Τριάδα

Ποια είναι η προέλευση του δόγματος της Τριάδας;

Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα λέει: «Ούτε η λέξη Τριάδα ούτε η συγκεκριμένη δοξασία εμφανίζονται στην Καινή Διαθήκη, και ούτε ο Ιησούς ούτε οι ακόλουθοί του είχαν την πρόθεση να αντικρούσουν τη Σεμά της Παλαιάς Διαθήκης: “Άκουε, Ισραήλ· Κύριος ο Θεός ημών είναι είς Κύριος” (Δευτ. 6:4). . . . Η δοξασία αναπτύχθηκε σταδιακά με το πέρασμα αρκετών αιώνων και μέσα από πολλές αντιλογίες. . . . Στο τέλος του 4ου αιώνα . . . η δοξασία της Τριάδας πήρε ουσιαστικά τη μορφή που έχει από τότε».​—The New Encyclopædia Britannica (1976), Micropædia, Τόμ. 10, σ. 126.

Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια δηλώνει: «Η φράση “ένας Θεός σε τρία Πρόσωπα” δεν παγιώθηκε, ούτε βέβαια αφομοιώθηκε πλήρως στη ζωή των Χριστιανών και στην ομολογία της πίστης τους, πριν από το τέλος του 4ου αιώνα. Αλλά αυτή ακριβώς είναι η πιο χαρακτηριστική φράση που προσδιορίζει το Τριαδικό δόγμα. Ανάμεσα στους Αποστολικούς Πατέρες, δεν υπήρχε τίποτα έστω και παραπλήσιο αυτής της νοοτροπίας ή της άποψης».​—New Catholic Encyclopedia (1967), Τόμ. 14, σ. 299.

Στην Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια διαβάζουμε: «Η Χριστιανοσύνη προήλθε από τον Ιουδαϊσμό και ο Ιουδαϊσμός ήταν αυστηρά μονοθεϊστικός. Ο δρόμος που οδήγησε από την Ιερουσαλήμ στη Νίκαια δεν ήταν ομαλός. Το δόγμα της Τρισυπόστατης θεότητας τον τέταρτο αιώνα δεν αντανακλούσε με ακρίβεια τη διδασκαλία των πρώτων Χριστιανών σχετικά με τη φύση του Θεού· αντίθετα ήταν μια παρέκκλιση από αυτή τη διδασκαλία».​—The Encyclopedia Americana (1956), Τόμ. 27, σ. 294L.

Σύμφωνα με το Νέο Παγκόσμιο Λεξικό, «η Πλατωνική τριάδα, που και αυτή η ίδια είναι απλώς μια αναπροσαρμογή παλαιότερων τριάδων οι οποίες ανάγονται σε αρχαιότερους λαούς, φαίνεται να είναι η ορθολογιστική φιλοσοφική τριάδα ιδιοτήτων που δημιούργησε τις τρεις υποστάσεις ή θεϊκά πρόσωπα τα οποία διδάσκουν οι Χριστιανικές εκκλησίες. . . . Η αντίληψη αυτού του Έλληνα φιλοσόφου [του Πλάτωνα, τέταρτος αιώνας Π.Κ.Χ.] για τη θεϊκή τριάδα . . . βρίσκεται σε όλες τις αρχαίες [ειδωλολατρικές] θρησκείες».​—Nouveau Dictionnaire Universel, (Παρίσι, 1865-1870), επιμέλεια Μ. Λασάτρ, Τόμ. 2, σ. 1467.

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, ένα σύγγραμμα της Ορθόδοξης θεολογίας, αναφέρει ότι στον ελληνικό κόσμο της αρχαιότητας υπήρχαν “δεκαπέντε τριαδικές θεότητες . . . Σε τρεις θεούς απευθύνονται επικλήσεις για την προστασία από το κακό . . . την απαλλαγή από νόσο. . . . Από τη χρήση αυτή της τριάδας προς δήλωση ομάδων θεών προήλθε η έννοια της ενότητας [στην τριάδα] της μορφής ή της ουσίας”.​—Αθ. Μαρτίνου, Τόμ. 11, (Αθήνα, 1967), στ. 838, 839.

Ο καθηγητής θεολογίας Γερμανός Στρηνόπουλος αναφέρει: “Όπως στην Αγία Γραφή, έτσι και στην Εκκλησία, δεν υπήρχαν από την αρχή καθορισμένοι όροι για να δηλωθεί αφενός μεν το ενιαίο του Θεού, αφετέρου δε η διάκριση των τριών στον Θεό”.​—Ορθόδοξος Χριστιανική Δογματική, Σχολή Χάλκης, Τόμ. Α΄, σ. 144.

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία παραδέχεται: “Ο όρος «ομοούσιος» . . . διήλθε στην αντιοχειανή σχολή [μια σχολή ερμηνείας των Γραφών] από τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη”.​—Τόμ. 11, (Αθήνα, 1967), στ. 852.

Η εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα κάνει λόγο για «τις έριδες σχετικά με το Τρισυπόστατο και τις σχέσεις των προσώπων της Αγίας Τριάδος, οι οποίες διευθετήθηκαν στις οικουμενικές συνόδους της Νικαίας (325) και της Κωνσταντινουπόλεως (381)», και λέει ότι «από την πλευρά της ορθοδοξίας οι σημαντικότεροι εκπρόσωποί της ήταν οι τρεις Χριστιανοί Πλατωνικοί θεολόγοι της Καππαδοκίας, ο Βασίλειος ο Καισαρείας, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Γρηγόριος ο Νύσσης».​—Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Τόμ. 49, σ. 307.

Το βιβλίο Το Ελληνικό Υπόβαθρο του Χριστιανισμού λέει για αυτούς τους «Πατέρες»: «Όλοι αυτοί οι Πατέρες είναι σε τελευταία ανάλυσι κληρονόμοι της Αλεξανδρινής γνώσεως, η οποία είναι πιστή στην πλατωνική παράδοσι». (Μεθόδιου Φούγια, Μητροπολίτη Πισιδίας [Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος], σ. 93) Επίσης, αναφέρει: «Δεν είναι μυστικό πως . . . τρεις αυθεντίες της Ελληνικής φιλοσοφίας παρέμειναν στο Χριστιανισμό, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και ο Πλωτίνος».​—Σ. 162.

Σχετικά με τον Γρηγόριο Νύσσης, η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει: “Διά της τριαδικής διδασκαλίας . . . φρονεί ότι ακολουθεί τη μέση οδό, μεταξύ της ιουδαϊκής μονοθεΐας και της αρχαίας ελληνικής πολυθεΐας”.​—Τόμ. 4, (Αθήνα, 1964), στ. 762.

Μολονότι, όπως παραδέχονται οι Τριαδιστές, ούτε η λέξη «Τριάδα» βρίσκεται μέσα στην Αγία Γραφή ούτε κάποια δήλωση για το δόγμα της Τριάδας, μήπως τουλάχιστον βρίσκονται εκεί οι έννοιες που περιλαμβάνονται σε αυτό το δόγμα;

Διδάσκει η Αγία Γραφή ότι το «Άγιο Πνεύμα» είναι πρόσωπο;

Μερικά μεμονωμένα εδάφια που αναφέρονται στο άγιο πνεύμα μπορεί να φαίνεται ότι υποδηλώνουν προσωπικότητα. Για παράδειγμα, το άγιο πνεύμα αναφέρεται ως βοηθός (παράκλητος, Κείμενο) που “διδάσκει”, “δίνει μαρτυρία”, “μιλάει” και “ακούει”. (Ιωάν. 14:16, 17, 26· 15:26· 16:13) Άλλα εδάφια όμως λένε ότι μερικοί άνθρωποι “γέμισαν” άγιο πνεύμα, ότι μερικοί “βαφτίστηκαν” με αυτό ή “χρίστηκαν” με αυτό. (Λουκ. 1:41· Ματθ. 3:11· Πράξ. 10:38) Οι τελευταίες αυτές αναφορές στο άγιο πνεύμα αναμφίβολα δεν ταιριάζουν σε πρόσωπο. Για να καταλάβουμε τι διδάσκει ολόκληρη η Αγία Γραφή, πρέπει να εξετάσουμε όλα αυτά τα εδάφια. Ποιο είναι το λογικό συμπέρασμα; Ότι τα πρώτα εδάφια που παρατίθενται εδώ χρησιμοποιούν ένα σχήμα λόγου προσωποποιώντας το άγιο πνεύμα του Θεού, την ενεργό του δύναμη, όπως ακριβώς η Αγία Γραφή προσωποποιεί επίσης τη σοφία, την αμαρτία, το θάνατο, το νερό και το αίμα. (Βλέπε επίσης σελίδες 378, 379, στο λήμμα «Πνεύμα».)

Οι Άγιες Γραφές μάς λένε το προσωπικό όνομα του Πατέρα​—Ιεχωβά. Μας πληροφορούν ότι ο Γιος είναι ο Ιησούς Χριστός. Αλλά πουθενά στις Γραφές δεν υπάρχει προσωπικό όνομα που να εφαρμόζεται στο άγιο πνεύμα.

Τα εδάφια Πράξεις 7:55, 56 δηλώνουν ότι δόθηκε στον Στέφανο κάποιο όραμα του ουρανού στο οποίο είδε «τον Ιησού να στέκεται στα δεξιά του Θεού». Αλλά ο Στέφανος δεν ανέφερε ότι είδε το άγιο πνεύμα. (Βλέπε επίσης Αποκάλυψη 7:10· 22:1, 3.)

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει ότι “πουθενά στην Παλαιά Διαθήκη δεν εμφανίζεται το πνεύμα ως ξεχωριστό πρόσωπο”. (Τόμ. 10, [Αθήνα, 1967], στ. 457) Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια παραδέχεται: «Η πλειονότητα των εδαφίων της Καινής Διαθήκης αποκαλύπτει ότι το πνεύμα του Θεού είναι κάτι και όχι κάποιος· αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στον παραλληλισμό που γίνεται μεταξύ του πνεύματος και της δύναμης του Θεού». (1967, Τόμ. 13, σ. 575) Αναφέρει επίσης: «Οι Απολογητές [Έλληνες Χριστιανοί συγγραφείς του δεύτερου αιώνα] μίλησαν πολύ αβέβαια για το Πνεύμα· βλέποντας κανείς τα πράγματα εκ των υστέρων, θα μπορούσε να πει ότι δεν το όρισαν σαφώς ως πρόσωπο».​—Τόμ. 14, 296.

Συμφωνεί η Αγία Γραφή με εκείνους που διδάσκουν ότι ο Πατέρας και ο Γιος δεν είναι ξεχωριστές και διαφορετικές οντότητες;

Ματθ. 26:39, ΜΠΚ: «Αφού απομακρύνθηκε λίγο [ο Ιησούς Χριστός], έπεσε με το πρόσωπο στη γη και προσευχόταν με τούτα τα λόγια: “Πατέρα μου, αν είναι δυνατό, ας μην πιω αυτό το ποτήρι· όμως ας μη γίνει το δικό μου θέλημα αλλά το δικό σου”». (Αν ο Πατέρας και ο Γιος δεν ήταν διαφορετικές οντότητες, η προσευχή αυτή δεν θα είχε νόημα. Ο Ιησούς θα προσευχόταν στον εαυτό του, και το θέλημά του θα ήταν αναγκαστικά το θέλημα του Πατέρα.)

Ιωάν. 8:17, 18, ΚΔΤΚ: «[Ο Ιησούς απάντησε στους Ιουδαίους Φαρισαίους:] Εις τον νόμον σας είναι γραμμένον, ότι η μαρτυρία δύο ανθρώπων είναι έγκυρη. Εγώ είμαι που δίνω μαρτυρίαν διά τον εαυτόν μου και μαρτυρεί δι’ εμέ και ο Πατέρας που με έστειλε». (Συνεπώς, ο Ιησούς χαρακτήρισε σαφώς τον εαυτό του ως ξεχωριστό και διαφορετικό από τον Πατέρα.)

Βλέπε επίσης σελίδες 245, 246, στο λήμμα «Ιεχωβά».

