ΩΝ

Όνομα ενός ατόμου και ενός τόπου.

1. [Δύναμη Αναπαραγωγής· Δυναμική Ενέργεια]. Γιος του Φαλέθ, προύχοντας της φυλής του Ρουβήν. (Αρ 16:1) Ήταν μεταξύ εκείνων που διαμαρτυρήθηκαν εναντίον του Μωυσή και του Ααρών, αλλά το όνομά του δεν αναφέρεται μεταξύ των στασιαστών όταν αυτοί αργότερα απάντησαν στον Μωυσή ή όταν τιμωρήθηκαν από τον Ιεχωβά με καταστροφή. (Αρ 16:2, 3, 12-14, 23-35) Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι έπαιξε πολύ υποδεέστερο ρόλο στο στασιασμό ή μπορεί ακόμη να υποδηλώνει ότι αποσύρθηκε από αυτόν μετά την αρχική επίπληξη του Μωυσή προς τους συνωμότες.

2. Αρχαία και φημισμένη πόλη της Αιγύπτου, η οποία βρισκόταν σε μικρή απόσταση ΒΑ του Καΐρου, στην ανατολική όχθη του Νείλου και κοντά στο σημείο όπου τα νερά του ποταμού διακλαδίζονται αρχίζοντας να σχηματίζουν την περιοχή του Δέλτα. Στα αιγυπτιακά αρχεία, το όνομα της πόλης ήταν Ιουνού, ενώ τα ασσυροβαβυλωνιακά αρχεία την αναφέρουν ως Άνα ή Ονού. Η αιγυπτιακή ονομασία πιστεύεται ότι σημαίνει «Πόλη της Στήλης», έννοια που ίσως παραπέμπει στους οβελίσκους (ψηλούς, επιμήκεις στύλους που λεπταίνουν προς τα πάνω και απολήγουν σε μικρή πυραμίδα) για τους οποίους ήταν διάσημη η πόλη. Κατ’ άλλη εκδοχή, η ονομασία μπορεί να σχετίζεται με την ιερή πέτρα (τη λεγόμενη μπεν-μπεν) η οποία ήταν συνδεδεμένη με τη λατρεία του Ρα (Ρε), του θεού του ήλιου. Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν την τοποθεσία Ηλιούπολη επειδή ήταν το κυριότερο κέντρο ηλιολατρίας στην Αίγυπτο.

Η Ων παρουσιάζεται πρώτη φορά στο Βιβλικό υπόμνημα ως η πόλη του ιερέα Ποτιφερά, του οποίου η κόρη, η Ασενέθ, δόθηκε ως σύζυγος στον Ιωσήφ. (Γε 41:45, 50) Το ίδιο το όνομα Ποτιφερά εμπεριέχει το όνομα του Ρα, του θεού του ήλιου.

Με την πάροδο του χρόνου, το ιερατείο της Ων απέκτησε μεγάλα πλούτη, έφτασε μάλιστα να ανταγωνίζεται σε αυτόν τον τομέα το ιερατείο της Μέμφιδος και υστερούσε μόνο σε σχέση με το ιερατείο των Θηβών (της Βιβλικής Νω-άμμων). Δίπλα στο ναό της πόλης που ήταν αφιερωμένος στον ήλιο, λειτουργούσε μια σχολή για την εκπαίδευση ιερέων και τη διδασκαλία της ιατρικής. Σε αυτήν φοίτησαν διάφοροι Έλληνες φιλόσοφοι και στοχαστές για να διδαχτούν την ιερατική θεολογία, και η Ων απέκτησε φήμη ως κέντρο αιγυπτιακής σοφίας.

