Κεφάλαιο 1

Γιατί Πρέπει να ‘Τιμώ τον Πατέρα Μου και τη Μητέρα Μου’;

«ΤΙΜΑ τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». Σε πολλούς νεαρούς αυτά τα λόγια φαίνονται απαρχαιωμένα.

Η νεαρή Βέντα επαναστάτησε ανοιχτά ενάντια στον πατέρα της, βγαίνοντας ραντεβού μ’ ένα αγόρι που έπαιρνε ναρκωτικά και έπινε. Επιπλέον, αδιαφορώντας για τη γνώμη του πατέρα της, πήγαινε και χόρευε μέχρι τα ξημερώματα. «Πίστευα πως ο πατέρας μου ήταν υπερβολικά αυστηρός», εξηγεί η Βέντα. «Ήμουν 18 χρονών και νόμιζα ότι τα ήξερα όλα. Πίστευα πως ο πατέρας μου ήταν κακός και πως δεν ήθελε να περνάω όμορφα, έτσι κι εγώ έβγαινα κι έκανα ό,τι ήθελα».

Οι περισσότεροι νεαροί ίσως να αποδοκιμάζουν τις ενέργειες της Βέντα. Ωστόσο, αν οι γονείς τους τούς πουν να καθαρίσουν το δωμάτιό τους, να διαβάσουν τα μαθήματά τους για το σχολείο, ή να βρίσκονται στο σπίτι σε μια συγκεκριμένη ώρα, πολλοί θα δυσανασχετούσαν ή, ακόμα χειρότερα, θα αρνούνταν κατηγορηματικά να υπακούσουν στους γονείς τους! Όμως, η στάση ενός νεαρού ατόμου απέναντι στους γονείς του μπορεί τελικά να είναι καθοριστική, όχι μόνο όσον αφορά την ύπαρξη αναστάτωσης ή ηρεμίας στο σπίτι του, αλλά και για την ίδια του τη ζωή. Κι αυτό επειδή η εντολή να ‘τιμάς τους γονείς σου’ προέρχεται από τον Θεό, κι αυτός προσθέτει το εξής κίνητρο για να υπακούς σ’ αυτή την εντολή: «Για να ευτυχήσεις και να ζήσεις πολλά χρόνια πάνω στη γη». (Εφεσίους 6:2, 3, ΝΔΜ) Η ανταμοιβή είναι μεγάλη. Ας εξετάσουμε λοιπόν τι σημαίνει στην πραγματικότητα να τιμάς τον πατέρα σου και τη μητέρα σου.

Τι Σημαίνει να τους ‘Τιμάς’

Η ‘τιμή’ περιλαμβάνει την αναγνώριση της κατάλληλα διορισμένης εξουσίας. Για παράδειγμα, οι Χριστιανοί έχουν λάβει την εντολή να ‘τιμούν το βασιλιά’. (1 Πέτρου 2:17) Μπορεί να μη συμφωνείς πάντα μ’ έναν εθνικό ηγέτη, εντούτοις η θέση του και το αξίωμά του πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού. Παρόμοια, ο Θεός έχει παραχωρήσει στους γονείς κάποιο μέτρο εξουσίας μέσα στην οικογένεια. Αυτό σημαίνει ότι εσύ πρέπει να αναγνωρίζεις το θεόδοτο δικαίωμα που έχουν εκείνοι να σου θέτουν κανόνες. Είναι αλήθεια ότι άλλοι γονείς μπορεί να είναι περισσότερο ανεκτικοί από τους δικούς σου. Ωστόσο, οι δικοί σου γονείς έχουν την ευθύνη να αποφασίσουν τι είναι το καλύτερο για σένα—και διαφορετικές οικογένειες μπορεί να έχουν διαφορετικά μέτρα και σταθμά.

Είναι επίσης αλήθεια ότι ακόμα και οι καλύτεροι γονείς μπορεί κατά καιρούς να ενεργούν αυθαίρετα—ακόμα και άδικα. Αλλά στα εδάφια Παροιμίαι 7:1, 2 ένας σοφός πατέρας είπε: «Υιέ μου [ή θυγατέρα μου], . . . φύλαττε τας εντολάς μου, και θέλεις ζήσει». Έτσι, οι κανόνες ή οι ‘εντολές’ που σου θέτουν οι γονείς σου είναι συνήθως για το καλό σου και είναι εκφράσεις της γνήσιας αγάπης και του ενδιαφέροντός τους.

