ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ

Η λέξη παραβολή του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου (κατά κυριολεξία, «τοποθέτηση δίπλα ή μαζί») έχει ευρύ εννοιολογικό φάσμα που μπορεί να περιλαμβάνει την έννοια της σύγκρισης, της αναλογίας και, σε πολλές περιπτώσεις, της παροιμίας. Ωστόσο, η λέξη παραβολή καλύπτει περισσότερα πράγματα από μια απλή παροιμία, η οποία διατυπώνει κάποια αλήθεια με εκφραστική και συνήθως μεταφορική γλώσσα. Επίσης, η λέξη παραβολή εμπεριέχει περισσότερα από μια σύντομη, συχνά φανταστική, ιστορία από την οποία εξάγεται κάποια ηθική ή πνευματική αλήθεια.

Το ότι οι Γραφές χρησιμοποιούν τη λέξη παραβολή με ευρεία έννοια φαίνεται από τα εδάφια Ματθαίος 13:34, 35, όπου ο Ματθαίος επισημαίνει ότι είχε προειπωθεί για τον Ιησού Χριστό πως θα μιλούσε με «παραβολές». Το εδάφιο Ψαλμός 78:2, από το οποίο παρέθεσε εδώ ο Ματθαίος, κάνει λόγο για «παροιμιώδεις φράσεις» (εβρ., μασάλ), αλλά για αυτόν τον όρο ο Ευαγγελιστής χρησιμοποίησε την ελληνική λέξη παραβολή. Όπως υποδηλώνει η κυριολεκτική έννοια της ελληνικής λέξης, η παραβολή αποτελούσε μέσο διδασκαλίας ή μετάδοσης μιας ιδέας, μέθοδο με την οποία εξηγούνταν κάτι “τοποθετούμενο δίπλα” σε κάτι παρόμοιο.—Παράβαλε Μαρ 4:30.

Άλλο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιείται η λέξη παραβολή βρίσκουμε στα εδάφια Εβραίους 9:9 και 11:19. Στο πρώτο από αυτά η σκηνή της μαρτυρίας, την οποία χρησιμοποιούσε ο Ισραήλ στην έρημο, αποκαλείται από τον απόστολο Παύλο «παραβολή [«τύπος», KJ, ΒΑΜ· «συμβολική», AT, RS, ΔΕΛ] για τον προσδιορισμένο καιρό». Στο δεύτερο εδάφιο ο απόστολος αναφέρει ότι ο Αβραάμ έλαβε ξανά τον Ισαάκ από τους νεκρούς «με παραβολικό τρόπο» (ἐν παραβολῇ, Κείμενο· «συμβολικά μιλώντας», JB, RS, ΕΜΖ). Επίσης, η φράση: «Γιατρέ, θεράπευσε τον εαυτό σου» χαρακτηρίζεται και αυτή «παραβολή».—Λου 4:23.

Ένας άλλος συναφής όρος είναι η λέξη «αλληγορία», δηλαδή η εκτενής μεταφορά στην οποία μια αλληλουχία ενεργειών συμβολίζει άλλες ενέργειες, ενώ οι χαρακτήρες αποτελούν συνήθως εξεικονιστικούς τύπους ή προσωποποιήσεις. Ο Παύλος χρησιμοποιεί τύπο του ρήματος ἀλληγορέω στο εδάφιο Γαλάτες 4:24 σχετικά με τον Αβραάμ, τη Σάρρα και την Άγαρ, που μεταφράζεται «είναι κατά αλληγορίαν» (ΒΑΜ), «έχουν αλληγορική σημασία» (ΔΕΛ) και «αποτελούν συμβολικό δράμα» (ΜΝΚ).

Ο απόστολος Ιωάννης επίσης χρησιμοποίησε έναν διαφορετικό όρο (παροιμία) που μπορεί να σημαίνει «παραβολή». (Ιωα 10:6· 16:25, 29) Ο όρος αυτός μεταφράζεται με διάφορους τρόπους: «σχήμα λόγου», «μεταφορική γλώσσα», «παροιμία», «παρομοίωση» και «παραβολή» (AT, KJ, ΜΝΚ, ΒΑΜ, ΦΙΛ). Ο Πέτρος χρησιμοποίησε τον ίδιο όρο μιλώντας για το σκύλο που επιστρέφει στον εμετό του και το γουρούνι που επιστρέφει στο κύλισμα μέσα στο βούρκο.—2Πε 2:22.

Αποτελεσματικότητα. Ως ισχυρή μέθοδος διδασκαλίας, οι παραβολές είναι αποτελεσματικές με πέντε τουλάχιστον τρόπους: (1) Αιχμαλωτίζουν και κρατούν την προσοχή, καθώς λίγα πράγματα κεντρίζουν το ενδιαφέρον όσο μια εμπειρία ή μια ιστορία. Ποιος δεν ξέρει τις παραβολές του άσωτου γιου και του χαμένου προβάτου; (2) Διεγείρουν την ικανότητα σκέψης. Μια από τις καλύτερες διανοητικές ασκήσεις είναι να αναζητάει κανείς τη σημασία μιας σύγκρισης, να προσπαθεί να αντιληφθεί τις γενικές αλήθειες που παρουσιάζονται μέσα από αυτήν. (3) Διεγείρουν συναισθήματα και, μέσω της συνήθως εμφανούς πρακτικής εφαρμογής που έχουν οι αλήθειες στον ακροατή, αγγίζουν τη συνείδηση και την καρδιά. (4) Βοηθούν τη μνήμη, διότι αργότερα μπορεί κανείς να ανασυνθέσει την ιστορία και να βρει την εφαρμογή της. (5) Διαφυλάττουν την αλήθεια, εφόσον έχουν πάντα εφαρμογή και είναι κατανοητές σε κάθε εποχή. Αυτό συμβαίνει επειδή ασχολούνται με τη ζωή και τη φύση, ενώ οι λέξεις μπορεί να αλλάζουν νόημα. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι Γραφικές αλήθειες παραμένουν σαφέστατες και σήμερα, όπως ακριβώς ήταν όταν ειπώθηκαν ή γράφτηκαν.

Σκοποί. Ο πρώτιστος σκοπός όλων των παραβολών είναι, σύμφωνα με ό,τι προαναφέρθηκε, να διδάξουν. Αλλά οι παραβολές της Αγίας Γραφής εξυπηρετούν και άλλους σκοπούς:

(1) Το γεγονός ότι κάποιος πρέπει μερικές φορές να εμβαθύνει για να αντιληφθεί το πλήρες, βαθύ νόημά τους που αγγίζει την καρδιά τείνει να απωθεί όσους δεν αγαπούν τον Θεό αλλά έχουν απλώς επιφανειακό ενδιαφέρον και επομένως δεν επιθυμούν την αλήθεια με την καρδιά τους. (Ματ 13:13-15) Ο Θεός δεν συγκεντρώνει τέτοια άτομα. Οι παραβολές υποκινούσαν τους ταπεινούς να ζητούν περαιτέρω εξηγήσεις, ενώ οι υπερήφανοι αρνούνταν να κάνουν κάτι τέτοιο. Ο Ιησούς έλεγε: «Αυτός που έχει αφτιά ας ακούει», και μολονότι οι περισσότεροι από τα πλήθη που τον άκουγαν έφευγαν, οι μαθητές έρχονταν και ζητούσαν να μάθουν την εξήγηση.—Ματ 13:9, 36.

(2) Οι παραβολές κρύβουν τις αλήθειες από όσους θα μπορούσαν να τις χρησιμοποιήσουν με εσφαλμένο τρόπο και θα ήθελαν να παγιδέψουν τους υπηρέτες του Θεού. Ο Ιησούς απάντησε στην παραπλανητική ερώτηση των Φαρισαίων με την παραβολή για το νόμισμα του φόρου καταλήγοντας: «Αποδώστε, λοιπόν, αυτά που είναι του Καίσαρα στον Καίσαρα, αλλά αυτά που είναι του Θεού στον Θεό». Αφέθηκε στους εχθρούς του Ιησού να κάνουν μόνοι τους εφαρμογή της παραβολής, αλλά οι μαθητές του κατανόησαν πλήρως την αρχή της ουδετερότητας που εκτέθηκε με αυτήν.—Ματ 22:15-21.

(3) Επειδή επαφίεται στον ακροατή να εφαρμόσει τις αρχές της παραβολής στον εαυτό του, αυτή μπορεί να του μεταδώσει σαφές μήνυμα προειδοποίησης και επίπληξης, ενώ συγχρόνως του αφαιρεί κάθε βάση για να αντικρούσει τον ομιλητή. Με άλλα λόγια, ο καθένας μπορούσε να καταλάβει αν κάτι από τα λεγόμενα εφαρμοζόταν στον ίδιο. Όταν οι Φαρισαίοι επέκριναν τον Ιησού επειδή έτρωγε με εισπράκτορες φόρων και αμαρτωλούς, εκείνος απάντησε: «Δεν χρειάζονται γιατρό οι υγιείς αλλά οι άρρωστοι. Πηγαίνετε, λοιπόν, και μάθετε τι σημαίνει: “Έλεος θέλω και όχι θυσία”. Διότι ήρθα να καλέσω, όχι δίκαιους ανθρώπους, αλλά αμαρτωλούς».—Ματ 9:11-13.

