Να Μιμείστε την Πίστη Τους

Πήρε ένα Μάθημα Ελέους

Ο ΙΩΝΑΣ είχε άφθονο χρόνο να σκεφτεί. Τον περίμενε ένα χερσαίο ταξίδι 800 και πλέον χιλιομέτρων, απόσταση που για να τη διανύσει θα χρειαζόταν περίπου έναν μήνα, ίσως και περισσότερο. Πρώτα, έπρεπε να αποφασίσει αν θα ακολουθούσε είτε τους συντομότερους δρόμους είτε τους ασφαλέστερους, και κατόπιν έπρεπε να πορευτεί με σταθερό βήμα μέσα από αναρίθμητες κοιλάδες και ορεινές διαβάσεις. Έπρεπε να περάσει από τις παρυφές της τεράστιας Συριακής Ερήμου, να διασχίσει ποταμούς όπως τον κραταιό Ευφράτη και να αναζητήσει κατάλυμα ανάμεσα σε ξένους στις πόλεις και στα χωριά της Συρίας, της Μεσοποταμίας και της Ασσυρίας. Καθώς περνούσαν οι ημέρες, συλλογιζόταν τον προορισμό του που τόσο πολύ τον τρόμαζε, την πόλη στην οποία το κάθε του βήμα τον έφερνε όλο και πιο κοντά​—τη Νινευή.

Ένα πράγμα ήξερε με βεβαιότητα ο Ιωνάς: Δεν μπορούσε να γυρίσει και να φύγει τρέχοντας από αυτόν το διορισμό. Το είχε δοκιμάσει αυτό πρωτύτερα. Όταν ο Ιεχωβά τού είχε αναθέσει αρχικά την αποστολή να πάει και να μεταδώσει ένα άγγελμα κρίσης σε αυτή την πανίσχυρη οχυρή πόλη της Ασσυρίας, ο Ιωνάς επιβιβάστηκε αμέσως σε ένα πλοίο που θα έπλεε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Τότε ο Ιεχωβά έστειλε μια μεγάλη θύελλα, και ο Ιωνάς διέκρινε σύντομα ότι η αντιδραστικότητά του θα κόστιζε τη ζωή όλων στο πλοίο. Για να σώσει εκείνους τους γενναίους ναυτικούς, τους είπε να τον ρίξουν στη θάλασσα. Με βαριά καρδιά εκείνοι το έκαναν αυτό, και ο Ιωνάς πίστεψε ότι είχε έρθει το τέλος του. Ωστόσο, ο Ιεχωβά έστειλε ένα πελώριο ψάρι το οποίο κατάπιε τον Ιωνά και τον μετέφερε στην ακτή περίπου τρεις ημέρες αργότερα σώο και αβλαβή, παράλληλα όμως και γεμάτο δέος και πιο ευπειθή.a​—Ιωνάς, κεφάλαια 1 και 2.

Όταν ο Ιεχωβά πρόσταξε για δεύτερη φορά τον Ιωνά να πάει στη Νινευή, ο προφήτης κατευθύνθηκε υπάκουα προς τα ανατολικά για να κάνει αυτό το μακρύ ταξίδι. (Ιωνάς 3:1-3) Είχε όμως αφήσει τη διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά να τον αλλάξει πλήρως; Λόγου χάρη, ο Ιεχωβά τού είχε δείξει έλεος, σώζοντάς τον από πνιγμό, απαλλάσσοντάς τον από την τιμωρία για την αντιδραστικότητά του και δίνοντάς του μια δεύτερη ευκαιρία για να επιτελέσει αυτόν το διορισμό. Έπειτα από όλα αυτά, είχε μάθει ο Ιωνάς να δείχνει έλεος στους άλλους; Το έλεος είναι ένα μάθημα που πολλές φορές δυσκολεύονται να πάρουν οι ατελείς άνθρωποι. Ας δούμε τι μπορούμε να διδαχτούμε από την εσωτερική πάλη που διεξήγε ο Ιωνάς.