Για παράδειγμα, η μητέρα του Τζον του είχε πει επανειλημμένα ότι έπρεπε να πηγαίνει πάντα από την εναέρια διάβαση των πεζών που περνούσε πάνω από έναν αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας, ο οποίος ήταν κοντά στο σπίτι τους. Μια μέρα δυο κορίτσια από το σχολείο τον προκαλούσαν να περάσει απευθείας απέναντι, κόβοντας δρόμο. Δίχως να δώσει σημασία στις κοροϊδίες των κοριτσιών που του έλεγαν ότι φοβάται και τον ίσκιο του, ο Τζον πήγε από τη διάβαση των πεζών. Δεν είχε φτάσει στα μισά της διάβασης όταν άκουσε το στρίγκλισμα των τροχών. Όταν κοίταξε κάτω, είδε με τρόμο ένα αυτοκίνητο να χτυπάει τα δυο κορίτσια και να τα εκσφενδονίζει στον αέρα! Φυσικά, το να υπακούς στους γονείς σου σπάνια είναι θέμα ζωής ή θανάτου. Όμως, η υπακοή συνήθως σε ωφελεί.

Το να τιμάς τους γονείς σου σημαίνει επίσης να δέχεσαι διόρθωση, να μην κάνεις μούτρα ή να έχεις ξεσπάσματα θυμού όταν σε διορθώνουν. Μόνο αν είναι κανείς ανόητος «καταφρονεί την διδασκαλίαν του πατρός αυτού», λέει το εδάφιο Παροιμίαι 15:5.

Τελικά, όταν κάποιος δίνει τιμή κάνει περισσότερα από το να αποδίδει απλώς τυπικό σεβασμό ή να υπακούει με δυσφορία. Το ρήμα ‘τιμώ’ που χρησιμοποιεί η Αγία Γραφή στο πρωτότυπο κείμενο, ουσιαστικά σημαίνει ‘πιστεύω πως κάποιος έχει μεγάλη αξία’. Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να βλέπεις τους γονείς σου σαν κάτι το πολύτιμο, το ανεκτίμητο και να τρέφεις βαθύ σεβασμό γι’ αυτούς. Αυτό προϋποθέτει να έχεις θερμά αισθήματα γι’ αυτούς, να τους εκτιμάς. Ωστόσο, μερικά νεαρά άτομα δεν έχουν καθόλου θερμά αισθήματα για τους γονείς τους.

Προβληματικοί Γονείς—Αξίζουν Τιμή;

Μια νεαρή που ονομάζεται Τζίνα έγραψε: «Ο μπαμπάς μου έπινε πάρα πολύ· δεν μπορούσα ούτε να κοιμηθώ από τους καβγάδες και τις φωνές των γονέων μου. Έπεφτα στο κρεβάτι κι έκλαιγα συνέχεια. Δεν γινόταν να τους πω πώς ένιωθα, γιατί το πιο πιθανό ήταν ότι η μαμά μου θα με έδερνε. Η Αγία Γραφή λέει ‘τίμα τον πατέρα σου’ εγώ όμως δεν μπορώ να το κάνω αυτό».

Οι γονείς που είναι ευέξαπτοι ή ανήθικοι, αυτοί που είναι μέθυσοι ή που καβγαδίζουν μεταξύ τους—αξίζουν πραγματικά τιμή; Ναι, γιατί η Αγία Γραφή καταδικάζει όποιον «εμπαίζει» οποιονδήποτε γονέα. (Παροιμίαι 30:17) Επιπλέον, το εδάφιο Παροιμίαι 23:22 μας υπενθυμίζει ότι οι γονείς σου ‘σε γέννησαν’. Αυτό και μόνο είναι λόγος για να τους τιμάς. Ο Γκρέγκορι, που κάποτε δεν έδειχνε καθόλου σεβασμό, τώρα λέει: «Ευχαριστώ τον Ιεχωβά Θεό που η μητέρα μου δεν με ξεφορτώθηκε κάνοντας έκτρωση ούτε με πέταξε σε κανένα σκουπιδοτενεκέ όταν ήμουν μωρό. Ήμασταν έξι παιδιά και μας μεγάλωσε μόνη της. Ξέρω πόσο δύσκολο ήταν κάτι τέτοιο για εκείνη».

Μολονότι οι γονείς σου είναι ατελείς, έχουν κάνει πολλές θυσίες για σένα. «Μια φορά το μόνο που είχαμε να φάμε ήταν μια κονσέρβα καλαμπόκι και λίγα κορν φλέικς», συνεχίζει ο Γκρέγκορι. «Η μαμά μου τα ετοίμασε για μας τα παιδιά κι εκείνη δεν έφαγε τίποτα. Όταν πήγα για ύπνο ήμουν χορτάτος, αλλά συνέχεια αναρωτιόμουν γιατί δεν είχε φάει η μαμά. Τώρα που έχω δική μου οικογένεια καταλαβαίνω ότι η μαμά θυσιαζόταν για μας». (Σύμφωνα με μια έρευνα, το μεγάλωμα ενός και μόνο παιδιού μέχρι την ηλικία των 18 ετών κοστίζει τουλάχιστον 66.400 δολάρια [περ. 9,9 εκατ. δρχ.].)

