ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

(Εμμανουήλ) [Μαζί μας Είναι ο Θεός].

Όνομα το οποίο ανέφερε πρώτη φορά ο προφήτης Ησαΐας (7:14· 8:8) κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Άχαζ (761-746 Π.Κ.Χ.). Στη μόνη άλλη φορά όπου εμφανίζεται το όνομα Εμμανουήλ, στο εδάφιο Ματθαίος 1:23, αποτελεί τίτλο που εφαρμόζεται στον Χριστό, τον Μεσσία.

Λαβαίνοντας υπόψη τις περιστάσεις υπό τις οποίες δόθηκε η προφητεία, διάφοροι σχολιαστές της Γραφής αναζήτησαν έναν «Εμμανουήλ» την εποχή του Ησαΐα, κάποιον που να αποτέλεσε τότε κατάλληλο σημείο τού ότι “ο Θεός ήταν μαζί τους”. Εκείνη την εποχή, τον όγδοο αιώνα Π.Κ.Χ., οι βασιλιάδες Φεκά του Ισραήλ και Ρεζίν της Συρίας είχαν βάλει σκοπό να ανατρέψουν τον Άχαζ, το βασιλιά του Ιούδα, για να ανεβάσουν στο θρόνο του το γιο του Ταβεήλ. (Ησ 7:1-6) Ο Ιεχωβά όμως θυμόταν τη διαθήκη για βασιλεία που είχε συνάψει με τον Δαβίδ, τον προπάτορα του Άχαζ, και έστειλε τον προφήτη του να μεταδώσει το εξής καθησυχαστικό μήνυμα:

«Άκουσε, παρακαλώ, οίκε του Δαβίδ. . . . Ο ίδιος ο Ιεχωβά . . . θα σας δώσει σημείο: Δείτε! Η κοπέλα θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει γιο και θα καλέσει το όνομά του Εμμανουήλ. Βούτυρο και μέλι θα τρώει αυτός όταν θα έχει μάθει να απορρίπτει το κακό και να εκλέγει το καλό. Διότι πριν το αγόρι μάθει να απορρίπτει το κακό και να εκλέγει το καλό, η γη των δύο βασιλιάδων για τους οποίους νιώθεις νοσηρό τρόμο θα εγκαταλειφθεί».—Ησ 7:13-16.

Κατόπιν, αφού αναφέρει τη γέννηση του δεύτερου γιου του Ησαΐα, του Μαχέρ-σαλάλ-χας-βαζ, η προφητεία περιγράφει πώς θα απομακρυνόταν η απειλή κατά του Ιούδα. Σαν ασυγκράτητη πλημμύρα, οι Ασσύριοι επρόκειτο να κατακλύσουν τη Συρία και το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ και θα σταματούσαν μόνο αφού θα είχαν εξαπλωθεί επικίνδυνα στη γη του Ιούδα—για να «καλύψει το πλάτος της γης σου, Εμμανουήλ!» Στη συνέχεια, με επιβλητικό ποιητικό ύφος, ο προφήτης Ησαΐας προειδοποιεί όλους όσους εναντιώνονται στον Ιεχωβά: Αν περιζωστείτε για πόλεμο, αν καταστρώσετε σχέδιο, αν πείτε κάποιον λόγο εναντίον του Ιεχωβά, «δεν θα σταθεί, γιατί ο Θεός είναι μαζί μας [Εμμανουήλ]!»—Ησ 8:5-10.

Μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι στον εξεικονιστικό τύπο εκείνης της εποχής ο «Εμμανουήλ» ήταν ένας τρίτος γιος του Ησαΐα, τον οποίο ίσως απέκτησε από μια Ιουδαία κοπέλα που μπορεί να υπήρξε δεύτερη σύζυγος του προφήτη. Ορισμένοι Ιουδαίοι σχολιαστές προσπάθησαν να εφαρμόσουν την προφητεία στη γέννηση του γιου του Άχαζ, του Εζεκία. Αλλά αυτή η πιθανότητα αποκλείεται, καθώς η προφητεία διατυπώθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Άχαζ (Ησ 7:1), οπότε ο Εζεκίας ήταν τουλάχιστον εννιά ετών τότε.—2Βα 16:2· 18:1, 2.

