ΒΗΘΛΕΕΜ

(Βηθλεέμ) [Οίκος Ψωμιού].

1. Κωμόπολη που ήταν χτισμένη στην ορεινή περιοχή του Ιούδα και δέσποζε στην κυριότερη οδό η οποία συνέδεε την Ιερουσαλήμ με τη Βηρ-σαβεέ στο Ν. Σήμερα ονομάζεται Μπέιτ Λαχμ (Μπετ Λέχεμ) και βρίσκεται περίπου 9 χλμ. ΝΝΔ του Όρους του Ναού. Το υψόμετρο στο οποίο βρίσκεται, περίπου 777 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι σχεδόν το ίδιο με της Ιερουσαλήμ. Το έδαφος της περιοχής, αν και βραχώδες, παράγει ελιές, σταφύλια και διάφορα δημητριακά.—Ρθ 1:22.

Το παλιότερο όνομα της Βηθλεέμ ήταν προφανώς Εφράθ (ή Εφραθά). Ο Ιακώβ έθαψε τη Ραχήλ «στο δρόμο για την Εφράθ, δηλαδή τη Βηθλεέμ». (Γε 35:19· 48:7) Μεταξύ των πρώτων απογόνων του Ιούδα, του γιου του Ιακώβ, αναφέρεται ο «Σαλμά, ο πατέρας της Βηθλεέμ» (1Χρ 2:51, 54) και ο “Χουρ, ο πρωτότοκος της Εφραθά και πατέρας της Βηθλεέμ”. (1Χρ 4:4) Η εν λόγω έκφραση ίσως υποδεικνύει αυτούς τους άντρες ως προπάτορες των Ισραηλιτών που εγκαταστάθηκαν αργότερα στη Βηθλεέμ. (Βλέπε ΕΦΡΑΘΑ Αρ. 2.) Όταν οι Ισραηλίτες μπήκαν στη Χαναάν, η Βηθλεέμ περιλήφθηκε στην περιοχή του Ιούδα, αν και δεν μνημονεύεται συγκεκριμένα σε κανέναν κατάλογο των πόλεων του Ιούδα ούτε υπάρχει κάποιο στοιχείο που να υποδηλώνει το μέγεθός της ή τη σπουδαιότητά της εκείνη την εποχή. Δεδομένου ότι υπήρχε μια ακόμη Βηθλεέμ στην περιοχή του Ζαβουλών (Ιη 19:10, 15), η κωμόπολη του Ιούδα διακρινόταν συνήθως είτε με την αναφορά στην Εφράθ είτε με το χαρακτηρισμό «Βηθλεέμ του Ιούδα».—Κρ 17:7-9· 19:1, 2, 18.

Έτσι λοιπόν, ο Κριτής Αβαισάν ενδέχεται να καταγόταν από τη Βηθλεέμ του Ιούδα, αλλά η απουσία κάθε αναφοράς στον Ιούδα, ή στην Εφράθ, κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι καταγόταν από τη Βηθλεέμ του Ζαβουλών. (Κρ 12:8-10) Ο Ελιμέλεχ, η σύζυγός του η Ναομί και οι γιοι τους ήταν από τη Βηθλεέμ, στην οποία και επέστρεψε η Ναομί μαζί με τη Ρουθ τη Μωαβίτισσα. (Ρθ 1:1, 2, 19, 22) Ο Βοόζ επίσης ήταν από τη Βηθλεέμ, και τα υπόλοιπα γεγονότα του βιβλίου της Ρουθ τα οποία περιλαμβάνουν προγόνους του Ιησού (Ματ 1:5, 6) εκτυλίσσονται σε αυτή την κωμόπολη και στους αγρούς της.—Ρθ 2:4· 4:11.