(4) Ακόμη και όταν αποσκοπούν στο να διορθώσουν τον ακροατή, οι παραβολές μπορούν να υπερπηδήσουν τυχόν προκατάληψη από μέρους του, μη αφήνοντάς την να συσκοτίσει τη διάνοιά του, και έτσι να έχουν περισσότερη απήχηση από όση θα είχε μια απλή δήλωση. Αυτό συνέβη όταν ο Βασιλιάς Δαβίδ έτεινε ευήκοο αφτί καθώς τον έλεγχε ο Νάθαν για την αμαρτία του σε σχέση με τη Βηθ-σαβεέ και τον Ουρία. (2Σα 12:1-14) Συνέβη επίσης όταν χρησιμοποιήθηκε μια παραβολή για να κάνει τον πονηρό Βασιλιά Αχαάβ να σταθμίσει εν αγνοία του τις αρχές που περιλαμβάνονταν στην ανυπακοή που εκδήλωσε ο ίδιος χαρίζοντας τη ζωή στον Βασιλιά Βεν-αδάδ της Συρίας, έναν εχθρό του Θεού, και να εκφέρει κρίση που ήταν καταδικαστική για τον εαυτό του.—1Βα 20:34, 38-43.

(5) Οι παραβολές μπορούν να υποκινήσουν σε δράση προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, κάνοντας τους ακροατές να δείξουν «τον πραγματικό τους εαυτό», δηλαδή να φανερώσουν αν είναι γνήσιοι υπηρέτες του Θεού ή όχι. Όταν ο Ιησούς είπε: «Αυτός που τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου έχει αιώνια ζωή», «πολλοί από τους μαθητές του γύρισαν στα πράγματα που βρίσκονταν πίσω και δεν περπατούσαν πια μαζί του». Με αυτόν τον τρόπο ο Ιησούς «ξεχώρισε την ήρα από το σιτάρι», απομακρύνοντας όσους δεν πίστευαν με την καρδιά τους.—Ιωα 6:54, 60-66.

Κατάλληλη Άποψη και Προσέγγιση. Οι παραβολές της Αγίας Γραφής είναι πολυδιάστατες. Διατυπώνουν αρχές, τις διευκρινίζουν και πολλές φορές έχουν προφητική σημασία και εφαρμογή. Επιπλέον, μερικές είχαν κάποια προφητική σημασία για την εποχή στην οποία ειπώθηκαν ή λίγο αργότερα, ενώ μερικές επρόκειτο να έχουν επιπρόσθετη εκπλήρωση στο απώτερο μέλλον.

Οι γενικές παρανοήσεις που μπορεί να εμποδίσουν την κατανόηση των παραβολών της Αγίας Γραφής είναι δύο. Η μία είναι το να νομίζει κανείς ότι όλες οι παραβολές είναι απλώς καλές ιστορίες, παραδείγματα ή μαθήματα. Λόγου χάρη, μερικοί θεωρούν ότι η παραβολή του άσωτου γιου είναι απλώς ένα ωραίο διήγημα, ενώ η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου, παράδειγμα μεταθανάτιας αμοιβής και τιμωρίας.

Σχετικά με αυτό, ας σημειωθεί επίσης ότι οι παραβολές, μολονότι αντλούνταν από τη ζωή και τη φύση, δεν ήταν κατ’ ανάγκην πραγματικά περιστατικά. Παρότι μερικές αρχίζουν με τις λέξεις: «Κάποτε», «Ένας άνθρωπος είχε», «Ήταν ένας άνθρωπος», «Κάποιος άνθρωπος ήταν» ή παρόμοιες εκφράσεις, οι παραβολές επινοούνταν από τον ομιλητή υπό την επενέργεια του πνεύματος του Θεού και ήταν αυτό που λέει το όνομά τους—παραβολές. (Κρ 9:8· Ματ 21:28, 33· Λου 16:1, 19) Για τον Ιησού Χριστό ειπώθηκε: «Όλα αυτά τα είπε ο Ιησούς στα πλήθη με παραβολές. Και χωρίς παραβολή δεν τους μιλούσε».—Ματ 13:34· Μαρ 4:33, 34.

Ένα δεύτερο εμπόδιο στην κατανόηση είναι η σχολαστική εφαρμογή της παραβολής, το να προσπαθεί κανείς να αποδώσει συμβολική σημασία σε κάθε λεπτομέρεια της αφήγησης των κατά γράμμα γεγονότων κάνοντας αυθαίρετη εφαρμογή ή ερμηνεία.

Η ορθή προσέγγιση προϋποθέτει το να διαβάσει κανείς πρώτα τα συμφραζόμενα και να εξακριβώσει τα πλαίσια στα οποία ειπώθηκε η παραβολή, διερωτώμενος: Ποιες ήταν οι δεδομένες συνθήκες και περιστάσεις; Για παράδειγμα, όταν οι άρχοντες και ο λαός του Ισραήλ αποκαλούνται αντίστοιχα «ηγεμόνες των Σοδόμων» και “λαός των Γομόρρων”, το μυαλό μας πηγαίνει σε έναν λαό που ήταν ένοχος χονδροειδούς αμαρτίας εναντίον του Ιεχωβά. (Ησ 1:10· Γε 13:13· 19:13, 24) Όταν ο ψαλμωδός προσεύχεται στον Ιεχωβά να κάνει στους εχθρούς του Θεού και του λαού Του «όπως στον Μαδιάμ», μας έρχεται στο νου η πανωλεθρία που υπέστησαν εκείνοι οι δυνάστες του λαού του Θεού, από τους οποίους θανατώθηκαν περισσότεροι από 120.000.—Ψλ 83:2, 3, 9-11· Κρ 8:10-12.

Επίσης, είναι συνήθως διαφωτιστικό το να γνωρίζει κάποιος το Νόμο, τα έθιμα και τις συνήθειες, καθώς και το γλωσσικό ιδίωμα της εποχής. Για παράδειγμα, η γνώση του Νόμου μάς βοηθάει να καταλάβουμε την παραβολή για το συρόμενο δίχτυ. (Ματ 13:47-50) Το γεγονός ότι στην Παλαιστίνη πλήρωναν εκείνη την εποχή φόρο για τα καρποφόρα δέντρα ενώ έκοβαν όσα ήταν μη παραγωγικά μάς βοηθάει να καταλάβουμε γιατί έκανε ο Ιησούς μια άκαρπη συκιά να ξεραθεί ώστε να τη χρησιμοποιήσει παραβολικά.—Ματ 21:18-22.

Τέλος, δεν πρέπει να δίνεται αυθαίρετη ερμηνεία στα συστατικά στοιχεία μιας παραβολής, ερμηνεία που βασίζεται σε προσωπικές απόψεις ή στη φιλοσοφία. Για τους Χριστιανούς διατυπώνεται ο κανόνας: «Τα πράγματα του Θεού κανείς δεν τα έχει γνωρίσει εκτός από το πνεύμα του Θεού. Εμείς λάβαμε, όχι το πνεύμα του κόσμου, αλλά το πνεύμα που είναι από τον Θεό, ώστε να γνωρίσουμε τα πράγματα που μας έχουν δοθεί με καλοσύνη από τον Θεό. Για αυτά τα πράγματα μιλάμε επίσης με λόγια, όχι διδαγμένα από ανθρώπινη σοφία, αλλά διδαγμένα από το πνεύμα, καθώς συνδυάζουμε πνευματικά ζητήματα με πνευματικά λόγια».—1Κο 2:11-13.

Μία εφαρμογή αυτού του κανόνα μπορεί να καταδειχτεί σε σχέση με την προφητική παραβολή του 6ου κεφαλαίου της Αποκάλυψης. Σε αυτήν αναφέρονται τέσσερα άλογα, από τα οποία το πρώτο είναι λευκό. (Απ 6:2) Τι συμβολίζει αυτό το άλογο; Μπορούμε να στραφούμε σε άλλα τμήματα της Αγίας Γραφής καθώς και στα συμφραζόμενα για να αντιληφθούμε τη σημασία του. Το εδάφιο Παροιμίες 21:31 λέει: «Το άλογο ετοιμάζεται για την ημέρα της μάχης». Το λευκό χρησιμοποιείται συνήθως ως σύμβολο της δικαιοσύνης. Ο θρόνος στον οποίο κάθεται ο Θεός για να αποδώσει κρίση είναι λευκός, τα δε στρατεύματα στον ουρανό ιππεύουν λευκά άλογα και είναι ντυμένα με λευκό, καθαρό, εκλεκτό λινό ύφασμα. (Απ 20:11· 19:14· παράβαλε Απ 6:11· 19:8.) Επομένως, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το λευκό άλογο συμβολίζει το δίκαιο πόλεμο.

Ο ιππέας του μαύρου αλόγου έχει μια ζυγαριά στην οποία ζυγίζονται τρόφιμα. (Απ 6:5, 6) Στην προκειμένη περίπτωση προφανώς εξεικονίζεται η πείνα, δεδομένου ότι στην προφητεία που εξήγγειλε ο Ιεζεκιήλ για την πείνα, του ειπώθηκε: «Το φαγητό σου το οποίο θα τρως θα είναι με το ζύγι . . . και θα τρώνε ψωμί με το ζύγι και με έντονη ανησυχία, και το νερό με μέτρο και με φρίκη θα το πίνουν». (Ιεζ 4:10, 16) Πολλές φορές, καταλαβαίνοντας κάποιος τη Βιβλική συμβολική χρήση διαφόρων πραγμάτων, παραδείγματος χάρη των ζώων που αναφέρονται σε παραβολές, μπορεί να λάβει βοήθεια και πνευματικό φως.—Βλέπε ΘΗΡΙΑ, ΣΥΜΒΟΛΙΚΑ.

