ΗΛΙΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΔΥΣΗ
Ανατολή λέγεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο ήλιος φαίνεται να υψώνεται πάνω από τον ορίζοντα, ενώ δύση αποκαλείται το διάστημα κατά το οποίο εξαφανίζεται κάτω από τον ορίζοντα. Αυτά τα διαστήματα αποτελούσαν ζωτικά χρονικά σημεία στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Βιβλικής περιόδου. Για τους περισσότερους, η αυγή σηματοδοτούσε την έναρξη των δραστηριοτήτων της ημέρας και το σούρουπο τη λήξη τους. Όπως έγραψε ο ψαλμωδός: «Ο ήλιος . . . δύει. Φέρνεις σκοτάδι για να γίνει νύχτα· τότε περιφέρονται όλα τα θηρία του δάσους. Τα χαιτοφόρα νεαρά λιοντάρια βρυχιούνται για τη λεία και για να ζητήσουν από τον Θεό την τροφή τους. Ο ήλιος αρχίζει να λάμπει—αποσύρονται και ξαπλώνουν στις κρυψώνες τους. Βγαίνει ο άνθρωπος για τις δραστηριότητές του και για την υπηρεσία του ως το βράδυ. Πόσο πολλά είναι τα έργα σου, Ιεχωβά! Τα πάντα με σοφία τα έφτιαξες. Η γη είναι γεμάτη από τα δημιουργήματά σου».—Ψλ 104:19-24.
Με την ανατολή του ήλιου άρχιζε το διάστημα στο οποίο υπήρχε το φυσικό φως της ημέρας, όταν δε ο Ιησούς Χριστός βρισκόταν στη γη, με την ανατολή άρχιζαν να υπολογίζονται οι “δώδεκα ώρες του φωτός της ημέρας”. (Μαρ 16:2· Ιωα 11:9) Φυσικά, πολλοί σηκώνονταν πριν από την αυγή, όπως η επιμελής γυναίκα του εδαφίου Παροιμίες 31:15. Και ο Ιησούς αναφέρεται ότι σηκωνόταν προτού ανατείλει ο ήλιος, προκειμένου να αφιερώσει χρόνο στην προσευχή. (Μαρ 1:35) Με την ανατολή του ήλιου άνοιγαν οι μεγάλες πύλες των πόλεων, οι άντρες πήγαιναν στους αγρούς τους ή στα αμπέλια, οι γυναίκες σχημάτιζαν ουρές στα πηγάδια για να πάρουν νερό, οι αγορές γέμιζαν κόσμο και οι ψαράδες έβγαιναν στην ακτή για να πουλήσουν την ψαριά της νύχτας, ενώ στη συνέχεια έπλεναν και επιδιόρθωναν τα δίχτυα τους.
Οι συνηθισμένες δραστηριότητες και εργασίες της ημέρας συνεχίζονταν μέχρι το ηλιοβασίλεμα. Καθώς αυτό πλησίαζε, οι άντρες επέστρεφαν από τους αγρούς τους, έπαιρναν το ημερομίσθιό τους από τους εργοδότες τους, οι γυναίκες μετέφεραν στο σπίτι το νερό για τη νύχτα, οι πύλες των πόλεων έκλειναν και οι φρουροί άρχιζαν την πρώτη από τις τέσσερις νυχτερινές φυλακές, ενώ σε όλη την πόλη άρχιζαν να τρεμοπαίζουν στα σπίτια οι φλόγες από τα λυχνάρια του λαδιού. (Κρ 19:14-16· Ματ 20:8-12· Δευ 24:15· Γε 24:11· Νε 13:19· Μαρ 13:35) Για πολλούς, ωστόσο, η εργασία συνεχιζόταν και μετά το δείπνο, καθώς φιλόπονοι άντρες και γυναίκες ύφαιναν ή ασχολούνταν με άλλες οικιακές τέχνες. (Παρ 31:18, 19· 2Θε 3:8) Μερικές φορές ο Ιησούς και οι απόστολοί του συνέχιζαν και αυτοί τη διακονία τους και συναφείς δραστηριότητες τη νύχτα.—Ματ 14:23-25· Μαρ 1:32-34· 4:35-39· Λου 6:12· 2Κο 6:4, 5.