Άγγελμα Κρίσης και Απρόσμενη Ανταπόκριση

Ο Ιωνάς δεν έβλεπε τη Νινευή με τα μάτια του Ιεχωβά. Διαβάζουμε: «Η δε Νινευή, για τον Θεό, ήταν μεγάλη πόλη». (Ιωνάς 3:3) Τρεις φορές, το υπόμνημα του Ιωνά παρουσιάζει τον Ιεχωβά να αναφέρεται στη «Νινευή, τη μεγάλη πόλη». (Ιωνάς 1:2· 3:2· 4:11) Γιατί ήταν αυτή η πόλη μεγάλη, δηλαδή σημαντική, για τον Ιεχωβά;

Η Νινευή υπήρχε από αρχαιοτάτων χρόνων και συγκαταλεγόταν στις πρώτες πόλεις που ίδρυσε ο Νεβρώδ μετά τον Κατακλυσμό. Ήταν τεράστια, προφανώς μια αστική περιοχή που εμπεριέκλειε και αρκετές άλλες πόλεις, γι’ αυτό και χρειάζονταν τρεις ημέρες για να τη διασχίσει κανείς πεζός από άκρη σε άκρη. (Γένεση 10:11· Ιωνάς 3:3) Η Νινευή ήταν προφανώς εντυπωσιακή πόλη, με επιβλητικούς ναούς, μεγάλα τείχη και άλλα οικοδομήματα. Αλλά κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν καθιστούσε την πόλη σημαντική για τον Ιεχωβά Θεό. Εκείνο που μετρούσε για αυτόν ήταν οι άνθρωποι. Η Νινευή είχε τεράστιο πληθυσμό για εκείνη την εποχή. Παρ’ όλη την κακία τους, ο Ιεχωβά ενδιαφερόταν για αυτούς. Εκείνος θεωρεί πολύτιμη την ανθρώπινη ζωή και τη δυνατότητα που έχει το κάθε άτομο να μετανοήσει και να μάθει να πράττει το σωστό.

Όταν ο Ιωνάς μπήκε τελικά στη Νινευή, ο τεράστιος πληθυσμός της των 120.000 και πλέον κατοίκων ίσως έκανε την πόλη να φαίνεται ακόμη πιο τρομακτική.b Επί μία ημέρα περπατούσε, εισχωρώντας όλο και βαθύτερα σε αυτή τη συνωστισμένη μεγαλούπολη, ψάχνοντας ενδεχομένως κάποιο κατάλληλο κεντρικό σημείο για να αρχίσει να διαδίδει το άγγελμά του. Πώς θα επικοινωνούσε με εκείνους τους ανθρώπους; Είχε μάθει να μιλάει την ασσυριακή γλώσσα; Ή μήπως ο Ιεχωβά τού έδωσε αυτή την ικανότητα θαυματουργικά; Δεν γνωρίζουμε. Ίσως ο Ιωνάς διακήρυξε το άγγελμά του στη μητρική του γλώσσα, την εβραϊκή, και χρησιμοποίησε διερμηνέα για να το μεταδώσει στους Νινευίτες. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, το άγγελμά του ήταν απλό και πιθανώς δεν θα τον καθιστούσε ιδιαίτερα δημοφιλή: «Μονάχα σαράντα ημέρες ακόμη, και η Νινευή θα καταστραφεί». (Ιωνάς 3:4) Μίλησε με τόλμη και επιμονή. Με αυτόν τον τρόπο, έδειξε αξιοθαύμαστο θάρρος και πίστη, ιδιότητες που χρειάζονται οι Χριστιανοί σήμερα περισσότερο από ποτέ.

