«Η Σκηνή που Ανήκει στους Ευθείς θα Ανθεί»
ΟΤΑΝ ξεσπάσει η θύελλα του Αρμαγεδδώνα και τερματίσει το πονηρό σύστημα πραγμάτων του Σατανά, «το σπίτι των πονηρών θα αφανιστεί». Τι θα συμβεί στη «σκηνή που ανήκει στους ευθείς»; Στο νέο κόσμο που θα φέρει σε ύπαρξη ο Θεός, αυτή «θα ανθεί».—Παροιμίες 14:11.
Ωστόσο, μέχρι “να εκκοπούν οι πονηροί από τη γη και να ξεριζωθούν οι δόλιοι από αυτήν”, οι άμεμπτοι πρέπει να συνυπάρχουν με τους πονηρούς. (Παροιμίες 2:21, 22) Μπορούν οι ευθείς να ανθούν υπό αυτές τις συνθήκες; Τα εδάφια 1 ως 11 στο 14ο κεφάλαιο του Γραφικού βιβλίου των Παροιμιών δείχνουν ότι, αν επιτρέπουμε στη σοφία να καθοδηγεί την ομιλία και τις πράξεις μας, μπορούμε να απολαμβάνουμε κάποιο μέτρο ευημερίας και σταθερότητας ακόμα και τώρα.
Όταν η Σοφία Οικοδομεί το Σπιτικό
Σχολιάζοντας τη συμβολή της συζύγου στην ευημερία της οικογένειας, ο Βασιλιάς Σολομών του αρχαίου Ισραήλ λέει: «Η γυναίκα που είναι αληθινά σοφή έχει οικοδομήσει το σπίτι της, αλλά η ανόητη το κατεδαφίζει με τα ίδια της τα χέρια». (Παροιμίες 14:1) Πώς οικοδομεί το σπιτικό της μια γυναίκα που διαθέτει σοφία; Η σοφή γυναίκα σέβεται τη διευθέτηση του Θεού περί ηγεσίας. (1 Κορινθίους 11:3) Δεν επηρεάζεται από το πνεύμα ανεξαρτησίας που διαποτίζει τον κόσμο του Σατανά. (Εφεσίους 2:2) Υποτάσσεται στο σύζυγό της και λέει καλά λόγια για αυτόν, αυξάνοντας το σεβασμό που ίσως νιώθουν οι άλλοι απέναντί του. Η σοφή γυναίκα αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην πνευματική και στην πρακτική εκπαίδευση των παιδιών της. Εργάζεται σκληρά για το καλό του σπιτικού της, κάνοντας το σπίτι ευχάριστο και άνετο μέρος για την οικογένεια. Η διαχείρισή της χαρακτηρίζεται από σύνεση και οικονομία. Η πραγματικά σοφή γυναίκα συμβάλλει στην ευημερία και στη σταθερότητα του σπιτικού της.
Η ανόητη γυναίκα δεν σέβεται τη διευθέτηση του Θεού περί ηγεσίας. Δεν διστάζει να κακολογεί το σύζυγό της. Καθώς δεν είναι φειδωλή, κατασπαταλάει το εισόδημα της οικογένειας το οποίο έχει αποκτηθεί με κόπο. Επίσης χασομεράει. Ως αποτέλεσμα, το σπίτι δεν είναι τακτοποιημένο και τα παιδιά υποφέρουν σωματικά και πνευματικά. Ναι, η ανόητη κατεδαφίζει το σπιτικό της.
Τι, όμως, καθορίζει αν κάποιο άτομο είναι σοφό ή ανόητο; Το εδάφιο Παροιμίες 14:2 δηλώνει: «Αυτός που περπατάει με ευθύτητα φοβάται τον Ιεχωβά, αλλά αυτός που είναι στρεβλός στις οδούς του Τον καταφρονεί». Ο ευθύς φοβάται τον αληθινό Θεό, και «ο φόβος του Ιεχωβά είναι η αρχή της σοφίας». (Ψαλμός 111:10) Το πραγματικά σοφό άτομο ξέρει ότι είναι υποχρέωσή του να “φοβάται τον αληθινό Θεό και να τηρεί τις εντολές του”. (Εκκλησιαστής 12:13) Από την άλλη μεριά, ο ανόητος χαράζει μια πορεία που δεν εναρμονίζεται με τους κανόνες του Θεού για την ευθύτητα. Ακολουθεί στρεβλές οδούς. Ένα τέτοιο άτομο καταφρονεί τον Θεό, λέγοντας μέσα στην καρδιά του: «Δεν υπάρχει Ιεχωβά».—Ψαλμός 14:1.