Αρκετές παραβολές γίνονται κατανοητές χάρη στην εξήγηση που δίνει η ίδια η Αγία Γραφή, εξήγηση την οποία ακολουθεί συνήθως η εξιστόρηση των γεγονότων που τις εκπλήρωσαν. Ενδεικτικά θα μπορούσαν να αναφερθούν οι εξής δύο: το ότι ο Ιεζεκιήλ έσκαψε μια τρύπα στον τοίχο και βγήκε έξω με το πρόσωπό του καλυμμένο (Ιεζ 12:1-16· 2Βα 25:1-7, 11· Ιερ 52:1-15), καθώς επίσης το ότι ο Αβραάμ επιχείρησε να θυσιάσει τον Ισαάκ αλλά τον έλαβε πίσω με παρέμβαση του Θεού (οι συγκεκριμένες παραβολές ήταν επίσης πραγματικά περιστατικά που συνέβησαν υπό τύπον συμβολικού δράματος). (Γε 22:9-13· Εβρ 11:19) Άλλες παραβολές, ιδιαίτερα πολλές από αυτές που είπε ο Ιησούς Χριστός, εξηγούνται στη συνέχεια από τον ίδιο τον Ιησού. Σε πολλές περιπτώσεις, η κατανόηση των Βιβλικών παραβολών υποβοηθείται από σύγχρονα γεγονότα που τις εκπληρώνουν.

Στις Εβραϊκές Γραφές. Οι Εβραίοι προφήτες και Βιβλικοί συγγραφείς, υποκινούμενοι από το πνεύμα του Ιεχωβά, κατέγραψαν αναρίθμητες εύστοχες παραβολές. Παραβολική γλώσσα εμφανίζεται στη Γένεση, στην υπόσχεση που έδωσε ο Ιεχωβά ότι θα πολλαπλασίαζε το σπέρμα του Αβραάμ «σαν τα άστρα των ουρανών και σαν τους κόκκους της άμμου στην ακρογιαλιά». (Γε 22:15-18) Για να τονίσει τη θλιβερή κατάσταση στην οποία είχε φέρει η αμαρτία το λαό του στον Ιούδα, ο Ιεχωβά υποκίνησε τον Ησαΐα να την παραβάλει με σιχαμερή σωματική ασθένεια, λέγοντας: «Ολόκληρο το κεφάλι είναι άρρωστο και ολόκληρη η καρδιά είναι άτονη. . . . Τραύματα και μώλωπες και ανοιχτές πληγές—δεν έχουν πιεστεί ούτε επιδεθεί, ούτε έχουν απαλυνθεί με λάδι». (Ησ 1:4-6) Στον Βασιλιά Ναβουχοδονόσορα, ο Ιεχωβά μετέδωσε προφητικά αγγέλματα με τα οράματα μιας τεράστιας εικόνας και ενός πανύψηλου δέντρου, ενώ ο Δανιήλ είδε κάποιες κυβερνήσεις της γης να απεικονίζονται ως θηρία.—Δα κεφ. 2, 4, 7.

Πολλές φορές οι προφήτες χρησιμοποιούσαν μια λέξη ή μια έκφραση μιλώντας για ένα πρόσωπο ή μια ομάδα με σκοπό να προσδώσουν μεταφορικά τα χαρακτηριστικά αυτής της έκφρασης στο συγκεκριμένο πρόσωπο ή στη συγκεκριμένη ομάδα. Για παράδειγμα, ο Ιεχωβά περιγράφεται ως «ο Βράχος του Ισραήλ», ως «απόκρημνος βράχος» και ως «οχυρό», κάτι που μεταδίδει την ιδέα ότι ο Θεός αποτελεί σταθερή πηγή ασφάλειας. (2Σα 23:3· Ψλ 18:2) Ο Ιούδας αναφέρεται ως «σκύμνος λιονταριού». (Γε 49:9) Οι Ασσύριοι περιγράφονται ως «το ραβδί» για το θυμό του Θεού.—Ησ 10:5.

Σε πολλές περιπτώσεις οι προφήτες αναπαριστούσαν το άγγελμα που είχαν διοριστεί να μεταδώσουν, ενισχύοντας έτσι τον αντίκτυπο του προφορικού λόγου. Ο Ιερεμίας προείπε συμφορά για την Ιερουσαλήμ και τόνισε τα λεγόμενά του συντρίβοντας μια φιάλη μπροστά στα μάτια των συγκεντρωμένων πρεσβυτέρων του λαού και των ιερέων. Προείπε υποδούλωση στη Βαβυλώνα και παρουσίασε το άγγελμά του ζωντανά στέλνοντας δεσμά και ζυγούς σε διάφορους βασιλιάδες. (Ιερ κεφ. 19, 27) Ο Ησαΐας περπάτησε γυμνός και ξυπόλητος για να τονίσει στους Ισραηλίτες ότι έτσι θα οδηγούνταν στην εξορία οι Αιγύπτιοι και οι Αιθίοπες, στους οποίους απέβλεπαν για βοήθεια. (Ησ 20) Ο Ιεζεκιήλ χάραξε μια εικόνα της Ιερουσαλήμ σε έναν πλίθο, έχτισε πολιορκητικό πρόχωμα εναντίον της, έβαλε ένα σιδερένιο ταψί ανάμεσα στον εαυτό του και στην απεικόνιση που έφτιαξε και ξάπλωσε πάνω στο πλευρό του με το πρόσωπο προς αυτήν, για να καταδείξει την επερχόμενη πολιορκία της Ιερουσαλήμ.—Ιεζ 4.

Μερικές φορές λεγόταν κάποια ιστορία για να τονιστεί το σημείο που έπρεπε να μεταδοθεί. Ο Ιωθάμ το έκανε αυτό για να δείξει στους κτηματίες της Συχέμ ότι είχαν ενεργήσει ανόητα επιλέγοντας για βασιλιά τους έναν τόσο απαίσιο άνθρωπο όπως ο Αβιμέλεχ. (Κρ 9:7-20) Στο βιβλίο του Ιεζεκιήλ υφαίνεται μια ιστορία για δύο αετούς και ένα κλήμα, προκειμένου να δειχτεί παραβολικά η πορεία του Ιούδα σε σχέση με τη Βαβυλώνα και την Αίγυπτο. (Ιεζ 17) Παρόμοια, ο Ιεζεκιήλ χρησιμοποίησε δύο αδελφές, την Οολά και την Οολιβά, που εκπορνεύτηκαν, για να δείξει παραβολικά την πορεία της Σαμάρειας (του δεκάφυλου βασιλείου του Ισραήλ) και της Ιερουσαλήμ (του Ιούδα).—Ιεζ 23.

Οι παραβολές που αναφέρθηκαν εδώ είναι λίγες μόνο από τις πολλές παραβολές των Εβραϊκών Γραφών. Όλοι σχεδόν οι Βιβλικοί συγγραφείς και προφήτες χρησιμοποίησαν παραβολές. Κάποιες μεταδόθηκαν σε αυτούς απευθείας από τον ίδιο τον Θεό ως οράματα, κάποιες προφορικά και κάποιες άλλες μέσω απτών πραγματικοτήτων, όπως για παράδειγμα η σκηνή της μαρτυρίας, η οποία αποκαλείται «παραβολή».—Εβρ 9:9.

Στις Ελληνικές Γραφές. Οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές είναι και αυτές γεμάτες από παραστατικές παραβολές. Σχετικά με τον Ιησού Χριστό ειπώθηκε: «Ποτέ δεν έχει μιλήσει έτσι άλλος άνθρωπος». Από όλους τους ανθρώπους που έζησαν ποτέ στη γη, εκείνος διέθετε τα μεγαλύτερα αποθέματα γνώσης για να αντλήσει τα θέματά του από αυτά. (Ιωα 7:46) Μέσω αυτού πλάστηκαν τα πάντα από τον Θεό. (Ιωα 1:1-3· Κολ 1:15-17) Ήταν πολύ καλά εξοικειωμένος με ολόκληρη τη δημιουργία. Εύλογα, λοιπόν, οι παραλληλισμοί του ήταν απόλυτα εύστοχοι, ο δε τρόπος με τον οποίο παρουσίαζε τα ανθρώπινα συναισθήματα μαρτυρούσε βαθιά κατανόηση. Ήταν σαν το σοφό άντρα της αρχαιότητας που είπε: «Και εκτός από το ότι ο συναθροιστής είχε γίνει σοφός, δίδασκε συνεχώς το λαό γνώση και στοχαζόταν και έκανε επισταμένη έρευνα, προκειμένου να βάλει σε τάξη πολλές παροιμίες. Ο συναθροιστής ζήτησε να βρει ευχάριστα λόγια, καθώς και να γράψει ορθά λόγια αλήθειας».—Εκ 12:9, 10.