Διδάσκει η Αγία Γραφή ότι όλα τα υποτιθέμενα πρόσωπα της Τριάδας είναι αιώνια, άνευ αρχής;

Κολ. 1:15, 16, ΚΔΤΚ: «Αυτός [ο Ιησούς Χριστός] είναι εικών του αοράτου Θεού, πρωτότοκος όλων των δημιουργημάτων, διότι δι’ αυτού εδημιουργήθησαν τα πάντα, τα επουράνια και τα επίγεια». Με ποια έννοια είναι ο Ιησούς Χριστός «πρωτότοκος όλων των δημιουργημάτων»; (1) Οι Τριαδιστές λένε ότι «πρωτότοκος» εδώ σημαίνει πρώτιστος, εξοχότατος, ο πιο διακεκριμένος· άρα, το συμπέρασμα που πρέπει να εξαχθεί είναι ότι ο Χριστός δεν αποτελεί μέρος των δημιουργημάτων, αλλά είναι ο πιο διακεκριμένος σε σύγκριση με εκείνους που δημιουργήθηκαν. Αν αυτό είναι αλήθεια, και αν η διδασκαλία της Τριάδας είναι αληθινή, τότε γιατί δεν λέγεται και για τον Πατέρα και για το άγιο πνεύμα ότι είναι οι πρωτότοκοι όλων των δημιουργημάτων; Η Αγία Γραφή, όμως, εφαρμόζει αυτή την έκφραση μόνο στον Γιο. Σύμφωνα με τη συνηθισμένη της έννοια, η λέξη «πρωτότοκος» δείχνει ότι ο Ιησούς είναι ο αρχαιότερος στην οικογένεια των γιων του Ιεχωβά. (2) Η λέξη «πρωτότοκος» συναντάται πολλές φορές στην Αγία Γραφή πριν από το εδάφιο Κολοσσαείς 1:15, και κάθε φορά που εφαρμόζεται σε ζωντανά πλάσματα έχει την ίδια σημασία​—ο πρωτότοκος είναι μέρος του συνόλου. “Ο πρωτότοκος του Ισραήλ” είναι ένας από τους γιους του Ισραήλ· “ο πρωτότοκος του Φαραώ” είναι ένας από την οικογένεια του Φαραώ· «το πρωτότοκο ζώου» είναι ζώο και αυτό το ίδιο. Τι κάνει, λοιπόν, μερικούς να αποδίδουν διαφορετική έννοια σε αυτή τη λέξη στο εδάφιο Κολοσσαείς 1:15; Μήπως ο τρόπος με τον οποίο τη χρησιμοποιεί η Αγία Γραφή ή η πεποίθηση την οποία ήδη υποστηρίζουν και για την οποία ψάχνουν να βρουν αποδείξεις; (3) Μήπως τα εδάφια Κολοσσαείς 1:16, 17 (ΚΔΤΚ) εξαιρούν τον Ιησού από τα δημιουργήματα όταν λένε «δι’ αυτού εδημιουργήθησαν τα πάντα . . . τα πάντα δι’ αυτού και δι’ αυτόν έχουν δημιουργηθή»; Στο εδάφιο Λουκάς 13:2, η ΚΔΤΚ αποδίδει τη λέξη πάντας ως «όλους τους άλλους», το ίδιο και η ΜΠΚ. Σύμφωνα με όλα όσα λέει η Αγία Γραφή σχετικά με τον Γιο, η ΜΝΚ αποδίδει την ίδια έννοια στη λέξη πάντα των εδαφίων Κολοσσαείς 1:16, 17 λέγοντας εν μέρει: «Μέσω αυτού δημιουργήθηκαν όλα τα άλλα πράγματα . . . Όλα τα άλλα πράγματα έχουν δημιουργηθεί μέσω αυτού και για αυτόν». Συνεπώς, ο Ιησούς παρουσιάζεται ως δημιουργημένο ον, ένα από τα δημιουργήματα του Θεού.

Αποκ. 1:1· 3:14: «Αποκάλυψη από τον Ιησού Χριστό, την οποία του έδωσε ο Θεός . . . Και προς τον άγγελο της εκκλησίας στη Λαοδίκεια γράψε: Αυτά λέει ο Αμήν, ο πιστός και αληθινός μάρτυρας, η αρχή [ἀρχή, Κείμενο] της δημιουργίας του Θεού». (Η ΚΔΒ λέει το ίδιο.) Τι σημαίνει εδώ η λέξη ἀρχή του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου; Μερικοί έχουν την άποψη ότι αυτό που εννοείται είναι ότι ο Γιος ήταν «η αιτία» ή «η πηγή» των δημιουργημάτων του Θεού. Αλλά το Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ι. Σταματάκου (Εκδοτικός Οργανισμός Φοίνιξ, 1972, σ. 182) καταχωρίζει τη λέξη “έναρξη” ως την πρώτη έννοια της λέξης ἀρχή. Στα Βιβλικά του συγγράμματα, ο Ιωάννης χρησιμοποιεί τη λέξη ἀρχή περισσότερες από 20 φορές, πάντοτε με τη σημασία της «έναρξης». Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι αυτός που αναφέρεται στο εδάφιο Αποκάλυψη 3:14 είναι δημιούργημα, το πρώτο δημιούργημα του Θεού, ότι δηλαδή είχε αρχή. Παράβαλε Παροιμίες 8:22 όπου, όπως παραδέχονται πολλοί σχολιαστές της Αγίας Γραφής, ο Γιος παρουσιάζεται ως η προσωποποιημένη σοφία. Σύμφωνα με τη ΜΠΚ, αυτός ο οποίος μιλάει στο συγκεκριμένο εδάφιο “δημιουργήθηκε” (βλέπε επίσης Ο΄).

Προφητικά, όσον αφορά τον Μεσσία, το εδάφιο Μιχαίας 5:2 (ΒΑΜ) λέει: «Του οποίου αι έξοδοι είναι απ’ αρχής, από ημερών αιώνος». Μήπως αυτό τον κάνει να είναι ίδιος με τον Θεό; Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΜΠΚ (εδ. 1) αποδίδει τη φράση «από ημερών αιώνος» ως «αρχαίες μέρες». Υπό το φως του εδαφίου Αποκάλυψη 3:14, που συζητήθηκε παραπάνω, το εδάφιο Μιχαίας 5:2 δεν αποδεικνύει ότι ο Ιησούς ήταν άνευ αρχής.

Διδάσκει η Αγία Γραφή ότι κανένα από τα υποτιθέμενα πρόσωπα της Τριάδας δεν είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το άλλο, ότι όλα είναι ίσα, ότι όλα είναι παντοδύναμα;

Μάρκ. 13:32, ΜΠΚ: «Όσο για την ημέρα εκείνη ή για τη στιγμή που θα γίνουν αυτά, κανείς δεν ξέρει, ούτε οι άγγελοι στον ουρανό ούτε ο ίδιος ο Υιός παρά μόνο ο Πατέρας». (Φυσικά, αυτό δεν θα αλήθευε αν ο Πατέρας, ο Γιος και το Άγιο Πνεύμα ήταν ίσοι μεταξύ τους και αποτελούσαν έναν Τριαδικό Θεό. Αν δε, όπως υποστηρίζουν μερικοί, ο Γιος είχε περιορισμένη γνώση εξαιτίας της ανθρώπινης φύσης του, παραμένει το εξής ερώτημα: Γιατί δεν ήξερε το Άγιο Πνεύμα;)

Ματθ. 20:20-23, ΜΠΚ: «Η μητέρα των γιων του Ζεβεδαίου . . . λέει [στον Ιησού]: “Πες να καθίσουν αυτοί οι δυο γιοι μου στη βασιλεία σου ένας στα δεξιά σου κι ένας στ’ αριστερά σου”. Ο Ιησούς αποκρίθηκε: . . . “Το ποτήρι μου θα το πιείτε . . . Το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στ’ αριστερά μου δεν μπορώ να σας το δώσω εγώ, αλλά θα δοθεί σ’ εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον Πατέρα μου”». (Πόσο παράξενο είναι αυτό, αν ισχύει, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, ότι ο Ιησούς είναι ο Θεός! Απαντούσε μήπως εδώ ο Ιησούς απλώς σύμφωνα με την «ανθρώπινη φύση» του; Θα ήταν αυτή η εξήγηση συνεπής με την τριαδική αντίληψη ότι ο Ιησούς ήταν πράγματι «θεάνθρωπος»​—δηλαδή και Θεός και άνθρωπος, όχι μόνο το ένα από τα δύο; Δεν δείχνει μάλλον το εδάφιο Ματθαίος 20:23 ότι ο Γιος δεν είναι ίσος με τον Πατέρα, ότι ο Πατέρας έχει κρατήσει μερικά προνόμια για τον εαυτό του;)

Ματθ. 12:31, 32, ΜΠΚ: «Κάθε αμαρτία και προσβολή κατά του Θεού θα συγχωρηθεί στους ανθρώπους· η προσβολή όμως κατά του Αγίου Πνεύματος δε θα τους συγχωρηθεί. Αν κάποιος μιλήσει προσβλητικά κατά του Υιού του Ανθρώπου, ο Θεός θα τον συγχωρήσει· όποιος όμως μιλήσει εναντίον του Αγίου Πνεύματος, αυτόν ο Θεός δε θα τον συγχωρήσει ούτε στον τωρινό ούτε στο μελλοντικό κόσμο». (Αν το Άγιο Πνεύμα ήταν πρόσωπο και ήταν ο Θεός, το εδάφιο αυτό θα αντέκρουε σαφώς τη διδασκαλία της Τριάδας, επειδή θα σήμαινε ότι κατά κάποιον τρόπο το Άγιο Πνεύμα είναι μεγαλύτερο από τον Γιο. Αντίθετα, αυτό που είπε ο Ιησούς δείχνει ότι ο Πατέρας, στον οποίο ανήκει το “Πνεύμα”, είναι μεγαλύτερος από τον Ιησού, τον Γιο του ανθρώπου.)

Ιωάν. 14:28, ΜΠΚ: «[Ο Ιησούς είπε:] Αν με αγαπούσατε, θα χαιρόσασταν που σας είπα ότι πηγαίνω στον Πατέρα, γιατί ο Πατέρας είναι ανώτερος από μένα».

1 Κορ. 11:3, ΜΠΚ: «Θέλω όμως επίσης να ξέρετε ότι η κεφαλή του κάθε άντρα είναι ο Χριστός, κεφαλή της γυναίκας είναι ο άντρας και κεφαλή του Χριστού είναι ο Θεός». (Ξεκάθαρα, λοιπόν, ο Χριστός δεν είναι ο Θεός, και ο Θεός είναι ανώτερος από τον Χριστό. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό γράφτηκε γύρω στο 55 Κ.Χ., 22 περίπου χρόνια μετά την επιστροφή του Ιησού στον ουρανό. Επομένως, η αλήθεια που διατυπώνεται εδώ εφαρμόζεται στη σχέση μεταξύ του Θεού και του Χριστού στον ουρανό.)

1 Κορ. 15:27, 28, ΜΠΚ: «Ο Θεός υπέταξε τα πάντα σ’ αυτόν [στον Ιησού]. Όταν όμως λέει ότι έχουν υποταχθεί σ’ αυτόν “τα πάντα”, είναι φανερό ότι σ’ αυτό το “πάντα” δεν περιλαμβάνεται και ο Θεός, που υπέταξε τα πάντα στο Χριστό. Όταν, λοιπόν, θα υποταχθούν σ’ αυτόν τα πάντα, τότε και ο ίδιος ο Υιός θα υποταχθεί σ’ αυτόν που έθεσε κάτω από την εξουσία του τα πάντα· έτσι ο Θεός θα βασιλέψει πλήρως πάνω σε όλα [«σε όλους», ΚΔΒ]».