Όταν τα Χείλη Καθοδηγούνται από Σοφία
Τι μπορεί να λεχθεί για την ομιλία την οποία χρησιμοποιεί αυτός που φοβάται τον Ιεχωβά καθώς και εκείνος που Τον καταφρονεί; «Το ραβδί της υπεροψίας βρίσκεται στο στόμα του ανόητου», λέει ο βασιλιάς, «αλλά τα χείλη των σοφών θα τους φυλάνε». (Παροιμίες 14:3) Επειδή δεν έχει τη σοφία που κατεβαίνει από πάνω, ο ανόητος δεν είναι ούτε ειρηνικός ούτε λογικός. Η σοφία που καθοδηγεί τα βήματά του είναι επίγεια, ζωώδης, δαιμονική. Εκστομίζει εριστικά και αλαζονικά λόγια. Η υπεροψία που βρίσκεται στο στόμα του προκαλεί πολλά προβλήματα τόσο στον ίδιο όσο και στους άλλους.—Ιακώβου 3:13-18.
Τα χείλη του σοφού ανθρώπου τον φυλάνε, δηλαδή τον προστατεύουν, αυξάνοντας το αίσθημα ευεξίας που νιώθει. Πώς; Οι Γραφές δηλώνουν: «Υπάρχει εκείνος που μιλάει αστόχαστα σαν να δίνει χτυπήματα με σπαθί, αλλά η γλώσσα των σοφών είναι γιατρειά». (Παροιμίες 12:18) Τα λόγια του σοφού ατόμου δεν είναι απερίσκεπτα ή δηκτικά. Η καρδιά του στοχάζεται για να απαντήσει. (Παροιμίες 15:28) Ο καλομελετημένος λόγος του είναι γιατρειά—ενθαρρύνει τις καταθλιμμένες ψυχές και αναζωογονεί τον καταπιεσμένο. Αντί να προκαλούν εκνευρισμό στους άλλους, τα χείλη του προάγουν την ειρήνη και την ηρεμία.
Όταν η Σοφία Καθοδηγεί τα Ανθρώπινα Εγχειρήματα
Αμέσως μετά, ο Σολομών παρουσιάζει μια πολύ ενδιαφέρουσα παροιμία που φαίνεται να ασχολείται με την ανάγκη να ζυγίζει κανείς τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα όταν αναλαμβάνει μια εργασία. Λέει τα εξής: «Όπου δεν υπάρχουν βόδια η φάτνη είναι καθαρή, αλλά η σοδειά είναι άφθονη λόγω της δύναμης του ταύρου».—Παροιμίες 14:4.
Σχολιάζοντας το νόημα αυτής της παροιμίας, ένα σύγγραμμα αναφέρει: «Το άδειο παχνί [φάτνη] φανερώνει ότι δεν υπάρχουν βόδια για τάισμα, και επομένως δεν χρειάζεται να μπει κάποιος στον κόπο να καθαρίσει και να φροντίσει τα ζώα, ενώ και οι δαπάνες θα ήταν λιγότερες. Αλλά το “πλεονέκτημα” αυτό αντισταθμίζεται από εκείνο που υπονοείται στο εδάφιο 4β: χωρίς τη χρήση βοδιών, ο θερισμός δεν θα είναι μεγάλος». Ο γεωργός πρέπει να επιλέξει σοφά.
Δεν εφαρμόζεται η αρχή αυτής της παροιμίας και όταν εξετάζουμε ζητήματα όπως η αλλαγή εργασίας, η επιλογή σπιτιού, η αγορά αυτοκινήτου, η απόκτηση κατοικίδιου ζώου και ούτω καθεξής; Το σοφό άτομο θα ζυγίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα και θα αξιολογεί αν το εγχείρημα αξίζει τόσο τον κόπο όσο και τη δαπάνη.
