση 1:​26) Ασφαλώς μπορούμε να αναμένουμε ακόμη περισσότερα από τον στοργικό ουράνιο Πατέρα μας! Τα συγκινητικά λόγια του εδαφίου Ψαλμός 34:​18 μας λένε ότι, όταν έχουμε «συντετριμμένη καρδιά» ή «καταθλιμμένο πνεύμα», ο Ιεχωβά, σαν στοργικός γονέας, «είναι κοντά»​—πάντοτε συμπονετικός και έτοιμος να βοηθήσει.

15. Με ποιους τρόπους μάς βοηθάει ο Ιεχωβά ως άτομα;

¹⁵ Πώς μας βοηθάει λοιπόν ο Ιεχωβά ως άτομα; Δεν απομακρύνει κατ’ ανάγκην την αιτία των βασάνων μας. Αλλά έχει κάνει άφθονες προμήθειες για εκείνους που κραυγάζουν προς αυτόν για βοήθεια. Ο Λόγος του, η Αγία Γραφή, δίνει πρακτικές συμβουλές που μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο. Μέσα στην εκκλησία, ο Ιεχωβά παρέχει επισκόπους με πνευματικά προσόντα, οι οποίοι προσπαθούν να αντανακλούν τη συμπόνια του καθώς βοηθούν τους συλλάτρεις τους. (Ιακώβου 5:​14, 15) Ως “Αυτός που ακούει προσευχή”, δίνει «άγιο πνεύμα σε όσους του το ζητούν». (Ψαλμός 65:2· Λουκάς 11:​13) Αυτό το πνεύμα μπορεί να μας γεμίσει με «δύναμη που ξεπερνάει το φυσιολογικό» προκειμένου να υπομείνουμε ώσπου η Βασιλεία του Θεού να απομακρύνει όλα τα πιεστικά προβλήματα. (2 Κορινθίους 4:7) Δεν είμαστε ευγνώμονες για όλες αυτές τις προμήθειες; Ας μην ξεχνάμε ότι είναι εκφράσεις της τρυφερής συμπόνιας του Ιεχωβά.

16. Ποιο είναι το μεγαλύτερο παράδειγμα της συμπόνιας του Ιεχωβά, και πώς μας επηρεάζει αυτό ως άτομα;

¹⁶ Ασφαλώς, το μεγαλύτερο παράδειγμα της συμπόνιας του Ιεχωβά είναι το ότι έδωσε το πιο αγαπημένο του Πρόσωπο ως λύτρο για εμάς. Αυτή ήταν μια στοργική θυσία από μέρους του Ιεχωβά και άνοιξε τον δρόμο για τη σωτηρία μας. Να θυμάστε ότι η προμήθεια του λύτρου εφαρμόζεται σε εμάς προσωπικά. Εύλογα, ο Ζαχαρίας, ο πατέρας του Ιωάννη του Βαφτιστή, προείπε ότι αυτή η προμήθεια θα μεγάλυνε “την τρυφερή συμπόνια του Θεού μας”.​—Λουκάς 1:78.

17-19. (α) Πώς δείχνει η Γραφή ότι η συμπόνια του Ιεχωβά δεν είναι απεριόριστη; (β) Τι έκανε τη συμπόνια του Ιεχωβά για τον λαό του να φτάσει στα όριά της;

¹⁷ Είναι σωστό να νομίζουμε ότι η τρυφερή συμπόνια του Ιεχωβά είναι απεριόριστη; Η Γραφή δείχνει καθαρά ότι, στην περίπτωση ατόμων που εναντιώνονται στις δίκαιες οδούς του, ο Ιεχωβά δικαιολογημένα αρνείται να δείξει συμπόνια. (Εβραίους 10:​28) Για να καταλάβουμε γιατί το κάνει αυτό, ας θυμηθούμε το παράδειγμα του έθνους του Ισραήλ.