Ο Ιωνάς τράβηξε την προσοχή των Νινευιτών. Αναμφίβολα είχε προετοιμαστεί για εχθρική και βίαιη αντίδραση. Εντούτοις, συνέβη κάτι αξιοσημείωτο. Οι άνθρωποι έδωσαν βάση! Τα λόγια του εξαπλώθηκαν σαν πυρκαγιά. Εντός ολίγου, ολόκληρη η πόλη μιλούσε για τη συμφορά που προφήτευσε ο Ιωνάς. Η αφήγηση του Ιωνά μάς λέει: «Οι Νινευίτες άρχισαν να θέτουν πίστη στον Θεό και κήρυξαν νηστεία και ντύθηκαν με σάκο, από τον μεγαλύτερό τους μέχρι και τον μικρότερό τους». (Ιωνάς 3:5) Πλούσιοι και φτωχοί, ισχυροί και αδύναμοι, νέοι και ηλικιωμένοι καταλήφθηκαν όλοι από το ίδιο μετανοημένο πνεύμα. Τα νέα για αυτή τη λαϊκή κινητοποίηση έφτασαν σύντομα στα αφτιά του βασιλιά.

Και ο βασιλιάς επίσης κυριεύτηκε από θεοσεβή φόβο. Σηκώθηκε από το θρόνο του, έβγαλε την πολυτελή στολή του, φόρεσε το ίδιο τραχύ ένδυμα που είχε φορέσει ο λαός του και μάλιστα «κάθησε στις στάχτες». Σε συνεργασία με τους “μεγιστάνες” του, δηλαδή τους ευγενείς, εξέδωσε ένα διάταγμα με το οποίο μετέτρεπε τη νηστεία από αυθόρμητη λαϊκή κινητοποίηση σε επίσημη κρατική ενέργεια. Διέταξε να ντυθούν όλοι με σάκο, ακόμη και τα κατοικίδια ζώα.c Παραδέχτηκε ταπεινά ότι ο λαός του ήταν ένοχος κακίας και βίας. Εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι ο αληθινός Θεός θα εξευμενιζόταν μόλις θα έβλεπε τη μετάνοιά τους, λέγοντας: “Ο Θεός μπορεί να επιστρέψει από το φλογερό θυμό του, ώστε να μην αφανιστούμε”.​—Ιωνάς 3:6-9.

Μερικοί κριτικοί αμφιβάλλουν για το αν θα μπορούσαν οι Νινευίτες να αλλάξουν στάση τόσο γρήγορα. Εντούτοις, διάφοροι Βιβλικοί λόγιοι έχουν επισημάνει ότι αυτού του είδους η κινητοποίηση δεν είναι ασύμβατη με τις δεισιδαιμονίες και τον αυθορμητισμό που χαρακτήριζαν τους ανθρώπους τέτοιων πολιτισμών κατά την αρχαιότητα. Ούτως ή άλλως, ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός αναφέρθηκε αργότερα στη μετάνοια των Νινευιτών. (Ματθαίος 12:41) Ήξερε τι έλεγε, διότι ήταν ζωντανός στον ουρανό και είχε δει ο ίδιος προσωπικά πώς είχαν εκτυλιχθεί εκείνα τα γεγονότα. (Ιωάννης 8:57, 58) Πώς αντέδρασε, όμως, ο Ιεχωβά στη μετάνοια των Νινευιτών;

Αντίθεση Μεταξύ Θεϊκού Ελέους και Ανθρώπινης Ακαμψίας

Ο Ιωνάς έγραψε αργότερα: «Ο αληθινός Θεός είδε τα έργα τους, ότι είχαν επιστρέψει από την κακή οδό τους· και έτσι ο αληθινός Θεός μεταμελήθηκε για τη συμφορά που είχε πει ότι θα έφερνε σε αυτούς· και δεν την έφερε».​—Ιωνάς 3:10.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο Ιεχωβά θεώρησε εσφαλμένη τη δική του κρίση για τη Νινευή; Όχι. Η Γραφή λέει για τον Ιεχωβά: «Οι ενέργειές του είναι τέλειες, διότι όλες οι οδοί του είναι δικαιοσύνη. Θεός πιστότητας, στον οποίο δεν υπάρχει αδικία». (Δευτερονόμιο 32:4) Ο δίκαιος θυμός του Ιεχωβά για τη Νινευή απλώς καταλάγιασε. Ο Ιεχωβά παρατήρησε την αλλαγή εκείνων των ανθρώπων και διέκρινε ότι η τιμωρία που σκόπευε να τους επιφέρει δεν ενδεικνυόταν πλέον. Ήταν καιρός για την εκδήλωση θεϊκού ελέους.

