Κεφάλαιο 10
Είστε Πρόθυμοι να Αντιμετωπίσετε την Αλήθεια στη Ζωή Σας;
1, 2. (α) Πώς μπορεί η αλήθεια να μας ωφελήσει; (β) Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική πηγή από την οποία θα έρθει αληθινή ειρήνη και ασφάλεια;
Η ΓΝΩΣΗ της αλήθειας μπορεί να είναι εξαιρετικά πολύτιμη. Όταν χρησιμοποιείται συνετά, μπορεί να σας προστατεύσει από βλάβη ή απώλεια και να συμβάλει στην ευτυχία σας και στην ασφάλειά σας. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όσον αφορά την αλήθεια για το τι επιφυλάσσει το μέλλον γι’ αυτήν τη γενιά.
2 Έχοντας υπόψη αυτά που παρουσιάζονται σ’ αυτό το βιβλίο, μπορεί να συμφωνήσετε ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να φέρει αληθινή ειρήνη και ασφάλεια. Μπορεί να αναγνωρίσετε ότι όσα λέει η Αγία Γραφή είναι αλήθεια—ότι μόνο ο Θεός, μέσω της Βασιλείας του, μπορεί να λύσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο γένος. Δεν θα ήταν λοιπόν σοφό να διαμορφώσετε την πορεία της ζωής σας σύμφωνα με ό,τι γνωρίζετε τώρα ότι είναι η αλήθεια; (Ιακώβου 1:22) Τι περιλαμβάνει αυτό;
3. Πόσο σπουδαίες είναι οι αλλαγές που πρέπει να κάνει ένα άτομο στη ζωή του αν θέλει να ζήσει στο Νέο Σύστημα του Θεού;
3 Η Αγία Γραφή εκθέτει ορισμένους κανόνες στους οποίους πρέπει να ανταποκρίνονται αυτοί τους οποίους θα δεχτεί ο Θεός ως μέρος του δίκαιου Νέου Συστήματός του. Οι κανόνες αυτοί απαιτούν αλλαγές τώρα στη ζωή καθενός που θέλει να ζήσει τότε. Είναι αλήθεια ότι από ανθρώπινη άποψη δεν θεωρείται κακός ο τωρινός τρόπος ζωής όλων των ανθρώπων. Παρ’ όλα αυτά, η αλλαγή για να προσαρμοστεί κάποιος στους κανόνες της Αγίας Γραφής περιλαμβάνει μια εντελώς νέα άποψη για τη ζωή. Αυτός είναι ο λόγος που το εδάφιο Ρωμαίους 12:2 λέει: «Και μη συμμορφόνεσθε με τον αιώνα τούτον, αλλά μεταμορφόνεσθε δια της ανακαινίσεως του νοός σας, ώστε να δοκιμάζητε τι είναι το θέλημα του Θεού, το αγαθόν και ευάρεστον και τέλειον».
4. Αν θέλουμε πράγματι να ‘περπατούμε στην οδό της αλήθειας’, πάνω σε ποια βάση πρέπει να καθορίζουμε τι είναι σωστό και τι εσφαλμένο;
4 Μια τέτοια μεταμόρφωση θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο καθορίζουμε τι είναι σωστό και τι εσφαλμένο. Στο παρελθόν μπορεί να στηριζόμαστε στις γνώμες άλλων ή να θέταμε τους δικούς μας κανόνες. Αλλά τώρα κατανοούμε πως αυτή ακριβώς ήταν η άποψη που έκανε τον Αδάμ και την Εύα να απορρίψουν τον Θεό ως Κυβερνήτη τους, με καταστρεπτικές συνέπειες. Αν θέλουμε την επιδοκιμασία του Θεού, πρέπει να αποβλέπουμε σ’ αυτόν ως προς τους αληθινούς κανόνες για το τι είναι σωστό και τι εσφαλμένο. Οι κανόνες αυτοί είναι εύκολα διαθέσιμοι μέσα στο Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή. Όπως το εδάφιο Ψαλμός 119:151 λέει: ‘Όλα τα προστάγματα του Θεού είναι αλήθεια’. Επομένως, συμμόρφωση με αυτά σημαίνει να ‘περπατούμε στην οδό της αλήθειας’. (Ψαλμός 86:11) Δεν είναι αυτό εκείνο που θέλετε να κάνετε;
Ανάγκη για Συμβουλή και Διαπαιδαγώγηση
5. (α) Αν θέλουμε να κάνουμε αλλαγές στη ζωή μας, ποια αλήθεια για τους εαυτούς μας πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε; (β) Τι εμποδίζει συχνά ένα άτομο να ομολογήσει ένα σφάλμα, και με ποιο αποτέλεσμα;
5 Αν ένα άτομο πρόκειται να κάνει αλλαγές στη ζωή του, πρέπει να διακρίνει ότι υπάρχει ανάγκη γι’ αυτό. «Ουδείς άνθρωπος είναι αναμάρτητος», λέει η Αγία Γραφή. (1 Βασιλέων 8:46) Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι είναι απρόθυμοι να παραδεχτούν τα λάθη τους. Γιατί; Η υπερηφάνεια στέκεται εμπόδιο στο δρόμο τους. Αντί να παραδεχτούν ταπεινά το σφάλμα τους, συχνά κατηγορούν άλλους. Αυτό απλώς χειροτερεύει το πρόβλημα.