Ο Ιησούς προσδιόρισε ορθά τους μαθητές του ως «το αλάτι της γης» και το «φως του κόσμου». (Ματ 5:13, 14) Τους παρακίνησε να “παρατηρήσουν προσεκτικά τα πουλιά του ουρανού” και να “πάρουν ένα μάθημα από τα κρίνα του αγρού”. (Ματ 6:26-30) Παρομοίασε τον εαυτό του με ποιμένα που ήταν πρόθυμος να πεθάνει για τα πρόβατά του. (Ιωα 10:11-15) Απευθυνόμενος στην Ιερουσαλήμ είπε: «Πόσες φορές θέλησα να συγκεντρώσω τα παιδιά σου, όπως συγκεντρώνει η κότα τα κλωσόπουλά της κάτω από τις φτερούγες της! Αλλά εσείς δεν το θελήσατε». (Ματ 23:37) Αποκάλεσε τους υποκριτικούς θρησκευτικούς ηγέτες “τυφλούς οδηγούς, που διυλίζουν το κουνούπι αλλά καταπίνουν την καμήλα!” (Ματ 23:24) Και αναφορικά με κάποιον που σκανδαλίζει τους άλλους, διακήρυξε: «Θα ήταν καλύτερο για αυτόν αν τοποθετούνταν γύρω από το λαιμό του μια μυλόπετρα και αυτός ριχνόταν στη θάλασσα».—Λου 17:1, 2.

Μολονότι κάποιες παραβολές που χρησιμοποίησε ο Ιησούς ήταν σύντομες, περιεκτικές εκφράσεις, ανάλογες με τις παροιμίες των Εβραϊκών Γραφών, οι υπόλοιπες ήταν συνήθως μεγαλύτερες και πολλές φορές είχαν μήκος και χαρακτήρα ιστορίας. Ο Ιησούς αντλούσε γενικά τις παραβολές του από την περιβάλλουσα δημιουργία, από οικείες συνήθειες της καθημερινής ζωής, από τυχαία συμβάντα ή πιθανές καταστάσεις, καθώς και από επίκαιρα γεγονότα που οι ακροατές του γνώριζαν καλά.

Μερικές από τις εξέχουσες παραβολές του Ιησού. Στην ύλη που ακολουθεί θα βρείτε χρήσιμες πληροφορίες γύρω από το πλαίσιο και τα συμφραζόμενα 30 παραβολών που χρησιμοποίησε ο Ιησούς Χριστός στην επίγεια διακονία του και τις οποίες κατέγραψαν οι Ευαγγελιστές:

(1) Οι δύο χρεώστες (Λου 7:41-43). Ο σκοπός της παραβολής για τους δύο χρεώστες, ο ένας από τους οποίους χρωστούσε δεκαπλάσια από τον άλλον, και η εφαρμογή της παραβολής βρίσκονται στα συμφραζόμενα, στα εδάφια Λουκάς 7:36-40, 44-50.

Αφορμή για την παραβολή υπήρξε η στάση του Σίμωνα, που φιλοξενούσε τον Ιησού, απέναντι στη γυναίκα η οποία μπήκε και άλειψε τα πόδια του Ιησού με αρωματικό λάδι. Η παρουσία ενός απρόσκλητου ατόμου δεν θεωρούνταν ασυνήθιστη, διότι φαίνεται πως σε μερικές περιπτώσεις απρόσκλητα άτομα μπορούσαν να μπουν στο δωμάτιο κατά τη διάρκεια ενός γεύματος και να καθήσουν δίπλα στον τοίχο, συνομιλώντας από εκεί με όσους πλάγιαζαν μπροστά στο τραπέζι, στο κέντρο του δωματίου. Ο Ιησούς έκανε κατάλληλη εφαρμογή της κατάστασης των δύο χρεωστών, επισημαίνοντας ότι ο Σίμων δεν του είχε δώσει νερό για τα πόδια του, δεν τον είχε χαιρετήσει με φιλί και δεν είχε αλείψει το κεφάλι του με λάδι—πράξεις αβροφροσύνης που γίνονταν συνήθως προς έναν επισκέπτη. Αλλά η γυναίκα που είχε πολλές αμαρτίες έδειξε μεγαλύτερη αγάπη και φιλοξενία στον Ιησού, μολονότι δεν τον φιλοξενούσε εκείνη. Κατόπιν ο Ιησούς τής είπε: «Σου συγχωρούνται οι αμαρτίες».

(2) Ο σπορέας (Ματ 13:3-8· Μαρ 4:3-8· Λου 8:5-8). Στην ίδια την παραβολή δεν βρίσκουμε στοιχεία για την ερμηνεία της, αλλά η εξήγηση δίνεται με σαφήνεια στα εδάφια Ματθαίος 13:18-23, Μάρκος 4:14-20 και Λουκάς 8:11-15. Η προσοχή επικεντρώνεται στις συνθήκες που επηρεάζουν το έδαφος, δηλαδή την καρδιά, και στις επιρροές που μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη του σπόρου, δηλαδή του λόγου της Βασιλείας.

Υπήρχαν διάφοροι τρόποι σποράς εκείνες τις ημέρες. Ένας κοινός τρόπος ήταν να έχει ο σπορέας ένα σακί με σπόρους κρεμασμένο διαγωνίως από τον ώμο και στηριγμένο στη μέση του. Άλλοι σχημάτιζαν μια πτύχωση στο εξωτερικό τους ένδυμα και έβαζαν το σπόρο εκεί. Τον σκόρπιζαν με το χέρι στα πεταχτά καθώς προχωρούσαν και τον κάλυπταν όσο το δυνατόν συντομότερα, προτού προλάβουν να τον αρπάξουν οι κουρούνες και τα κοράκια. Όταν όμως ο ζευγάς άφηνε ανόργωτα μονοπάτια ανάμεσα στα χωράφια ή αν κάποιοι σπόροι έπεφταν σε σκληρό έδαφος δίπλα στο δρόμο, τα πουλιά έτρωγαν το σπόρο που έπεφτε εκεί. Οι “βραχώδεις τόποι” δεν ήταν απλώς σημεία όπου υπήρχαν βράχοι διάσπαρτοι στο έδαφος, αλλά όπως λέει το εδάφιο Λουκάς 8:6, ο σπόρος έπεσε πάνω «στο βράχο», δηλαδή σε κρυμμένο στρώμα βράχου, στην επιφάνεια του οποίου υπήρχε ελάχιστο χώμα. Τα φυτά από αυτούς τους σπόρους ξεραίνονταν γρήγορα από τον ήλιο. Το έδαφος στο οποίο ήταν τα αγκάθια είχε προφανώς οργωθεί, αλλά δεν είχε καθαριστεί από τα ζιζάνια, με αποτέλεσμα αυτά να μεγαλώσουν και να πνίξουν τους νεοφύτευτους σπόρους. Η αναφερόμενη απόδοση των παραγωγικών σπόρων—εκατό, εξήντα και τριάντα φορές περισσότερο—είναι μέσα σε πολύ λογικά πλαίσια. Η σπορά και οι διάφοροι τύποι εδάφους ήταν πράγματα γνωστά στους ακροατές του Ιησού.

(3) Τα ζιζάνια ανάμεσα στο σιτάρι (Ματ 13:24-30). Η εξήγηση δίνεται από τον Ιησού και είναι καταγραμμένη στα εδάφια Ματθαίος 13:36-43, όπου «το σιτάρι», δηλαδή «οι γιοι της βασιλείας», αντιπαραβάλλεται με «τα ζιζάνια», “τους γιους του πονηρού”.

Το να πάει κανείς σε σιταγρό και να σπείρει από πάνω ζιζάνια είναι πράξη εχθρότητας γνωστή στη Μέση Ανατολή. Τα αναφερόμενα «ζιζάνια» θεωρείται συνήθως ότι είναι η δηλητηριώδης ήρα (αίρα η μεθυστική [Lolium temulentum]), οι δηλητηριώδεις ιδιότητες της οποίας πιστεύεται γενικά ότι οφείλονται σε έναν μύκητα που αναπτύσσεται μέσα στους σπόρους της. Η ήρα μοιάζει πολύ με το σιτάρι μέχρι να ωριμάσει, αλλά κατόπιν αναγνωρίζεται εύκολα. Αν φαγωθεί, μπορεί να προξενήσει ιλίγγους και, υπό ορισμένες συνθήκες, ακόμη και θάνατο. Εφόσον οι ρίζες αυτών των ζιζανίων μπλέκονται εύκολα με τις ρίζες του σιταριού, το να ξεριζώσει κανείς τα ζιζάνια πριν από το θερισμό, ακόμη και αν μπορούσε να τα αναγνωρίσει, θα οδηγούσε σε απώλεια σιταριού.

(4) Ο κόκκος σιναπιού (Ματ 13:31, 32· Μαρ 4:30-32· Λου 13:18, 19). Δηλώνεται ότι το θέμα είναι «η βασιλεία των ουρανών». Όπως φαίνεται από άλλα εδάφια, αυτό μπορεί να αναφέρεται σε κάποιο χαρακτηριστικό που σχετίζεται με τη Βασιλεία. Σε αυτή την περίπτωση, η παραβολή τονίζει δύο πράγματα: πρώτον, την εκπληκτική αύξηση του αγγέλματος της Βασιλείας και, δεύτερον, την προστασία που παρέχεται σε όσους δέχονται το άγγελμά της.