Ο Ιεχωβά δεν είναι επ’ ουδενί ο άκαμπτος, ψυχρός, ακόμη και σκληρός Θεός που παρουσιάζουν πολλές φορές διάφοροι θρησκευτικοί ηγέτες. Απεναντίας, είναι λογικός, προσαρμοστικός και ελεήμων. Όταν αποφασίζει να επιφέρει τιμωρία στους πονηρούς, χρησιμοποιεί πρώτα τους εκπροσώπους του στη γη για να δώσει προειδοποιήσεις, διότι επιθυμεί να δει τους πονηρούς να κάνουν ό,τι και οι Νινευίτες​—να μετανοήσουν και να αλλάξουν τις οδούς τους. (Ιεζεκιήλ 33:11) Ο Ιεχωβά είπε στον Ιερεμία τον προφήτη του: «Οποιαδήποτε στιγμή μιλήσω εναντίον κάποιου έθνους και εναντίον κάποιου βασιλείου και πω ότι θα το ξεριζώσω και θα το γκρεμίσω και θα το καταστρέψω, και το έθνος εκείνο επιστρέψει από την κακία του εναντίον της οποίας μίλησα, τότε και εγώ θα μεταμεληθώ για τη συμφορά που είχα σκεφτεί να εκτελέσω πάνω του».​—Ιερεμίας 18:7, 8.

Μήπως, λοιπόν, ήταν ψευδής η προφητεία του Ιωνά; Όχι. Εκπλήρωσε το σκοπό της ως προειδοποίηση. Εκείνη η προειδοποίηση βασιζόταν στις κακές οδούς των Νινευιτών, οι οποίες στη συνέχεια άλλαξαν. Αν οι Νινευίτες επέστρεφαν στις κακές τους οδούς, ο Θεός θα εκτελούσε κρίση εναντίον τους. Και αυτό ακριβώς συνέβη μεταγενέστερα.​—Σοφονίας 2:13-15.

Πώς αντέδρασε ο Ιωνάς όταν η καταστροφή δεν ήρθε τότε που την περίμενε; Διαβάζουμε: «Για τον Ιωνά, όμως, αυτό ήταν πάρα πολύ δυσάρεστο, και άναψε από θυμό». (Ιωνάς 4:1) Ο Ιωνάς ανέπεμψε μάλιστα μια προσευχή που μοιάζει με επίπληξη προς τον Παντοδύναμο! Ο Ιωνάς υπονόησε ότι έπρεπε να είχε μείνει στο σπίτι του, στον τόπο του. Ισχυρίστηκε ότι γνώριζε ευθύς εξαρχής πως ο Ιεχωβά δεν θα επέφερε συμφορά στη Νινευή, και μάλιστα το χρησιμοποίησε αυτό ως δικαιολογία για την αρχική του φυγή προς τη Θαρσείς. Κατόπιν ζήτησε να πεθάνει, λέγοντας ότι ο θάνατος θα ήταν καλύτερος από τη ζωή.​—Ιωνάς 4:2, 3.