¹⁸ Μολονότι ο Ιεχωβά ελευθέρωσε επανειλημμένα τους Ισραηλίτες από τους εχθρούς τους, η συμπόνια του τελικά έφτασε στα όριά της. Αυτός ο πεισματικός λαός επιδόθηκε στην ειδωλολατρία, φέρνοντας μάλιστα τα αηδιαστικά τους είδωλα μέσα στον ναό του Ιεχωβά! (Ιεζεκιήλ 5:​11· 8:​17, 18) Επιπλέον, η Γραφή λέει: «Εκείνοι περιγελούσαν τους αγγελιοφόρους του αληθινού Θεού και καταφρονούσαν τα λόγια του και χλεύαζαν τους προφήτες του, ώσπου η οργή του Ιεχωβά επήλθε εναντίον του λαού του, μέχρι που δεν υπήρχε γιατρειά για αυτούς». (2 Χρονικών 36:​16) Οι Ισραηλίτες έφτασαν σε ένα σημείο όπου δεν υπήρχε πλέον κατάλληλη βάση για συμπόνια, και προκάλεσαν τον δίκαιο θυμό του Ιεχωβά. Με ποιο αποτέλεσμα;

¹⁹ Ο Ιεχωβά δεν μπορούσε πλέον να νιώσει συμπόνια για τον λαό του και διακήρυξε: «Δεν θα δείξω συμπόνια ούτε θα νιώσω λύπη ούτε θα τους ελεήσω· τίποτα δεν θα με εμποδίσει να τους καταστρέψω». (Ιερεμίας 13:​14) Ως αποτέλεσμα, η Ιερουσαλήμ και ο ναός της καταστράφηκαν, και οι Ισραηλίτες οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στη Βαβυλώνα. Πόσο τραγικό είναι να γίνονται οι αμαρτωλοί άνθρωποι τόσο στασιαστικοί ώστε να εξαντλούν τα όρια της θεϊκής συμπόνιας!​—Θρήνοι 2:21.

20, 21. (α) Τι θα συμβεί όταν η θεϊκή συμπόνια φτάσει στα όριά της στις μέρες μας; (β) Ποια συμπονετική προμήθεια του Ιεχωβά θα εξεταστεί στο επόμενο κεφάλαιο;

²⁰ Τι θα πούμε για σήμερα; Ο Ιεχωβά δεν έχει αλλάξει. Από συμπόνια, έχει αναθέσει στους Μάρτυρές του την αποστολή να κηρύξουν τα «καλά νέα της Βασιλείας» σε όλη την κατοικημένη γη. (Ματθαίος 24:​14) Όταν οι άνθρωποι που έχουν δίκαιη καρδιά ανταποκρίνονται, ο Ιεχωβά τούς βοηθάει να αντιληφθούν το άγγελμα της Βασιλείας. (Πράξεις 16:​14) Αλλά αυτό το έργο δεν θα συνεχίζεται για πάντα. Δεν θα ήταν καθόλου συμπονετικό από μέρους του Ιεχωβά να επιτρέψει σε αυτόν τον πονηρό κόσμο, που είναι γεμάτος αθλιότητα και βάσανα, να συνεχίσει να υπάρχει επ’ άπειρον. Όταν φτάσει στα όριά της η θεϊκή συμπόνια, ο Ιεχωβά θα έρθει για να εκτελέσει κρίση σε αυτό το σύστημα πραγμάτων. Ακόμη και τότε, θα ενεργεί από συμπόνια​—συμπόνια για το «άγιο όνομά» του και για τους αφοσιωμένους υπηρέτες του. (Ιεζεκιήλ 36:​20-23) Ο Ιεχωβά θα εξαλείψει την πονηρία και θα φέρει έναν δίκαιο νέο κόσμο. Σχετικά με τους πονηρούς, ο Ιεχωβά διακηρύττει: «Το μάτι μου δεν θα λυπηθεί· και δεν θα δείξω συμπόνια. Τις συνέπειες της πορείας τους θα τις φέρω πάνω στο κεφάλι τους».​—Ιεζεκιήλ 9:10.

²¹ Ως τότε, ο Ιεχωβά νιώθει συμπόνια για τους ανθρώπους, ακόμη και για εκείνους που κινδυνεύουν να καταστραφούν. Οι αμαρτωλοί άνθρωποι που μετανοούν ειλικρινά μπορούν να ωφεληθούν από μια από τις πλέον συμπονετικές προμήθειες του Ιεχωβά​—τη συγχωρητικότητα. Στο επόμενο κεφάλαιο, θα εξετάσουμε μερικές από τις όμορφες λεκτικές εικόνες της Γραφής που μεταδίδουν την πλήρη έκταση της συγχωρητικότητας του Ιεχωβά.