Ένας άλλος πιθανός υποψήφιος ήταν ο δεύτερος γιος του Ησαΐα ο οποίος αναφέρεται στο επόμενο κεφάλαιο, ο Μαχέρ-σαλάλ-χας-βαζ, σχετικά με τον οποίο ειπώθηκαν τα εξής: «Πριν το αγόρι μάθει να φωνάζει “Πατέρα μου!” και “Μητέρα μου!” θα πάρουν τα πλούτη της Δαμασκού και τα λάφυρα της Σαμάρειας και θα τα φέρουν μπροστά στο βασιλιά της Ασσυρίας». (Ησ 8:1-4) Αυτό βεβαίως απηχεί τα λόγια που ειπώθηκαν για τον Εμμανουήλ: «Πριν το αγόρι μάθει να απορρίπτει το κακό και να εκλέγει το καλό, η γη των δύο βασιλιάδων [της Δαμασκού και της Σαμάρειας] για τους οποίους νιώθεις νοσηρό τρόμο θα εγκαταλειφθεί». (Ησ 7:16) Επίσης, η γέννηση του δεύτερου γιου του Ησαΐα παρουσιάζεται στενά συνδεδεμένη με τη συνέχεια της προφητείας που περιλάμβανε τον Εμμανουήλ, και, όπως ο Εμμανουήλ επρόκειτο να αποτελέσει «σημείο», ο Ησαΐας είπε παρόμοια: «Εγώ και τα παιδιά που μου έδωσε ο Ιεχωβά είμαστε ως σημεία».—Ησ 7:14· 8:18.

Η κυριότερη αντίρρηση για αυτή την ταύτιση του δεύτερου γιου του Ησαΐα με τον Εμμανουήλ των ημερών του Άχαζ βασίζεται στο ότι η σύζυγος του Ησαΐα αναφέρεται ως «η προφήτισσα» και όχι ως «η κοπέλα», καθώς επίσης στο γεγονός ότι είχε ήδη γεννήσει τον πρωτότοκο του Ησαΐα, τον Σεάρ-ιασούβ, άρα δεν ήταν παρθένα «κοπέλα». (Ησ 7:3· 8:3) Μπορεί όμως να σημειωθεί ότι η εβραϊκή λέξη που αποδίδεται εδώ «κοπέλα» δεν είναι η λέξη μπεθουλάχ, που συγκεκριμένα σημαίνει «παρθένα», αλλά η λέξη ‛αλμάχ, που αναφέρεται σε νεαρή γυναίκα γενικότερα, είτε αυτή είναι παρθένα κοπέλα είτε νιόπαντρη γυναίκα. Η λέξη ‛αλμάχ ως κοινό ουσιαστικό εμφανίζεται σε άλλα έξι εδάφια, κάποια από τα οποία αφορούν συγκεκριμένα παρθένες κοπέλες.—Γε 24:43 (παράβαλε εδ. 16)· Εξ 2:8· Ψλ 68:25· Παρ 30:19· Ασμ 1:3· 6:8.

Βέβαια, η ταυτότητα του Εμμανουήλ μπορεί να προσδιοριστεί πλήρως και επακριβώς σε συσχετισμό με το αξίωμα και την προσωπικότητα του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ως εκ τούτου, η χρήση της εβραϊκής λέξης ‛αλμάχ στην προφητεία θα ταίριαζε και στον εξεικονιστικό τύπο (αν αφορούσε μια νεαρή σύζυγο του Άχαζ ή του Ησαΐα) και στον αντίτυπο (την αρραβωνιασμένη, αλλά ακόμη παρθένα, Μαρία). Στην περίπτωση της Μαρίας δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ήταν παρθένα όταν έμεινε «έγκυος μέσω αγίου πνεύματος», καθώς τόσο ο Ματθαίος όσο και ο Λουκάς κατέγραψαν αυτό το ιστορικό στοιχείο. (Ματ 1:18-25· Λου 1:30-35) «Όλα δε αυτά έγιναν για να εκπληρωθεί εκείνο που λέχθηκε από τον Ιεχωβά, . . .  μέσω του προφήτη του», όπως παρατηρεί ο Ματθαίος. Ήταν ένα σημείο που προσδιόριζε την ταυτότητα του από πολλού αναμενόμενου Μεσσία. Σε αρμονία, λοιπόν, με αυτά τα στοιχεία, το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο του Ευαγγελίου του Ματθαίου (παραθέτοντας το εδ. Ησ 7:14) χρησιμοποιεί τη λέξη παρθένος ως μετάφραση της λέξης ‛αλμάχ, λέγοντας: «Δείτε! Η παρθένα θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει γιο, και θα καλέσουν το όνομά του Εμμανουήλ». (Ματ 1:22, 23) Επ’ ουδενί λόγω δεν συνιστούσε αυτό αυθαιρεσία ή αλλοίωση του κειμένου. Πάνω από έναν αιώνα νωρίτερα, οι Ιουδαίοι μεταφραστές της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα είχαν επίσης χρησιμοποιήσει τη λέξη παρθένος για να αποδώσουν το εδάφιο Ησαΐας 7:14.