Πρέπει να καταλάβεις ακόμα ότι απλώς και μόνο επειδή το παράδειγμα ενός γονέα δεν είναι τόσο καλό, αυτό δεν σημαίνει πως όλα όσα σου λέει είναι λάθος. Στις μέρες του Ιησού, οι θρησκευτικοί ηγέτες ήταν διεφθαρμένοι. Ωστόσο, ο Ιησούς είπε στους ανθρώπους: «Όσα λοιπόν σας λένε να τα κάνετε και να τα τηρείτε· να μην κάνετε όμως κατά τα έργα τους». (Ματθαίος 23:1-3, 25, 26, ΝΔΜ) Δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί αυτή η αρχή σε μερικούς γονείς;

Αντιμετώπιση Αισθημάτων Αγανάκτησης

Τι γίνεται αν νομίζεις ότι ένας γονέας κάνει σοβαρή κατάχρηση της εξουσίας του;a Να παραμένεις ήρεμος. Αν επαναστατήσεις ή αν φερθείς εχθρικά και εκδικητικά, δεν θα κερδίσεις τίποτα. (Εκκλησιαστής 8:3, 4· παράβαλε Εκκλησιαστής 10:4, ΜΝΚ.) Ένα 17χρονο κορίτσι έφτασε στο σημείο να αγανακτήσει με τους γονείς της επειδή αυτοί ήταν πολύ απορροφημένοι στους δικούς τους καβγάδες και φαίνονταν αδιάφοροι γι’ αυτήν. Επειδή ήταν αγανακτισμένη μαζί τους άρχισε να αγανακτεί και για τις Γραφικές αρχές που εκείνοι είχαν προσπαθήσει να τη διδάξουν. Θέλοντας να τους εκδικηθεί, τελικά διέπραξε σεξουαλική ανηθικότητα και άρχισε να παίρνει ναρκωτικά. «Αισθανόμουν ότι τους το χρώσταγα αυτό», ήταν η πικρή της εξήγηση. Αλλά με την εκδικητικότητά της δεν πλήγωσε παρά μόνο τον εαυτό της.

Η Αγία Γραφή προειδοποιεί: ‘Πρόσεχε να μη σε οδηγήσει ο θυμός σε εκδικητικές [ενέργειες] . . . Πρόσεχε να μη στραφείς σε ό,τι είναι επιβλαβές’. (Ιώβ 36:18-21, ΜΝΚ) Να έχεις υπόψη σου ότι οι γονείς είναι υπεύθυνοι ενώπιον του Ιεχωβά για τη διαγωγή τους και θα δώσουν λόγο για κάθε σοβαρή αδικία.—Κολοσσαείς 3:25.

Το εδάφιο Παροιμίαι 19:11 λέει: «Η φρόνησις [διορατικότητα, ΜΝΚ] του ανθρώπου συστέλλει τον θυμόν αυτού· και είναι δόξα [ωραιότητα, ΜΝΚ] αυτού να παραβλέπη την παράβασιν». Μερικές φορές είναι καλύτερο να παραβλέψεις και να συγχωρήσεις κάτι που έκανε ένας γονέας σου και σε πλήγωσε. Αντί να σκέφτεσαι διαρκώς τα λάθη του, συγκέντρωσε την προσοχή σου στις καλές του ιδιότητες. Για παράδειγμα, η Ντόντι είχε μητέρα άστοργη και πατριό αλκοολικό. Παρατήρησε πώς η διορατικότητά της σχετικά με τα ελαττώματά τους την έκανε να μη νιώθει πικρία. Η ίδια λέει: «Ίσως, η μαμά μου ποτέ δεν μας έδειξε αγάπη επειδή όταν ήταν παιδί, την κακομεταχειρίζονταν κι έτσι ποτέ δεν έμαθε να δείχνει αγάπη. Ο πατριός μου ενδιαφερόταν για ό,τι κάναμε, αλλά μόνο όταν ήταν νηφάλιος, πράγμα που δεν συνέβαινε συχνά. Παρ’ όλα αυτά, η αδελφή μου κι εγώ είχαμε μια στέγη πάνω από το κεφάλι μας και φαγητό στο ψυγείο».

Ευτυχώς, οι γονείς που είναι δύστροποι ή που δεν φροντίζουν τα παιδιά τους αποτελούν τη μειονότητα. Το πιο πιθανό είναι ότι οι γονείς σου δείχνουν ενδιαφέρον για σένα και προσπαθούν να δίνουν το καλό παράδειγμα. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να αγανακτείς μαζί τους μερικές φορές. «Ορισμένες φορές, όταν συζητούσα κάποιο πρόβλημα με τη μαμά κι εκείνη δεν μπορούσε να καταλάβει τι ήθελα να πω», παραδέχεται ένας νέος άντρας που ονομάζεται Ρότζερ, «νευρίαζα και από την κακία μου, έλεγα κάτι μόνο και μόνο για να την πληγώσω. Μ’ αυτόν τον τρόπο έπαιρνα την εκδίκησή μου. Ωστόσο, όταν σηκωνόμουν κι έφευγα, ένιωθα πολύ άσχημα και ήξερα ότι ούτε εκείνη ένιωθε καλά».

