ΚΟΚΑΛΑ, ΟΣΤΑ

Τα κόκαλα, ή αλλιώς οστά, αποτελούνται από ζωντανούς ιστούς και σχηματίζουν έναν δυνατό σκελετό στα σώματα των σπονδυλωτών. Ο άνθρωπος, του οποίου η δομή είναι τόσο περίπλοκη ώστε οι επιστήμονες δεν μπορούν να την κατανοήσουν πλήρως, είναι “υφασμένος” με σκελετό αποτελούμενο από 200 και πλέον κόκαλα με τους συνδετικούς τους τένοντες. (Ιωβ 10:11· Εκ 11:5) Αναλογικά, το κόκαλο είναι πιο γερό από το ατσάλι, ενώ η δομή του είναι όμοια με το ενισχυμένο σκυρόδεμα. Μάλιστα περιγράφοντας τον «Βεεμώθ», ο Ιεχωβά λέει: «Τα κόκαλά του είναι χάλκινοι σωλήνες· τα γερά του κόκαλα σαν σφυρήλατες σιδερόβεργες». (Ιωβ 40:15, 18) Η περιγραφή ταιριάζει πολύ στον ιπποπόταμο, του οποίου τα κόκαλα στα κοντά, δυνατά πόδια και στους ογκώδεις γοφούς του στηρίζουν το τεράστιο βάρος του που κυμαίνεται από 2.300 ως 3.600 κιλά.

Η συνήθης εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «κόκαλο» ή «οστό» είναι ‛έτσεμ (Γε 2:23), ενώ συνώνυμη είναι η λέξη γκέρεμ. (Παρ 25:15) Η αντίστοιχη λέξη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου είναι ὀστέον.—Ιωα 19:36.

Η Εύα, η πρώτη γυναίκα, πλάστηκε από ένα πλευρό που πάρθηκε από τον Αδάμ. Αυτό ήταν κατάλληλο, εφόσον τα οστά είναι το θεμέλιο του σώματος, αποτελούνται εξ ολοκλήρου από ζωντανά κύτταρα και παράγουν κυτταρικά στοιχεία του αίματος. Ο Αδάμ μπορούσε όντως να πει για την Εύα: «Αυτό είναι επιτέλους οστό από τα οστά μου και σάρκα από τη σάρκα μου». Ήταν η στενότερη συγγενής που θα μπορούσε να έχει ο Αδάμ. (Γε 2:22, 23) Μια παρόμοια έκφραση χρησιμοποιείται αρκετές φορές στις Γραφές για να υποδηλώσει στενή συγγένεια.—Γε 29:14· Κρ 9:2· 2Σα 5:1· 19:12· 1Χρ 11:1.

Διαβεβαιώσεις Ενισχυτικές για την Πίστη. Ο Ιωσήφ γνώριζε ότι θα περνούσε αρκετός καιρός ώσπου να οδηγήσει ο Θεός τον Ισραήλ έξω από την Αίγυπτο και να τον εγκαταστήσει στη Χαναάν. Ως μαρτυρία προς τον Ισραήλ, έδωσε με πίστη την εντολή να μεταφερθούν τα κόκαλά του όταν ο Ισραήλ θα έφευγε από εκεί. (Γε 50:25· Εβρ 11:22) Ο Ισραήλ δεν το ξέχασε αυτό, και ο Μωυσής εκτέλεσε την εντολή όταν οδήγησε τον Ισραήλ έξω από την Αίγυπτο. (Εξ 13:19) Τελικά, τα κόκαλα του Ιωσήφ θάφτηκαν στη Συχέμ, στο χωράφι που είχε αγοράσει ο Ιακώβ.—Ιη 24:32.

Ένα θαύμα που έλαβε χώρα σε σχέση με τον Ελισαιέ (μετά το θάνατό του) ήταν η άμεση επαναφορά στη ζωή ενός ανθρώπου του οποίου το νεκρό σώμα ρίχτηκε στον τάφο του Ελισαιέ και άγγιξε τα κόκαλά του. Αυτό απέδειξε ότι η δύναμη του Θεού, και όχι του Ελισαιέ, ήταν εκείνη που εκτελούσε τα θαύματα τα οποία είχε κάνει ο Ελισαιέ, αποτέλεσε δε ισχυρή διαβεβαίωση ή επισφράγιση από μέρους του Θεού για τη γνησιότητα του πιστού προφήτη του.—2Βα 13:20, 21.