Όταν ένας Μάρτυρας Είναι Σοφός
«Ο πιστός μάρτυρας δεν ψεύδεται», συνεχίζει ο Σολομών, «αλλά ο ψευδομάρτυρας ξεστομίζει ψέματα». (Παροιμίες 14:5) Ασφαλώς, τα ψέματα ενός ψευδομάρτυρα μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη βλάβη. Ο Ναβουθέ ο Ιεζραελίτης λιθοβολήθηκε επειδή δύο άχρηστοι άνθρωποι κατέθεσαν ψευδώς εναντίον του. (1 Βασιλέων 21:7-13) Επίσης, στην περίπτωση του Ιησού, μήπως δεν ήρθαν ψευδομάρτυρες και κατέθεσαν εναντίον του, κάτι που οδήγησε στο θάνατό του; (Ματθαίος 26:59-61) Ψευδομάρτυρες κατέθεσαν επίσης και εναντίον του Στεφάνου—του πρώτου μαθητή του Ιησού που θανατώθηκε λόγω της πίστης του.—Πράξεις 6:10, 11.
Ο αναληθής άνθρωπος μπορεί προς το παρόν να μην αποκαλύπτεται, αλλά σκεφτείτε ποιο θα είναι το μέλλον του. Ο Ιεχωβά μισεί τον «ψευδομάρτυρα που ξεστομίζει ψέματα», δηλώνει η Γραφή. (Παροιμίες 6:16-19) Η μερίδα ενός τέτοιου ανθρώπου θα είναι στη λίμνη που καίει με φωτιά και θειάφι—στο δεύτερο θάνατο—μαζί με αδικοπραγούντες όπως είναι οι φονιάδες, οι πόρνοι και οι ειδωλολάτρες.—Αποκάλυψη 21:8.
Ο πιστός δεν ψευδορκεί όταν καταθέτει. Η κατάθεσή του δεν είναι νοθευμένη με ψέματα. Εντούτοις, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι υποχρεωμένος να δώσει κάθε πληροφορία σε άτομα που ίσως θέλουν να βλάψουν με κάποιον τρόπο το λαό του Ιεχωβά. Οι πατριάρχες Αβραάμ και Ισαάκ απέκρυψαν ορισμένα στοιχεία από άτομα που δεν λάτρευαν τον Ιεχωβά. (Γένεση 12:10-19· 20:1-18· 26:1-10) Η Ραάβ από την Ιεριχώ παροδήγησε τους άντρες του βασιλιά. (Ιησούς του Ναυή 2:1-7) Ο Ιησούς Χριστός δεν αποκάλυψε όλες τις πληροφορίες σε περιπτώσεις όπου κάτι τέτοιο θα προκαλούσε άσκοπη βλάβη. (Ιωάννης 7:1-10) Ο ίδιος είπε: «Μη δώσετε ό,τι είναι άγιο στους σκύλους, ούτε να ρίξετε τα μαργαριτάρια σας μπροστά στα γουρούνια». Γιατί; «Για να μην . . . γυρίσουν [ποτέ] και σας ξεσκίσουν».—Ματθαίος 7:6.
Όταν «η Γνώση Είναι Εύκολο Πράγμα»
Έχουν όλοι οι άνθρωποι σοφία; Το εδάφιο Παροιμίες 14:6 αναφέρει: «Ο χλευαστής ζητάει να βρει σοφία και δεν βρίσκει· αλλά για εκείνον που έχει κατανόηση η γνώση είναι εύκολο πράγμα». Ο χλευαστής, ή είρωνας, μπορεί να ζητάει σοφία, αλλά η αληθινή σοφία είναι κάτι το άπιαστο για αυτόν. Εφόσον ο χλευαστής ειρωνεύεται αλαζονικά τα του Θεού, δεν αποκτάει τη βασική προϋπόθεση για τη σοφία—την ακριβή γνώση του αληθινού Θεού. Η υπερηφάνεια και η αλαζονεία του τον εμποδίζουν να μάθει για τον Θεό και να αποκτήσει σοφία. (Παροιμίες 11:2) Γιατί μπαίνει καν στον κόπο να ψάξει για σοφία; Η παροιμία δεν εξηγεί, αλλά ίσως το κάνει αυτό για να νομίζουν οι άλλοι ότι είναι σοφός.
