Εννόμ, Κοιλάδα — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΕΝΝΟΜ, ΚΟΙΛΑΔΑ

Κοιλάδα στα Ν και ΝΔ της Ιερουσαλήμ. Έχοντας νότια κατεύθυνση, ξεκινάει περίπου από τη σημερινή Πύλη της Ιόππης, στρίβει απότομα προς τα Α στη νοτιοδυτική γωνία της πόλης και συνεχίζει προς Ν για να ενωθεί με την Κοιλάδα των Τυροποιών και την Κοιλάδα Κιδρόν κοντά στη νοτιοανατολική γωνία της πόλης. Είναι επίσης γνωστή ως η «κοιλάδα του γιου [ή των γιων] του Εννόμ», η «Κοιλάδα», όπως στην έκφραση η «Πύλη της Κοιλάδας» (Ιη 15:8· 2Βα 23:10· Νε 3:13), και πιθανόν «η κοιλάδα των πτωμάτων και της λιπώδους στάχτης» στο εδάφιο Ιερεμίας 31:40. Το άτομο από το οποίο ίσως πήρε η κοιλάδα το όνομά της είναι άγνωστο, όπως άγνωστη είναι και η σημασία του ονόματος Εννόμ.—ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 949.

Ακριβώς πριν από τη συμβολή της με την Κοιλάδα των Τυροποιών και την Κοιλάδα Κιδρόν, η Κοιλάδα του Εννόμ πλαταίνει. Εδώ βρισκόταν πιθανότατα ο Τοφέθ. (2Βα 23:10) Στη νότια πλευρά της κοιλάδας, κοντά στην ανατολική άκρη της, βρίσκεται σύμφωνα με την παράδοση η τοποθεσία Ακελδαμά, ο «Αγρός Αίματος», ο αγρός του αγγειοπλάστη που αγοράστηκε με τα 30 ασημένια νομίσματα του Ιούδα. (Ματ 27:3-10· Πρ 1:18, 19) Πιο πάνω, η κοιλάδα είναι πολύ στενή και βαθιά, με πολλά ταφικά σπήλαια στις βαθμιδωτές, απότομες πλαγιές της.

Η Κοιλάδα του Εννόμ αποτελούσε μέρος του ορίου ανάμεσα στις φυλές του Ιούδα και του Βενιαμίν, με την περιοχή του Ιούδα να βρίσκεται στο Ν, πράγμα που σημαίνει ότι η Ιερουσαλήμ βρισκόταν στην περιοχή του Βενιαμίν, όπως περιγράφεται στα εδάφια Ιησούς του Ναυή 15:1, 8· 18:11, 16. Η κοιλάδα είναι γνωστή τώρα ως Ουάντι ερ-Ραμπάμπι (Γκε Μπεν Χινόμ).

Σε αυτή την κοιλάδα ο αποστάτης Βασιλιάς Άχαζ του Ιούδα ύψωσε καπνό θυσίας και έκαψε το γιο (ή τους γιους) του στη φωτιά. (2Χρ 28:1-3, υποσ.) Ο εγγονός του, ο Βασιλιάς Μανασσής, υπερέβη τον Άχαζ, προάγοντας την πονηρία σε τεράστια κλίμακα, πέρασε δε και αυτός «τους ίδιους του τους γιους μέσα από τη φωτιά στην κοιλάδα του γιου του Εννόμ». (2Χρ 33:1, 6, 9) Ο Βασιλιάς Ιωσίας, εγγονός του Μανασσή, έθεσε τέλος σε αυτές τις απεχθείς πράξεις στον Τοφέθ με το να μολύνει αυτόν τον τόπο, να τον βεβηλώσει και να τον καταστήσει έτσι ακατάλληλο για λατρεία, ίσως σκορπώντας εκεί κόκαλα ή σκουπίδια.—2Βα 23:10.

Ο Ιερεμίας, ο οποίος προφήτευσε στις ημέρες των βασιλιάδων Ιωσία, Ιωάχαζ, Ιωακείμ, Ιωαχίν και Σεδεκία, εξέφρασε την κρίση του Ιεχωβά για τις αμαρτίες του έθνους—μία από τις μεγαλύτερες αμαρτίες ήταν οι βδελυρές θυσίες των παιδιών τους στον Μολόχ. Ο προφήτης έλαβε την εντολή να βγάλει μερικούς από τους πρεσβυτέρους του λαού και τους ιερείς έξω από την Πύλη των Πήλινων Θραυσμάτων (Πύλη των Σωρών της Στάχτης), που βρισκόταν στη νοτιοανατολική γωνία της Ιερουσαλήμ, και να τους οδηγήσει στην Κοιλάδα του Εννόμ, στην περιοχή του Τοφέθ. Εκεί διακήρυξε την εξαγγελία του Ιεχωβά: «Δείτε! έρχονται ημέρες . . . κατά τις οποίες ο τόπος αυτός δεν θα ονομάζεται πια Τοφέθ και κοιλάδα του γιου του Εννόμ, αλλά κοιλάδα της θανάτωσης». Κατόπιν, συντρίβοντας μια πήλινη φιάλη μπροστά στα μάτια τους, συνέχισε να αναγγέλλει την κρίση του Ιεχωβά: «Με τον ίδιο τρόπο θα συντρίψω αυτόν το λαό και αυτή την πόλη . . . και στον Τοφέθ θα θάβουν ώσπου να μην υπάρχει πια τόπος για να θάβουν». (Ιερ 19:1, 2, 6, 10, 11) Με άλλα λόγια, η σφαγή, όχι των θυμάτων που προσφέρονταν ως θυσία στον Μολόχ, αλλά των πονηρών εξαιτίας της κρίσης του Θεού, θα ήταν τόσο μεγάλη ώστε ορισμένα πτώματα θα έμεναν άταφα στην κοιλάδα. Αυτό θα τη μόλυνε ακόμη περισσότερο από όσο την είχε μολύνει ο Ιωσίας.