Μετά την ανάστασή του, ο Ιησούς εμφανίστηκε σε μερικούς μαθητές του, οι οποίοι νόμιζαν ότι έβλεπαν πνεύμα. Για να τους καθησυχάσει, ο Ιησούς είπε: «Ψηλαφήστε με και δείτε, επειδή ένα πνεύμα δεν έχει σάρκα και κόκαλα, όπως βλέπετε ότι έχω εγώ». (Λου 24:39) Επειδή ο Ιησούς δεν είπε ότι ήταν σάρκα και αίμα, μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι είχε ένα «πνευματοποιημένο» σώμα από σάρκα και κόκαλα χωρίς αίμα. Το επιχείρημα αυτό είναι αβάσιμο, διότι οι μαθητές μπορούσαν να δουν ότι είχε κόκαλα και σάρκα, αλλά δεν έτρεχε αίμα από το σώμα του ώστε εκείνος να τους επιστήσει την προσοχή σε αυτό. Με αυτόν τον τρόπο ο Ιησούς απέδειξε μέσω του στόματος 11 αποστόλων και άλλων που ήταν συναγμένοι μαζί τους σε εκείνη την περίπτωση ότι είχε πράγματι αναστηθεί σε ζωή και ότι οι μαθητές δεν είχαν παραισθήσεις όταν διακήρυτταν την ανάστασή του.

Ακαθαρσία. Υπό το Νόμο που δόθηκε μέσω του Μωυσή, ένα άτομο ήταν θρησκευτικά ακάθαρτο επί εφτά ημέρες αν άγγιζε πτώμα, κόκαλο ανθρώπου ή τάφο. (Αρ 19:16) Ο Βασιλιάς Ιωσίας καταπολέμησε την ψεύτικη λατρεία με το να γεμίσει με ανθρώπινα κόκαλα τους τόπους όπου υπήρχαν ειδωλολατρικοί ιεροί στύλοι και με το να κάψει πάνω στα θυσιαστήρια κόκαλα από τάφους, μολύνοντας έτσι αυτά τα θυσιαστήρια και κάνοντάς τα ακατάλληλα για χρήση.—2Βα 23:14, 16, 19· 2Χρ 34:5.

Μεταφορική Χρήση. Η Αγία Γραφή, αναφερόμενη στα κόκαλα, επισημαίνει πόσο ζωτικά είναι αυτά, τόσο στην κυριολεξία για τη σωματική υγεία του ατόμου όσο και με μεταφορική έννοια για την πνευματική. Τα κόκαλα αποτελούν τον εσωτερικό στηρικτικό σκελετό του σώματος, και με αυτή την ιδιότητα χρησιμοποιούνται μεταφορικά στην Αγία Γραφή για να συμβολίσουν την ύπαρξη κάποιου, ιδίως όπως αυτή επηρεάζεται από βαθιά αισθήματα και συναισθήματα. Παραδείγματος χάρη, τα οστά ενός φοβισμένου ατόμου λέγεται ότι είναι “γεμάτα τρόμο”. (Ιωβ 4:14) Τα κόκαλα κάποιου μπορεί να τραντάζονται εξαιτίας υπερβολικής λύπης ή να “φλογίζονται από την ξηρότητα” εξαιτίας κάποιας ασθένειας. (Ιερ 23:9· Ιωβ 30:30) Ο φόβος του Ιεχωβά είναι «αναζωογόνηση για τα κόκαλα». (Παρ 3:8) Η καλή είδηση λέγεται ότι «παχαίνει τα κόκαλα», ή αλλιώς τα γεμίζει με μυελό, δηλαδή ζωογονεί ολόκληρο το σώμα. (Παρ 15:30) «Τα ευχάριστα λόγια είναι . . . γιατρειά στα κόκαλα». (Παρ 16:24) Από την άλλη πλευρά, τα αρνητικά αισθήματα μπορούν να βλάψουν τον οργανισμό κάποιου. «Το συντετριμμένο πνεύμα ξεραίνει τα κόκαλα». (Παρ 17:22) Η σύζυγος που ενεργεί επαίσχυντα λέγεται ότι είναι για το σύζυγό της «σαν σήψη στα κόκαλά του». (Παρ 12:4) Η ζήλια για τους άλλους μπορεί επίσης να καταστρέψει ένα άτομο σωματικά και πνευματικά, γι’ αυτό και «η ζήλια είναι σήψη στα κόκαλα».—Παρ 14:30.