Ο κόκκος σιναπιού είναι μικροσκοπικός και έτσι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να προσδιορίσει κάτι εξαιρετικά μικρό. (Λου 17:6) Μερικά φυτά σιναπιού, στην πλήρη τους ανάπτυξη, φτάνουν σε ύψος τα 3 ως 4,5 μ. και έχουν γερά κλαδιά, έτσι ώστε το φυτό γίνεται ουσιαστικά «δέντρο», όπως είπε ο Ιησούς. Με ανάλογο τρόπο, η Χριστιανική εκκλησία είχε μια πολύ μικρή αρχή την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. Αλλά στη διάρκεια του πρώτου αιώνα αυξήθηκε ραγδαία, και στη σύγχρονη εποχή τα κλαδιά του «δέντρου» του σιναπιού έχουν επεκταθεί πέρα από κάθε προσδοκία.—Ησ 60:22.

(5) Το προζύμι (Ματ 13:33). Και πάλι, το θέμα είναι «η βασιλεία των ουρανών». Τα «τρία μεγάλα μέτρα» είναι τρία σάτα, σύμφωνα με το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο, δηλαδή τρία σεάχ, που συνολικά ισοδυναμούν με 22 περίπου λίτρα αλεύρι. Το προζύμι ήταν συγκριτικά λίγο, αλλά επηρέασε τα πάντα γύρω του. Ποια πτυχή της Βασιλείας καταδεικνύεται σε αυτή την παραβολή; Όπως συμβαίνει με το προζύμι, η πνευματική αύξηση που σχετίζεται με τη Βασιλεία είναι συχνά αθέατη στα ανθρώπινα μάτια, αλλά είναι συνεχής, και είναι εκτεταμένη. Σαν το προζύμι που μπαίνει σε μια μεγάλη ποσότητα αλεύρι, το έργο κηρύγματος της Βασιλείας που προκαλεί την πνευματική αύξηση έχει επεκταθεί μέχρι του σημείου να κηρύττεται τώρα η Βασιλεία «ως το πιο απομακρυσμένο μέρος της γης».—Πρ 1:8.

(6) Ο κρυμμένος θησαυρός (Ματ 13:44). Ειπώθηκε από τον Ιησού, όχι στα πλήθη, αλλά στους μαθητές του. (Ματ 13:36) Όπως αναφέρεται στο εδάφιο, το θέμα είναι «η βασιλεία των ουρανών», η οποία φέρνει χαρά σε όποιον τη βρίσκει, απαιτείται δε να κάνει αλλαγές και προσαρμογές στη ζωή του και να επιζητεί πρώτα τη Βασιλεία, εγκαταλείποντας τα πάντα για χάρη της.

(7) Ο έμπορος που έψαχνε μαργαριτάρια (Ματ 13:45, 46). Ειπώθηκε από τον Ιησού στους μαθητές του. Ο Ιησούς παρομοιάζει τη Βασιλεία των ουρανών με καλό μαργαριτάρι που έχει τόσο μεγάλη αξία ώστε κάποιος πουλάει όλα τα υπάρχοντά του για να το αποκτήσει.

Τα μαργαριτάρια είναι πολύτιμα πετράδια που βρίσκονται μέσα στα όστρακα στρειδιών και ορισμένων άλλων μαλακίων. Δεν είναι όμως όλα τα μαργαριτάρια «καλά». Κάποια μπορεί να μην έχουν φωτεινό λευκό χρώμα, αλλά να είναι κίτρινα ή να έχουν σκούρα απόχρωση ή μπορεί να μην είναι λεία. Για τους αρχαίους στη Μέση Ανατολή, το μαργαριτάρι είχε μεγάλη αξία και έφερνε ευχαρίστηση στον ιδιοκτήτη του. Σε αυτή την παραβολή ο έμπορος έψαχνε μαργαριτάρια. Είχε την απαιτούμενη διάκριση για να εκτιμήσει την υπέρτερη αξία αυτού του συγκεκριμένου μαργαριταριού και ήταν διατεθειμένος να μπει στον κόπο να κάνει όλες τις απαραίτητες διευθετήσεις και να αποχωριστεί οτιδήποτε άλλο προκειμένου να το αποκτήσει.—Παράβαλε Λου 14:33· Φλπ 3:8.

(8) Το συρόμενο δίχτυ (Ματ 13:47-50). Με αυτή την παραβολή ο Ιησούς περιγράφει το διαχωρισμό, δηλαδή την επιλεκτική απομάκρυνση, όσων είναι ακατάλληλοι για τη Βασιλεία των ουρανών. Το εδάφιο 49 υποδεικνύει την «τελική περίοδο του συστήματος πραγμάτων» ως τον καιρό κατά τον οποίο αποκορυφώνεται η εκπλήρωση της παραβολής.

Το συρόμενο δίχτυ αποτελείται από σχοινιά ή νήματα λιναριού και είναι σχεδιασμένο να σύρεται κατά μήκος του πυθμένα μιας υδάτινης μάζας. Με αυτό το δίχτυ πιάνονται ψάρια όλων των ειδών. Η παραβολή ήταν πολύ κατάλληλη για τους μαθητές του Ιησού, μερικοί από τους οποίους ήταν ψαράδες. Αυτοί ήξεραν καλά ότι μερικά ψάρια ήταν ακατάλληλα και έπρεπε να τα πετούν επειδή δεν είχαν πτερύγια και λέπια, και ως εκ τούτου ήταν ακάθαρτα και δεν μπορούσαν να φαγωθούν, σύμφωνα με το Μωσαϊκό Νόμο.—Λευ 11:9-12· Δευ 14:9, 10.

(9) Ο ανελεήμων δούλος (Ματ 18:23-35). Η αφορμή που υποκίνησε τον Ιησού να πει αυτή την παραβολή αναφέρεται στα εδάφια Ματθαίος 18:21, 22, η δε εφαρμογή γίνεται στο εδάφιο 35. Η παραβολή τονίζει πόσο μικρά είναι τα χρέη των συνανθρώπων μας προς εμάς σε σύγκριση με το δικό μας χρέος προς τον Θεό. Εντυπώνει σε εμάς τους αμαρτωλούς ανθρώπους, στους οποίους ο Θεός συγχωρεί τόσο μεγάλο χρέος μέσω της θυσίας του Χριστού, το πόσο αναγκαίο είναι να συγχωρούμε τις σχετικά ασήμαντες αμαρτίες που διαπράττουν εναντίον μας οι συνάνθρωποί μας.

Ένα δηνάριο ισοδυναμούσε με ένα ημερομίσθιο, άρα τα 100 δηνάρια—το μικρότερο χρέος—ισοδυναμούσαν περίπου με το ένα τρίτο του ετήσιου μισθού. Τα δέκα χιλιάδες ασημένια τάλαντα—το μεγαλύτερο χρέος—ισοδυναμούσαν με 60 εκατομμύρια δηνάρια, δηλαδή με μισθούς τους οποίους για να συγκεντρώσει κάποιος θα χρειαζόταν χιλιάδες ζωές. Ενδεικτικό του αστρονομικού ποσού που χρωστούσε ο δούλος στο βασιλιά είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τον Ιώσηπο, οι επαρχίες της Ιουδαίας, της Ιδουμαίας και της Σαμάρειας, καθώς και μερικές πόλεις, πλήρωναν όλες μαζί στις ημέρες του φόρους που ανέρχονταν στα 600 τάλαντα το χρόνο, ενώ η Γαλιλαία και η Περαία πλήρωναν 200. Ο ίδιος ο Ιησούς (στο εδάφιο 35) αναφέρει την αρχή που εκφράζει η παραβολή: «Με όμοιο τρόπο θα σας φερθεί και ο ουράνιος Πατέρας μου αν δεν συγχωρήσετε ο καθένας τον αδελφό του από την καρδιά σας».

(10) Ο καλός Σαμαρείτης (Λου 10:30-37). Το πλαίσιο στο οποίο ειπώθηκε η παραβολή, όπως αναφέρεται στα εδάφια Λουκάς 10:25-29, δείχνει ότι αυτή δόθηκε ως απάντηση στην ερώτηση: «Ποιος είναι, όμως, ο πλησίον μου;» Το σωστό συμπέρασμα που πρέπει να εξαχθεί από την παραβολή φαίνεται στα εδάφια 36 και 37.