Ο Δαβίδ, ο γιος του «Ιεσσαί του Βηθλεεμίτη», γεννήθηκε στη Βηθλεέμ του Ιούδα, έβοσκε τα πρόβατα του πατέρα του σε εκείνη την περιοχή και αργότερα χρίστηκε εκεί από τον Σαμουήλ ως μελλοντικός βασιλιάς του Ισραήλ. (1Σα 16:1, 4, 13, 18· 17:12, 15, 58· 20:6) Αργότερα, ενόσω ήταν φυγάς, ο Δαβίδ επιθύμησε να πιει νερό από μια στέρνα της Βηθλεέμ, όπου τότε υπήρχε μια προφυλακή των Φιλισταίων. (2Σα 23:14, 15· 1Χρ 11:16, 17) Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν ακόμη τρία πηγάδια στη βόρεια πλευρά της κωμόπολης. Ο Ελχανάν, ένας από τους διακεκριμένους πολεμιστές του Δαβίδ, ήταν γιος κάποιου Βηθλεεμίτη (2Σα 23:24), όπως και οι ανιψιοί του Δαβίδ, ο Ιωάβ, ο Αβισαί και ο Ασαήλ. Ο ταχύτατος Ασαήλ θάφτηκε εκεί όταν θανατώθηκε από τον δυνατό Αβενήρ.—2Σα 2:18-23, 32.

Αν και βρισκόταν σε κεντρικό μέρος, πάνω σε μια κύρια οδό, και σε πλεονεκτική θέση από στρατιωτική άποψη (αφού ήταν χτισμένη σε μεγάλο υψόμετρο και σε σημείο που έλεγχε μια ασβεστολιθική ράχη), και παρ’ όλο που ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του Δαβίδ, η Βηθλεέμ δεν επιλέχθηκε για πρωτεύουσα του Δαβίδ. Άμεση μνεία της Βηθλεέμ δεν έχουμε ξανά παρά μόνο στη διάρκεια της βασιλείας του Ροβοάμ, γιου του Σολομώντα, όταν περιλήφθηκε στις πόλεις που οχύρωσε εκείνος ο βασιλιάς. (2Χρ 11:5, 6) Κοντά στη Βηθλεέμ έκανε μια στάση το υπόλοιπο του λαού που είχε απομείνει στον Ιούδα μετά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τη Βαβυλώνα, προτού συνεχίσει το ταξίδι για την Αίγυπτο. (Ιερ 41:17) Άντρες της Βηθλεέμ ήταν μεταξύ εκείνων που επέστρεψαν από τη Βαβυλώνα μετά την εξορία.—Εσδ 2:21· Νε 7:26.

Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, η Βηθλεέμ δεν καταχωρίζεται μεταξύ των πόλεων του Ιούδα στις αφηγήσεις για τη διαμοίραση της γης στις διάφορες φυλές. Αν και τα βιβλία της Αγίας Γραφής τη μνημονεύουν σε συνάρτηση με κάποια πρόσωπα, κατά τα άλλα δεν φαίνεται να ήταν σημαντική πόλη ούτε είχε μεγάλο πληθυσμό—όταν ο Ιησούς ήταν στη γη ήταν «χωριό». (Ιωα 7:42) Συνεπώς ο προφήτης Μιχαίας, στη Μεσσιανική προφητεία του η οποία είναι καταγραμμένη στο εδάφιο Μιχαίας 5:2, μπορούσε να πει για τη Βηθλεέμ Εφραθά ότι ήταν “πολύ μικρή για να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στις χιλιάδες του Ιούδα”. Ωστόσο, η προφητεία του έδειξε ότι η μικρή Βηθλεέμ θα είχε τη μοναδική τιμή να είναι ο τόπος καταγωγής του Μεσσία. Η κατανόηση που είχε ο Ιουδαϊκός λαός για τη συγκεκριμένη προφητεία ήταν ότι ο Μεσσίας, δηλαδή ο Χριστός, θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ και θα προερχόταν από αυτήν (Ιωα 7:40-42), πεποίθηση που εξέφρασαν επίσης οι πρωθιερείς τους και οι γραμματείς τους.—Ματ 2:3-6.