Λόγω της ισχυρής δομής των οστών, το εδάφιο Παροιμίες 25:15 λέει σχετικά με τη δύναμη που έχουν η υπομονή και τα καλοσυνάτα λόγια να υπερνικούν τη σκληρή, άκαμπτη εναντίωση: «Με υπομονή πείθεται ο διοικητής, και η γλώσσα που εκδηλώνει πραότητα μπορεί να σπάσει κόκαλα».

Προφητική Χρήση. Κατά τη θέσπιση του Πάσχα, ο Ιεχωβά πρόσταξε να ψήνεται ολόκληρο το αρνί (ή το κατσίκι) και «δεν πρέπει να του σπάσετε κόκαλο». (Εξ 12:46) Αυτό εκπληρώθηκε στον Ιησού Χριστό, «το Αρνί του Θεού», ο οποίος είναι η αντιτυπική θυσία του Πάσχα. (Ιωα 1:29· 1Κο 5:7) Ο Ιησούς πέθανε στο ξύλο του βασανισμού. Οι στρατιώτες ήρθαν να σπάσουν τα πόδια αυτών που είχαν κρεμαστεί στο ξύλο εκείνη την ημέρα, όπως γινόταν συνήθως για να επισπευστεί ο θάνατος. Έσπασαν τα πόδια των δύο κακοποιών. Ωστόσο, διαπίστωσαν ότι ο Ιησούς είχε πεθάνει ήδη, γι’ αυτό και δεν του έσπασαν τα πόδια, αλλά κάποιος έμπηξε στην πλευρά του ένα δόρυ.—Ιωα 19:31-36· Ψλ 34:20.

Ο Ιεχωβά έδωσε στον Ιεζεκιήλ, στη Βαβυλώνα, ένα όραμα στο οποίο παρομοίασε τον Ισραήλ με ξερά κόκαλα που κείτονταν σε ένα λεκανοπέδιο. Στο όραμα, καθώς ο Ιεζεκιήλ προφήτευε προς τα κόκαλα, αυτά πλησίασαν το ένα το άλλο θαυματουργικά και εμφανίστηκε πάνω τους σάρκα. Κατόπιν εκείνος προφήτευσε προς τον άνεμο, ο οποίος έφερε πνοή στα σώματά τους και αυτά στάθηκαν όρθια σαν μεγάλος στρατός. Ο Ιεχωβά εξήγησε ότι το όραμα εφαρμοζόταν στον Ισραήλ που, παγιδευμένος στη βαβυλωνιακή εξορία, ήταν σαν λαός του οποίου η ελπίδα είχε χαθεί. (Ιεζ 37:1-11) Επίσης, ο Ιερεμίας παρομοίασε το βασιλιά της Ασσυρίας, που οδήγησε στην εξορία το δεκάφυλο βασίλειο, και τον Ναβουχοδονόσορα, το βασιλιά της Βαβυλώνας, που εκτόπισε τον Ιούδα, με λιοντάρια τα οποία καταβρόχθιζαν το λαό του Θεού και μασούσαν τα κόκαλά τους. (Ιερ 50:17) Ο Θεός είχε επιτρέψει να συμβεί αυτό λόγω της αποστασίας του Ισραήλ. Αλλά ο Ιεχωβά επρόκειτο να τους θυμηθεί και να βάλει μέσα τους το πνεύμα του, το οποίο θα τους επανέφερε στη ζωή και θα τους αναζωογονούσε, καθώς επίσης επρόκειτο να τους φέρει πίσω ώστε να εγκατασταθούν στην Υποσχεμένη Γη.—Ιεζ 37:12-14.

Αφού ο Ιεχωβά καταστρέψει τον Γωγ και τις ορδές του που ανεβαίνουν για να επιτεθούν στο λαό του Ιεχωβά, θα υπάρχει συνεχής απασχόληση επί “εφτά μήνες” για να σημαδευτούν τα μέρη όπου εντοπίζονται τα κόκαλα του πλήθους του Γωγ και να θαφτούν αυτά τα κόκαλα, ώστε να καθαριστεί η επιφάνεια της γης από κάθε ακαθαρσία και μόλυσμα.—Ιεζ 39:14-16.

Αναφερόμενος στο μυελό των οστών, ο Ιεχωβά περιγράφει μεταφορικά τις πλούσιες ευλογίες που θα φέρει στο λαό του όταν εξαλείψει το θάνατο, λέγοντας ότι θα κάνει για αυτούς ένα συμπόσιο με «φαγητά που έχουν άφθονο λάδι και είναι γεμάτα μυελό».—Ησ 25:6· βλέπε επίσης ΜΥΕΛΟΣ.