«Η Σοφία Είναι για Προστασία»

«Η ΑΠΟΚΤΗΣΗ σοφίας—πόσο καλύτερη είναι από το χρυσάφι! Και η απόκτηση κατανόησης είναι προτιμότερη από το ασήμι», δηλώνει το εδάφιο Παροιμίες 16:16. Γιατί είναι τόσο πολύτιμη η σοφία; Επειδή «η σοφία είναι για προστασία, όπως και τα χρήματα είναι για προστασία· αλλά το πλεονέκτημα της γνώσης είναι ότι η σοφία διατηρεί στη ζωή τους κατόχους της». (Εκκλησιαστής 7:12) Πώς, όμως, διατηρεί η σοφία τους κατόχους της στη ζωή;

Το να αποκτούμε θεϊκή σοφία, δηλαδή ακριβή γνώση του Λόγου του Θεού, της Αγίας Γραφής, και το να ενεργούμε σε αρμονία με αυτήν μας βοηθάει να περπατάμε στο δρόμο που επιδοκιμάζει ο Ιεχωβά. (Παροιμίες 2:10-12) Ο Βασιλιάς Σολομών του αρχαίου Ισραήλ λέει: «Η λεωφόρος των ευθέων είναι να απομακρύνονται από το κακό. Αυτός που διαφυλάττει την οδό του διατηρεί την ψυχή του». (Παροιμίες 16:17) Ναι, η σοφία διασώζει τους κατόχους της από τις κακές οδούς και τους διατηρεί στη ζωή! Τα περιεκτικά, σοφά λόγια των εδαφίων Παροιμίες 16:16-33 δείχνουν τη θετική επίδραση που μπορεί να ασκήσει η θεϊκή σοφία στη διάθεσή μας, στην ομιλία μας και στις πράξεις μας.a

“Να Είστε Ταπεινοί στο Πνεύμα”

Η προσωποποιημένη σοφία παρουσιάζεται να λέει: «Την αυτοεξύψωση και την υπερηφάνεια . . . τα έχω μισήσει». (Παροιμίες 8:13) Η υπερηφάνεια και η σοφία είναι εκ διαμέτρου αντίθετες. Χρειάζεται να ενεργούμε με σοφία και να προσέχουμε ώστε να μην αναπτύσσουμε υπεροπτική, ή αλλιώς αλαζονική, διάθεση. Πρέπει να επαγρυπνούμε ιδιαίτερα αν έχουμε πετύχει σε κάποιους τομείς της ζωής ή αν μας έχει ανατεθεί κάποια θέση ευθύνης στη Χριστιανική εκκλησία.

«Η υπερηφάνεια προηγείται της συντριβής», προειδοποιεί το εδάφιο Παροιμίες 16:18, «και το υπεροπτικό πνεύμα της πτώσης». Εξετάστε τη μεγαλύτερη συντριβή που συνέβη ποτέ στο σύμπαν—την πτώση ενός τέλειου πνευματικού γιου του Θεού ο οποίος έγινε Σατανάς ο Διάβολος. (Γένεση 3:1-5· Αποκάλυψη 12:9) Δεν εκδήλωσε αυτός υπεροπτικό πνεύμα πριν από τη συντριβή του; Η Γραφή το επισημαίνει αυτό όταν λέει ότι ένας νεοπροσήλυτος άντρας δεν πρέπει να διορίζεται σε θέση επισκοπής στη Χριστιανική εκκλησία «για να μη φουσκώσει από υπερηφάνεια και πέσει στην κρίση η οποία έχει απαγγελθεί εναντίον του Διαβόλου». (1 Τιμόθεο 3:1, 2, 6) Πόσο σπουδαίο είναι να προσέχουμε ώστε να μην τροφοδοτούμε την υπερηφάνεια των άλλων καθώς και να μην της επιτρέπουμε να αναπτυχθεί μέσα μας!