Η λέξη Σανταΐ του πρωτότυπου εβραϊκού κειμένου και η λέξη Παντοκράτωρ του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου αποδίδονται και οι δύο ως «Παντοδύναμος». Και οι δύο αυτές λέξεις εφαρμόζονται επανειλημμένα στον Ιεχωβά, τον Πατέρα. (Έξοδ. 6:3· Αποκ. 19:6) Καμία από τις δύο αυτές λέξεις δεν εφαρμόστηκε ποτέ στον Γιο ή στο άγιο πνεύμα.

Διδάσκει η Αγία Γραφή ότι το καθένα από τα υποτιθέμενα πρόσωπα της Τριάδας είναι ο Θεός;

Ο Ιησούς είπε προσευχόμενος: «Πατέρα . . . αυτή είναι η αιώνιος ζωή: το να γνωρίζουν σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και τον Ιησούν Χριστόν, τον οποίον έστειλες». (Ιωάν. 17:1-3, ΚΔΤΚ· τα πλάγια γράμματα δικά μας.) (Οι περισσότερες μεταφράσεις εδώ χρησιμοποιούν την έκφραση “τον μόνο αληθινό Θεό” σχετικά με τον Πατέρα. Δεν μπορεί να είναι αυτός “ο μόνος αληθινός Θεός” αν υπάρχουν και δύο άλλοι που είναι Θεοί στον ίδιο βαθμό με αυτόν, έτσι δεν είναι; Οποιοιδήποτε άλλοι αναφέρονται ως «θεοί» πρέπει να είναι ή ψεύτικοι ή απλώς αντανάκλαση του αληθινού Θεού.)

1 Κορ. 8:5, 6, ΚΔΤΚ: «Και αν ακόμη υπάρχουν, είτε εις τον ουρανόν είτε εις την γην, λεγόμενοι θεοί​—όπως πραγματικά υπάρχουν πολλοί θεοί και κύριοι πολλοί—​για μας όμως ένας Θεός υπάρχει, ο Πατήρ, από τον οποίον προέρχονται όλα και εμείς ανήκομεν εις αυτόν, και ένας Κύριος Ιησούς Χριστός, διά του οποίου έγιναν τα πάντα και εμείς δι’ αυτού». (Αυτό παρουσιάζει τον Πατέρα ως τον “έναν Θεό” των Χριστιανών και δείχνει ότι αυτός βρίσκεται σε κατηγορία ξεχωριστή από τον Ιησού Χριστό.)

1 Πέτρ. 1:3, ΚΔΤΚ: «Ευλογητός ο Θεός και Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού». (Επανειλημμένα, ακόμη και μετά την ανάληψη του Ιησού στον ουρανό, οι Γραφές αναφέρουν τον Πατέρα ως “τον Θεό” του Ιησού Χριστού. Στο εδάφιο Ιωάννης 20:17, ο ίδιος ο Ιησούς, μετά την ανάστασή του, αποκάλεσε τον Πατέρα «Θεό» του. Αργότερα, όταν ήταν στον ουρανό, όπως αναγράφεται στο εδάφιο Αποκάλυψη 3:12, χρησιμοποίησε και πάλι την ίδια έκφραση. Αλλά πουθενά στην Αγία Γραφή δεν αναφέρεται ότι ο Πατέρας αποκάλεσε τον Γιο «Θεό» του, ούτε επίσης αναφέρεται ότι ο Πατέρας ή ο Γιος χαρακτήρισαν το άγιο πνεύμα «Θεό» τους.)

Για σχόλια σχετικά με τα εδάφια που χρησιμοποιούν μερικοί για να αποδείξουν ότι ο Χριστός είναι ο Θεός, βλέπε σελίδες 250-255, στο λήμμα «Ιησούς Χριστός».

Στο σύγγραμμα Θεολογικά Κείμενα, ο Ιησουίτης Καρλ Ράνερ ομολογεί: «Ποτέ δεν χρησιμοποιείται η λέξη “Θεός” για το Πνεύμα»· επίσης: «Ποτέ δεν χρησιμοποιείται στην Καινή Διαθήκη η φράση “ο θεός” για το άγιο πνεύμα».​—Schriften zur Theologie (Ζυρίχη, 1954, Τόμ. 1, σ. 156, 162).

Η δε Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία κάνει λόγο για την “απουσία ρητής μνείας στην Αγία Γραφή περί της θεότητας του Αγίου Πνεύματος”.​—Τόμ. 10, (Αθήνα, 1967), στ. 480.

Μήπως κάποιο από τα εδάφια που χρησιμοποιούν οι Τριαδιστές για να υποστηρίξουν το πιστεύω τους παρέχει στερεή βάση για αυτή τη διδασκαλία;

Το άτομο που επιζητεί πραγματικά να βρει την αλήθεια σχετικά με τον Θεό δεν ψάχνει την Αγία Γραφή ελπίζοντας να βρει κάποιο εδάφιο που θα μπορεί να το εξηγήσει με τέτοιον τρόπο ώστε να ταιριάζει με αυτό που ήδη πιστεύει. Θέλει να μάθει τι λέει ο ίδιος ο Λόγος του Θεού. Μπορεί να βρει μερικά εδάφια τα οποία ίσως θεωρήσει ότι μπορούν να εξηγηθούν με περισσότερους από έναν τρόπους, αλλά όταν αυτά συγκριθούν με άλλες Βιβλικές δηλώσεις πάνω στο ίδιο θέμα, η σημασία τους θα γίνει σαφής. Πρέπει να επισημανθεί ευθύς εξαρχής ότι τα περισσότερα εδάφια που χρησιμοποιούνται ως «αποδείξεις» για την Τριάδα στην πραγματικότητα αναφέρονται μόνο σε δύο πρόσωπα, όχι σε τρία· επομένως, ακόμη και αν ήταν σωστή η εξήγηση που δίνουν οι Τριαδιστές για τα συγκεκριμένα εδάφια, αυτά δεν θα αποδείκνυαν ότι η Αγία Γραφή διδάσκει την Τριάδα. Εξετάστε τα ακόλουθα:

(Αν δεν υπάρχει άλλη ένδειξη, όλα τα εδάφια που παρατίθενται στο επόμενο τμήμα είναι από τη ΜΠΚ.)

Εδάφια στα οποία ένας τίτλος που ανήκει στον Ιεχωβά εφαρμόζεται στον Ιησού Χριστό ή υποτίθεται ότι εφαρμόζεται σε εκείνον

Το Άλφα και το Ωμέγα: Σε ποιον ανήκει κατάλληλα ο τίτλος αυτός; (1) Στο εδάφιο Αποκάλυψη 1:8, αναφέρεται ότι ο κάτοχός του είναι ο Θεός, ο Παντοκράτορας. Στο εδάφιο 11 σύμφωνα με τη ΒΑΜ, ο τίτλος αυτός εφαρμόζεται σε κάποιον του οποίου η επακόλουθη περιγραφή δείχνει ότι είναι ο Ιησούς Χριστός. Αλλά οι Βιβλικοί λόγιοι παραδέχονται ότι η φράση «το Α και το Ω» που εμφανίζεται στο εδάφιο 11 αποτελεί νόθα προσθήκη, και γι’ αυτό δεν υπάρχει στις μεταφράσεις ΜΠΚ, ΚΔΤΚ, ΛΧ, ΚΛΚ, ΤΚΔ. (2) Πολλές μεταφράσεις του βιβλίου Αποκάλυψη στην εβραϊκή γλώσσα παραδέχονται ότι αυτός που περιγράφεται στο εδάφιο 8 είναι ο Ιεχωβά, και έτσι αποκαθιστούν το προσωπικό όνομα του Θεού εκεί. Βλέπε ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 1Δ. (3) Τα εδάφια Αποκάλυψη 21:6, 7 (ΚΔΤΚ) δείχνουν ότι οι Χριστιανοί που είναι νικητές από πνευματική άποψη θα είναι “γιοι” εκείνου ο οποίος αποκαλείται «το Άλφα και το Ωμέγα». Πουθενά δεν λέγεται κάτι τέτοιο για τη σχέση που έχουν οι χρισμένοι με το πνεύμα Χριστιανοί με τον Ιησού Χριστό. Ο Ιησούς τούς χαρακτήρισε «αδερφούς» του. (Εβρ. 2:11· Ματθ. 12:50· 25:40) Αλλά εκείνοι οι “αδελφοί” του Ιησού αναφέρονται ως «υιοί Θεού». (Γαλ. 3:26, ΚΔΤΚ· 4:6, ΚΔΤΚ) (4) Στο εδάφιο Αποκάλυψη 22:12, η ΜΠΚ παρεμβάλλει το όνομα Ιησούς, έτσι ώστε η φράση «το Άλφα και το Ωμέγα» η οποία εμφανίζεται στο εδάφιο 13 να φαίνεται ότι εφαρμόζεται σε εκείνον. Αλλά το όνομα Ιησούς δεν υπάρχει εκεί στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο, και δεν το έχουν άλλες μεταφράσεις. (5) Στο εδάφιο Αποκάλυψη 22:13, το Άλφα και το Ωμέγα χαρακτηρίζεται επίσης ως «ο πρώτος και ο έσχατος», προσδιορισμός ο οποίος εφαρμόζεται στον Ιησού στα εδάφια Αποκάλυψη 1:17, 18. Παρόμοια, ο προσδιορισμός “απόστολος” εφαρμόζεται τόσο στον Ιησού Χριστό όσο και σε ορισμένους ακολούθους του. Αλλά αυτό δεν αποδεικνύει ότι όλοι αυτοί είναι το ίδιο πρόσωπο ή ότι ανήκουν στην ίδια κατηγορία, έτσι δεν είναι; (Εβρ. 3:1, ΚΔΤΚ) Επομένως, τα αποδεικτικά στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο τίτλος «το Άλφα και το Ωμέγα» εφαρμόζεται στον Παντοδύναμο Θεό, τον Πατέρα, και όχι στον Γιο.

Σωτήρας: Επανειλημμένα οι Γραφές αναφέρουν τον Θεό ως Σωτήρα. Μάλιστα, στο εδάφιο Ησαΐας 43:11 (ΒΑΜ) ο Θεός λέει: «Εκτός εμού σωτήρ δεν υπάρχει». Εφόσον και ο Ιησούς αναφέρεται ως Σωτήρας, μήπως ο Θεός και ο Ιησούς ταυτίζονται; Όχι βέβαια. Τα εδάφια Τίτο 1:3, 4 αναφέρουν τον “σωτήρα μας Θεό” και μετά και τους δύο, “τον Θεό Πατέρα και τον σωτήρα μας Κύριο Ιησού Χριστό”. Συνεπώς, και τα δύο πρόσωπα είναι σωτήρες. Το εδάφιο Ιούδα 25 (ΚΔΒ) δείχνει τη σχέση λέγοντας: «Στο μόνο Θεό το σωτήρα μας, διαμέσου του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας». (Τα πλάγια γράμματα δικά μας.) (Βλέπε επίσης Πράξεις 13:23, ΚΔΤΚ.) Στο εδάφιο Κριτές 3:9 (ΒΑΜ), η εβραϊκή λέξη μωσία‛ («σωτήρας» ή «ελευθερωτής»), που χρησιμοποιείται και στο εδάφιο Ησαΐας 43:11, εφαρμόζεται στον Γοθονιήλ, έναν κριτή του Ισραήλ, αλλά ασφαλώς αυτό δεν σημαίνει ότι ο Γοθονιήλ ήταν ο Ιεχωβά, έτσι δεν είναι; Διαβάζοντας τα εδάφια Ησαΐας 43:1-12 καταλαβαίνει κανείς πως το εδάφιο 11 σημαίνει ότι μόνο ο Ιεχωβά ήταν Εκείνος που έφερε σωτηρία, ή απελευθέρωση, στον Ισραήλ· τη σωτηρία αυτή δεν την έφερε κανένας από τους θεούς των γύρω εθνών.