1, 2. (α) Πώς ανταποκρίνεται φυσιολογικά μια μητέρα στο κλάμα του μωρού της; (β) Ποιο αίσθημα είναι ισχυρότερο ακόμη και από τη συμπόνια της μητέρας;

ΜΕΣΑ στη νύχτα, κλαίει ένα μωρό. Αμέσως, η μητέρα ξυπνάει. Από τότε που γέννησε, δεν κοιμάται τόσο βαθιά όσο παλιότερα. Έχει μάθει να ξεχωρίζει τα διάφορα είδη κλάματος του μωρού της. Γι’ αυτό, συνήθως καταλαβαίνει αν χρειάζεται φαγητό, αγκαλιά ή κάποια άλλη φροντίδα. Αλλά ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο κλαίει το μωρό, η μητέρα ανταποκρίνεται. Η καρδιά της δεν την αφήνει να αγνοήσει τις ανάγκες του παιδιού της.

² Η συμπόνια που νιώθει η μητέρα για το σπλάχνο της είναι ένα από τα πιο τρυφερά αισθήματα που νιώθουν οι άνθρωποι. Αλλά υπάρχει ένα απείρως ισχυρότερο αίσθημα: η τρυφερή συμπόνια του Θεού μας, του Ιεχωβά. Εξετάζοντας αυτή την ελκυστική ιδιότητα, θα βοηθηθούμε να πλησιάσουμε τον Ιεχωβά περισσότερο. Ας δούμε λοιπόν τι είναι συμπόνια και πώς την εκδηλώνει ο Θεός μας.

 3. Τι σημαίνει το εβραϊκό ρήμα που αποδίδεται «δείχνω έλεος» ή «σπλαχνίζομαι»;

³ Στη Γραφή, υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της συμπόνιας και του ελέους. Αρκετές λέξεις του εβραϊκού και του ελληνικού κειμένου μεταδίδουν την έννοια της τρυφερής συμπόνιας. Πάρτε για παράδειγμα το εβραϊκό ρήμα ραχάμ, το οποίο συνήθως αποδίδεται «δείχνω έλεος» ή «σπλαχνίζομαι». Κάποιο σύγγραμμα εξηγεί ότι το ρήμα ραχάμ «εκφράζει ένα βαθύ και τρυφερό αίσθημα συμπόνιας, όπως αυτό που δημιουργείται όταν βλέπουμε εκείνους που αγαπάμε ή που χρειάζονται τη βοήθειά μας να είναι αδύναμοι ή να υποφέρουν». Αυτός ο εβραϊκός όρος, τον οποίο ο Ιεχωβά εφαρμόζει στον εαυτό του, σχετίζεται με τη λέξη που αποδίδεται «μήτρα» και μπορεί να περιγραφεί ως «μητρική συμπόνια».a​—Έξοδος 33:​19· Ιερεμίας 33:26.

4, 5. Πώς χρησιμοποιεί η Γραφή τα αισθήματα που έχει μια μητέρα για το μωρό της προκειμένου να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη συμπόνια του Ιεχωβά;

⁴ Η Γραφή μάς βοηθάει να κατανοήσουμε τη συμπόνια του Ιεχωβά παρομοιάζοντάς την με τα αισθήματα που έχει μια μητέρα για το μωρό της. Στο εδάφιο Ησαΐας 49:​15, διαβάζουμε: «Μπορεί μια γυναίκα να ξεχάσει το παιδί της που θηλάζει ή να μη νιώσει συμπόνια [ραχάμ] για τον γιο της κοιλιάς της; Ακόμη και αν αυτές οι γυναίκες ξεχάσουν, εγώ ποτέ δεν θα σε ξεχάσω». Αυτή η συγκινητική περιγραφή τονίζει το βάθος της συμπόνιας του Ιεχωβά για τον λαό του. Πώς συμβαίνει αυτό;

⁵ Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι μια μητέρα θα ξεχνούσε να ταΐσει και να φροντίσει το παιδί της που θηλάζει. Άλλωστε, ένα μωρό είναι αβοήθητο​—χρειάζεται μέρα νύχτα την προσοχή και τη στοργή της μητέρας του. Δυστυχώς όμως δεν είναι σπάνια η μητρική αμέλεια, ιδιαίτερα σε αυτούς τους “δύσκολους καιρούς” στους οποίους πολλοί άνθρωποι είναι «άστοργοι». (2 Τιμόθεο 3:1, 3) Ωστόσο, ο Ιεχωβά διακηρύττει: «Εγώ ποτέ δεν θα σε ξεχάσω». Η τρυφερή συμπόνια που νιώθει ο Ιεχωβά για τους υπηρέτες του είναι ανεξάντλητη. Είναι ασύλληπτα ισχυρότερη από το τρυφερότερο φυσικό αίσθημα που μπορούμε να φανταστούμε​—τη συμπόνια που νιώθει φυσιολογικά μια μητέρα για το μωρό της. Δεν απορούμε που ένας σχολιαστής είπε για το εδάφιο Ησαΐας 49:​15: «Πρόκειται για μια από τις πιο ισχυρές εκφράσεις της αγάπης του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη, αν όχι για την πιο ισχυρή».