«Η γνώση είναι εύκολο πράγμα» για το άτομο που έχει κατανόηση. Η κατανόηση ορίζεται ως «διανοητική αντίληψη· νόηση», «η ικανότητα του να καταλαβαίνει κανείς τις γενικές σχέσεις που συνδέουν επί μέρους έννοιες». Πρόκειται για την ικανότητα του να συσχετίζει κανείς τις διάφορες πτυχές ενός θέματος και να το βλέπει ολοκληρωμένα, όχι αποσπασματικά. Αυτή η παροιμία λέει ότι η γνώση έρχεται εύκολα στο άτομο που έχει τέτοια ικανότητα.
Σχετικά με αυτό, αναλογιστείτε τη δική σας εμπειρία όσον αφορά την απόκτηση γνώσης γύρω από τη Γραφική αλήθεια. Όταν αρχίσατε να μελετάτε τη Γραφή, πιθανότατα οι βασικές διδασκαλίες σχετικά με τον Θεό, τις υποσχέσεις του και τον Γιο του ήταν μεταξύ των πρώτων αληθειών που μάθατε. Για κάποιο διάστημα αυτές παρέμεναν μεμονωμένες λεπτομέρειες. Καθώς όμως συνεχίζατε να μελετάτε, τα ξεχωριστά κομμάτια άρχισαν να συνταιριάζονται και μπορέσατε να διακρίνετε καθαρά πώς σχετίζονταν οι διάφορες λεπτομέρειες με το γενικό σκοπό του Ιεχωβά για τους ανθρώπους και τη γη. Η Γραφική αλήθεια απέκτησε λογική και συνοχή. Η μάθηση και η ενθύμηση καινούριων λεπτομερειών έγιναν ευκολότερες επειδή μπορούσατε να διακρίνετε πού ταιριάζει η κάθε λεπτομέρεια στην ολοκληρωμένη εικόνα.
Ο σοφός βασιλιάς προειδοποιεί σχετικά με το πού δεν μπορεί να βρεθεί η γνώση. «Φύγε από τον άφρονα άνθρωπο», λέει, «γιατί δεν πρόκειται να παρατηρήσεις χείλη γνώσης». (Παροιμίες 14:7) Ο άφρονας δεν διαθέτει πραγματική γνώση. Τα χείλη του δεν μεταδίδουν γνώση. Η συμβουλή είναι να φύγουμε από ένα τέτοιο άτομο, και είναι σοφό να παραμείνουμε μακριά του. Οποιοσδήποτε «έχει δοσοληψίες με τους άφρονες θα έχει κακή κατάληξη».—Παροιμίες 13:20.
«Η σοφία του οξυδερκή είναι το να κατανοεί την οδό του», συνεχίζει ο Σολομών, «αλλά η ανοησία των αφρόνων είναι απάτη». (Παροιμίες 14:8) Το σοφό άτομο σκέφτεται τις πράξεις του. Εξετάζει τις διάφορες επιλογές που έχει και συλλογίζεται την πιθανή έκβαση της καθεμιάς. Διαλέγει την πορεία του σοφά. Τι θα πούμε για τον άφρονα; Εκείνος διαλέγει μια ανόητη οδό, πιστεύοντας ότι ξέρει τι κάνει και ότι η επιλογή του είναι η καλύτερη. Η ανοησία του τον εξαπατά.
Όταν η Σοφία Καθοδηγεί τις Σχέσεις
Εκείνος που καθοδηγείται από τη σοφία απολαμβάνει ειρηνικές σχέσεις με τους άλλους. «Όσοι χλευάζουν την ενοχή είναι ανόητοι», παρατηρεί ο βασιλιάς του Ισραήλ, «αλλά ανάμεσα στους ευθείς υπάρχει συμφωνία». (Παροιμίες 14:9) Τα αισθήματα ενοχής, ή αλλιώς οι τύψεις, είναι κάτι το αστείο για τον ανόητο. Έχει κλονίσει τις οικογενειακές και άλλες σχέσεις του επειδή είναι «τόσο αλαζόνας ώστε δεν επανορθώνει» ούτε επιζητεί ειρήνη. (Η Νέα Αγγλική Βίβλος [The New English Bible]) Ο ευθύς άνθρωπος είναι διατεθειμένος να ανεχτεί τις αδυναμίες των άλλων. Είναι πρόθυμος να ζητήσει συγνώμη και να επανορθώσει όταν έχει σφάλει ο ίδιος. Λόγω του ότι επιδιώκει την ειρήνη, απολαμβάνει ευτυχισμένες και σταθερές σχέσεις με τους άλλους.—Εβραίους 12:14.