Θεός: Στο εδάφιο Ησαΐας 43:10, ΜΝΚ, ο Ιεχωβά λέει: «Πριν από εμένα δεν πλάστηκε Θεός, και έπειτα από εμένα συνέχισε να μην υπάρχει κανείς». Μήπως αυτό σημαίνει ότι, επειδή στο εδάφιο Ησαΐας 9:5 (9:6, ΜΝΚ) ο Ιησούς Χριστός αποκαλείται προφητικά «Θεός ισχυρός», πρέπει να είναι ο Ιεχωβά; Τα συμφραζόμενα και πάλι απαντούν όχι! Κανένα από τα ειδωλολατρικά έθνη δεν έπλασε κάποιον θεό πριν από τον Ιεχωβά, επειδή κανένας δεν υπήρχε πριν από τον Ιεχωβά. Ούτε θα πλάσουν στο μέλλον κάποιον πραγματικό, ζωντανό θεό που να μπορεί να προφητεύει. (Ησ. 46:9, 10) Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο Ιεχωβά δεν έκανε ποτέ να υπάρξει κάποιος ο οποίος να αναφέρεται κατάλληλα ως θεός. (Ψαλμ. 82:1, 6· Ιωάν. 1:1, ΜΝΚ) Στο εδάφιο Ησαΐας 10:21 ο Ιεχωβά αναφέρεται ως “ισχυρός Θεός”, όπως ακριβώς αναφέρεται και ο Ιησούς στο εδάφιο Ησαΐας 9:5 (9:6, ΜΝΚ)· αλλά μόνο ο Ιεχωβά αποκαλείται «Θεός παντοκράτορας».​—Γέν. 17:1.

Αν κάποιος τίτλος ή κάποια περιγραφική φράση βρίσκεται περισσότερες από μία φορά στις Γραφές, δεν πρέπει ποτέ να συμπεραίνουμε βιαστικά ότι οπωσδήποτε αναφέρεται πάντοτε στο ίδιο πρόσωπο. Με ένα τέτοιο σκεπτικό θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι ο Ναβουχοδονόσορ ήταν ο Ιησούς Χριστός, επειδή και στους δυο τους εφαρμόστηκε ο τίτλος «βασιλεύς βασιλέων» (Δαν. 2:37, ΒΑΜ· Αποκ. 17:14, ΒΑΜ), καθώς και ότι οι μαθητές του Ιησού ήταν στην πραγματικότητα ο Ιησούς Χριστός, επειδή τόσο αυτοί όσο και εκείνος αποκλήθηκαν «το φως του κόσμου». (Ματθ. 5:14, ΚΔΤΚ· Ιωάν. 8:12, ΚΔΤΚ) Πρέπει πάντοτε να λαβαίνουμε υπόψη μας τα συμφραζόμενα καθώς και όλες τις άλλες περιπτώσεις όπου βρίσκεται στην Αγία Γραφή η ίδια έκφραση.

Περικοπές των Εβραϊκών Γραφών οι οποίες, αν και εφαρμόζονται σαφώς στον Ιεχωβά, χρησιμοποιούνται από θεόπνευστους Βιβλικούς συγγραφείς για τον Ιησού Χριστό

Γιατί το εδάφιο Ιωάννης 1:23 παραθέτει το εδάφιο Ησαΐας 40:3 και το εφαρμόζει σε ό,τι έκανε ο Ιωάννης ο Βαφτιστής προετοιμάζοντας το δρόμο για τον Ιησού Χριστό, εφόσον το εδάφιο Ησαΐας 40:3 αναφέρεται σαφώς στην προετοιμασία του δρόμου για τον Ιεχωβά; Επειδή ο Ιησούς εκπροσωπούσε τον Πατέρα του. Ήρθε εξ ονόματος του Πατέρα του και είχε τη διαβεβαίωση ότι ο Πατέρας του ήταν πάντοτε μαζί του επειδή ο ίδιος έκανε ό,τι ευαρεστούσε τον Πατέρα του.​—Ιωάν. 5:43, ΚΔΤΚ· 8:29.

Γιατί τα εδάφια Εβραίους 1:10-12 παραθέτουν τα εδάφια Ψαλμός 102:25-27 και τα εφαρμόζουν στον Γιο, εφόσον ο ψαλμός λέει ότι τα εδάφια αυτά αναφέρονται στον Θεό; Επειδή ο Γιος είναι εκείνος μέσω του οποίου ο Θεός έκανε τα δημιουργικά έργα που περιγράφει εκεί ο ψαλμωδός. (Βλέπε Κολοσσαείς 1:15, 16· Παροιμίες 8:22, 27-30.) Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι στο εδάφιο Εβραίους 1:5β γίνεται μια παράθεση από το εδάφιο 2 Σαμουήλ 7:14 και εφαρμόζεται στον Γιο του Θεού. Μολονότι αυτό το εδάφιο είχε την πρώτη του εφαρμογή στον Σολομώντα, το γεγονός ότι αργότερα εφαρμόστηκε στον Ιησού Χριστό δεν σημαίνει ότι ο Σολομών και ο Ιησούς ταυτίζονται. Ο Ιησούς είναι «μεγαλύτερος από το Σολομώντα» και εκτελεί ένα έργο που προσκιάστηκε από εκείνον.​—Λουκ. 11:31.

Εδάφια που αναφέρουν μαζί τον Πατέρα, τον Γιο και το Άγιο Πνεύμα

Τέτοιο παράδειγμα είναι τα εδάφια Ματθαίος 28:19 και 2 Κορινθίους 13:14. Κανένα από τα εδάφια αυτά δεν λέει ότι ο Πατέρας, ο Γιος και το Άγιο Πνεύμα είναι ίσοι μεταξύ τους ή συναιώνιοι ή ότι αποτελούν έναν Θεό. Οι Γραφικές αποδείξεις που παρουσιάστηκαν ήδη στις σελίδες 451-456 δείχνουν ότι δεν πρέπει να αποδίδουμε τέτοιες ερμηνείες στα εδάφια αυτά.

Η Εγκυκλοπαίδεια Βιβλικής, Θεολογικής και Εκκλησιαστικής Φιλολογίας, των Μακ Κλίντοκ και Στρονγκ, μολονότι υποστηρίζει το δόγμα της Τριάδας, παραδέχεται τα εξής σχετικά με τα εδάφια Ματθαίος 28:18-20: «Τα εδάφια αυτά, όμως, από μόνα τους, δεν αποδεικνύουν καθοριστικά ούτε την προσωπικότητα των τριών υποκειμένων που αναφέρονται ούτε την ισότητά τους ούτε τη θειότητά τους». (Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, επανέκδοση 1981, Τόμ. 10, σ. 552) Σχετικά με άλλα εδάφια που και αυτά αναφέρουν τον Πατέρα, τον Γιο και το Άγιο Πνεύμα μαζί, η ίδια εγκυκλοπαίδεια παραδέχεται ότι από μόνα τους είναι «ανεπαρκή» για να αποδείξουν την Τριάδα. (Παράβαλε 1 Τιμόθεο 5:21, όπου αναφέρονται μαζί ο Θεός, ο Χριστός και οι άγγελοι.)

Εδάφια στα οποία ο πληθυντικός αριθμός ουσιαστικών εφαρμόζεται στον Θεό στις Εβραϊκές Γραφές

Στο εδάφιο Γένεση 1:1, ο τίτλος «Θεός» αποτελεί απόδοση της λέξης ᾿Ελοχίμ, η οποία στην εβραϊκή είναι τύπος πληθυντικού αριθμού. Οι Τριαδιστές το ερμηνεύουν αυτό ως ένδειξη για την Τριάδα. Εξηγούν επίσης το εδάφιο Δευτερονόμιο 6:4 λέγοντας ότι υπονοεί την ενότητα των μελών της Τριάδας όταν λέει, σύμφωνα με την απόδοση της ΒΑΜ: «Κύριος ο Θεός [᾿Ελοχίμ] ημών είναι είς Κύριος».

Ο πληθυντικός αριθμός του ουσιαστικού εδώ, στο πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο, είναι πληθυντικός μεγαλειότητας ή εξοχότητας. Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει: «Ο πληθυντικός τύπος . . . δεικνύει την πληρότητα της δυνάμεως του μοναδικού Θεού. . . . Νοείται ως ενικός τύπος». (Τόμ. 5, στ. 675, 676· βλέπε επίσης Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, 1967, Τόμ. 5, σ. 287.) Δεν μεταδίδει την έννοια πολλών προσώπων σε μία θεότητα. Με παρόμοιο τρόπο, στο εδάφιο Κριτές 16:23, όπου γίνεται αναφορά στον ψεύτικο θεό Δαγών, χρησιμοποιείται μια μορφή του τίτλου ᾿ελοχίμ· το συνοδευτικό ρήμα είναι στον ενικό δείχνοντας ότι πρόκειται για έναν και μόνο θεό. Στο εδάφιο Γένεση 42:30 (ΒΑΜ), ο Ιωσήφ αποκαλείται «κύριος» (αδοναί, πληθυντικός εξοχότητας) της Αιγύπτου.

Η ελληνική γλώσσα δεν έχει “πληθυντικό μεγαλειότητας ή εξοχότητας”. Συνεπώς, στο εδάφιο Γένεση 1:1 οι μεταφραστές της Ο΄ χρησιμοποίησαν ως αντίστοιχο της λέξης ᾿Ελοχίμ τον ενικό τύπο ὁ Θεός. Στο εδάφιο Μάρκος 12:29, όπου αναγράφεται μια απάντηση του Ιησού στην οποία εκείνος παρέθεσε το εδάφιο Δευτερονόμιο 6:4, χρησιμοποιείται επίσης ο ενικός τύπος ὁ Θεός.

Στο εδάφιο Δευτερονόμιο 6:4, το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο περιέχει το Τετραγράμματο δύο φορές, και συνεπώς θα έπρεπε ορθότερα να αποδοθεί: «Ο Ιεχωβά ο Θεός μας είναι ένας Ιεχωβά». (ΜΝΚ) Το έθνος του Ισραήλ, στο οποίο ειπώθηκαν αυτά τα λόγια, δεν πίστευε στην Τριάδα. Οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι λάτρευαν τριάδες θεών, αλλά στον Ισραήλ έγινε σαφές ότι ο Ιεχωβά είναι διαφορετικός.

Άλλα εδάφια των Εβραϊκών Γραφών τα οποία οι Τριαδιστές θεωρούν ότι υπαινίσσονται την Τριάδα

Οι Τριαδιστές θεωρούν ότι η εμφάνιση τριών αγγέλων στον Αβραάμ για την αναγγελία της επικείμενης γέννησης του Ισαάκ (Γε 18:2, 3, 10) αποτελεί νύξη για την Τριάδα. Γιατί έστειλε ο Θεός τρεις αγγέλους σε εκείνη την περίπτωση; Προφανώς θεώρησε σωστό να δώσει αυτό το προφητικό άγγελμα μέσω τριών μαρτύρων, όπως ακριβώς ο Νόμος όριζε αργότερα ότι «με το στόμα δύο μαρτύρων ή με το στόμα τριών μαρτύρων» εδραιώνονταν τα ζητήματα. (Δευτ. 19:15· 1 Τιμ. 5:19) Ο Αβραάμ είχε λόγους να αμφιβάλλει ότι ήταν δυνατόν αυτός και η Σάρρα, δεδομένης της ηλικίας και της φυσικής τους κατάστασης, να αποκτήσουν παιδί. (Εβρ. 11:11, 12) Η μαρτυρία τριών αγγέλων, όμως, θα ήταν ασφαλώς πειστική.

Οι Τριαδιστές ισχυρίζονται επίσης ότι το δόγμα της Τριάδας υποστηρίζεται από τη διακήρυξη «Άγιος, άγιος, άγιος είναι ο Ιεχωβά», στο εδάφιο Ησαΐας 6:3. Ωστόσο, η Γραφή χρησιμοποιεί και αλλού την τριπλή επανάληψη μιας λέξης για να προσδώσει έμφαση σε μια δήλωση. (Παράβαλε Ιεζεκιήλ 21:27· Αποκάλυψη 8:13.) Η διακήρυξη του εδαφίου Ησαΐας 6:3 τονίζει απλώς τον υπέρτατο βαθμό της αγιότητας του Ιεχωβά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καθηγητής θεολογίας Γερμανός Στρηνόπουλος λέει: “Η εμφάνιση των τριών αγγέλων στον Αβραάμ στους οποίους αυτός αποτείνεται στον ενικό αριθμό . . . (Γέν. 18:3) . . . και η τριπλή επανάληψη του «άγιος» στην όραση του Ησαΐα . . . μόνο με βεβιασμένη ερμηνεία ή τολμηρή αναλογία μπορούν να εκληφθούν ως υπαινιγμοί για την Αγία Τριάδα”.​—Ορθόδοξος Χριστιανική Δογματική, Σχολή Χάλκης, Τόμ. Α΄, σ. 149, 150.