Γι’ αυτό, παρότι η Μαρία έμεινε έγκυος στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, γέννησε τον Ιησού στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, προκειμένου να εκπληρωθεί η θεϊκή προφητεία. (Λου 1:26-38· 2:4-7) Αυτό σήμαινε ένα ταξίδι το οποίο, με τους σημερινούς δρόμους, συνεπάγεται διαδρομή περίπου 150 χλμ. μέσα από λοφώδη περιοχή.

Όταν έλαβε χώρα η γέννηση, οι ποιμένες έμεναν στο ύπαιθρο, στους αγρούς, και φύλαγαν με βάρδιες τα ποίμνιά τους τη νύχτα. (Λου 2:8) Παρότι την ημέρα τα πρόβατα μπορούν να βγουν έξω για βοσκή οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, το γεγονός ότι οι ποιμένες έμεναν στους αγρούς και διανυκτέρευαν εκεί μαζί με τα ποίμνιά τους δίνει ένα πολύ συγκεκριμένο χρονικό στοιχείο όσον αφορά την περίοδο της γέννησης του Ιησού. Η εποχή των βροχών στην Παλαιστίνη αρχίζει γύρω στα μέσα Οκτωβρίου και διαρκεί αρκετούς μήνες. Τον Δεκέμβριο, στη Βηθλεέμ, όπως και στην Ιερουσαλήμ, σημειώνεται συχνά παγετός τη νύχτα. Επομένως, το γεγονός ότι οι ποιμένες της Βηθλεέμ βρίσκονταν στους αγρούς τη νύχτα υποδεικνύει μια χρονική περίοδο πριν από την έναρξη της εποχής των βροχών. Επίσης, είναι εξαιρετικά απίθανο να ήθελε ο Καίσαρας Αύγουστος να προκαλέσει χωρίς λόγο τους Ιουδαίους, διατάζοντας να γίνει απογραφή μέσα στο χειμωνιάτικο και βροχερό Δεκέμβριο, στη διάρκεια του οποίου τα ταξίδια είναι ιδιαίτερα δύσκολα.—Λου 2:1-6· παράβαλε Ματ 24:20.

Αυτή καθαυτή η θέση του στάβλου όπου γεννήθηκε ο Ιησούς στη Βηθλεέμ δεν είναι γνωστή. Λίγο καιρό μετά τη γέννηση του Ιησού, όταν οι γονείς του έμεναν, όχι σε στάβλο, αλλά σε σπίτι, κάποιοι αστρολόγοι από την Ανατολή ήρθαν στη Βηθλεέμ αναζητώντας «το παιδάκι». (Ματ 2:1-12) Αν και χάρη σε μια θεϊκή ενέργεια η επίσκεψή τους δεν προκάλεσε το θάνατο του Ιησού ο οποίος τότε ήταν νήπιο, η Βηθλεέμ και η γύρω περιοχή υπέστησαν την απώλεια όλων των αγοριών τους ηλικίας δύο ετών και κάτω, τα οποία δολοφονήθηκαν με διαταγή του Βασιλιά Ηρώδη. (Ματ 2:12, 16) Στα εδάφια Ματθαίος 2:17, 18, ο θεόπνευστος συγγραφέας παρέθεσε την προφητεία του εδαφίου Ιερεμίας 31:15 εφαρμόζοντάς την στα όσα συνέβησαν τότε.—Βλέπε ΡΑΧΗΛ.

2. Κωμόπολη στην περιοχή του Ζαβουλών. (Ιη 19:10, 15) Από αυτή τη Βηθλεέμ καταγόταν κατά πάσα πιθανότητα ο Κριτής Αβαισάν, και σε αυτήν θάφτηκε, δεδομένου ότι στην αφήγηση δεν γίνεται μνεία ούτε της Εφράθ ούτε του Ιούδα. (Κρ 12:8-10) Η Βηθλεέμ του Ζαβουλών έχει ταυτιστεί με το Μπέιτ Λαχμ (Μπετ Λέχεμ Χα-Γκελιλίτ), περίπου 11 χλμ. ΔΒΔ της Ναζαρέτ.

[Εικόνα στη σελίδα 502]

Η Βηθλεέμ, η γενέτειρα του Ιησού, σήμερα