Ο δρόμος που οδηγούσε από την Ιερουσαλήμ στην Ιεριχώ περνούσε μέσα από άγρια και ερημική περιοχή στην οποία γίνονταν συχνά ληστείες. Η κατάσταση ήταν τόσο άσχημη ώστε μεταγενέστερα εγκαταστάθηκε εκεί φρουρά για την προστασία των ταξιδιωτών. Τον πρώτο αιώνα, η Ιεριχώ βρισκόταν περίπου 21 χλμ. ΑΒΑ της Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς, προκειμένου να δείξει ποιος είναι ο «πλησίον» προς τον οποίο έπρεπε να εκδηλώνεται αγάπη κατ’ εντολήν του Νόμου, περιέγραψε τις αντιδράσεις ενός ιερέα και ενός Λευίτη προς κάποιον άνθρωπο που είχε πέσει θύμα ληστείας και είχε εγκαταλειφθεί μισοπεθαμένος. Οι ιερείς ήταν διορισμένοι να προσφέρουν θυσίες στο ναό της Ιερουσαλήμ, οι δε Λευίτες τούς βοηθούσαν. Οι Σαμαρείτες δέχονταν το Νόμο όπως εκτίθεται στην Πεντάτευχο, αλλά οι Ιουδαίοι δεν τους θεωρούσαν «πλησίον», μάλιστα δεν είχαν καν δοσοληψίες μαζί τους. (Ιωα 4:9) Τους έβλεπαν με μεγάλη περιφρόνηση (Ιωα 8:48), και υπήρχαν Ιουδαίοι που τους καταριούνταν δημόσια στις συναγωγές τους και προσεύχονταν καθημερινά στον Θεό να μη λάβουν οι Σαμαρείτες αιώνια ζωή. Το λάδι και το κρασί, τα οποία έβαλε ο Σαμαρείτης στις πληγές του τραυματισμένου ανθρώπου, χρησιμοποιούνταν συχνά για θεραπευτικούς σκοπούς. Τα δύο δηνάρια που άφησε ο Σαμαρείτης στον πανδοχέα για τη φροντίδα του ανθρώπου ισοδυναμούσαν περίπου με δύο ημερομίσθια.—Ματ 20:2.

(11) Ο επίμονος φίλος (Λου 11:5-8). Η παραβολή αποτελούσε μέρος της απάντησης του Ιησού στο αίτημα των μαθητών του για οδηγίες σχετικά με το πώς να προσεύχονται. (Λου 11:1-4) Όπως δείχνουν τα εδάφια 9 και 10, το δίδαγμα που πρέπει να αντλήσουμε από αυτήν είναι, όχι ότι ο Θεός ενοχλείται με τα αιτήματά μας, αλλά ότι αναμένει από εμάς να εξακολουθήσουμε να ζητάμε.

Η φιλοξενία αποτελεί καθήκον στο οποίο οι κάτοικοι της Μέσης Ανατολής αρέσκονται να διαπρέπουν. Ακόμη και αν ο επισκέπτης έφτανε απρόσμενα τα μεσάνυχτα, ίσως λόγω της αβεβαιότητας που χαρακτήριζε τότε τα ταξίδια, ο οικοδεσπότης αισθανόταν υποχρεωμένος να του προσφέρει τροφή. Εφόσον συχνά είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς ακριβώς πόσο ψωμί θα χρειαστεί να ψήσει για το σπιτικό του, μερικές φορές οι άνθρωποι δανείζονταν από τους γείτονες. Στην προκειμένη περίπτωση, ο γείτονας είχε πέσει για ύπνο. Δεδομένου ότι μερικά σπίτια, ιδίως των φτωχών, μπορεί να αποτελούνταν από ένα μόνο μεγάλο δωμάτιο, το να σηκωθεί κανείς σήμαινε ότι θα ενοχλούσε όλη την οικογένεια, γι’ αυτό και ο γείτονας ήταν απρόθυμος να ικανοποιήσει αυτό το αίτημα.

(12) Ο παράλογος πλούσιος (Λου 12:16-21). Η παραβολή αποτελούσε μέρος της απάντησης του Ιησού σε κάποιον ο οποίος τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει σε ένα ζήτημα κληρονομιάς. Όπως φαίνεται στο εδάφιο 15, το σημείο που τονίζεται είναι ότι «ακόμη και όταν έχει κανείς αφθονία, η ζωή του δεν είναι αποτέλεσμα των υπαρχόντων του». Παραβάλετέ το αυτό με ό,τι είπε κατόπιν ο Ιησούς στους μαθητές του, αρχίζοντας από το εδάφιο 22.

Ο Νόμος απαιτούσε να κληρονομήσει ο μεγαλύτερος γιος δύο μερίδια από όλα όσα ανήκαν στον πατέρα του. (Δευ 21:17) Προφανώς η αντιδικία προέκυψε επειδή αυτός ο νόμος δεν είχε γίνει σεβαστός, εξού και η προειδοποίηση σχετικά με την πλεονεξία.

(13) Η άκαρπη συκιά (Λου 13:6-9). Ειπώθηκε στα τέλη του 32 Κ.Χ., τρία ολόκληρα χρόνια μετά το βάφτισμα του Ιησού. Μόλις είχε γίνει γνωστό ότι ο Πιλάτος είχε σκοτώσει κάποιους Γαλιλαίους. Ο Ιησούς είχε αναφερθεί επίσης στην περίπτωση του θανάτου 18 ανθρώπων πάνω στους οποίους έπεσε ο πύργος του Σιλωάμ και είχε πει στο λαό ότι, αν δεν μετανοούσαν, θα καταστρέφονταν όλοι. (Λου 13:1-5) Κατόπιν είπε αυτή την παραβολή.

Ήταν συνηθισμένο να φυτεύουν ανά διαστήματα στα αμπέλια συκιές και ελαιόδεντρα, ώστε να έχουν κάποιο εισόδημα ακόμη και αν για τα αμπέλια δεν ήταν καλή η χρονιά. Τα καινούρια δέντρα που αναπτύσσονται από μοσχεύματα συνήθως παράγουν έστω και λίγα σύκα μέσα σε δύο ή τρία χρόνια. Ο παραλληλισμός μεταξύ των τριών χρόνων που αναφέρονται στην παραβολή και των τριών χρόνων διακονίας του Ιησού που είχαν περάσει ως τότε ήταν ολοφάνερα σημαντικός. Ως φορολογητέο είδος, η άκαρπη συκιά αποτελούσε βάρος και επομένως άξιζε να καταστραφεί.

(14) Το μεγάλο δείπνο (Λου 14:16-24). Τα εδάφια 1-15 θέτουν το πλαίσιο: η παραβολή ειπώθηκε στη διάρκεια ενός γεύματος σε κάποιον από τους άλλους φιλοξενουμένους ο οποίος είπε: «Ευτυχισμένος θα είναι όποιος φάει ψωμί στη βασιλεία του Θεού».

Υπήρχε η συνήθεια να ειδοποιεί ο οικοδεσπότης τους καλεσμένους του όταν το γεύμα ήταν έτοιμο. Εκείνοι που ζήτησαν να απαλλαχτούν από τη δέσμευση να παρευρεθούν σε αυτό το μεγάλο δείπνο προτίμησαν να ασχοληθούν με άλλες επιδιώξεις που κανονικά θα φαίνονταν αρκετά λογικές. Ωστόσο, οι απαντήσεις τους έδειξαν ότι στην ουσία δεν επιθυμούσαν να παρευρεθούν ούτε είχαν το δέοντα σεβασμό για τον οικοδεσπότη. Οι περισσότεροι από αυτούς που προσκλήθηκαν αργότερα—οι φτωχοί, οι ανάπηροι, οι κουτσοί, οι τυφλοί και οι άλλοι που τελικά φέρθηκαν στο γεύμα—ήταν άτομα τα οποία ο κόσμος γενικά θεωρούσε ανάξια.—Παράβαλε εδ. 13.

(15) Το ένα χαμένο πρόβατο (Λου 15:3-7). Τα εδάφια Λουκάς 15:1, 2 δείχνουν ότι αφορμή για την παραβολή στάθηκε το ότι οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς μουρμούριζαν επειδή ο Ιησούς καλοδεχόταν αμαρτωλούς και εισπράκτορες φόρων. Στα εδάφια Ματθαίος 18:12-14 αναφέρεται μια παρόμοια παραβολή που ειπώθηκε σε διαφορετική περίπτωση.

Οι εισπράκτορες φόρων, ιδιαίτερα όσοι ήταν Ιουδαίοι, μισούνταν επειδή είχαν ως επάγγελμά τους τη συλλογή φόρων για τους μισητούς Ρωμαίους. Οι άλλοι τους περιφρονούσαν. Η παραβολή του Ιησού σχετικά με το ένα χαμένο πρόβατο περιέγραφε μια κατάσταση από την καθημερινή ζωή που οι ακροατές του μπορούσαν να αντιληφθούν εύκολα. Το χαμένο πρόβατο είναι αβοήθητο—ο ποιμένας είναι αυτός που ψάχνει να το βρει. Η χαρά στον ουρανό για τον αμαρτωλό που μετανοεί παρουσιάζει διαμετρική αντίθεση με τα μουρμουρητά των γραμματέων και των Φαρισαίων σχετικά με το ενδιαφέρον που έδειχνε ο Ιησούς για τέτοια άτομα.

(16) Η χαμένη δραχμή (Λου 15:8-10). Το πλαίσιο τίθεται στα εδάφια Λουκάς 15:1, 2, αυτή δε η παραβολή αναφέρεται αμέσως μετά την παραβολή για το ένα χαμένο πρόβατο. Το εδάφιο 10 επισημαίνει την εφαρμογή.

Η αξία της δραχμής ήταν 65 σεντς, όσο ήταν σχεδόν ένα ημερομίσθιο. Ωστόσο, το συγκεκριμένο νόμισμα που είχε χαθεί μπορεί να είχε ιδιαίτερη αξία ως μέρος μιας δεκάδας νομισμάτων, τα οποία ίσως αποτελούσαν οικογενειακό κειμήλιο ή τμήμα ενός πολύτιμου περιδέραιου. Ήταν απαραίτητο να ανάψει κανείς λυχνάρι για να ψάξει, επειδή, ακόμη και αν το σπίτι είχε κάποιον φεγγίτη, αυτός ήταν συνήθως πολύ μικρός. Επίσης, το σκούπισμα διευκόλυνε το ψάξιμο, επειδή γενικά το πάτωμα ήταν σκέτο χώμα.