Ο Σολομών στρέφει κατόπιν την προσοχή σε έναν περιοριστικό παράγοντα των ανθρώπινων σχέσεων, λέγοντας: «Η καρδιά του ανθρώπου γνωρίζει την πίκρα της ψυχής του, και στη χαρά της δεν θα έχει ανάμειξη ξένος». (Παροιμίες 14:10) Μπορούμε άραγε να εκφράζουμε πάντα τα ενδόμυχα αισθήματά μας—είτε στενοχώρια είτε χαρά—στους άλλους και να μοιραζόμαστε μαζί τους ό,τι ακριβώς νιώθουμε; Επίσης, μπορούμε πάντοτε να κατανοούμε πλήρως πώς νιώθει κάποιο άλλο άτομο; Η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι όχι.
Για παράδειγμα, σκεφτείτε τις τάσεις αυτοκτονίας. Το άτομο που έχει τέτοια αισθήματα δεν μπορεί τις περισσότερες φορές να τα εκδηλώσει καθαρά σε κάποιο μέλος της οικογένειάς του ή σε κάποιον φίλο. Και οι άλλοι δεν μπορούν να αναγνωρίσουν πάντοτε τυχόν ενδείξεις τέτοιων τάσεων στα άτομα με τα οποία συναναστρέφονται. Δεν χρειάζεται να νιώθουμε ενοχές όταν δεν διακρίνουμε αυτές τις ενδείξεις και δεν αναλαμβάνουμε δράση για να βοηθήσουμε. Η παροιμία αυτή μας διδάσκει επίσης πως, μολονότι είναι παρηγορητικό να στρεφόμαστε σε κάποιον συμπονετικό φίλο για συναισθηματική υποστήριξη, οι άνθρωποι έχουν περιορισμούς όσον αφορά την παρηγοριά που μπορούν να προσφέρουν. Ίσως χρειαστεί να βασιστούμε αποκλειστικά και μόνο στον Ιεχωβά όταν υπομένουμε δυσκολίες.
«Πολύτιμα Πράγματα και Πλούτη Υπάρχουν στο Σπίτι Του»
«Το σπίτι των πονηρών θα αφανιστεί», δηλώνει ο βασιλιάς του Ισραήλ, «αλλά η σκηνή που ανήκει στους ευθείς θα ανθεί». (Παροιμίες 14:11) Ο πονηρός ίσως να ευημερεί σε αυτό το σύστημα πραγμάτων και ίσως να ζει σε ένα καλοφτιαγμένο σπίτι, αλλά σε τι θα τον ωφελήσει αυτό όταν ο ίδιος δεν θα υπάρχει πια; (Ψαλμός 37:10) Από την άλλη μεριά, η κατοικία εκείνου που είναι ευθύς μπορεί να είναι αρκετά ταπεινή. Εντούτοις, «πολύτιμα πράγματα και πλούτη υπάρχουν στο σπίτι του», αναφέρει το εδάφιο Ψαλμός 112:3. Ποια είναι αυτά;
Όταν η σοφία καθοδηγεί τα λόγια και τις πράξεις μας, έχουμε “τον πλούτο και τη δόξα” που συνοδεύουν τη σοφία. (Παροιμίες 8:18) Σε αυτά περιλαμβάνεται η ειρηνική σχέση με τον Θεό και τους συνανθρώπους μας, ένα αίσθημα ευεξίας, καθώς και ένα μέτρο σταθερότητας. Ναι, «η σκηνή που ανήκει στους ευθείς» μπορεί να ανθεί ακόμα και τώρα.
[Εικόνα στη σελίδα 27]
Η σοφή γυναίκα οικοδομεί το σπίτι της
[Εικόνα στη σελίδα 28]
«Η γλώσσα των σοφών είναι γιατρειά»