Τα ‘απερίσκεπτα’ λόγια μπορεί να είναι ‘μαχαιριές’ και να ‘προξενούν πόνο’, αλλά δεν θα λύσουν τα προβλήματά σου. ‘Η γλώσσα των σοφών είναι θεραπεία’. (Παροιμίαι 12:18, ΜΝΚ· 15:1, ΜΝΚ) «Αν και δεν ήταν εύκολο, γύριζα και της ζητούσα συγνώμη», εξηγεί ο Ρότζερ. «Μετά ήμουν σε θέση να συζητήσω το πρόβλημα με περισσότερη ηρεμία, και καταφέρναμε να βρούμε λύση».

‘Ο Μπαμπάς Μου Είχε Δίκιο σε Όσα Είπε’

Είναι αξιοσημείωτο ότι πολλά νεαρά άτομα εξαντλούν τον εαυτό τους και τους γονείς τους επειδή δεν υποτάσσονται στις οδηγίες των γονέων τους, και τελικά, αργότερα, διαπιστώνουν ότι οι γονείς τους είχαν απόλυτο δίκιο. Ας δούμε για παράδειγμα τι συνέβηκε στη Βέντα (που αναφέραμε στην αρχή). Μια μέρα, ο φίλος της την πήρε να πάνε βόλτα με το αυτοκίνητο. Αυτός είχε «φτιαχτεί» από τη μαριχουάνα και την μπίρα. Έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου και το έριξε πάνω σ’ ένα στύλο με ταχύτητα 100 χλμ. την ώρα. Η Βέντα γλίτωσε—μ’ ένα βαθύ τραύμα στο μέτωπο. Ο φίλος της το ’βαλε στα πόδια και δεν εμφανίστηκε ούτε μια φορά στο νοσοκομείο για να της συμπαρασταθεί.

«Όταν ήρθαν στο νοσοκομείο οι γονείς μου», ομολόγησε η Βέντα, «τους είπα ότι ο μπαμπάς είχε δίκιο σε όλα όσα είχε πει και ότι θα έπρεπε να τον είχα ακούσει από καιρό. . . . Είχα κάνει ένα μεγάλο λάθος, που παραλίγο να μου κοστίσει τη ζωή μου». Μετά απ’ αυτό, η Βέντα έκανε μεγάλες αλλαγές στη στάση που είχε απέναντι στους γονείς της.

Ίσως είναι κατάλληλο να κάνεις κι εσύ μερικές αλλαγές. Το γεγονός ότι πρέπει να ‘τιμάς τους γονείς σου’ πιθανόν να σου φαίνεται ξεπερασμένη ιδέα. Ωστόσο, είναι, όχι μόνο επωφελές, αλλά και σωστό, στα μάτια του Θεού, να το κάνεις αυτό. Τι μπορείς να κάνεις όμως, όταν θέλεις να δείχνεις σεβασμό στους γονείς σου, αλλά αισθάνεσαι ότι σε παρεξηγούν ή σε πνίγουν με τους περιορισμούς που σου επιβάλλουν; Ας εξετάσουμε πώς μπορείς να βελτιώσεις τη θέση σου σε τέτοιες περιπτώσεις.

[Υποσημειώσεις]

Ερωτήσεις για Συζήτηση

◻ Τι σημαίνει να τιμάς τους γονείς σου;

◻ Γιατί οι γονείς θέτουν τόσο πολλούς κανόνες; Μπορούν αυτοί οι κανόνες να σε ωφελήσουν;

◻ Πρέπει να τιμάς τους γονείς σου αν η διαγωγή τους είναι αξιόμεμπτη; Γιατί;

◻ Ποιοι είναι μερικοί κατάλληλοι τρόποι για να αντιμετωπίσεις την αγανάκτηση που μπορεί να αισθάνεσαι κατά καιρούς απέναντι στους γονείς σου; Ποιοι είναι μερικοί ανόητοι τρόποι;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 16]

«Πίστευα πως ο πατέρας μου ήταν κακός και πως δεν ήθελε να περνάω όμορφα, έτσι κι εγώ έβγαινα κι έκανα ό,τι ήθελα»

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Πώς πρέπει να βλέπεις τους κανόνες που σου θέτουν οι γονείς σου;

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Πρέπει να τιμάς τους γονείς σου αν η διαγωγή τους είναι αξιοκατάκριτη;