(17) Ο άσωτος γιος (Λου 15:11-32). Οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς μουρμούριζαν επειδή ο Ιησούς καλοδεχόταν εισπράκτορες φόρων και αμαρτωλούς και έτρωγε μαζί τους. Ο Ιησούς απάντησε λέγοντας τις παραβολές του ενός χαμένου προβάτου και του χαμένου νομίσματος, και στη συνέχεια αυτή την παραβολή.

Η κληρονομιά του νεότερου γιου ήταν η μισή από αυτήν του μεγαλύτερου αδελφού, σύμφωνα με τον Ιουδαϊκό νόμο. (Δευ 21:17) Όπως ο νεότερος γιος πήγε σε μακρινή χώρα, έτσι και οι Ιουδαίοι θεωρούσαν ότι οι εισπράκτορες φόρων τούς είχαν εγκαταλείψει για να προσφέρουν υπηρεσία στη Ρώμη. Το να αναγκαστεί ένας Ιουδαίος να βόσκει γουρούνια ήταν εξευτελιστικό, εφόσον αυτά τα ζώα ήταν ακάθαρτα σύμφωνα με το Νόμο. (Λευ 11:7) Κατά την επιστροφή του στο σπίτι, ο νεότερος γιος ζήτησε να γίνει δεκτός, όχι ως γιος, αλλά ως μισθωτός. Ο μισθωτός δεν ανήκε καν στο προσωπικό του αγροκτήματος, όπως οι δούλοι, αλλά ήταν ένας εξωτερικός εργάτης τον οποίο συχνά προσλάμβαναν μόνο για μία ημέρα. (Ματ 20:1, 2, 8) Ο πατέρας ζήτησε μια στολή, την καλύτερη, για το νεότερο γιο. Αυτό δεν ήταν ένα απλό ρούχο, αλλά ήταν κατά πάσα πιθανότητα ένα ολοκέντητο ένδυμα σαν αυτό που πρόσφεραν σε κάποιον τιμώμενο επισκέπτη. Το δαχτυλίδι και τα σανδάλια υποδήλωναν πιθανώς ότι αυτός που τα φορούσε είχε αξιοπρέπεια και ήταν ελεύθερος.

(18) Ο άδικος οικονόμος (Λου 16:1-8). Το δίδαγμα της παραβολής αναφέρεται στα εδάφια 9-13. Ο οικονόμος επαινείται, όχι για την αδικία του, αλλά για την πρακτική του σοφία.

Στον οικονόμο είχε ανατεθεί η φροντίδα των υποθέσεων του κυρίου του, του είχε δοθεί θέση μεγάλης εμπιστοσύνης. (Γε 24:2· 39:4) Στην παραβολή του Ιησού, το ότι ο οικονόμος απολύθηκε σήμαινε ότι τον έδιωχναν από το σπίτι, άρα δεν είχε τα μέσα να συντηρηθεί. Μειώνοντας τις οφειλές των χρεωστών του κυρίου του δεν κέρδισε χρήματα αλλά κέρδισε φίλους που μπορεί να του έδειχναν εύνοια στο μέλλον. Εκατό βαθ λάδι ισοδυναμούσαν με 2.200 λίτρα, ενώ 100 κορ σιτάρι ανέρχονταν σε 22.000 λίτρα.

(19) Ο πλούσιος και ο Λάζαρος (Λου 16:19-31). Το πλαίσιο της παραβολής, στα εδάφια Λουκάς 16:14, 15, δείχνει ότι οι φιλάργυροι Φαρισαίοι άκουγαν και περιγελούσαν. Αλλά ο Ιησούς τούς είπε: «Εσείς είστε που ανακηρύσσετε τον εαυτό σας δίκαιο ενώπιον των ανθρώπων, αλλά ο Θεός γνωρίζει τις καρδιές σας· επειδή ό,τι είναι εξυψωμένο μεταξύ των ανθρώπων είναι αηδιαστικό ενώπιον του Θεού».

“Η πορφύρα και το λινό” με τα οποία στολιζόταν ο πλούσιος συγκρίνονταν μόνο με την ενδυμασία των αρχόντων, των ευγενών και των ιερέων. (Εσθ 8:15· Γε 41:42· Εξ 28:4, 5) Ήταν πολύ ακριβά. Ο Άδης, όπου λέγεται ότι πήγε ο πλούσιος, είναι ο κοινός τάφος των νεκρών ανθρώπων. Το ότι από αυτή την παραβολή δεν πρέπει να συμπεράνουμε πως ο Άδης είναι ένας πύρινος τόπος αποσαφηνίζεται στο εδάφιο Αποκάλυψη 20:14, όπου λέγεται ότι ο θάνατος και ο Άδης ρίχνονται «στη λίμνη της φωτιάς». Επομένως, ο θάνατος του πλουσίου και η παρουσία του στον Άδη πρέπει να έχουν μεταφορική σημασία, δεδομένου ότι και αλλού στις Γραφές γίνεται λόγος για μεταφορικό θάνατο. (Λου 9:60· Κολ 2:13· 1Τι 5:6) Έτσι λοιπόν, τα πύρινα βάσανα τα υφίστατο ο πλούσιος ενώ ήταν μεταφορικά νεκρός αλλά στην πραγματικότητα ήταν ζωντανός ως άνθρωπος. Η φωτιά χρησιμοποιείται στο Λόγο του Θεού για να περιγράψει τα φλογερά αγγέλματα κρίσης του Θεού (Ιερ 5:14· 23:29), το δε έργο που κάνουν οι προφήτες του Θεού διακηρύττοντας τις κρίσεις του λέγεται ότι “βασανίζει” όσους εναντιώνονται στον Θεό και στους υπηρέτες του.—Απ 11:7, 10.

Το όνομα Λάζαρος αποτελεί εξελληνισμένο τύπο του εβραϊκού ονόματος Ελεάζαρ, το οποίο σημαίνει «Ο Θεός Έχει Βοηθήσει». Οι σκύλοι που έγλειφαν τα έλκη του Λαζάρου ήταν προφανώς αδέσποτοι σκύλοι που τρέφονταν με θνησιμαία και θεωρούνταν ακάθαρτοι. Το ότι ο Λάζαρος βρισκόταν στον κόλπο του Αβραάμ δείχνει ότι ήταν σε θέση εύνοιας (παράβαλε Ιωα 1:18), αυτό δε το σχήμα λόγου προήλθε από τη συνήθεια που είχαν να πλαγιάζουν στα γεύματα με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί κάποιος να γείρει στον κόλπο ενός φίλου.—Ιωα 13:23-25.

(20) Άχρηστοι δούλοι (Λου 17:7-10). Το εδάφιο 10 δείχνει το δίδαγμα της παραβολής.

Οι δούλοι που εργάζονταν στους αγρούς του κυρίου τους σέρβιραν συνήθως και το δείπνο του. Όχι μόνο ήταν απολύτως φυσιολογικό να περιμένουν μέχρι να φάει ο κύριός τους προτού φάνε οι ίδιοι, αλλά συχνά φιλονικούσαν για το ποιος θα είχε την τιμή να τον υπηρετήσει. Αυτό δεν θεωρούνταν επιπλέον βάρος, αλλά κάτι που ο κύριός τους δικαιούνταν.

(21) Η χήρα και ο δικαστής (Λου 18:1-8). Όπως αναφέρεται στο εδάφιο 1, η παραβολή ειπώθηκε για να δείξει ότι χρειάζεται κανείς “να προσεύχεται πάντοτε και να μην παραιτείται”. Τα εδάφια 7 και 8 δείχνουν επίσης την εφαρμογή. Η παραβολή αυτή, η οποία τόνιζε την προσευχή, ήταν ιδιαίτερα κατάλληλη λαβαίνοντας υπόψη τα όσα αναφέρονται στο προηγούμενο κεφάλαιο, εδάφια 20 ως 37.

Προφανώς ο δικαστής αυτός δεν συνδεόταν με κάποιο Ιουδαϊκό δικαστήριο. Τον πρώτο αιώνα υπήρχαν τέσσερα Ιουδαϊκά δικαστήρια: (1) το δικαστήριο του χωριού, που αποτελούνταν από τρεις άντρες, (2) ένα δικαστήριο που αποτελούνταν από εφτά πρεσβυτέρους του χωριού, (3) τα κατώτερα δικαστήρια στην Ιερουσαλήμ που αποτελούνταν από 23 άτομα το καθένα—μάλιστα τέτοια δικαστήρια υπήρχαν και σε άλλες μεγάλες πόλεις σε όλη την Παλαιστίνη—και (4) το ανώτερο δικαστήριο, το Μεγάλο Σάνχεδριν, που αποτελούνταν από 71 μέλη, έδρευε στην Ιερουσαλήμ και είχε εξουσία σε όλο το έθνος. (Βλέπε ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ.) Ωστόσο, ο δικαστής της παραβολής δεν ταιριάζει να ενταχθεί στο Ιουδαϊκό δικαστικό σύστημα σύμφωνα με το οποίο ένα δικαστήριο έπρεπε να αποτελείται τουλάχιστον από τρία μέλη. Άρα λοιπόν, πρέπει να ήταν ένας από τους δικαστές που διόριζαν οι Ρωμαίοι. Δηλώνεται ξεκάθαρα ότι δεν φοβόταν τον Θεό ούτε είχε αναστολές ανησυχώντας για την αντίδραση της κοινής γνώμης. Η παραβολή δεν λέει ότι ο Θεός είναι σαν τον άδικο δικαστή. Τουναντίον αντιδιαστέλλει τον Θεό με το δικαστή. Αν εκείνος ο δικαστής έκανε τελικά αυτό που έπρεπε, πόσο μάλλον ο Θεός! Η επιμονή της χήρας υποκίνησε τον άδικο δικαστή να αναλάβει δράση. Παρόμοια, οι υπηρέτες του Θεού πρέπει να εμμένουν στην προσευχή. Ο Θεός, ο οποίος είναι δίκαιος, θα απαντήσει στην προσευχή τους κάνοντας να αποδοθεί δικαιοσύνη.