Τι ενοχλούσε τον Ιωνά; Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε όλα όσα πέρασαν από το μυαλό του, αλλά γνωρίζουμε ότι ο Ιωνάς είχε εξαγγείλει καταδικαστική κρίση για τη Νινευή μπροστά σε όλους εκείνους τους ανθρώπους. Αυτοί τον είχαν πιστέψει. Και τώρα, δεν εκτελέστηκε καμιά καταδίκη. Μήπως φοβόταν ότι θα τον χλεύαζαν; Ότι θα τον χαρακτήριζαν ψευδοπροφήτη; Όπως και αν έχουν τα πράγματα, δεν χάρηκε με τη μετάνοια των ανθρώπων ούτε με το έλεος του Ιεχωβά. Αντίθετα, φαίνεται πως βυθίστηκε σε μια δίνη πικρίας, αυτολύπησης και πληγωμένης υπερηφάνειας. Προφανώς, όμως, ο ελεήμων Θεός του Ιωνά εξακολουθούσε να βλέπει το καλό που είχε μέσα του εκείνος ο περίλυπος άνθρωπος. Αντί να τιμωρήσει τον Ιωνά για την ασέβειά του, ο Ιεχωβά τού υπέβαλε απλώς ένα καλοσυνάτο, διερευνητικό ερώτημα: «Δικαιολογημένα άναψες από θυμό;» (Ιωνάς 4:4) Απάντησε άραγε ο Ιωνάς; Το Γραφικό υπόμνημα σιωπά.

Πώς Δίδαξε ο Ιεχωβά τον Ιωνά ένα Μάθημα

Ο κατηφής προφήτης έφυγε από τη Νινευή και κατευθύνθηκε, όχι στην πατρίδα του, αλλά ανατολικά, σε κάποια υψώματα που πρόσφεραν θέα στην περιοχή. Εκεί έφτιαξε ένα μικρό στέγαστρο και κάθησε από κάτω περιμένοντας και παρατηρώντας τη Νινευή. Ενδεχομένως έλπιζε ακόμη να παραστεί μάρτυρας της καταστροφής της. Πώς θα δίδασκε ο Ιεχωβά αυτόν τον ισχυρογνώμονα άνθρωπο να είναι ελεήμων;

Τη νύχτα, ο Ιεχωβά έκανε να φυτρώσει μια νεροκολοκυθιά. Όταν ο Ιωνάς ξύπνησε, είδε αυτό το θαλερό φυτό, του οποίου τα πλατιά φύλλα πρόσφεραν πολύ μεγαλύτερο ίσκιο από όσο θα μπορούσε να προσφέρει ποτέ το πρόχειρο στέγαστρό του. Το ηθικό του αναπτερώθηκε. «Ο Ιωνάς χάρηκε πολύ» για το φυτό, ίσως θεωρώντας τη θαυματουργική του εμφάνιση ένδειξη της ευλογίας και της επιδοκιμασίας του Θεού. Εντούτοις, ο Ιεχωβά δεν ήθελε απλώς να απαλλάξει τον Ιωνά από τη ζέστη και από τον αλαζονικό θυμό του. Ήθελε να φτάσει στην καρδιά του Ιωνά. Γι’ αυτό, χρησιμοποίησε ένα σκουλήκι για να πλήξει τη νεροκολοκυθιά και να την καταστρέψει. Κατόπιν έστειλε «έναν καυτό ανατολικό άνεμο» ώσπου ο Ιωνάς άρχισε να “λιποθυμάει” από τη ζέστη. Για άλλη μια φορά, ο Ιωνάς έπεσε σε μελαγχολία και ζήτησε από τον Θεό να πεθάνει.​—Ιωνάς 4:6-8.

Ο Ιεχωβά ρώτησε ξανά τον Ιωνά αν είχε θυμώσει δικαιολογημένα, αυτή τη φορά για την ξήρανση της νεροκολοκυθιάς. Αντί να μετανοήσει, ο Ιωνάς υπερασπίστηκε τη στάση του, λέγοντας: «Δικαιολογημένα άναψα από θυμό, μέχρι θανάτου». Το σκηνικό είχε πλέον στηθεί για να καταστήσει ο Ιεχωβά το μάθημα σαφές.​—Ιωνάς 4:9.