 6. Πώς θεωρούν πολλοί ατελείς άνθρωποι την τρυφερή συμπόνια, αλλά για ποιο πράγμα μάς διαβεβαιώνει ο Ιεχωβά;

⁶ Μήπως η τρυφερή συμπόνια είναι ένδειξη αδυναμίας; Πολλοί ατελείς άνθρωποι έχουν υποστηρίξει αυτή την άποψη. Για παράδειγμα, ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας, ο οποίος ήταν σύγχρονος του Ιησού και εξέχων διανοούμενος στη Ρώμη, δίδασκε ότι «η ευσπλαχνία είναι αδυναμία του νου». Ο Σενέκας ήταν υπέρμαχος του στωικισμού, μιας φιλοσοφίας η οποία έδινε έμφαση στην ηρεμία που στερείται συναισθημάτων. Κάποιος σοφός μπορεί να βοηθήσει αυτούς που υποφέρουν, είπε ο Σενέκας, αλλά δεν πρέπει να αφήσει τον εαυτό του να νιώσει ευσπλαχνία, επειδή αυτό το αίσθημα θα του στερούσε τη γαλήνη. Αυτή η εγωκεντρική άποψη για τη ζωή δεν άφηνε χώρο για εγκάρδια συμπόνια. Αλλά ο Ιεχωβά δεν είναι καθόλου έτσι! Στον Λόγο του, ο Ιεχωβά μάς διαβεβαιώνει ότι «είναι πολύ συμπονετικός και ελεήμων». (Ιακώβου 5:​11) Όπως θα δούμε, η συμπόνια δεν είναι αδυναμία αλλά μια ισχυρή, ζωτική ιδιότητα. Ας εξετάσουμε πώς την εκδηλώνει ο Ιεχωβά, όπως κάνει ένας στοργικός γονέας.

7, 8. Τι υφίσταντο οι Ισραηλίτες στην αρχαία Αίγυπτο, και πώς ανταποκρίθηκε ο Ιεχωβά στα βάσανά τους;

⁷ Η συμπόνια του Ιεχωβά φαίνεται καθαρά από τη συμπεριφορά του απέναντι στο έθνος του Ισραήλ. Στα τέλη του 16ου αιώνα Π.Κ.Χ., εκατομμύρια Ισραηλίτες ήταν υποδουλωμένοι στην αρχαία Αίγυπτο, όπου υφίσταντο σφοδρή καταπίεση. Οι Αιγύπτιοι «τους έκαναν πικρή τη ζωή, βάζοντάς τους να δουλεύουν σκληρά με τον πηλό και τις πλίνθους και σε κάθε μορφή δουλείας». (Έξοδος 1:​11, 14) Μέσα στη στενοχώρια τους, οι Ισραηλίτες κραύγασαν στον Ιεχωβά για βοήθεια. Πώς αντέδρασε ο Θεός της τρυφερής συμπόνιας;

⁸ Ο Ιεχωβά έδειξε ότι επηρεάστηκε βαθιά, λέγοντας: «Ασφαλώς είδα την ταλαιπωρία του λαού μου στην Αίγυπτο και άκουσα την κραυγή που υψώνουν εξαιτίας των καταπιεστικών εργοδηγών τους. Γνωρίζω καλά πόσο υποφέρουν». (Έξοδος 3:7) Ο Ιεχωβά δεν μπορούσε να βλέπει τα βάσανα του λαού του και να ακούει τις κραυγές τους χωρίς να τους συμπονέσει. Όπως είδαμε και στο Κεφάλαιο 24, ο Ιεχωβά είναι Θεός συμπόνιας. Συμπόνια είναι η ικανότητα να ταυτιζόμαστε με τον πόνο των άλλων. Αλλά ο Ιεχωβά δεν ένιωθε απλώς συμπόνια για τον λαό του. Υποκινήθηκε να δράσει για χάρη τους. Το εδάφιο Ησαΐας 63:9 λέει: «Με την αγάπη του και τη συμπόνια του αυτός τους εξαγόρασε». Με «κραταιό χέρι», ο Ιεχωβά έσωσε τους Ισραηλίτες από την Αίγυπτο. (Δευτερονόμιο 4:​34) Έκτοτε, τους παρείχε θαυματουργικά τροφή και τους έφερε σε μια δική τους καρποφόρα γη.