6. Σε ποια πηγή πρέπει να αναζητήσουμε διαπαιδαγώγηση, και γιατί;
6 Ένα εξίσου μεγάλο πρόβλημα είναι πως είμαστε ατελείς και δεν διακρίνουμε πάντα την κατάλληλη πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε. Μπορούμε μάλιστα να εξαπατηθούμε κάνοντας τη σκέψη ότι μια βλαβερή πορεία είναι καλή. (Παροιμίαι 16:25) Χρειαζόμαστε λοιπόν διαπαιδαγώγηση από μια πηγή ανώτερη από τον άνθρωπο, αν θέλουμε να ενεργήσουμε με συνέπεια για τα δικά μας καλύτερα συμφέροντα καθώς επίσης και για των συνανθρώπων μας. Το εδάφιο Παροιμίαι 3:11 προσδιορίζει αυτή την Πηγή: «Υιέ μου, μη καταφρόνει την παιδείαν του Κυρίου [Ιεχωβά (ΜΝΚ)]».
7. (α) Πώς φτάνει σ’ εμάς η διαπαιδαγώγηση από τον Ιεχωβά; (β) Τι δείχνει για μας η αποδοχή από μέρους μας και η εφαρμογή αυτής της διαπαιδαγώγησης;
7 Πώς παρέχει ο Ιεχωβά διαπαιδαγώγηση; Μέσω του Λόγου του, της Αγίας Γραφής. Όταν λοιπόν διαβάζουμε την Αγία Γραφή, ή φέρνεται στην προσοχή μας η συμβουλή της από κάποιον ομόπιστο, και μαθαίνουμε ότι με κάποιον τρόπο δεν ανταποκρινόμαστε, λαβαίνουμε διαπαιδαγώγηση από τον Θεό. Με το να δεχτούμε τη διαπαιδαγώγηση αυτή ως σωστή και με το να κάνουμε κάτι γι’ αυτήν, αποδεικνύουμε ότι δεχόμαστε την αλήθεια. Αναγνωρίζουμε το δικαίωμα του Θεού να μας δίνει κατεύθυνση και δείχνουμε ότι είμαστε το είδος των ανθρώπων που εκείνος θέλει στο Νέο του Σύστημα. Ναι, η ζωή μας εξαρτάται από την υπακοή μας στη θεία διαπαιδαγώγηση!—Παροιμίαι 4:13.