Τα προφητικά λόγια του Ιερεμία δεν σημαίνουν κατ’ ανάγκην ότι αυτές οι θυσίες στον Μολόχ συνεχίζονταν ακόμη την εποχή του Ιερεμία, αλλά ότι ο Ιεχωβά θα τιμωρούσε το έθνος για τις πράξεις τους, παλιές και τωρινές, και για το αθώο αίμα που είχαν χύσει, ιδιαίτερα για τις ανθρωποθυσίες κατά τη βασιλεία του Μανασσή. Σε μια άλλη εξαγγελία, ο προφήτης είπε στο έθνος ότι θα τιμωρούνταν για όσα είχε κάνει ο Μανασσής. (Ιερ 15:4· παράβαλε 2Βα 23:26· Ιερ 32:30-35.) Επίσης, η διακήρυξη του Ιερεμία στο κεφάλαιο 19 και εδάφιο 3 είναι παράλληλη της δήλωσης του εδαφίου 2 Βασιλέων 21:12. Ωστόσο, στις ημέρες του Ιερεμία ο λαός σίγουρα συνέχιζε να επιδίδεται σε ειδωλολατρικές πράξεις, αποδεικνύοντας ότι δεν είχαν μετανοήσει στο ελάχιστο για τις χονδροειδείς αμαρτίες στις οποίες συμμετείχαν κατά τη βασιλεία του Μανασσή. Στο εδάφιο Ιερεμίας 2:23, ο Ιερεμίας μπορεί να αναφέρεται στον Εννόμ όταν στρέφει την προσοχή του Ιούδα στις ειδωλολατρικές τους αμαρτίες.

Οι πύλες του τείχους της Ιερουσαλήμ που βρίσκονταν στην Κοιλάδα του Εννόμ ήταν, πιθανότατα, η Γωνιακή Πύλη στη βορειοδυτική γωνία της πόλης, η Πύλη της Κοιλάδας στη νοτιοδυτική της γωνία και η Πύλη των Πήλινων Θραυσμάτων κοντά στο σημείο όπου η Κοιλάδα του Εννόμ ενωνόταν με την Κοιλάδα των Τυροποιών και την Κοιλάδα Κιδρόν. (2Βα 14:13· Νε 2:13· 12:31· Ιερ 19:2) Ανάμεσα στη Γωνιακή Πύλη και στην Πύλη της Κοιλάδας, οι πλαγιές της Κοιλάδας του Εννόμ είναι τόσο απότομες ώστε η κατασκευή άλλων πυλών σε αυτό το τμήμα του τείχους της Ιερουσαλήμ ήταν άσκοπη. Ο Βασιλιάς Οζίας έχτισε πύργους στη Γωνιακή Πύλη και στην Πύλη της Κοιλάδας, εφόσον αυτά ήταν τα πιο ευάλωτα σημεία στο συγκεκριμένο κομμάτι της κοιλάδας.—2Χρ 26:9.

Σε αυτή την κοιλάδα Ν της Ιερουσαλήμ έκανε ο Νεεμίας τη νυχτερινή του περιήγηση για να επιθεωρήσει την κατάσταση του τείχους της πόλης προς τα Α, ξεκινώντας από την Πύλη της Κοιλάδας ως την Πύλη των Σωρών της Στάχτης, στρίβοντας στον Κιδρόν και ανηφορίζοντας από εκεί για κάποια απόσταση, και στη συνέχεια επιστρέφοντας για να ξαναμπεί στην πόλη από την Πύλη της Κοιλάδας. (Νε 2:13-15) Στην εποχή του Νεεμία η Κοιλάδα του Εννόμ όριζε προφανώς τα βόρεια όρια των οικισμών των γιων του Ιούδα (εκτός από εκείνους που κατοικούσαν στην Ιερουσαλήμ).—Νε 11:25, 30.

Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, η Κοιλάδα του Εννόμ αναφέρεται με την αντίστοιχη λέξη Γέεννα του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου.—Ματ 5:22· Μαρ 9:47· βλέπε ΓΕΕΝΝΑ.