Ο Θεός μίλησε λογικά στον Ιωνά, λέγοντας ότι ο προφήτης λυπόταν για την ξήρανση ενός απλού φυτού που είχε μεγαλώσει μέσα σε μία νύχτα, και στου οποίου το φύτεμα και την ανάπτυξη ο Ιωνάς δεν είχε καμιά συμβολή. Κατόπιν ο Θεός ολοκλήρωσε: «Εγώ δεν έπρεπε να λυπηθώ για τη Νινευή, τη μεγάλη πόλη, στην οποία υπάρχουν περισσότεροι από εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι που δεν ξέρουν καθόλου τη διαφορά ανάμεσα στο δεξί τους χέρι και στο αριστερό, καθώς και πολλά κατοικίδια ζώα;»​—Ιωνάς 4:10, 11.d

Διακρίνετε το βάθος του πρακτικού μαθήματος που έδωσε ο Ιεχωβά; Ο Ιωνάς δεν είχε κάνει απολύτως τίποτα για να φροντίσει το εν λόγω φυτό. Ο Ιεχωβά, από την άλλη πλευρά, ήταν η Πηγή της ζωής για εκείνους τους Νινευίτες και τους είχε συντηρήσει στη ζωή όπως κάνει με όλα τα πλάσματα στη γη. Πώς ήταν δυνατόν να προσδίδει ο Ιωνάς μεγαλύτερη αξία σε ένα απλό φυτό από ό,τι στη ζωή 120.000 ανθρώπων, καθώς και όλων των ζώων τους; Μήπως συνέβαινε αυτό επειδή ο Ιωνάς είχε επιτρέψει να γίνει ιδιοτελής ο τρόπος σκέψης του; Άλλωστε, λυπήθηκε για το φυτό μόνο και μόνο επειδή τον είχε ωφελήσει προσωπικά. Μήπως και ο θυμός του για τη Νινευή πήγαζε επίσης από ιδιοτελή κίνητρα​—από την υπεροπτική επιθυμία του να διασώσει το γόητρό του, να αποδειχτεί δίκαιος;

Τι ισχυρό μάθημα! Το ερώτημα είναι: Πήρε ο Ιωνάς αυτό το μάθημα στα σοβαρά; Το βιβλίο που φέρει το όνομά του ολοκληρώνεται με το ερώτημα του Ιεχωβά να αιωρείται, αντηχώντας ακόμη στα αφτιά μας. Μερικοί κριτικοί μπορεί να ενίστανται λέγοντας ότι δεν αναφέρεται πουθενά η απάντηση του Ιωνά. Στην πραγματικότητα, όμως, η απάντησή του υπάρχει. Είναι το ίδιο το βιβλίο. Βλέπετε, οι αποδείξεις πιστοποιούν ότι ο Ιωνάς έγραψε το βιβλίο που φέρει το όνομά του. Απλώς φανταστείτε εκείνον τον προφήτη να βρίσκεται και πάλι ασφαλής στην πατρίδα του και να γράφει αυτή την αφήγηση. Μπορούμε σχεδόν να οραματιστούμε έναν μεγαλύτερο πλέον, πιο σοφό και πιο ταπεινό άνθρωπο να κουνάει μεταμελημένος το κεφάλι του καθώς περιγράφει τα δικά του λάθη, την αντιδραστικότητά του και την πεισματική του άρνηση να δείξει έλεος. Είναι σαφές ότι ο Ιωνάς έμαθε όντως από τη σοφή εκπαίδευση του Ιεχωβά. Έμαθε να είναι ελεήμων. Εμείς τι θα κάνουμε;

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 16]

Ο Θεός επιθυμεί να δει τους πονηρούς να μετανοήσουν και να αλλάξουν τις οδούς τους όπως οι Νινευίτες

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 17]

Ο Θεός χρησιμοποίησε τη νεροκολοκυθιά για να διδάξει τον Ιωνά ένα μάθημα ελέους