8. (α) Γιατί στην πραγματικότητα θα βλάπταμε τον εαυτό μας αν υποκρινόμαστε ότι δεχόμαστε διαπαιδαγώγηση αλλά δεν αλλάζαμε πραγματικά τους τρόπους μας; (β) Γιατί είναι παρηγορητικό να γνωρίζουμε ότι ο Ιεχωβά μάς βλέπει όπου κι αν είμαστε;
8 Ασφαλώς αν θέλουμε να ωφεληθούμε από τη διαπαιδαγώγηση του Θεού, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Λίγο θα μας ωφελούσε αν υποκρινόμαστε μπροστά στους άλλους, και μετά επιστρέφαμε στους προηγούμενους τρόπους μας όταν δεν μας βλέπουν. Το να παίζουμε το ρόλο του υποκριτή θα έκανε μόνο νωθρές τις συνειδήσεις μας. Και μολονότι οι άνθρωποι μπορεί να μας βλέπουν με θαυμασμό, δεν μπορούμε να εξαπατήσουμε τον Δημιουργό. Το εδάφιο Παροιμίαι 15:3 μας λέει: «Οι οφθαλμοί του Κυρίου [Ιεχωβά (ΜΝΚ)] είναι εν παντί τόπω, παρατηρούντες κακούς και αγαθούς». Η γνώση ότι ο Ιεχωβά Θεός μάς παρατηρεί, πρέπει να μας συγκρατεί από το να κάνουμε το κακό. Ταυτόχρονα μπορούμε να βρούμε ενθάρρυνση στη διαβεβαίωση ότι βλέπει ευνοϊκά ‘τους αγαθούς’.
«Λαλείτε Έκαστος την Αλήθειαν Προς τον Πλησίον Αυτού»
9. (α) Σχετικά με την αλήθεια, τι είναι αποδεκτό ως φυσιολογικό στον κόσμο; Γιατί; (β) Αν ένα άτομο λοιπόν θέλει να ‘πάψει να συμμορφώνεται μ’ αυτό το σύστημα’, ποια αλλαγή απαιτείται;
9 Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, μολονότι δεν ισχυρίζονται ότι ακολουθούν αυστηρά την Αγία Γραφή, δεν θεωρούν τον εαυτό τους ανέντιμο. Αλλά πόσοι υπάρχουν που λένε με συνέπεια την αλήθεια; Πολλοί άνθρωποι συνήθως αποκρύπτουν την αλήθεια ή λένε μόνο ό,τι πιστεύουν ότι θα εξυπηρετήσει τους σκοπούς τους. Μολονότι αυτό θεωρείται φυσιολογικό από τον κόσμο, δεν το κάνει όμως αυτό σωστό. Ο κόσμος του ανθρώπινου γένους, που έχει αποξενωθεί από τον Θεό, «εν τω πονηρώ κείται». Αυτός ο ‘πονηρός’, ο Σατανάς ο Διάβολος, είναι «ο πατήρ αυτού του ψεύδους». Το ψέμα προήλθε απ’ αυτόν. (1 Ιωάννου 5:19· Ιωάννης 8:44) Δεν θα πρέπει λοιπόν να εκπλήσσεται ένα άτομο αν διαπιστώσει ότι χρειάζεται να κάνει μεγάλη αλλαγή στο ζήτημα της φιλαλήθειας αν πρόκειται να ‘μη συμμορφώνεται μ’ αυτό το σύστημα’.
10. Πώς ο φαύλος κύκλος της ανεντιμότητας εργάζεται ενάντια στην αληθινή ειρήνη και ασφάλεια;
10 Υπάρχει βάσιμος λόγος για να είμαστε έντιμοι. Τίποτα δεν υπονομεύει περισσότερο την ειρήνη και την ασφάλεια από το να είμαστε ανέντιμοι παντού και πάντοτε—στο σπίτι, στην εργασία ή στην επιχείρηση, στην ψυχαγωγία και στις κοινωνικές σχέσεις. Όταν οι άνθρωποι δεν κρατούν το λόγο τους, όταν εξαπατούν ή παραπλανούν, δεν ωφελείται κανείς. Τα θύματα της ανεντιμότητας συχνά πικραίνονται και θυμώνουν. Εκτός από τις συναισθηματικές και διανοητικές πιέσεις, η ανεντιμότητα μπορεί να προκαλέσει σωματική βλάβη, ακόμη και θάνατο. Για παράδειγμα, η κακή ποιότητα εργασίας, τα κατώτερα υλικά, και οι παραπλανητικοί ισχυρισμοί έχουν συμβάλει σε σοβαρά ατυχήματα. Το άτομο που νομίζει ότι κερδίζει μέσω της ανεντιμότητάς του χάνει ταυτόχρονα μέσω της ανεντιμότητας των άλλων. Και αυτός επίσης πληρώνει υψηλότερες τιμές για διάφορα είδη και υπηρεσίες επειδή τόσο οι υπάλληλοι όσο και οι πελάτες κλέβουν. Η ανεντιμότητα έτσι δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο. Καθώς περισσότεροι άνθρωποι εκμεταλλεύονται άλλους, οι απογοητεύσεις, οι βιαιότητες, οι βλάβες, ακόμη και οι θάνατοι πολλαπλασιάζονται.