«Καλύτερα να είναι κανείς ταπεινός στο πνεύμα μαζί με τους πράους παρά να μοιράζει λάφυρα μαζί με εκείνους που αυτοεξυψώνονται», δηλώνει το εδάφιο Παροιμίες 16:19. Η αξία αυτής της νουθεσίας φαίνεται από την περίπτωση του Βασιλιά Ναβουχοδονόσορα της αρχαίας Βαβυλώνας. Εκείνος έστησε με υπερηφάνεια μια τεράστια εικόνα—η οποία ενδεχομένως αναπαριστούσε τον ίδιο—στην πεδιάδα Δουρά. Το άγαλμα ίσως τοποθετήθηκε σε ένα πολύ ψηλό βάθρο με αποτέλεσμα να φτάνει σε ύψος τα 27 μέτρα. (Δανιήλ 3:1) Αυτό το πανύψηλο μνημείο προοριζόταν να αποτελεί εντυπωσιακό σύμβολο της αυτοκρατορίας του Ναβουχοδονόσορα. Μολονότι κάποια ψηλά και μεγαλοπρεπή πράγματα—όπως εκείνο το άγαλμα, καθώς και οι οβελίσκοι, τα καμπαναριά και οι ουρανοξύστες—μπορεί να εντυπωσιάζουν τους ανθρώπους, δεν συμβαίνει το ίδιο με τον Θεό. Ο ψαλμωδός έψαλε: «Ο Ιεχωβά είναι υψηλός, και όμως βλέπει τον ταπεινό· αλλά τον επηρμένο τον γνωρίζει μόνο από μακριά». (Ψαλμός 138:6) Μάλιστα, «ό,τι είναι εξυψωμένο μεταξύ των ανθρώπων είναι αηδιαστικό ενώπιον του Θεού». (Λουκάς 16:15) Είναι καλύτερα να “οδηγούμαστε από τα ταπεινά πράγματα” αντί να “είμαστε υψηλόφρονες”.—Ρωμαίους 12:16.

Να Μιλάτε με «Ενόραση» και «Πειστικότητα»

Πώς μπορεί η απόκτηση σοφίας να επηρεάσει την ομιλία μας; Ο σοφός βασιλιάς μάς λέει: «Όποιος εκδηλώνει ενόραση σε κάποιο ζήτημα θα βρει καλό, και ευτυχισμένος είναι όποιος εμπιστεύεται στον Ιεχωβά. Αυτός που έχει σοφή καρδιά θα αποκαλείται άτομο με κατανόηση και όποιος έχει γλυκύτητα στα χείλη προσθέτει πειστικότητα. Για τους κατόχους της η ενόραση είναι πηγάδι ζωής· και η διαπαιδαγώγηση των ανόητων είναι ανοησία. Η καρδιά του σοφού κάνει το στόμα του να εκδηλώνει ενόραση και στα χείλη του προσθέτει πειστικότητα».—Παροιμίες 16:20-23.

Η σοφία μάς βοηθάει να μιλάμε με ενόραση και πειστικότητα. Γιατί; Επειδή το άτομο που είναι σοφό στην καρδιά προσπαθεί να «βρει καλό» σε κάποιο ζήτημα και «εμπιστεύεται στον Ιεχωβά». Όταν προσπαθούμε να βρούμε το καλό στους άλλους, είναι πιο πιθανό να μιλάμε θετικά για αυτούς. Αντί να είναι τα λόγια μας σκληρά ή εριστικά, έχουν γλυκύτητα και πειστικότητα. Η ενόραση για τις περιστάσεις των άλλων μας βοηθάει να κατανοούμε το βαθμό των δυσκολιών που ίσως αντιμετωπίζουν καθώς και το πώς αντεπεξέρχονται σε αυτές.

Η σοφή ομιλία είναι επίσης ζωτική σε σχέση με το έργο μας κηρύγματος της Βασιλείας και μαθήτευσης. Όταν διδάσκουμε το Λόγο του Θεού σε άλλους, σκοπός μας δεν είναι απλώς να μεταδώσουμε Γραφικές πληροφορίες. Στόχος μας είναι να αγγίξουμε την καρδιά των ατόμων. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να προσθέτουμε πειστικότητα στα χείλη μας. Ο απόστολος Παύλος πρότρεψε το συνεργάτη του τον Τιμόθεο να παραμένει στα πράγματα που είχε “πειστεί να πιστεύει”.—2 Τιμόθεο 3:14, 15.

Η λέξη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου που αποδίδεται «πείθω» σημαίνει «επιφέρω αλλαγή στον τρόπο σκέψης χρησιμοποιώντας τη λογική ή προβάλλοντας ηθικές αξίες», λέει το Ερμηνευτικό Λεξικό των Λέξεων της Καινής Διαθήκης (An Expository Dictionary of New Testament Words), του Γ. Ε. Βάιν. Για να μπορέσουμε να βρούμε πειστικά επιχειρήματα που θα κάνουν τον ακροατή μας να αλλάξει γνώμη, χρειάζεται να έχουμε ενόραση για τη νοοτροπία του, τα ενδιαφέροντά του, τις περιστάσεις του και το υπόβαθρό του. Πώς μπορούμε να αποκτήσουμε τέτοια ενόραση; Ο μαθητής Ιάκωβος απαντάει: “Να είστε γρήγοροι στο να ακούτε, αργοί στο να μιλάτε”. (Ιακώβου 1:19) Παρακινώντας τον ακροατή μας να εκφράζεται και δίνοντας μεγάλη προσοχή σε όσα λέει, μπορούμε να μάθουμε τι έχει στην καρδιά του.