9, 10. (α) Γιατί ελευθέρωνε ο Ιεχωβά επανειλημμένα τους Ισραηλίτες αφού εγκαταστάθηκαν στην Υποσχεμένη Γη; (β) Στις μέρες του Ιεφθάε, από ποια καταδυνάστευση ελευθέρωσε ο Ιεχωβά τους Ισραηλίτες, και τι τον υποκίνησε να το κάνει αυτό;

⁹ Η συμπόνια του Ιεχωβά δεν σταμάτησε εκεί. Αφού εγκαταστάθηκαν στην Υποσχεμένη Γη, οι Ισραηλίτες ενέδιδαν επανειλημμένα στην απιστία με αποτέλεσμα να υποφέρουν. Αλλά κατόπιν συνέρχονταν και κραύγαζαν προς τον Ιεχωβά. Ξανά και ξανά, εκείνος τους ελευθέρωνε. Γιατί; «Επειδή ένιωθε συμπόνια για τον λαό του».​—2 Χρονικών 36:​15· Κριτές 2:​11-16.

¹⁰ Σκεφτείτε τι συνέβη στις μέρες του Ιεφθάε. Επειδή οι Ισραηλίτες είχαν στραφεί στη λατρεία ψεύτικων θεών, ο Ιεχωβά επέτρεψε να τους καταδυναστεύουν οι Αμμωνίτες επί 18 χρόνια. Τελικά, οι Ισραηλίτες μετανόησαν. Η Γραφή μάς λέει: «Απομάκρυναν τους ξένους θεούς από ανάμεσά τους και άρχισαν να υπηρετούν τον Ιεχωβά, ώστε αυτός δεν άντεχε πια να βλέπει τα δεινά του Ισραήλ».b (Κριτές 10:​6-16) Μόλις ο λαός του εκδήλωσε γνήσια μετάνοια, ο Ιεχωβά δεν άντεχε πλέον να τους βλέπει να υποφέρουν. Γι’ αυτό, ο Θεός της τρυφερής συμπόνιας ενίσχυσε τον Ιεφθάε ώστε να απελευθερώσει τους Ισραηλίτες από τα χέρια των εχθρών τους.​—Κριτές 11:​30-33.

11. Τι μαθαίνουμε για τη συμπόνια από τη συμπεριφορά του Ιεχωβά απέναντι στους Ισραηλίτες;

¹¹ Τι μας διδάσκει η συμπεριφορά του Ιεχωβά απέναντι στο έθνος του Ισραήλ για την τρυφερή συμπόνια; Κατ’ αρχάς, βλέπουμε ότι είναι κάτι παραπάνω από βαθιά κατανόηση για τα προβλήματα των άλλων. Θυμηθείτε το παράδειγμα της μητέρας της οποίας η συμπόνια την υποκινεί να ανταποκριθεί στο κλάμα του μωρού της. Παρόμοια, ο Ιεχωβά δεν κωφεύει στις κραυγές του λαού του. Η τρυφερή του συμπόνια τον υποκινεί να τους ανακουφίζει από τα βάσανά τους. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρθηκε ο Ιεχωβά στους Ισραηλίτες μάς διδάσκει ότι η συμπόνια σε καμία περίπτωση δεν είναι αδυναμία, επειδή αυτή η τρυφερή ιδιότητα τον υποκίνησε να αναλάβει ισχυρή, αποφασιστική δράση υπέρ του λαού του. Αλλά μήπως ο Ιεχωβά δείχνει συμπόνια στους υπηρέτες του μόνο ως ομάδα;

12. Πώς αντανακλούσε ο Νόμος τη συμπόνια του Ιεχωβά για μεμονωμένα άτομα;