11. Πώς αισθάνεται ο Ιεχωβά για την ανεντιμότητα και το ψέμα;
11 Ενόψει μιας τέτοιας κακής καρποφορίας, δεν μας εκπλήσσει που ανάμεσα στα πράγματα τα οποία ‘ο Ιεχωβά μισεί’ είναι το ψέμα, η ψευδομαρτυρία, τα μη ακριβή βάρη και η δόλια πλάστιγγα. (Παροιμίαι 6:16-19· 20:23) Άτομα που έχουν τη συνήθεια να λένε ψέματα, δεν θα έχουν καμιά μερίδα στις ευλογίες που επιφυλάσσει ο Θεός για εκείνους που τον αγαπούν. (Αποκάλυψις 21:8) Δεν είναι αυτό εκείνο που θα αναμέναμε από έναν δίκαιο Θεό; Αν ο Θεός επρόκειτο να συνεχίσει να ανέχεται εκείνους που επιθυμούν να ωφεληθούν με απάτη εις βάρος του πλησίον τους, πώς θα μπορούσε οποιοσδήποτε να αισθάνεται ασφαλής στο Νέο Του Σύστημα;
12, 13. (α) Τι λέει η Αγία Γραφή για τα αξιόπιστα λόγια; (β) Τι σχέση έχει η εντιμότητά μας στο αν μπορούμε να υπηρετούμε τον Ιεχωβά ως μάρτυρές του;
12 Δεν πρέπει λοιπόν να ληφθεί ελαφρά η Αγία Γραφή όταν προστάζει: «Λαλείτε έκαστος την αλήθειαν προς τον πλησίον αυτού». (Ζαχαρίας 8:16· Εφεσίους 4:25) Όσο για υποσχέσεις ή συμφωνίες, το ‘Ναι’ μας πρέπει να εννοεί Ναι, και το ‘Όχι’ μας, Όχι. (Ιακώβου 5:12) Αν θέλουμε να αντιπροσωπεύουμε ‘τον Ιεχωβά τον Θεό της αλήθειας’, πρέπει πάντοτε να λέμε την αλήθεια. (Ψαλμός 31:5) Αν ένα άτομο δεν λέει την αλήθεια, δεν μπορεί να αποκτήσει το σεβασμό του Θεού ή των συνανθρώπων του. Ούτε μπορεί να αντιπροσωπεύει τον Θεό ως ένας από τους μάρτυρές Του. Όπως είπε ο ψαλμωδός: «Προς δε τον ασεβή είπεν ο Θεός· Τι προς σε, να διηγήσαι τα διατάγματά μου και να αναλαμβάνης την διαθήκην μου εν τω στόματί σου; Παραδίδεις το στόμα σου εις την κακίαν, και η γλώσσα σου περιπλέκει δολιότητα».—Ψαλμός 50:16, 19.
13 Αλλά μερικοί μπορεί να διερωτηθούν: Μπορεί ένα άτομο να είναι αξιόπιστο και έντιμο και να επιβιώσει σ’ αυτόν τον κόσμο; Μπορεί να πετύχει στην επιχείρησή του χωρίς να κάνει ό,τι κάνουν οι άλλοι;
Ο Θεός Φροντίζει για Εκείνους που Εφαρμόζουν την Αλήθεια
14. Πώς μας βοηθάει η Αγία Γραφή να εκτιμήσουμε το ότι είναι δυνατόν να κερδίζουμε τα προς το ζην χωρίς να είμαστε ανέντιμοι;
14 Το να πούμε ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να είναι ανέντιμος θα ήταν σαν να λέγαμε ότι ο Θεός δεν ενδιαφέρεται για εκείνους που τον αγαπούν. Αλλά αυτό είναι αντίθετο με την πείρα των δούλων του Θεού για χιλιάδες χρόνια. (Εβραίους 13:5, 6) Ο ψαλμωδός Δαβίδ παρατήρησε: «Νέος ήμην και ήδη εγήρασα, και δεν είδον δίκαιον εγκαταλελειμμένον ουδέ το σπέρμα αυτού ζητούν άρτον». (Ψαλμός 37:25) Αυτό δεν σημαίνει ότι οι δίκαιοι δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Ο ίδιος ο Δαβίδ είχε αναγκαστεί να ζήσει για ένα χρονικό διάστημα ως απόβλητος από την κοινωνία. Είχε όμως τα αναγκαία της ζωής.