Ο προφήτης Ιερεμίας προείπε υπό θεϊκή έμπνευση ότι ο Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ επρόκειτο να κατακτήσει την Αίγυπτο και να «συντρίψει τις στήλες της Βαιθ-σεμές, η οποία είναι στη γη της Αιγύπτου». (Ιερ 43:10-13) Το όνομα Βαιθ-σεμές αντιστοιχεί κάπως με την ελληνική ονομασία Ηλιούπολη και σημαίνει «Οίκος του Ήλιου». Επομένως, εδώ πιθανότατα εννοείται η πόλη της Ων, και οι «στήλες» οι οποίες επρόκειτο να συντριφτούν μπορεί κάλλιστα να αναφέρονται στους πολλούς οβελίσκους που υπήρχαν γύρω από το ναό του ήλιου.

Η προφητεία του Ιεζεκιήλ περιλαμβάνει μια παρόμοια προειδοποίηση. (Ιεζ 30:10, 17) Σε αυτή την περίπτωση τα εβραϊκά φωνηεντικά σημεία του ονόματος διαφέρουν από τα σημεία με τα οποία εμφανίζεται το όνομα στη Γένεση, οπότε κατά κυριολεξία το όνομα διαμορφώνεται σε Αβέν (εβρ., ’άβεν). Ορισμένοι λόγιοι υποστηρίζουν ότι αυτό έγινε ως λογοπαίγνιο, αφού το όνομα Αβέν σημαίνει «Βλαβερότητα· Βλαβερό Πράγμα», και η Ων ήταν κέντρο ειδωλολατρίας.

Κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύει και στο εδάφιο Ησαΐας 19:18, όπου το Μασοριτικό κείμενο αναφέρεται σε μία από τις «πέντε πόλεις στη γη της Αιγύπτου που θα μιλούν τη γλώσσα της Χαναάν και θα ορκίζονται στον Ιεχωβά» ως «Πόλη της Κατεδάφισης [εβρ.,‛Ιρ χα-Έρες]». Ο Ρόλος της Νεκράς Θαλάσσης ο οποίος περιέχει το βιβλίο του Ησαΐα λέει ‛Ιρ χα-Χέρες, που σημαίνει «Πόλη του Ήλιου», υποδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο την Ων (Ηλιούπολη). Και εδώ επίσης μπορεί να υπάρχει ένα εκούσιο λογοπαίγνιο, στο οποίο η λέξη Έρες (κατεδάφιση) αντικατέστησε τη λέξη Χέρες (μια άλλη εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «ήλιος», λιγότερο κοινή από τη λέξη σέμες), δεδομένης της πρόθεσης του Ιεχωβά να καταστρέψει την ειδωλολατρική πόλη της Ων. Η παράφραση αυτού του τμήματος του εδαφίου, όπως εμφανίζεται στα Αραμαϊκά Ταργκούμ, έχει ως εξής: «(Πόλη) του Οίκου του Ήλιου, που πρόκειται να καταστραφεί».

Εκτός από την προειπωμένη καταστροφική εισβολή του Ναβουχοδονόσορα, η Ων (Ηλιούπολη) δέχτηκε προφανώς άλλο ένα πλήγμα όταν ο Καμβύσης Β΄ κατέκτησε την Αίγυπτο (σύμφωνα με τον Στράβωνα, έναν γεωγράφο που έζησε κοντά στην αρχή της Κοινής Χρονολογίας). (Γεωγραφικά, ΙΖ, I, 27) Μέχρι την εποχή του Στράβωνα, η Ηλιούπολη είχε χάσει τη σπουδαιότητά της και ήταν μερικώς εγκαταλειμμένη. Σήμερα, το χωριό Αλ-Ματαρίγια κατέχει ένα τμήμα της αρχαίας τοποθεσίας, και το μόνο που απομένει εκεί από το αρχαίο μεγαλείο είναι ένας και μοναδικός οβελίσκος από κόκκινο γρανίτη ο οποίος χρονολογείται από τότε που βασίλευε ο Σέσωστρις Α΄. Άλλοι οβελίσκοι από την Ηλιούπολη βρίσκονται τώρα στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο και στη Ρώμη.