Ο απόστολος Παύλος είχε εξαιρετική ικανότητα να πείθει άλλους. (Πράξεις 18:4) Ακόμη και ένας από τους εναντιουμένους του, ο Δημήτριος, ο οποίος ήταν αργυροχόος, παραδέχτηκε: «Όχι μόνο στην Έφεσο, αλλά σε όλη σχεδόν την περιφέρεια της Ασίας, αυτός ο Παύλος έπεισε ένα αρκετά μεγάλο πλήθος και τους έκανε να αλλάξουν γνώμη». (Πράξεις 19:26) Μήπως ο Παύλος απέδιδε στον εαυτό του την αποτελεσματικότητα που είχε στο έργο κηρύγματος; Ούτε κατά διάνοια. Ο ίδιος θεωρούσε το κήρυγμά του «εκδήλωση πνεύματος και δύναμης [του Θεού]». (1 Κορινθίους 2:4, 5) Και εμείς επίσης έχουμε τη βοήθεια του αγίου πνεύματος του Ιεχωβά. Επειδή εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά, είμαστε πεπεισμένοι για τη βοήθειά του καθώς προσπαθούμε να μιλάμε με ενόραση και πειστικότητα στη διακονία μας.

Δεν προξενεί απορία το γεγονός ότι «αυτός που έχει σοφή καρδιά» αποκαλείται «νοήμων» ή «διορατικός»! (Παροιμίες 16:21, Μια Αμερικανική Μετάφραση [An American Translation]· Νέα Διεθνής Μετάφραση [New International Version]) Ναι, η ενόραση είναι «πηγάδι ζωής» για τους κατόχους της. Αλλά τι θα λεχθεί για τους ανόητους; Αυτοί “καταφρονούν τη σοφία και τη διαπαιδαγώγηση”. (Παροιμίες 1:7) Ποια αποτελέσματα θερίζουν απορρίπτοντας τη διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο Σολομών λέει: «Η διαπαιδαγώγηση των ανόητων είναι ανοησία». (Παροιμίες 16:22) Αυτοί λαβαίνουν περαιτέρω διαπαιδαγώγηση, πολλές φορές με τη μορφή αυστηρής τιμωρίας. Οι ανόητοι μπορεί επίσης να επιφέρουν πάνω τους δυσκολίες, ντροπή, αρρώστιες, ακόμη και πρόωρο θάνατο.

Τονίζοντας περαιτέρω την ωφέλιμη επίδραση που έχει η σοφία στην ομιλία μας, ο βασιλιάς του Ισραήλ λέει: «Τα ευχάριστα λόγια είναι κηρήθρα, γλυκά στην ψυχή και γιατρειά στα κόκαλα». (Παροιμίες 16:24) Όπως το μέλι είναι γλυκό και παρέχει γρήγορη αναζωογόνηση στο πεινασμένο άτομο, τα ευχάριστα λόγια είναι ενθαρρυντικά και αναζωογονητικά. Το μέλι είναι επίσης ευεργετικό για την υγεία, έχει θεραπευτικές ιδιότητες και ωφελεί το άτομο. Το ίδιο ισχύει και για τα ευχάριστα λόγια. Είναι υγιεινά από πνευματική άποψη.—Παροιμίες 24:13, 14.

Να Φυλάγεστε από την “Οδό που Φαίνεται Ορθή”

«Υπάρχει οδός που φαίνεται ορθή στον άνθρωπο», λέει ο Σολομών, «έπειτα όμως το τέλος της είναι οδοί θανάτου». (Παροιμίες 16:25) Αυτή είναι μια προειδοποίηση για τον εσφαλμένο τρόπο σκέψης και για την επιδίωξη κάποιας πορείας που αντιτίθεται στο θεϊκό νόμο. Ένας συγκεκριμένος δρόμος μπορεί να φαίνεται ορθός από σαρκική άποψη, αλλά στην πραγματικότητα ίσως συγκρούεται με τις δίκαιες αρχές του Λόγου του Θεού. Επιπλέον, ο Σατανάς μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή την απάτη για να υποκινήσει κάποιο άτομο να ακολουθήσει μια πορεία που το ίδιο πιστεύει ότι είναι σωστή, ενώ στην ουσία οδηγεί στο θάνατο.