15. Τι είπε ο Ιησούς για το ενδιαφέρον του Θεού ως προς την απόκτηση υλικών πραγμάτων από μέρους μας για τη συντήρηση της ζωής;
15 Η αληθινή λατρεία δεν ελκύει επειδή προσφέρει υλικό όφελος. Ωστόσο, ο Ιησούς δίδαξε τους ακολούθους του ότι είναι κατάλληλο να προσεύχονται στον Θεό για την ευλογία Του στις προσπάθειές τους να αποκτήσουν το ‘ψωμί της ημέρας’. (Λουκάς 11:2, 3) Αναγνωρίζοντας την ανάγκη τους για τα αναγκαία της ζωής, διαβεβαίωσε τους μαθητές του: «Εξεύρει ο Πατήρ σας ο ουράνιος ότι έχετε χρείαν πάντων τούτων». Αλλά τους παρότρυνε: «Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού, και ταύτα πάντα θέλουσι σας προστεθή». (Ματθαίος 6:25-34) Το πιστεύετε αυτό; Αν ναι, δεν θα μπείτε στον πειρασμό να απορρίψετε τους δίκαιους κανόνες του Θεού μόνο και μόνο επειδή το κάνουν αυτό άλλοι. Αντίθετα, θα εκτιμήσετε τη σοφία των λόγων που αναγράφονται στα εδάφια 1 Τιμόθεον 6:6-8, που λένε: «Μέγας δε πλουτισμός είναι η ευσέβεια μετά αυταρκείας. Διότι δεν εφέραμεν ουδέν εις τον κόσμον, φανερόν ότι ουδέ δυνάμεθα να εκφέρωμέν τι· έχοντες δε διατροφάς και σκεπάσματα, ας αρκώμεθα εις ταύτα».
16. Πώς μπορεί η εφαρμογή από μέρους μας αυτών των Γραφικών αρχών να μας προστατεύσει;
16 Για να ακολουθήσουμε αυτήν τη νουθεσία απαιτείται μια πολύ διαφορετική άποψη από αυτή που συνηθίζεται στον κόσμο σήμερα. Και αυτό επίσης περιλαμβάνεται στην ‘ανακαίνιση του νου μας’. Αν αρκούμαστε στα αναγκαία της ζωής, αυτό θα μας εμποδίσει να κάνουμε την επιδίωξη του χρήματος και υλικών πραγμάτων κύριο σκοπό στη ζωή μας και θα μας εμποδίσει να μπούμε στον πειρασμό να εκμεταλλευτούμε άλλους ανθρώπους για να πλουτίσουμε. (Παροιμίαι 28:20· Ματθαίος 6:24· 1 Τιμόθεον 6:9, 10) Αυτοί που κάνουν τα πλούτη σκοπό τους μπορεί να νομίζουν ότι αυτά αντιπροσωπεύουν ασφάλεια και ευτυχία. Αλλά αντί γι’ αυτό, όπως λέει η Αγία Γραφή, «ο αγαπών το αργύριον δεν θέλει χορτασθή αργυρίου· ουδέ εισοδημάτων ο αγαπών την αφθονίαν». (Εκκλησιαστής 5:10) Αυτοί που έχουν πολλά, θέλουν περισσότερα. Συχνά θυσιάζουν την υγεία τους και την οικογενειακή τους ζωή για να τα αποκτήσουν. Αντί να αισθάνονται ασφαλείς, ζουν με το φόβο μήπως χάσουν αυτά που έχουν.