Μολονότι με τη δύση του ήλιου τελείωνε το διάστημα στο οποίο υπήρχε το φως της ημέρας, για τους Ιουδαίους τότε ξεκινούσε η καινούρια ημερολογιακή ημέρα, η οποία άρχιζε επίσημα με τη δύση του ήλιου και υπολογιζόταν από το ένα βράδυ μέχρι το άλλο βράδυ. (Λευ 23:32· παράβαλε Μαρ 1:21, 32, εδάφια που δείχνουν ότι η ημέρα—σε αυτή την περίπτωση ένα σάββατο—τελείωνε το βράδυ.) Επομένως, η 14η Νισάν άρχιζε με τη δύση του ήλιου, και τότε ήταν η ώρα να σφαχτεί το αρνί και να φαγωθεί το Πάσχα.—Εξ 12:6-10· Δευ 16:6· Ματ 26:20· βλέπε ΠΑΣΧΑ.
Επειδή η ημέρα τελείωνε με το ηλιοβασίλεμα, ο Νόμος απαιτούσε να γίνονται τότε ορισμένα πράγματα. Ένα ένδυμα που είχε παρθεί ως ενέχυρο έπρεπε να επιστραφεί στον ιδιοκτήτη του «με τη δύση του ήλιου». (Εξ 22:26· Δευ 24:13) Τότε, επίσης, έπρεπε να πληρώνονται οι μισθοί των εργατών (Δευ 24:15), ένα νεκρό σώμα που κρεμόταν στο ξύλο έπρεπε να απομακρύνεται και να θάβεται (Δευ 21:22, 23· Ιη 8:29· 10:26, 27), ενώ όποιος ήταν τελετουργικά ακάθαρτος έπρεπε να λουστεί ώστε, μετά τη δύση του ήλιου, να θεωρηθεί και πάλι καθαρός (Λευ 22:6, 7· Δευ 23:11). Το γεγονός ότι με τη δύση του ήλιου τελείωνε μια ημέρα και άρχιζε μια καινούρια προσθέτει νόημα στην προτροπή του αποστόλου Παύλου: «Ο ήλιος ας μη δύει βρίσκοντάς σας σε κατάσταση θυμού».—Εφ 4:26.
Η ανατολή ή η λάμψη του ήλιου χρησιμοποιείται μερικές φορές με μεταφορικό τρόπο. Στα εδάφια 2 Σαμουήλ 23:3, 4 λέγεται ότι η βασιλεία ενός δίκαιου κυβερνήτη που φοβάται τον Θεό είναι τόσο αναζωογονητική όσο «το φως του πρωινού, όταν προβάλλει ο ήλιος, ενός πρωινού ασυννέφιαστου». (Παράβαλε Μαλ 4:2· Ματ 17:2· Απ 1:16.) Για χάρη των υπηρετών του Θεού, απευθύνεται στον Ιεχωβά η έκκληση: «Αυτοί που σε αγαπούν ας είναι όπως ο ήλιος όταν ξεπροβάλλει με την κραταιότητά του».—Κρ 5:31· Ματ 13:43· Ψλ 110:3· Δα 12:3· αντιπαράβαλε Μιχ 3:5, 6· Ιωα 3:19, 20.
Οι όροι «ανατολή του ήλιου» και «δύση του ήλιου» χρησιμοποιούνται επίσης με γεωγραφική σημασία, εννοώντας από την Α ως τη Δ. (Εξ 27:13· Ιη 1:4· Ψλ 107:3· Απ 16:12) Αυτή είναι η έννοια του εδαφίου Ψαλμός 113:3: «Από την ανατολή του ήλιου ως τη δύση του πρέπει να αινείται το όνομα του Ιεχωβά». (Βλέπε επίσης Μαλ 1:11· Ησ 45:6.) «Από την ανατολή του ήλιου μέχρι τη δύση του» μπορεί να σημαίνει επίσης όλη την ημέρα.