Η καλύτερη προστασία από την αυταπάτη είναι μια καρδιά που έχει σοφία και κατανόηση, καθώς και μια συνείδηση που διαφωτίζεται από τη γνώση του Λόγου του Θεού. Όταν πρόκειται να πάρουμε αποφάσεις στη ζωή—είτε σε σχέση με την ηθική είτε με τη λατρεία είτε με οτιδήποτε άλλο—ο καλύτερος τρόπος για να φυλαχτούμε από την αυταπάτη είναι να καθοδηγούμαστε από τους κανόνες του Θεού περί καλού και κακού.

«Η Όρεξις του Εργαζομένου Εργάζεται δι’ Αυτόν»

«Η ψυχή του σκληρά εργαζόμενου εργάστηκε σκληρά για αυτόν», συνεχίζει ο σοφός βασιλιάς, «επειδή το στόμα του τον πίεσε πολύ». (Παροιμίες 16:26) Ο Σολομών λέει ότι η επιθυμία ενός εργαζόμενου για φαγητό “μπορεί να εργαστεί σκληρά για αυτόν”, επειδή η πείνα του “τον πιέζει”, δηλαδή τον υποκινεί. Η Αγία Γραφή, Ν. Λούβαρι—Α. Χαστούπη αποδίδει αυτό το εδάφιο ως εξής: «Η όρεξις του εργαζομένου εργάζεται δι’ αυτόν, διότι η πείνα του εξαναγκάζει αυτόν». Μια φυσιολογική επιθυμία, όπως η όρεξή μας για φαγητό, μπορεί να μας υποκινήσει να είμαστε παραγωγικοί. Αυτή η επιθυμία είναι ωφέλιμη. Ωστόσο, τι θα συμβεί αν αφήσουμε μια κατάλληλη επιθυμία να γίνει τόσο υπερβολική ώστε να μετατραπεί σε απληστία; Τα αποτελέσματα είναι παρόμοια με αυτό που συμβαίνει όταν μια φωτιά για μαγείρεμα γίνει ανεξέλεγκτη πυρκαγιά σε δάσος. Η απληστία είναι επιθυμία εκτός ελέγχου και είναι καταστροφική. Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο, το σοφό άτομο κρατάει υπό έλεγχο ακόμη και τις ωφέλιμες επιθυμίες του.

Μην “Πηγαίνετε σε Οδό που Δεν Είναι Καλή”

Τα λόγια του στόματός μας μπορούν να είναι καταστροφικά όπως η πυρκαγιά. Περιγράφοντας το ολέθριο αποτέλεσμα που προκύπτει όταν αναζητούμε τα λάθη των άλλων και τα διατυμπανίζουμε, ο Σολομών αναφέρει: «Ο άχρηστος άνθρωπος σκάβει και βγάζει το κακό και στα χείλη του είναι σαν να υπάρχει φωτιά που κατακαίει. Ο ραδιούργος άνθρωπος σπέρνει συνεχώς φιλονικίες και ο συκοφάντης χωρίζει εκείνους που έχουν οικειότητα μεταξύ τους».—Παροιμίες 16:27, 28.

Ο άνθρωπος που προσπαθεί να καταστρέψει τη φήμη του συνανθρώπου του είναι «άχρηστος». Πρέπει να προσπαθούμε να αναζητούμε το καλό στους άλλους και να λέμε πράγματα που οικοδομούν σεβασμό για αυτούς. Και τι γίνεται αν ακούμε τα άτομα που διαδίδουν επιβλαβή κουτσομπολιά; Τα λόγια τους μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν αβάσιμες υποψίες, να χωρίσουν φίλους και να προξενήσουν διαίρεση στην εκκλησία. Η σοφία θα μας υποκινεί να μη δίνουμε προσοχή σε αυτά τα άτομα.

Προειδοποιώντας για την παραπλανητική δύναμη που μπορεί να κάνει κάποιον να ακολουθήσει εσφαλμένη πορεία, ο Σολομών λέει: «Ο βίαιος άντρας παραπλανά το συνάνθρωπό του και τον κάνει να πάει σε οδό που δεν είναι καλή. Κλείνοντας τα μάτια του, καταστρώνει ραδιουργίες. Σφίγγοντας τα χείλη του, φέρνει το κακό σε πέρας».—Παροιμίες 16:29, 30.