Εδάφια με βάση τα οποία κάποιο άτομο θα μπορούσε να καταλήξει σε περισσότερα από ένα συμπεράσματα, ανάλογα με τη μετάφραση της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιεί

Αν ένα εδάφιο μπορεί να μεταφραστεί με περισσότερους από έναν τρόπους οι οποίοι είναι σωστοί γραμματικά, ποια είναι η ορθή απόδοση; Εκείνη που συμφωνεί με την υπόλοιπη Αγία Γραφή. Αν κάποιος παραβλέψει τα άλλα μέρη της Αγίας Γραφής και οικοδομήσει το πιστεύω του γύρω από την απόδοση που προτιμάει εκείνος για ένα συγκεκριμένο εδάφιο, τότε αυτό που πιστεύει αντανακλά στην πραγματικότητα, όχι το Λόγο του Θεού, αλλά τις δικές του ιδέες και ίσως τις ιδέες κάποιου άλλου ατελούς ανθρώπου.

Ιωάννης 1:1, 2:

Η ΚΔΤΚ λέει: «Εν αρχή υπήρχεν ο Λόγος και ο Λόγος ήτο προς τον Θεόν και Θεός ήτο ο Λόγος. Αυτός υπήρχε εν αρχή προς τον Θεόν». (Οι ΜΠΚ, ΒΑΜ, ΚΔΒ, ΣΩΤ χρησιμοποιούν παρόμοια φρασεολογία.) Ωστόσο, η ΜΝΚ λέει: «Στην αρχή ήταν ο Λόγος, και ο Λόγος ήταν μαζί με τον Θεό, και ο Λόγος ήταν θεός. Αυτός ήταν στην αρχή μαζί με τον Θεό».

Τα συμφραζόμενα μας βοηθούν να κατανοήσουμε το νόημα των εδαφίων Ιωάννης 1:1, 2. Το εδάφιο 18 (ΚΔΤΚ) λέει: «Τον Θεόν κανείς δεν έχει ιδή ποτέ». Το εδάφιο 14 (ΚΔΤΚ) λέει καθαρά ότι «ο Λόγος εσαρκώθηκε και έμεινε μεταξύ μας και είδαμε την δόξαν του». Επίσης, τα εδάφια 1, 2 λένε ότι στην αρχή αυτός ήταν «προς («με», ΜΠΚ· «μαζί με», ΣΩΤ) τον Θεόν». Μπορεί κάποιος να είναι μαζί με ένα άτομο και ταυτόχρονα να είναι το ίδιο εκείνο άτομο; Στο εδάφιο Ιωάννης 17:3, ο Ιησούς απευθύνεται στον Πατέρα ως «τον μόνο αληθινό Θεό»· επομένως, ο Ιησούς ως «θεός» αντανακλά απλώς τις θεϊκές ιδιότητες του Πατέρα του.​—Εβρ. 1:3, ΜΝΚ.

Κατά λέξη, το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο αναφέρει: ᾿Εν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος. Ο μεταφραστής πρέπει να βάλει κεφαλαία κάποια αρχικά γράμματα σύμφωνα με τις ανάγκες της γλώσσας στην οποία μεταφράζει το κείμενο. Είναι ασφαλώς ορθή η γραφή της λέξης «Θεός» με κεφαλαίο γράμμα στην απόδοση της φράσης τὸν θεόν, εφόσον αυτή πρέπει να προσδιορίζει τον Παντοδύναμο Θεό με τον οποίο ήταν ο Λόγος. Αλλά η χρήση κεφαλαίου γράμματος για τη λέξη θεὸς στη δεύτερη περίπτωση δεν έχει το ίδιο έρεισμα. Στο άρθρο του «Ποιοτικά Άναρθρα Κατηγορούμενα: Μάρκος 15:39 και Ιωάννης 1:1», ο Φίλιπ Μπ. Χάρνερ δηλώνει ότι προτάσεις όπως αυτή του εδαφίου Ιωάννης 1:1 «με άναρθρο κατηγορούμενο που προηγείται του ρήματος έχουν κυρίως ποιοτική σημασία. Υποδηλώνουν ότι ο λόγος έχει φύση θεού». Κάνει δε την εξής εισήγηση: «Ίσως η πρόταση αυτή θα μπορούσε να μεταφραστεί: “ο Λόγος είχε την ίδια φύση με τον Θεό”». (Περιοδικό της Βιβλικής Λογοτεχνίας [Journal of Biblical Literature], 1973, σελ. 85, 87) Επομένως, το γεγονός ότι στη δεύτερη περίπτωση αυτού του εδαφίου η λέξη θεὸς δεν έχει το οριστικό άρθρο ὁ και προηγείται του ρήματος έχει μεγάλη σημασία. Στο πρωτότυπο κείμενο συναντάμε πολλές τέτοιες περιπτώσεις άναρθρων κατηγορουμένων που προηγούνται των ρημάτων. Παραδείγματος χάρη, στο εδάφιο Ιωάννης 6:70 ο Ιούδας ο Ισκαριώτης χαρακτηρίζεται «διάβολος». Βλέπε ΜΠΚ, ΚΔΤΚ. Οι ίδιες μεταφράσεις χαρακτηρίζουν τον Ιησού “προφήτη” στο εδάφιο Ιωάννης 9:17.

Ο Ιησουίτης Τζον Λ. Μακ Κένζι λέει στο Λεξικό της Βίβλου που συνέταξε ο ίδιος: «Το εδάφιο Ιωάν. 1:1 πρέπει αυστηρά να μεταφραστεί “ο λόγος ήταν μαζί με τον Θεό [=τον Πατέρα], και ο λόγος ήταν ένα θεϊκό ον”». (Οι αγκύλες είναι δικές του. Φέρει την Καθολική σφραγίδα και έγκριση.) ([Dictionary of the Bible] Νέα Υόρκη, 1965, σ. 317) Η φράση αυτή αποδίδεται με παρόμοιο τρόπο και σε μερικές μεταφράσεις της Αγίας Γραφής σε άλλες γλώσσες.

Ο χαρακτηρισμός «θεός» για τον Λόγο (ο οποίος έγινε ο Ιησούς Χριστός) είναι συνεπής με τη χρήση της λέξης «θεός» στις υπόλοιπες Γραφές. Για παράδειγμα, στα εδάφια Ψαλμός 82:1-6 κάποιοι ανθρώπινοι κριτές στον Ισραήλ χαρακτηρίζονταν «θεοί» (εβραϊκό κείμενο, ᾿ελοχίμ· ελληνικό κείμενο, θεοί, στο εδάφιο Ιωάννης 10:34), επειδή ήταν εκπρόσωποι του Ιεχωβά και έπρεπε να λένε το νόμο του.

Βλέπε επίσης ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 6Α· Οι Χριστιανικές Γραφές​—Απόδοση από τη Μετάφραση Νέου Κόσμου, σ. 414, 415.

Πράξεις 20:28:

Η ΚΔΤΚ λέει: «Προσέχετε λοιπόν τους εαυτούς σας και ολόκληρον το ποίμνιον, εις το οποίον το Πνεύμα το Άγιον σάς ετοποθέτησε επισκόπους, διά να ποιμαίνετε την εκκλησίαν του Θεού, την οποίαν απέκτησε με το δικό του αίμα». (Οι ΚΔΒ, ΕΜΖ χρησιμοποιούν παρόμοια φρασεολογία.) Αυτού του είδους οι αποδόσεις ακολουθούν το Παραδεδεγμένο Κείμενο, που χρησιμοποιεί τη φράση διά τοῦ ἰδίου αἳματος. Ωστόσο, το κείμενο των Νέστλε-Άλαντ χρησιμοποιεί τη φράση διά τοῦ αἳματος τοῦ ἰδίου και επισημαίνει ότι αυτή τη γραφή περιέχουν ορισμένα από τα εγκυρότερα χειρόγραφα, όπως ο Σιναϊτικός, ο Αλεξανδρινός και ο Βατικανός Κώδικας. Την ίδια γραφή περιέχει και το κείμενο των Γουέστκοτ και Χορτ.

Στη φράση διά τοῦ αἳματος τοῦ ἰδίου θα μπορούσε να εννοηθεί ένα ουσιαστικό ενικού αριθμού μετά τη λέξη ἰδίου, πιθανότατα ο μονογενής Γιος του Θεού ο Ιησούς Χριστός. Σχετικά με αυτό, ο Τζ. Χ. Μούλτον λέει στη Γραμματική της Ελληνικής της Καινής Διαθήκης ([A Grammar of New Testament Greek] Τόμ. 1, 1930, σ. 90): «Θα πρέπει να πούμε κάτι για τη χρήση της λέξης ἴδιος όταν δεν ακολουθείται από ουσιαστικό. Κάτι τέτοιο εμφανίζεται στα εδ. Ιωα 1:11, 13:1, Πρ 4:23, 24:23. Στους παπύρους εμφανίζεται ο ενικός που χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο ως όρος που εκφράζει την τρυφερότητα την οποία νιώθει κάποιος για στενούς συγγενείς. . . . [Βάσει αυτού,] το εδ. Πρ 20:28 θα μπορούσε να μεταφραστεί “το αίμα κάποιου που ήταν δικός του”».

Ως εκ τούτου, η ΜΝΚ αποδίδει το τελευταίο τμήμα του εδαφίου: «με το αίμα του ίδιου του Γιου του». (Η TEV έχει παρόμοια απόδοση. Επίσης, η RS μολονότι στην έκδοση του 1953 έλεγε «με το δικό του αίμα», στην έκδοση του 1971 λέει «με το αίμα του ίδιου του Γιου του».)

Ποια απόδοση συμφωνεί με το εδάφιο 1 Ιωάννη 1:7 (ΜΝΚ), το οποίο λέει: «Το αίμα του Ιησού, του Γιου του, μας καθαρίζει από κάθε αμαρτία»; (Βλέπε επίσης Αποκάλυψη 1:4-6.) Σύμφωνα με το εδάφιο Ιωάννης 3:16, έστειλε ο Θεός τον μονογενή του Γιο ή ήρθε ο ίδιος ως άνθρωπος για να έχουμε ζωή; Το αίμα που χύθηκε δεν ήταν του Θεού, αλλά του Γιου του.

Βλέπε επίσης ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 6Γ.

Ρωμαίους 9:5:

Η ΚΔΤΚ λέει: «Εις τους οποίους ανήκουν οι πατέρες και εκ των οποίων, από ανθρωπίνης πλευράς, κατάγεται ο Χριστός, ο οποίος είναι υπεράνω όλων Θεός ευλογητός αιωνίως. Αμήν». (Οι ΒΑΜ, ΚΔΒ χρησιμοποιούν παρόμοια φρασεολογία.) Ωστόσο, στη ΜΝΚ το τελευταίο μέρος του εδαφίου λέει: «από τους οποίους προήλθε ο Χριστός κατά σάρκα: ο Θεός, που είναι πάνω σε όλα, ας είναι ευλογημένος για πάντα. Αμήν». (Παρόμοια φρασεολογία με της ΜΝΚ έχουν οι RS, NE, TEV, NAB, Mo. Βλέπε επίσης υποσημείωση στη ΜΠΚ και το ερμηνευτικό σχόλιο αρ. 4 για το εδάφιο Ρωμαίους 9:5, στο Υπόμνημα εις τας Επιστολάς της Κ. Διαθήκης [Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1959, Τόμ. Α΄, σ. 138].)