17. (α) Όταν ένα άτομο βάζει στην καρδιά του την απόκτηση υλικού πλούτου, ποια αλήθεια αγνοεί; (β) Ποια απόδειξη υπάρχει ότι είναι πρακτικό να εφαρμόζουμε τις αρχές της εντιμότητας στον τρόπο με τον οποίο κερδίζουμε τα προς το ζην;
17 Ένα άτομο που κυνηγάει τα πλούτη αγνοεί το γεγονός, όπως είπε ο Ιησούς, ότι «εάν τις έχη περισσά, η ζωή αυτού δεν συνίσταται εκ των υπαρχόντων αυτού». (Λουκάς 12:15) Είναι πολύ καλύτερα να θέσει την πίστη του στην ικανότητα του Θεού να φροντίζει για τους δούλους του. Σε παραπάνω από 200 χώρες ανάμεσα στα εκατομμύρια των Μαρτύρων του Ιεχωβά, υπάρχει ζωντανή απόδειξη ότι ο Θεός πράγματι λαβαίνει τέτοια πρόνοια. Κάτω απ’ όλες τις μορφές κυβέρνησης και σε κάθε είδος νόμιμης απασχόλησης, οι Μάρτυρες από κάθε φυλή και προέλευση μπορούν να ζουν ευτυχισμένη ζωή, και οι ανάγκες τους να καλύπτονται. Η πίστη τους στην ικανότητα του Θεού να φροντίζει γι’ αυτούς, ακόμη και όταν η εντιμότητα φαίνεται να τους θέτει σε μειονεκτική θέση, ανταμείβεται. Έχουν κερδίσει το σεβασμό των συνανθρώπων τους και συχνά προτιμούνται ως υπάλληλοι επειδή οι άνθρωποι εξακολουθούν να θέλουν να έχουν δοσοληψίες με άτομα που είναι αξιόπιστα. Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι οι ευθείς απολαμβάνουν μια καθαρή συνείδηση λόγω της εντιμότητάς τους.
18, 19. (α) Γιατί οι άνθρωποι αυτοί άλλαξαν τη ζωή τους για να συμμορφωθούν με τους κανόνες του Θεού; (β) Τι είδους άτομα αναζητεί ο Θεός για να διαφυλάξει στο Νέο του Σύστημα;
18 Προτού γίνουν Μάρτυρες του Ιεχωβά, τα άτομα αυτά ακολουθούσαν το υπόδειγμα του κόσμου σε μεγάλο ή μικρό βαθμό. Αλλά η μελέτη της Αγίας Γραφής και η αντιμετώπιση της αλήθειας της τους έκαναν να εγκαταλείψουν τις κακές τους συνήθειες. Τώρα αγωνίζονται σκληρά για να δείχνουν «πάσαν πίστιν αγαθήν, δια να στολίζωσι κατά πάντα την διδασκαλίαν του σωτήρος ημών Θεού». (Τίτον 2:10) Δεν ήταν πάντα εύκολο γι’ αυτούς να δεχτούν την αλήθεια και να κάνουν αλλαγές στη ζωή τους. Αλλά η αγάπη για την αλήθεια τους βοήθησε να ενεργήσουν σε αρμονία μ’ αυτή.
19 Εσείς έχετε παρόμοια αγάπη για την αλήθεια; Αν ναι, είστε το είδος ατόμου που αναζητεί ο Θεός για να διαφυλάξει ζωντανό στο Νέο του Σύστημα. Για να γίνετε δεκτοί από τον Θεό, ‘πρέπει να τον λατρεύετε εν πνεύματι και αληθεία’. (Ιωάννης 4:24) Αυτό θα σας σημειώσει ως διαφορετικό από τον κόσμο που σας περιβάλλει. Υπάρχουν επίσης και άλλοι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να διαφέρετε από τον κόσμο αν θέλετε να ευαρεστείτε τον Ιεχωβά. Ποιοι είναι αυτοί;
[Εικόνα στη σελίδα 113]
Μπορεί ένα άτομο να είναι αξιόπιστο και έντιμο κι ωστόσο να επιβιώνει οικονομικά σ’ αυτόν τον κόσμο;