¹² Ο Νόμος που έδωσε ο Θεός στο έθνος του Ισραήλ έδειχνε τη συμπόνια του για μεμονωμένα άτομα. Πάρτε για παράδειγμα το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς. Ο Ιεχωβά γνώριζε ότι απρόβλεπτες περιστάσεις θα μπορούσαν να βυθίσουν κάποιον Ισραηλίτη στη φτώχεια. Πώς έπρεπε να συμπεριφέρονται στους φτωχούς; Ο Ιεχωβά πρόσταξε αυστηρά τους Ισραηλίτες: «Μη σκληρύνεις την καρδιά σου και μην είσαι σφιχτοχέρης προς τον φτωχό αδελφό σου. Πρέπει να είσαι γενναιόδωρος απέναντί του, όχι να του δώσεις βαρυγκομώντας, διότι έτσι θα ευλογήσει ο Ιεχωβά ο Θεός σου κάθε σου έργο και οτιδήποτε επιχειρείς να κάνεις». (Δευτερονόμιο 15:7, 10) Ο Ιεχωβά πρόσταξε ακόμη τους Ισραηλίτες να μη θερίζουν εντελώς τις άκρες των αγρών τους και να μη μαζεύουν τα απομεινάρια. Αυτά που έμεναν ήταν για εκείνους που βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση. (Λευιτικό 23:22· Ρουθ 2:​2-7) Όταν το έθνος τηρούσε αυτές τις στοργικές διατάξεις υπέρ των φτωχών που υπήρχαν ανάμεσά τους, τα άπορα άτομα στον Ισραήλ δεν χρειαζόταν να ζητιανεύουν για να φάνε. Δεν αντανακλούσε αυτό την τρυφερή συμπόνια του Ιεχωβά;

13, 14. (α) Πώς μας διαβεβαιώνουν τα λόγια του Δαβίδ ότι ο Ιεχωβά ενδιαφέρεται βαθιά για εμάς ως άτομα; (β) Ποιο παράδειγμα δείχνει ότι ο Ιεχωβά είναι κοντά σε όσους έχουν «συντετριμμένη καρδιά» ή «καταθλιμμένο πνεύμα»;

¹³ Και σήμερα, ο στοργικός Θεός μας ενδιαφέρεται βαθιά για εμάς ως άτομα. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι γνωρίζει πολύ καλά τα βάσανά μας. Ο ψαλμωδός Δαβίδ έγραψε: «Τα μάτια του Ιεχωβά είναι στραμμένα στους δικαίους, και τα αφτιά του ακούν την κραυγή που υψώνουν για βοήθεια. Ο Ιεχωβά είναι κοντά σε εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά· σώζει εκείνους που έχουν καταθλιμμένο πνεύμα». (Ψαλμός 34:​15, 18) Σχετικά με εκείνους που περιγράφονται με αυτά τα λόγια, ένας Βιβλικός σχολιαστής παρατηρεί: «Έχουν συντετριμμένη καρδιά και καταθλιμμένο πνεύμα, δηλαδή είναι ταπεινωμένοι εξαιτίας της αμαρτίας και έχουν απαρνηθεί τον εαυτό τους· θεωρούν τον εαυτό τους μηδαμινό και πιστεύουν ότι δεν έχουν αξία». Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να νομίζουν ότι ο Ιεχωβά είναι πολύ μακριά και ότι οι ίδιοι είναι τόσο ασήμαντοι ώστε αποκλείεται να ενδιαφέρεται για αυτούς. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα λόγια του Δαβίδ μάς διαβεβαιώνουν ότι ο Ιεχωβά δεν εγκαταλείπει εκείνους που «θεωρούν τον εαυτό τους μηδαμινό». Ο συμπονετικός Θεός μας γνωρίζει ότι σε τέτοιες στιγμές τον χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ και είναι κοντά μας.