Λέει αυτό το εδάφιο ότι ο Χριστός είναι «πάνω σε όλα» και ότι επομένως αυτός είναι ο Θεός; Ή αναφέρεται στον Θεό και στον Χριστό ως ξεχωριστά πρόσωπα και λέει ότι ο Θεός είναι «πάνω σε όλα»; Ποια απόδοση του εδαφίου Ρωμαίους 9:5 συμφωνεί με τα εδάφια Ρωμαίους 15:5, 6, τα οποία στην αρχή κάνουν διάκριση μεταξύ του Θεού και του Χριστού Ιησού και έπειτα παροτρύνουν τον αναγνώστη να “δοξάσει τον Θεό, τον Πατέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού”; (Βλέπε επίσης 2 Κορινθίους 1:3 και Εφεσίους 1:3.) Εξετάστε τι επακολουθεί στο 9ο κεφάλαιο της επιστολής προς Ρωμαίους. Τα εδάφια 6-13 δείχνουν ότι η επεξεργασία του σκοπού του Θεού δεν εξαρτάται από την κατά σάρκα κληρονομιά αλλά από το θέλημα του Θεού. Τα εδάφια 14-18 αναφέρονται στο άγγελμα του Θεού προς τον Φαραώ, όπως αναγράφεται στο εδάφιο Έξοδος 9:16, για να τονίσουν το γεγονός ότι ο Θεός είναι πάνω σε όλα. Στα εδάφια 19-24 διευκρινίζεται περαιτέρω η ανωτερότητα του Θεού με το παράδειγμα του αγγειοπλάστη και των πήλινων αγγείων που αυτός κατασκευάζει. Πόσο κατάλληλη είναι λοιπόν η έκφραση στο εδάφιο 5: «Ο Θεός, που είναι πάνω σε όλα, ας είναι ευλογημένος για πάντα. Αμήν»!​—ΜΝΚ.

Το Θεολογικό Εννοιολογικό Λεξικό της Καινής Διαθήκης (Theologische Begriffslexikon zum Neuen Testament) αναφέρει: «Για το εδάφιο Ρωμ. 9:5 υπάρχουν διιστάμενες απόψεις. . . . Θα ήταν εύκολο, και απόλυτα δυνατό από γλωσσική άποψη, να εννοηθεί ότι η έκφραση αυτή αναφέρεται στον Χριστό. Στην περίπτωση αυτή το εδάφιο θα έλεγε: “Ο Χριστός που είναι Θεός πάνω σε όλα, ευλογημένος για πάντα. Αμήν”. Αλλά ακόμη και έτσι, ο Χριστός δεν θα εξισωνόταν απόλυτα με τον Θεό, αλλά θα περιγραφόταν απλώς ως ένα ον με θεϊκή φύση, διότι η λέξη θεός δεν έχει άρθρο. . . . Η πολύ πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι η δήλωση αυτή αποτελεί δοξολογία που απευθύνεται στον Θεό».​—Εκδόσεις Studien, Τόμ. 1, Βούπερταλ, 1977, σ. 606.

Βλέπε επίσης ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 6Δ.

Φιλιππησίους 2:5, 6:

Η ΜΠΚ λέει: «Να υπάρχει μεταξύ σας το ίδιο φρόνημα που είχε κι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος, αν και ήταν Θεός (ἐν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων, Κείμενο), δε θεώρησε την ισότητά του με το Θεό αποτέλεσμα αρπαγής». (Παρόμοια ιδέα μεταδίδουν οι ΛΧ, ΤΚΔ.) Ωστόσο, η ΜΝΚ στο τελευταίο τμήμα αυτής της περικοπής λέει: «ο οποίος, αν και υπήρχε με μορφή Θεού, δεν διανοήθηκε κάποια αρπαγή, δηλαδή το να είναι ίσος με τον Θεό». (Οι RS, NE, TEV, NAB μεταδίδουν την ίδια σκέψη.)

Ποια σκέψη συμφωνεί με τα συμφραζόμενα; Το εδάφιο 5 συμβουλεύει τους Χριστιανούς να μιμηθούν τον Χριστό στο ζήτημα που εξετάζεται εδώ. Μήπως τους παροτρύνει να μη θεωρήσουν «αποτέλεσμα αρπαγής», αλλά δικαίωμά τους, “την ισότητά τους με τον Θεό”; Ασφαλώς όχι! Ωστόσο, μπορούν να μιμηθούν κάποιον ο οποίος «δεν διανοήθηκε κάποια αρπαγή, δηλαδή το να είναι ίσος με τον Θεό». (ΜΝΚ) (Παράβαλε Γένεση 3:5.) Αυτή η μετάφραση συμφωνεί επίσης με τον ίδιο τον Ιησού Χριστό, ο οποίος είπε: «Ο Πατέρας είναι ανώτερος από μένα».​—Ιωάν. 14:28.

Κολοσσαείς 2:9:

Η ΚΔΤΚ λέει: «Διότι εις αυτόν [στον Χριστό] κατοικεί ολόκληρον το πλήρωμα της Θεότητος εν σωματική μορφή». (Παρόμοια σκέψη μεταδίδουν και οι αποδόσεις των μεταφράσεων ΔΕΛ, KJ, NE, RS, JB.) Ωστόσο, η ΜΝΚ λέει: «Σε αυτόν κατοικεί σωματικά όλη η πληρότητα της θεϊκής ιδιότητας». (Οι AT, We και CKW λένε “φύση του Θεού”, αντί για “Θεότητα”. Παράβαλε 2 Πέτρου 1:4.)

Ομολογουμένως, δεν ερμηνεύουν όλοι με τον ίδιο τρόπο το εδάφιο Κολοσσαείς 2:9. Αλλά ποια ερμηνεία συμφωνεί με το υπόλοιπο της θεόπνευστης επιστολής προς τους Κολοσσαείς; Μήπως ο Χριστός είχε μέσα του κάτι που είναι δικό του επειδή είναι ο Θεός, μέρος μιας Τριαδικής Θεότητας; Ή μήπως «η πληρότητα» που κατοικεί σε αυτόν είναι κάτι που έγινε δικό του επειδή το αποφάσισε κάποιος άλλος; Το εδάφιο Κολοσσαείς 1:19 (ΛΧ, ΒΑΜ) λέει ότι όλη η πληρότητα κατοίκησε στον Χριστό επειδή «ευηρεστήθη ο Πατήρ» να γίνει έτσι. Η NE λέει ότι αυτό ήταν «επιλογή του ίδιου του Θεού».

Εξετάστε τα άμεσα συμφραζόμενα του εδαφίου Κολοσσαείς 2:9: Στο εδάφιο 8, οι αναγνώστες προειδοποιούνται να μην παραπλανηθούν από εκείνους που υποστηρίζουν φιλοσοφίες και ανθρώπινες παραδόσεις. Τους λέγεται επίσης ότι στον Χριστό «είναι κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσεως» και παροτρύνονται να “ζουν εν αυτώ” και να είναι «ριζωμένοι και οικοδομούμενοι εν αυτώ, και σταθεροί εις την πίστιν». (Εδάφια 3, 6, 7, ΚΔΤΚ) Σε αυτόν και όχι στους επινοητές ή στους δασκάλους των ανθρώπινων φιλοσοφιών κατοικεί κάποια «πληρότητα» η οποία είναι πολύτιμη. Μήπως ο απόστολος Παύλος έλεγε εκεί ότι η «πληρότητα» που υπάρχει στον Χριστό τον κάνει να είναι ο ίδιος ο Θεός; Όχι, διότι σύμφωνα με το εδάφιο Κολοσσαείς 3:1 ο Χριστός «κάθεται . . . στα δεξιά του Θεού».​—Βλέπε ΚΔΤΚ, ΚΛΚ, ΛΧ, ΤΚΔ.

Σύμφωνα με το Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, των Λίντελ και Σκοτ (Εκδόσεις «Ι. Σιδέρης», 1921, Τόμ. 2, σ. 474), η λέξη θεότης σημαίνει, όχι μόνο θεός, αλλά και «θεία φύση». Επομένως, το να έχει ο Ιησούς “θεότητα” ή “θεϊκή φύση” δεν τον κάνει ως Γιο του Θεού να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Πατέρα ή συναιώνιος με αυτόν, όπως ακριβώς δεν είναι ίδιοι ή δεν έχουν την ίδια ηλικία όλοι οι άνθρωποι που έχουν «ανθρώπινη φύση».

1 Τιμόθεο 3:16:

Η ΒΑΜ λέει: «Και αναντιρρήτως το μυστήριον της ευσεβείας είναι μέγα· ο Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν πνεύματι, εφάνη εις αγγέλους, εκηρύχθη εις τα έθνη, επιστεύθη εις τον κόσμον, ανελήφθη εν δόξη». (Και άλλες μεταφράσεις επίσης μεταδίδουν αυτή την ιδέα.) Ωστόσο, η ΜΝΚ λέει για το πρώτο τμήμα του εδαφίου: «Αυτός φανερώθηκε ως σάρκα». Την απόδοση «αυτός» υποστηρίζει και η ΚΔΒ. Γιατί υπάρχει αυτή η διαφορά;

Σε υποσημείωσή της, η ΚΔΒ εξηγεί ότι, αντί της λέξης ὅς η οποία αποδίδεται «αυτός», εμφανίζεται σε νεότερα χειρόγραφα η λέξη Θεός. Ο καθηγητής θεολογίας Π. Τρεμπέλας, στο Υπόμνημα εις τας Επιστολάς της Κ. Διαθήκης (Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα 1979 [Τόμ Β΄, σ. 363]), αναφέρει και αυτός ότι “η αυθεντική γραφή είναι Ὅς”. Στο βιβλίο του Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας (Αθήνα, 1907, σ. 75), ο καθηγητής Χρ. Ανδρούτσος δηλώνει παρόμοια: “Στο 1 Τιμ. 3, 16 «Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί», η ανάγνωση Θεός είναι εσφαλμένη· η ορθή γραφή είναι «ὅς ἐφανερώθη»”.

Τίτο 2:13:

Η ΚΔΤΚ λέει: «Αναμένοντες την ευλογημένην ελπίδα μας και την εμφάνισιν της δόξης του μεγάλου Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού». (Παρόμοια φρασεολογία βρίσκεται στις ΜΠΚ, ΤΚΔ, ΚΛΚ.) Ωστόσο η ΜΝΚ λέει: «Ενόσω περιμένουμε την ευτυχισμένη ελπίδα και ένδοξη φανέρωση του μεγάλου Θεού και του Σωτήρα μας του Χριστού Ιησού». (Η NAB έχει παρόμοια απόδοση.)

Ποια μετάφραση συμφωνεί με το εδάφιο Τίτο 1:4 (ΚΔΒ), το οποίο λέει: «Χάρη και ειρήνη από το Θεό Πατέρα και από το Χριστό Ιησού, το σωτήρα μας»; Μολονότι οι Γραφές αναφέρουν και τον Θεό ως Σωτήρα, το εδάφιο αυτό κάνει σαφή διάκριση μεταξύ εκείνου και του Χριστού Ιησού, μέσω του οποίου ο Θεός παρέχει σωτηρία.

Μερικοί υποστηρίζουν ότι το εδάφιο Τίτο 2:13 δείχνει ότι ο Χριστός είναι και ο Θεός και ο Σωτήρας. Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ οι ΚΔΤΚ, ΜΠΚ, ΤΚΔ, ΚΛΚ αποδίδουν το εδάφιο Τίτο 2:13 με τρόπο που έχει αυτό το νόημα, δεν ακολουθούν τον ίδιο κανόνα όταν μεταφράζουν άλλα εδάφια με την ίδια γραμματική σύνταξη, όπως τα εδάφια 2 Θεσσαλονικείς 1:12· 1 Τιμόθεο 5:21· 6:13. Ο Χένρι Άλφορντ, στο σύγγραμμα Η Ελληνική Διαθήκη, αναφέρει: «Θα έλεγα ότι [μια απόδοση που κάνει σαφή διάκριση μεταξύ του Θεού και του Χριστού, στο εδάφιο Τίτο 2:13] ικανοποιεί όλες τις γραμματικές απαιτήσεις της πρότασης: ότι είναι η πιο πιθανή και από συντακτική άποψη και από την άποψη των συμφραζομένων, και συμφωνεί περισσότερο με τον τρόπο συγγραφής του Αποστόλου».​—The Greek Testament (Βοστώνη, 1877), Τόμ. 3, σ. 421.