Αυτή η ταύτιση του Ιησού Χριστού με τον Εμμανουήλ δεν σήμαινε ότι ο Ιησούς ήταν η ενσάρκωση του Θεού, “ο εν σαρκί Θεός”, κάτι που ισχυρίζονται οι υπέρμαχοι της διδασκαλίας της Τριάδας ότι υπονοείται από τη σημασία του ονόματος Εμμανουήλ, δηλαδή «Μαζί μας Είναι ο Θεός». Ήταν πολύ συνηθισμένο μεταξύ των Ιουδαίων να ενσωματώνουν τη λέξη «Θεός» ή ακόμη και το όνομα «Ιεχωβά» στα εβραϊκά ονόματα. Ακόμη και σήμερα πολλοί άντρες ονομάζονται «Εμμανουήλ», αλλά κανείς από αυτούς δεν είναι ενσάρκωση του Θεού.

Αν φαίνεται να υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στις οδηγίες που έδωσε ο άγγελος στη Μαρία («θα καλέσεις το όνομά του Ιησού») και στην προφητεία του Ησαΐα («θα καλέσει το όνομά του Εμμανουήλ»), ας μην ξεχνάμε ότι ο Μεσσίας επρόκειτο να αποκληθεί και με άλλα ονόματα. (Λου 1:31· Ησ 7:14) Για παράδειγμα, το εδάφιο Ησαΐας 9:6 λέει σχετικά με αυτόν: «Το όνομά του θα κληθεί Θαυμαστός Σύμβουλος, Κραταιός Θεός, Αιώνιος Πατέρας, Άρχοντας Ειρήνης». Ωστόσο, κανένα από αυτά τα ονόματα δεν δόθηκε στον πρωτότοκο γιο της Μαρίας ως κύριο όνομα, ούτε όταν ήταν βρέφος ούτε όταν ανέλαβε τη διακονία του. Αντίθετα, όλα αυτά ήταν προφητικά ονόματα-τίτλοι με τα οποία θα μπορούσε να προσδιοριστεί η ταυτότητα του Μεσσία. Με τη ζωή του, ο Ιησούς ανταποκρίθηκε στη σημασία αυτών των ονομάτων από κάθε άποψη, και υπό αυτή την έννοια δόθηκαν προφητικά τα ονόματα, για να δείξουν τις ιδιότητές του και τις καλές υπηρεσίες που επρόκειτο να προσφέρει σε όλους όσους θα τον αποδέχονταν ως Μεσσία. Το ίδιο ισχύει και για τον τίτλο «Εμμανουήλ» τον οποίο έφερε. Ο Ιησούς ανταποκρίθηκε στη σημασία του και την εκπλήρωσε.

Οι λάτρεις του Ιεχωβά επιθυμούσαν ανέκαθεν να είναι ο Θεός μαζί τους, στο πλευρό τους, να τους υποστηρίζει στα εγχειρήματά τους, και συχνά εκείνος τους διαβεβαιώνει ότι είναι μαζί τους, δίνοντάς τους μερικές φορές ορατά σημεία για αυτό. (Γε 28:10-20· Εξ 3:12· Ιη 1:5, 9· 5:13–6:2· Ψλ 46:5-7· Ιερ 1:19) Αν σήμερα η ταυτότητα του Εμμανουήλ των ημερών του Άχαζ παραμένει αβέβαιη, ίσως αυτό συμβαίνει επειδή ο Ιεχωβά κατηύθυνε έτσι τα πράγματα ώστε να μην αποσπαστεί η προσοχή των μεταγενέστερων γενεών από τον Μεγαλύτερο Εμμανουήλ, όταν αυτός θα εμφανιζόταν ως σημείο από τον ουρανό. Όταν ο αγαπημένος του Γιος ήρθε στη γη ως το υποσχεμένο Μεσσιανικό «σπέρμα» (Γε 3:15) και ο δικαιωματικός κληρονόμος του θρόνου του Δαβίδ, ο Ιεχωβά προμήθευσε το μεγαλύτερό του σημείο όσον αφορά το ότι δεν είχε εγκαταλείψει την ανθρωπότητα ή τη διαθήκη του για τη Βασιλεία. Άρα λοιπόν, το όνομα-τίτλος Εμμανουήλ ήταν ιδιαίτερα κατάλληλο για τον Χριστό, διότι η παρουσία του ήταν πράγματι σημείο από τον ουρανό. Και εφόσον αυτός ο πρώτιστος εκπρόσωπος του Ιεχωβά βρισκόταν ανάμεσα στους ανθρώπους, ο Ματθαίος μπορούσε κάλλιστα να πει υπό θεϊκή έμπνευση: «Μαζί μας Είναι ο Θεός».