¹⁴ Προσέξτε μια εμπειρία. Μια μητέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες πήγε εσπευσμένα τον δίχρονο γιο της στο νοσοκομείο με οξεία λαρυγγίτιδα. Αφού εξέτασαν το παιδί, οι γιατροί τής είπαν ότι θα έπρεπε να το κρατήσουν στο νοσοκομείο το βράδυ. Πού πέρασε τη νύχτα η μητέρα; Σε μια καρέκλα στο δωμάτιο του νοσοκομείου, ακριβώς δίπλα στο κρεβάτι του γιου της! Το αγοράκι της ήταν άρρωστο και εκείνη έπρεπε να είναι κοντά του. Ενεργώντας έτσι, η μητέρα αντανακλούσε τη συμπόνια του Ιεχωβά, επειδή είμαστε πλασμένοι κατά την εικόνα του. (Γένεση 1:​26) Ασφαλώς μπορούμε να αναμένουμε ακόμη περισσότερα από τον στοργικό ουράνιο Πατέρα μας! Τα συγκινητικά λόγια του εδαφίου Ψαλμός 34:​18 μας λένε ότι, όταν έχουμε «συντετριμμένη καρδιά» ή «καταθλιμμένο πνεύμα», ο Ιεχωβά, σαν στοργικός γονέας, «είναι κοντά»​—πάντοτε συμπονετικός και έτοιμος να βοηθήσει.

15. Με ποιους τρόπους μάς βοηθάει ο Ιεχωβά ως άτομα;

¹⁵ Πώς μας βοηθάει λοιπόν ο Ιεχωβά ως άτομα; Δεν απομακρύνει κατ’ ανάγκην την αιτία των βασάνων μας. Αλλά έχει κάνει άφθονες προμήθειες για εκείνους που κραυγάζουν προς αυτόν για βοήθεια. Ο Λόγος του, η Αγία Γραφή, δίνει πρακτικές συμβουλές που μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο. Μέσα στην εκκλησία, ο Ιεχωβά παρέχει επισκόπους με πνευματικά προσόντα, οι οποίοι προσπαθούν να αντανακλούν τη συμπόνια του καθώς βοηθούν τους συλλάτρεις τους. (Ιακώβου 5:​14, 15) Ως “Αυτός που ακούει προσευχή”, δίνει «άγιο πνεύμα σε όσους του το ζητούν». (Ψαλμός 65:2· Λουκάς 11:​13) Αυτό το πνεύμα μπορεί να μας γεμίσει με «δύναμη που ξεπερνάει το φυσιολογικό» προκειμένου να υπομείνουμε ώσπου η Βασιλεία του Θεού να απομακρύνει όλα τα πιεστικά προβλήματα. (2 Κορινθίους 4:7) Δεν είμαστε ευγνώμονες για όλες αυτές τις προμήθειες; Ας μην ξεχνάμε ότι είναι εκφράσεις της τρυφερής συμπόνιας του Ιεχωβά.

16. Ποιο είναι το μεγαλύτερο παράδειγμα της συμπόνιας του Ιεχωβά, και πώς μας επηρεάζει αυτό ως άτομα;

¹⁶ Ασφαλώς, το μεγαλύτερο παράδειγμα της συμπόνιας του Ιεχωβά είναι το ότι έδωσε το πιο αγαπημένο του Πρόσωπο ως λύτρο για εμάς. Αυτή ήταν μια στοργική θυσία από μέρους του Ιεχωβά και άνοιξε τον δρόμο για τη σωτηρία μας. Να θυμάστε ότι η προμήθεια του λύτρου εφαρμόζεται σε εμάς προσωπικά. Εύλογα, ο Ζαχαρίας, ο πατέρας του Ιωάννη του Βαφτιστή, προείπε ότι αυτή η προμήθεια θα μεγάλυνε “την τρυφερή συμπόνια του Θεού μας”.​—Λουκάς 1:78.

17-19. (α) Πώς δείχνει η Γραφή ότι η συμπόνια του Ιεχωβά δεν είναι απεριόριστη; (β) Τι έκανε τη συμπόνια του Ιεχωβά για τον λαό του να φτάσει στα όριά της;

¹⁷ Είναι σωστό να νομίζουμε ότι η τρυφερή συμπόνια του Ιεχωβά είναι απεριόριστη; Η Γραφή δείχνει καθαρά ότι, στην περίπτωση ατόμων που εναντιώνονται στις δίκαιες οδούς του, ο Ιεχωβά δικαιολογημένα αρνείται να δείξει συμπόνια. (Εβραίους 10:​28) Για να καταλάβουμε γιατί το κάνει αυτό, ας θυμηθούμε το παράδειγμα του έθνους του Ισραήλ.