Μπορεί να ασκήσει η βία την παραπλανητική της δύναμη πάνω στους αληθινούς λάτρεις; Πολλά άτομα σήμερα έχουν παραπλανηθεί και “καταστρώνουν ραδιουργίες”. Προάγουν ή διαπράττουν βιαιότητες. Ίσως δεν δυσκολευόμαστε να αποφύγουμε τέτοια άμεση συμμετοχή στη βία. Αλλά τι θα λεχθεί για το ενδεχόμενο να παρασυρθούμε σε αυτήν με ύπουλα μέσα; Δεν έχουν παρασυρθεί εκατομμύρια άνθρωποι ώστε να εντρυφούν σε ψυχαγωγία ή αθλήματα που εκθειάζουν τη βία; Η Γραφική προειδοποίηση είναι ξεκάθαρη: «Αυτός που περπατάει με σοφούς θα γίνει σοφός, αλλά αυτός που έχει δοσοληψίες με τους άφρονες θα έχει κακή κατάληξη». (Παροιμίες 13:20) Τι προστασία προσφέρει η θεϊκή σοφία!

Τι μπορεί να λεχθεί για ένα άτομο το οποίο ενεργούσε με σοφία και κατανόηση σε όλη του τη ζωή και “δεν έχει πάει σε οδό που δεν είναι καλή”; Μια ζωή αφιερωμένη στην οδό της δικαιοσύνης είναι ωραία στα μάτια του Θεού, καθώς και άξια σεβασμού. «Τα γκρίζα μαλλιά είναι στεφάνι ωραιότητας όταν βρίσκονται στην οδό της δικαιοσύνης», αναφέρει το εδάφιο Παροιμίες 16:31.

Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει τίποτα ωραίο στον ανεξέλεγκτο θυμό. Ο πρωτότοκος γιος του Αδάμ και της Εύας, ο Κάιν, «άναψε από μεγάλο θυμό» για τον αδελφό του, τον Άβελ, και στη συνέχεια “του επιτέθηκε και τον σκότωσε”. (Γένεση 4:1, 2, 5, 8) Αν και μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες δικαιολογημένα νιώθουμε θυμό, πρέπει να φυλαγόμαστε ώστε να μην αφήνουμε το θυμό μας να ξεφεύγει από τον έλεγχο. Το εδάφιο Παροιμίες 16:32 δηλώνει ρητά: «Ο μακρόθυμος είναι καλύτερος από τον κραταιό, και αυτός που ελέγχει το πνεύμα του από εκείνον που καταλαμβάνει πόλη». Ο ανεξέλεγκτος θυμός δεν είναι σημάδι ούτε δύναμης ούτε αρετής. Αποτελεί αδυναμία η οποία μπορεί να “κάνει κάποιον να πάει σε οδό που δεν είναι καλή”.

Όταν “Κάθε Απόφαση που Παίρνεται Είναι από τον Ιεχωβά”

«Στην ποδιά ρίχνεται ο κλήρος», λέει ο βασιλιάς του Ισραήλ, «αλλά κάθε απόφαση που παίρνεται μέσω αυτού είναι από τον Ιεχωβά». (Παροιμίες 16:33) Στον αρχαίο Ισραήλ, ο Ιεχωβά χρησιμοποιούσε μερικές φορές κλήρους για να γνωστοποιήσει το θέλημά του. Οι κλήροι ήταν βότσαλα ή πλακίδια από ξύλο ή πέτρα. Στην αρχή ζητούσαν από τον Ιεχωβά να αποφασίσει σχετικά με κάποιο ζήτημα. Στη συνέχεια, έριχναν τους κλήρους στις πτυχές ενός ενδύματος και κατόπιν τους ανέσυραν. Το αποτέλεσμα το αποδέχονταν θεωρώντας ότι προέρχεται από τον Θεό.

Ο Ιεχωβά δεν χρησιμοποιεί πλέον κλήρους για να πληροφορήσει το λαό του σχετικά με όσα έχει κατά νου. Έχει αποκαλύψει το θέλημά του στο Λόγο του, την Αγία Γραφή. Η ακριβής γνώση όσων αναφέρει η Γραφή είναι θεμελιώδης προκειμένου να αποκτήσουμε θεϊκή σοφία. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να αφήνουμε να περνάει ούτε μία μέρα χωρίς να διαβάζουμε τις θεόπνευστες Γραφές.—Ψαλμός 1:1, 2· Ματθαίος 4:4.

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Γιατί είναι η σοφία πολύ καλύτερη από το χρυσάφι;

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Τι προσθέτει πειστικότητα στα χείλη σας όταν είστε στη διακονία;

[Εικόνα στη σελίδα 10]

«Ο άχρηστος άνθρωπος σκάβει και βγάζει το κακό»

[Εικόνα στη σελίδα 11]

Ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί να κάνει κάποιον «να πάει σε οδό που δεν είναι καλή»

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Η βία έχει τη δύναμη να παραπλανά