Βλέπε επίσης ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 6E.

Εβραίους 1:8:

Η ΚΔΤΚ λέει: «Διά τον Υιόν λέγει, Ο θρόνος σου, ω Θεέ (ὁ θεὸς, Κείμενο), θα παραμείνη εις τον αιώνα του αιώνος». (Οι ΜΠΚ, ΛΧ, ΒΑΜ, ΚΔΒ, ΤΚΔ, ΚΛΚ έχουν παρόμοιες αποδόσεις.) Ωστόσο, η ΜΝΚ λέει: «Αλλά αναφορικά με τον Γιο: “Ο Θεός είναι ο θρόνος σου στους αιώνες των αιώνων”». (Η ΜΑΞ, η AT, η Mo και άλλες μεταδίδουν την ίδια ιδέα.)

Ποια απόδοση συμφωνεί με τα συμφραζόμενα; Τα προηγούμενα εδάφια λένε ότι μιλάει ο Θεός και όχι ότι κάποιος άλλος απευθύνεται σε αυτόν· το δε επόμενο εδάφιο χρησιμοποιεί την έκφραση «ο Θεός, ο Θεός σου (ΜΑΞ)» δείχνοντας ότι αυτός προς τον οποίο απευθύνονται αυτά τα λόγια δεν είναι ο Ύψιστος Θεός αλλά είναι λάτρης αυτού του Θεού. Το εδάφιο Εβραίους 1:8 παραθέτει από το εδάφιο Ψαλμός 45:6, το οποίο απευθυνόταν αρχικά σε έναν ανθρώπινο βασιλιά του Ισραήλ. Προφανώς, ο Βιβλικός συγγραφέας αυτού του ψαλμού δεν πίστευε πως αυτός ο ανθρώπινος βασιλιάς ήταν ο Παντοδύναμος Θεός. Απεναντίας, το εδάφιο Ψαλμός 45:6, σύμφωνα με την RS, λέει: «Ο θεϊκός σου θρόνος» (βλέπε επίσης υποσημείωση στη ΜΠΚ [εδάφιο 7]). (Η ΜΠΚ στο κείμενό της λέει: «Ο θρόνος σου είναι θρόνος του Θεού». Βλέπε επίσης NE. Η JP [εδάφιο 7]: «Ο θρόνος σου που δόθηκε από τον Θεό».) Στον Σολομώντα, που ήταν μάλλον ο βασιλιάς στον οποίο απευθυνόταν αρχικά ο 45ος Ψαλμός, ειπώθηκε να καθήσει «στο θρόνο του Ιεχωβά». (1 Χρον. 29:23, ΜΝΚ) Σύμφωνα με το γεγονός ότι ο Θεός είναι ο «θρόνος», δηλαδή η Πηγή και ο Υποστηρικτής της βασιλικής εξουσίας του Χριστού, τα εδάφια Δανιήλ 7:13, 14 και Λουκάς 1:32 δείχνουν ότι ο Θεός δίνει τέτοιου είδους εξουσία σε αυτόν.

Τα εδάφια Εβραίους 1:8, 9 παραθέτουν από τα εδάφια Ψαλμός 45:6, 7, σχετικά με τα οποία ο Βιβλικός λόγιος Μπ. Φ. Γουέστκοτ αναφέρει: «Η Ο΄ επιτρέπει και τις δύο αποδόσεις: ὁ θεὸς μπορεί να εκληφθεί ως κλητική πτώση και στις δύο περιπτώσεις (ο θρόνος Σου, ω Θεέ, . . . γι’ αυτό, Θεέ, ο Θεός Σου) ή μπορεί να εκληφθεί ως υποκείμενο (ή κατηγορούμενο) στην πρώτη περίπτωση (ο Θεός είναι ο θρόνος Σου ή ο θρόνος Σου είναι ο Θεός . . .), και ως λέξη που συνδέεται παραθετικά με το ὁ θεός σου στη δεύτερη περίπτωση (Γι’ αυτό, ο Θεός, ο Θεός Σου . . .). . . . Είναι εξαιρετικά απίθανο να απευθύνεται η λέξη [’Ελοχίμ] του πρωτότυπου κειμένου στο βασιλιά. Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι εναντίον της άποψης ότι η φράση ὁ θεὸς είναι στην κλητική πτώση στην Ο΄. Επομένως, φαίνεται συνολικά ότι το καλύτερο είναι να υιοθετηθεί για την πρώτη πρόταση η απόδοση: ο Θεός είναι ο θρόνος Σου (ή, ο θρόνος Σου είναι ο Θεός), δηλαδή “η βασιλεία Σου έχει ως θεμέλιό της τον Θεό, τον ασάλευτο Βράχο”».​—Η Προς Εβραίους Επιστολή ([The Epistle to the Hebrews] Λονδίνο, 1889), σ. 25, 26.

1 Ιωάννη 5:7, 8:

Η ΒΑΜ λέει: «Διότι τρεις είναι οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις είναι έν· και τρεις είναι οι μαρτυρούντες εν τη γη, το Πνεύμα και το ύδωρ και το αίμα, και οι τρεις ούτοι αναφέρονται εις το έν». (Και άλλες μεταφράσεις επίσης περιλαμβάνουν αυτό το Τριαδιστικό απόσπασμα.) Ωστόσο, η ΜΝΚ δεν περιλαμβάνει τα λόγια «εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις είναι έν· και τρεις είναι οι μαρτυρούντες εν τη γη». (Το ίδιο κάνει και η ΚΔΒ. Η ΜΠΚ έχει το απόσπασμα αυτό μέσα σε αγκύλες με την υποσημείωση: «Το εντός των αγκυλών κείμενο δεν υπάρχει στα κυριότερα χειρόγραφα». Παρόμοιο χειρισμό κάνει και η ΚΔΤΚ.)

Σχετικά με αυτό το Τριαδιστικό απόσπασμα, ο κριτικός κειμένων Φ. Χ. Α. Σκρίβενερ έγραψε: «Δεν πρέπει να διστάζουμε να διακηρύξουμε την πεποίθησή μας ότι οι αμφισβητούμενες λέξεις δεν γράφτηκαν από τον Άγιο Ιωάννη: ότι εισάχθηκαν αρχικά στα λατινικά χειρόγραφα στην Αφρική από το περιθώριο, όπου είχαν τεθεί ως ευσεβής και ορθόδοξη ερμηνεία για το εδάφιο 8: ότι από τα λατινικά παρεισέφρησαν σε δύο ή τρεις μεταγενέστερους ελληνικούς κώδικες, και στη συνέχεια στο τυπωμένο ελληνικό κείμενο, έναν χώρο στον οποίο δεν είχαν κανένα δικαίωμα».​—Εισαγωγή στην Κριτική της Καινής Διαθήκης ([A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament] Κέμπριτζ, 1883, τρίτη έκδοση), σ. 654.

Επίσης, ο καθηγητής θεολογίας Χρήστος Ανδρούτσος, στο βιβλίο του Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, λέει: “Το χωρίο αυτό, το οποίο λείπει από όλους τους αρχαίους κώδικες και τα χειρόγραφα και αγνοούνταν από όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας, παρεμβλήθηκε μεταγενέστερα στο θεόπνευστο κείμενο”.​—Σελ. 75.

Βλέπε επίσης ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 6Β.

Άλλα εδάφια τα οποία λένε οι Τριαδιστές ότι αποκαλύπτουν στοιχεία για τη διδασκαλία τους

Παρατηρήστε ότι το πρώτο εδάφιο αναφέρεται μόνο στον Γιο, το δεύτερο αναφέρεται και στον Πατέρα και στον Γιο, αλλά κανένα δεν αναφέρεται στον Πατέρα, στον Γιο και στο Άγιο Πνεύμα, όπως και κανένα δεν λέει ότι ο Πατέρας, ο Γιος και το Άγιο Πνεύμα αποτελούν έναν Θεό.

Ιωάννης 2:19-22:

Με αυτά που είπε εδώ ο Ιησούς, μήπως εννοούσε ότι θα ανέσταινε ο ίδιος τον εαυτό του από τους νεκρούς; Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο Ιησούς είναι ο Θεός, επειδή το εδάφιο Πράξεις 2:32 λέει: «Αυτόν τον Ιησού τον ανέστησε ο Θεός»; Όχι βέβαια. Μια τέτοια άποψη θα συγκρουόταν με το εδάφιο Γαλάτες 1:1, το οποίο αποδίδει την ανάσταση του Ιησού στον Πατέρα, και όχι στον Γιο. Χρησιμοποιώντας παρόμοιο τρόπο έκφρασης, ο Ιησούς είπε σε μια γυναίκα, όπως αναφέρεται στο εδάφιο Λουκάς 8:48 (ΜΝΚ): «Η πίστη σου σε έκανε καλά». Μήπως εκείνη γιάτρεψε μόνη της τον εαυτό της; Όχι. Η δύναμη του Θεού μέσω του Χριστού ήταν εκείνο που τη γιάτρεψε επειδή είχε πίστη. (Λουκ. 8:46· Πράξ. 10:38) Παρόμοια, με την τέλεια υπακοή του ως άνθρωπος, ο Ιησούς έδωσε την ηθική βάση για να τον αναστήσει ο Πατέρας από τους νεκρούς, αναγνωρίζοντάς τον με αυτόν τον τρόπο ως Γιο του. Λόγω της πιστής πορείας ζωής του Ιησού, ήταν κατάλληλο να ειπωθεί ότι ο ίδιος ο Ιησούς ήταν υπεύθυνος για την ανάστασή του.

Ο Ά. Τ. Ρόμπερτσον λέει στο σύγγραμμα Λεκτικές Εικόνες της Καινής Διαθήκης: «Θυμηθείτε το [Ιωάννης] 2:19 όπου ο Ιησούς είπε: “Σε τρεις ημέρες θα τον ανεγείρω”. Δεν εννοούσε ότι θα ήγειρε τον εαυτό του από τους νεκρούς χωρίς την ενεργό παρέμβαση του Πατέρα (Ρωμ. 8:11)».​—Word Pictures in the New Testament, Νέα Υόρκη, 1932, Τόμ. 5, σ. 183.

Ιωάννης 8:58:

Η ΒΑΜ λέει: «Είπε προς αυτούς ο Ιησούς· Αληθώς, αληθώς σας λέγω· Πριν γείνη ο Αβραάμ, εγώ είμαι [ἐγὼ εἰμί, Κείμενο]». (Βλέπε επίσης ΣΩΤ, ΚΔΒ, ΕΜΖ.) Σύμφωνα με τη ΜΝΚ το τελευταίο μέρος του εδαφίου λέει: «Πριν ο Αβραάμ έρθει σε ύπαρξη, εγώ υπάρχω». (Βλέπε επίσης ΚΔΤΚ, ΜΠΚ, ΔΕΛ.) Μερικοί, προσπαθώντας να ταυτίσουν τον Ιησού με τον Ιεχωβά, συνδέουν την έκφραση ἐγὼ εἰμί με το εδάφιο Έξοδος 3:14, όπου, σύμφωνα με την απόδοση των Ο΄, ο Θεός αναφέρεται στον εαυτό του με τον τίτλο «᾿Εγώ εἰμι ὁ ὢν». Μια τέτοια σύνδεση, όμως, είναι άτοπη, δεδομένου ότι η φράση του εδαφίου Έξοδος 3:14 διαφέρει από τη φράση του εδαφίου Ιωάννης 8:58. Το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο χρησιμοποιεί στο εδάφιο Έξοδος 3:14 έναν τύπο του ρήματος χαγιάχ, το οποίο δεν σημαίνει απλώς «είμαι». Σημαίνει «γίνομαι» ή «αποδεικνύομαι». Το σημείο εδώ δεν είναι η αυθυπαρξία του Θεού, αλλά το τι Εκείνος προτίθεται να γίνει ως προς τους άλλους. Ορθά, λοιπόν, η ΜΝΚ αποδίδει την παραπάνω εβραϊκή έκφραση ως: «ΘΑ ΑΠΟΔΕΙΧΤΩ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΟΔΕΙΧΤΩ».

Επιπλέον, στο εδάφιο Ιωάννης 8:57, το ερώτημα των Ιουδαίων στο οποίο απάντησε ο Ιησούς είχε να κάνει με την ηλικία του Ιησού, όχι με το ποιος ήταν. Η απάντηση του Ιησού λογικά αναφερόταν στην ηλικία του, στη χρονική διάρκεια της ύπαρξής του. Είναι ενδιαφέρον επίσης ότι δεν έγινε ποτέ προσπάθεια για να εφαρμοστεί το ἐγὼ εἰμί ως τίτλος στο άγιο πνεύμα.

Η Γραμματική της Ελληνικής Καινής Διαθήκης στο Φως της Ιστορικής Έρευνας, του Ά. Τ. Ρόμπερτσον, λέει: «Το ρήμα [εἰμί] . . . Μερικές φορές εκφράζει ύπαρξη ως κατηγόρημα όπως κάθε άλλο ρήμα, όπως π.χ. στο [ἐγὼ εἰμί] (Ιωάν. 8:58)».​—A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Research, Νάσβιλ, Τενεσί· 1934, σ. 394.

Βλέπε επίσης ΜΝΚ με Υποσημειώσεις, παράρτημα 6Ζ.

Ιωάννης 10:30:

Όταν ο Ιησούς είπε: «Εγώ κι ο Πατέρας είμαστε ένα», μήπως εννοούσε ότι ήταν ίσοι; Μερικοί Τριαδιστές λένε ότι αυτό εννοούσε. Αλλά στα εδάφια Ιωάννης 17:21, 22, ο Ιησούς προσευχήθηκε σχετικά με τους ακολούθους του: «Ώστε να είναι όλοι ένα», και πρόσθεσε, «να είναι ένα μεταξύ τους, όπως εμείς είμαστε ένα». Προφανώς, οι μαθητές του Ιησού δεν γίνονται όλοι μέρος της Τριάδας. Αλλά έχουν από κοινού τον ίδιο σκοπό με τον Πατέρα και τον Γιο, το ίδιο είδος ενότητας που ενώνει τον Θεό και τον Χριστό.

Σε ποια θέση βάζει η πίστη στην Τριάδα όσους είναι προσκολλημένοι σε αυτήν;

Τους βάζει σε πολύ επικίνδυνη θέση. Οι αποδείξεις ότι το δόγμα της Τριάδας δεν υπάρχει στην Αγία Γραφή ούτε συμφωνεί με όσα διδάσκει η Αγία Γραφή είναι αναμφισβήτητες. (Βλέπε τις προηγούμενες σελίδες.) Το δόγμα αυτό κακοπαριστάνει χονδροειδώς τον αληθινό Θεό. Ωστόσο, ο Ιησούς Χριστός είπε: «Έρχεται ώρα, και μάλιστα ήλθε ήδη, που οι αληθινοί προσκυνηταί θα λατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά και αληθινά, διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας να είναι εκείνοι που τον λατρεύουν. Ο Θεός είναι Πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουν πρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά και αληθινά». (Ιωάν. 4:23, 24, ΚΔΤΚ) Συνεπώς, ο Ιησούς είπε καθαρά ότι εκείνοι που δεν λατρεύουν τον Θεό «αληθινά», δηλαδή σύμφωνα με την αλήθεια που εκτίθεται στο Λόγο του ίδιου του Θεού, δεν είναι “αληθινοί προσκυνητές”. Στους Ιουδαίους θρησκευτικούς ηγέτες του πρώτου αιώνα είπε: «Ακυρώσατε την εντολήν του Θεού χάριν της παραδόσεώς σας. Υποκριταί, είχε δίκηο ο Ησαΐας, όταν επροφήτευσε για σας: Ο λαός αυτός με το στόμα τους με πλησιάζει και με τα χείλη με τιμά, ενώ η καρδιά τους είναι πολύ μακρυά από εμέ· μάταια με λατρεύουν, αφού διδάσκουν διδασκαλίες και εντολές ανθρώπινες». (Ματθ. 15:6-9, ΚΔΤΚ) Αυτό εφαρμόζεται εξίσου σήμερα στα μέλη του Χριστιανικού κόσμου που υποστηρίζουν ανθρώπινες παραδόσεις και όχι τις σαφείς αλήθειες της Αγίας Γραφής.

Οι Τριαδιστές λένε ότι τα τρία πρόσωπα της Τριάδας είναι «ακατάληπτα». Οι δάσκαλοι αυτής της δοξασίας συχνά αναφέρουν ότι πρόκειται για «μυστήριο». Σαφέστατα, ο Ιησούς δεν είχε στο νου του κάποιον τέτοιον Τριαδικό Θεό όταν είπε: «Εμείς λατρεύομεν εκείνο που ξέρομε». (Ιωάν. 4:22, ΚΔΤΚ) Ξέρετε εσείς πραγματικά τον Θεό που λατρεύετε;

Όλοι μας αντιμετωπίζουμε σοβαρά ερωτήματα: Αγαπάμε ειλικρινά την αλήθεια; Θέλουμε πραγματικά να έχουμε επιδοκιμασμένη σχέση με τον Θεό; Δεν αγαπούν όλοι γνήσια την αλήθεια. Πολλοί έχουν θέσει την επιδοκιμασία των συγγενών και των φίλων τους πάνω από την αγάπη για την αλήθεια και για τον Θεό. (2 Θεσ. 2:9-12· Ιωάν. 5:39-44) Αλλά όπως είπε ο Ιησούς προσευχόμενος ένθερμα στον ουράνιο Πατέρα του: «Αυτό σημαίνει αιώνια ζωή, το να αποκτούν γνώση για εσένα, τον μόνο αληθινό Θεό, και για αυτόν που απέστειλες, τον Ιησού Χριστό». (Ιωάν. 17:3, ΜΝΚ) Και το εδάφιο Ψαλμός 144:15 κάνει την εξής αληθή δήλωση: «Ευτυχισμένος είναι ο λαός του οποίου Θεός είναι ο Ιεχωβά!»​—ΜΝΚ.

“Εσείς πιστεύετε στην Τριάδα;”

Θα μπορούσατε να απαντήσετε: “Αυτή είναι μια πολύ δημοφιλής δοξασία στην εποχή μας. Αλλά γνωρίζετε ότι ούτε ο Ιησούς ούτε οι μαθητές του δίδαξαν κάτι τέτοιο; Γι’ αυτό λοιπόν, εμείς λατρεύουμε Εκείνον τον οποίο είπε ο Ιησούς να λατρεύουμε”. Μετά μπορείτε να προσθέσετε: (1) “Στη διδασκαλία του ο Ιησούς είπε πως η μεγαλύτερη εντολή είναι η εξής . . . (Μάρκ. 12:28-30)”. (2) “Ο Ιησούς δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι ήταν ίσος με τον Θεό. Είπε . . . (Ιωάν. 14:28)”. (3) “Ποια είναι, λοιπόν, η προέλευση του δόγματος της Τριάδας; Προσέξτε τι λένε σχετικά με αυτό πολύ γνωστές εγκυκλοπαίδειες. (Βλέπε σελίδες 447-449.)”

Ή θα μπορούσατε να πείτε: “Όχι, δεν πιστεύω. Βλέπετε, υπάρχουν εδάφια στην Αγία Γραφή τα οποία δεν μπόρεσα ποτέ να τα ταιριάξω με αυτή τη δοξασία. Να σας δείξω ένα από αυτά. (Μάρκ. 13:32) Ίσως εσείς να μπορείτε να μου το εξηγήσετε”. Μετά μπορείτε να προσθέσετε: (1) “Αν ο Γιος είναι ίσος με τον Πατέρα, πώς γίνεται να γνωρίζει ο Πατέρας πράγματα που ο Γιος δεν τα γνωρίζει;” Αν απαντήσουν ότι αυτό ίσχυε για την ανθρώπινη φύση του, τότε ρωτήστε: (2) “Τότε γιατί δεν γνωρίζει αυτά τα πράγματα το άγιο πνεύμα;” (Αν το άτομο εκδηλώσει ειλικρινές ενδιαφέρον για την αλήθεια, δείξτε του τι λένε οι Γραφές για τον Θεό. [Ψαλμ. 83:18· Ιωάν. 4:23, 24])

Άλλη εισήγηση: “Πιστεύουμε στον Ιησού Χριστό αλλά όχι στην Τριάδα. Γιατί; Επειδή πιστεύουμε ό,τι πίστευε και ο απόστολος Πέτρος για τον Χριστό. Δείτε τι είπε εκείνος . . . (Ματθ. 16:15-17)”.

Μια επιπρόσθετη εισήγηση: “Έχω διαπιστώσει πως δεν εννοούν όλοι το ίδιο πράγμα όταν μιλούν για την Τριάδα. Ίσως θα απαντούσα καλύτερα στο ερώτημά σας αν μου λέγατε τι εννοείτε εσείς”. Μετά μπορείτε να προσθέσετε: “Σας ευχαριστώ για αυτή την εξήγηση. Αλλά εγώ πιστεύω μόνο σε ό,τι διδάσκει η Αγία Γραφή. Είδατε ποτέ τη λέξη «Τριάδα» στην Αγία Γραφή; . . . (Αναφερθείτε στο ευρετήριο λέξεων της Αγίας σας Γραφής.) Αναφέρεται όμως ο Χριστός στην Αγία Γραφή; . . . Φυσικά, και εμείς πιστεύουμε σε αυτόν. Δείτε εδώ στο ευρετήριο, στη λέξη «Χριστός», μία από τις παραπομπές: Ματθαίος 16:16. (Διαβάστε το.) Αυτό ακριβώς πιστεύω εγώ”.

Ή θα μπορούσατε να απαντήσετε (αν το άτομο αναφέρει συγκεκριμένα το εδάφιο Ιωάννης 1:1): “Γνωρίζω καλά αυτό το εδάφιο”. (1) “Γιατί, κατά την άποψή σας, λέει ότι ο Ιησούς ήταν «μαζί με τον Θεό»;” (2) “Πώς θα εξηγούσατε το εδάφιο Ιωάννης 1:18;” (3) “Έχετε ποτέ αναρωτηθεί αν ο ίδιος ο Ιησούς λατρεύει κάποιον ως Θεό; (Ιωάν. 20:17)”

“Πιστεύετε στη θεότητα του Χριστού;”

Θα μπορούσατε να απαντήσετε: “Ναι, βεβαίως πιστεύω. Αλλά ίσως δεν εννοώ αυτό που εννοείτε εσείς όταν αναφέρεστε στη «θεότητα του Χριστού»”. Μετά μπορείτε να προσθέσετε: (1) “Γιατί το λέω αυτό; Παραδείγματος χάρη, στο εδάφιο Ησαΐας 9:6, ο Ιησούς Χριστός περιγράφεται ως «Κραταιός Θεός», αλλά μόνο ο Πατέρας του αναφέρεται στην Αγία Γραφή ως ο Παντοκράτωρ, ή Παντοδύναμος, Θεός”. (2) “Επίσης, προσέξτε ότι στο εδάφιο Ιωάννης 17:3 ο Ιησούς λέει ότι ο Πατέρας του είναι «ο μόνος αληθινός Θεός». Επομένως, ο Ιησούς δεν μπορεί να είναι τίποτα περισσότερο από αντανάκλαση του αληθινού Θεού”. (3) “Τι απαιτείται από την πλευρά μας για να ευαρεστούμε τον Θεό; (Ιωάν. 4:23, 24)”