¹⁸ Μολονότι ο Ιεχωβά ελευθέρωσε επανειλημμένα τους Ισραηλίτες από τους εχθρούς τους, η συμπόνια του τελικά έφτασε στα όριά της. Αυτός ο πεισματικός λαός επιδόθηκε στην ειδωλολατρία, φέρνοντας μάλιστα τα αηδιαστικά τους είδωλα μέσα στον ναό του Ιεχωβά! (Ιεζεκιήλ 5:​11· 8:​17, 18) Επιπλέον, η Γραφή λέει: «Εκείνοι περιγελούσαν τους αγγελιοφόρους του αληθινού Θεού και καταφρονούσαν τα λόγια του και χλεύαζαν τους προφήτες του, ώσπου η οργή του Ιεχωβά επήλθε εναντίον του λαού του, μέχρι που δεν υπήρχε γιατρειά για αυτούς». (2 Χρονικών 36:​16) Οι Ισραηλίτες έφτασαν σε ένα σημείο όπου δεν υπήρχε πλέον κατάλληλη βάση για συμπόνια, και προκάλεσαν τον δίκαιο θυμό του Ιεχωβά. Με ποιο αποτέλεσμα;

¹⁹ Ο Ιεχωβά δεν μπορούσε πλέον να νιώσει συμπόνια για τον λαό του και διακήρυξε: «Δεν θα δείξω συμπόνια ούτε θα νιώσω λύπη ούτε θα τους ελεήσω· τίποτα δεν θα με εμποδίσει να τους καταστρέψω». (Ιερεμίας 13:​14) Ως αποτέλεσμα, η Ιερουσαλήμ και ο ναός της καταστράφηκαν, και οι Ισραηλίτες οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στη Βαβυλώνα. Πόσο τραγικό είναι να γίνονται οι αμαρτωλοί άνθρωποι τόσο στασιαστικοί ώστε να εξαντλούν τα όρια της θεϊκής συμπόνιας!​—Θρήνοι 2:21.

20, 21. (α) Τι θα συμβεί όταν η θεϊκή συμπόνια φτάσει στα όριά της στις μέρες μας; (β) Ποια συμπονετική προμήθεια του Ιεχωβά θα εξεταστεί στο επόμενο κεφάλαιο;

²⁰ Τι θα πούμε για σήμερα; Ο Ιεχωβά δεν έχει αλλάξει. Από συμπόνια, έχει αναθέσει στους Μάρτυρές του την αποστολή να κηρύξουν τα «καλά νέα της Βασιλείας» σε όλη την κατοικημένη γη. (Ματθαίος 24:​14) Όταν οι άνθρωποι που έχουν δίκαιη καρδιά ανταποκρίνονται, ο Ιεχωβά τούς βοηθάει να αντιληφθούν το άγγελμα της Βασιλείας. (Πράξεις 16:​14) Αλλά αυτό το έργο δεν θα συνεχίζεται για πάντα. Δεν θα ήταν καθόλου συμπονετικό από μέρους του Ιεχωβά να επιτρέψει σε αυτόν τον πονηρό κόσμο, που είναι γεμάτος αθλιότητα και βάσανα, να συνεχίσει να υπάρχει επ’ άπειρον. Όταν φτάσει στα όριά της η θεϊκή συμπόνια, ο Ιεχωβά θα έρθει για να εκτελέσει κρίση σε αυτό το σύστημα πραγμάτων. Ακόμη και τότε, θα ενεργεί από συμπόνια​—συμπόνια για το «άγιο όνομά» του και για τους αφοσιωμένους υπηρέτες του. (Ιεζεκιήλ 36:​20-23) Ο Ιεχωβά θα εξαλείψει την πονηρία και θα φέρει έναν δίκαιο νέο κόσμο. Σχετικά με τους πονηρούς, ο Ιεχωβά διακηρύττει: «Το μάτι μου δεν θα λυπηθεί· και δεν θα δείξω συμπόνια. Τις συνέπειες της πορείας τους θα τις φέρω πάνω στο κεφάλι τους».​—Ιεζεκιήλ 9:10.

²¹ Ως τότε, ο Ιεχωβά νιώθει συμπόνια για τους ανθρώπους, ακόμη και για εκείνους που κινδυνεύουν να καταστραφούν. Οι αμαρτωλοί άνθρωποι που μετανοούν ειλικρινά μπορούν να ωφεληθούν από μια από τις πλέον συμπονετικές προμήθειες του Ιεχωβά​—τη συγχωρητικότητα. Στο επόμενο κεφάλαιο, θα εξετάσουμε μερικές από τις όμορφες λεκτικές εικόνες της Γραφής που μεταδίδουν την πλήρη έκταση της συγχωρητικότητας του Ιεχωβά.