(22) Ο αυτοδικαιούμενος Φαρισαίος και ο μετανοημένος εισπράκτορας φόρων (Λου 18:9-14). Το πλαίσιο και ο αντικειμενικός σκοπός της παραβολής εξηγούνται στα εδάφια 9 και 14 αντίστοιχα.

Εκείνοι που πήγαιναν στο ναό για να προσευχηθούν δεν έμπαιναν στα Άγια ή στα Άγια των Αγίων, αλλά είχαν δικαίωμα εισόδου στις γύρω αυλές. Αυτοί οι άνθρωποι, όντας Ιουδαίοι, στέκονταν κατά πάσα πιθανότητα στην εξωτερική αυλή, την Αυλή των Γυναικών, όπως λεγόταν. Οι Φαρισαίοι ήταν υπερήφανοι, αυτοδικαιώνονταν και περιφρονούσαν τους άλλους ανθρώπους. (Ιωα 7:47, 49) Νήστευαν δύο φορές την εβδομάδα, μολονότι αυτό δεν απαιτούνταν από το Μωσαϊκό Νόμο. Αναφέρεται ότι, για να γίνεται η ευλάβειά τους αντιληπτή, διάλεγαν για τη νηστεία τους τις ημέρες που λειτουργούσε η αγορά, οπότε βρίσκονταν πολλοί άνθρωποι στην πόλη και επίσης λάβαιναν χώρα ειδικές λειτουργίες στις συναγωγές και συνεδρίαζε το τοπικό Σάνχεδριν. (Ματ 6:16· παράβαλε 10:17, υποσ.) Οι Ιουδαίοι εισπράκτορες φόρων μπορούσαν να πηγαίνουν στο ναό, αλλά ήταν μισητοί λόγω της υπηρεσίας που πρόσφεραν στη Ρώμη.

(23) Οι εργάτες που πληρώθηκαν ένα δηνάριο (Ματ 20:1-16). Η παραβολή αποτελεί μέρος της απάντησης του Ιησού στην ερώτηση του Πέτρου την οποία διαβάζουμε στο εδάφιο Ματθαίος 19:27: «Δες! Εμείς αφήσαμε τα πάντα και σε ακολουθήσαμε· τι θα γίνει, λοιπόν, με εμάς;» Υπόψη επίσης Ματθαίος 19:30 και 20:16.

Ο τρύγος είναι εποχή κατά την οποία οι ιδιοκτήτες των αμπελιών έχουν να φροντίσουν για πάρα πολλά. Μερικοί εργάτες προσλαμβάνονται για ολόκληρη την περίοδο του τρύγου, ενώ άλλοι ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν. Η καταβολή του μισθού στο τέλος της ημέρας ήταν σε αρμονία με το Μωσαϊκό Νόμο και απαραίτητη για τους φτωχούς εργαζόμενους. (Λευ 19:13· Δευ 24:14, 15) Το δηνάριο, το οποίο λάβαιναν ως ημερομίσθιο, ήταν ένα ασημένιο ρωμαϊκό νόμισμα. Η σημερινή αξία του θα ήταν 74 σεντς. Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., η ημέρα, από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, διαιρούνταν από τους Ιουδαίους σε 12 ίσα μέρη. Αυτό σημαίνει ότι η 3η ώρα θα ήταν περίπου από τις 8:00 ως τις 9:00 π.μ., η 6η ώρα, περίπου από τις 11:00 ως τις 12 το μεσημέρι, η 9η ώρα, περίπου από τις 2:00 ως τις 3:00 μ.μ., και η 11η ώρα, περίπου από τις 4:00 ως τις 5:00 μ.μ.

(24) Οι μνες (Λου 19:11-27). Η παραβολή αυτή ειπώθηκε καθώς ο Ιησούς ανέβαινε στην Ιερουσαλήμ για τελευταία φορά, το 33 Κ.Χ. (Λου 19:1, 28) Δόθηκε επειδή, όπως αναφέρεται στο εδάφιο 11, «νόμιζαν ότι η βασιλεία του Θεού επρόκειτο να εμφανιστεί ευθύς αμέσως».

Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν συνηθισμένο να ταξιδεύει στη Ρώμη ένα άτομο ευγενούς καταγωγής προσπαθώντας να εξασφαλίσει βασιλική εξουσία. Ο Αρχέλαος, ο γιος του Ηρώδη του Μεγάλου, το είχε κάνει αυτό, αλλά οι Ιουδαίοι έστειλαν 50 εκπροσώπους στην αυλή του Αυγούστου για να τον κατηγορήσουν και, αν ήταν δυνατόν, να ματαιώσουν την προσπάθειά του. Η ασημένια μνα που δόθηκε αρχικά σε κάθε δούλο θα είχε σήμερα αξία $65,40 αλλά τότε ισοδυναμούσε με 88 ημερομίσθια.

(25) Τα δύο παιδιά (Ματ 21:28-31). Αυτή η παραβολή, η οποία ειπώθηκε στο ναό της Ιερουσαλήμ, αποτελούσε μέρος της απάντησης του Ιησού στις ερωτήσεις που διαβάζουμε στο εδάφιο 23: «Με ποια εξουσία κάνεις αυτά τα πράγματα; Και ποιος σου έδωσε αυτή την εξουσία;» Αφού ο Ιησούς χειρίστηκε τις ερωτήσεις των θρησκευτικών ηγετών, χρησιμοποίησε μερικές παραβολές για να τους δείξει τι είδους άτομα ήταν πραγματικά.

Ο Ιησούς υποδεικνύει την εφαρμογή της παραβολής του στα εδάφια 31 και 32. Δείχνει ότι οι πρωθιερείς και οι σημαίνοντες πρεσβύτεροι στους οποίους μιλούσε μπορούσαν να παραβληθούν με το δεύτερο παιδί, καθώς πρέσβευαν ότι υπηρετούσαν τον Θεό αλλά στην πραγματικότητα δεν το έκαναν. Από την άλλη πλευρά, οι εισπράκτορες φόρων και οι πόρνες που πίστεψαν στον Ιωάννη τον Βαφτιστή ήταν σαν το πρώτο παιδί: στην αρχή αρνήθηκαν με αγένεια να υπηρετήσουν τον Θεό αλλά αργότερα μεταμελήθηκαν και άλλαξαν πορεία.

(26) Οι καλλιεργητές που έγιναν δολοφόνοι (Ματ 21:33-44· Μαρ 12:1-11· Λου 20:9-18). Ειπώθηκε στο ναό της Ιερουσαλήμ, μόλις τρεις ημέρες προτού θανατωθεί ο Ιησούς, ο Γιος του Θεού. Και αυτή επίσης η παραβολή αποτελούσε απάντηση στην ερώτηση σχετικά με την πηγή της εξουσίας του Ιησού. (Μαρ 11:27-33) Αμέσως μετά την παραβολή, όπως αναφέρουν τα Ευαγγέλια, οι θρησκευτικοί ηγέτες κατάλαβαν ότι μιλούσε για αυτούς.—Ματ 21:45· Μαρ 12:12· Λου 20:19.

Η περίφραξη γύρω από το αμπέλι μπορεί να ήταν από πέτρες (Παρ 24:30, 31) ή θάμνους. (Ησ 5:5) Το πατητήρι του κρασιού ήταν συνήθως σκαμμένο στο βράχο και αποτελούνταν από δύο επίπεδα, έτσι ώστε ο μούστος έρρεε από το πάνω επίπεδο στο κάτω. Ο πύργος ήταν το παρατηρητήριο του φύλακα, ο οποίος έπρεπε να προσέχει να μην μπουν κλέφτες και ζώα. Σε μερικές περιπτώσεις, οι μισθωτοί καλλιεργητές λάβαιναν μέρος των καρπών. Άλλοτε, οι καλλιεργητές πλήρωναν το ενοίκιο σε χρήματα ή συμφωνούσαν να δίνουν στον ιδιοκτήτη μια ορισμένη ποσότητα από την παραγωγή, πράγμα που προφανώς συνέβαινε στην περίπτωση της παραβολής. Δολοφονώντας το γιο, τον κληρονόμο, ίσως νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να οικειοποιηθούν το αμπέλι, εφόσον εκείνος που το φύτεψε βρισκόταν εκτός χώρας. Στα εδάφια Ησαΐας 5:1-7 «το αμπέλι του Ιεχωβά» λέγεται ότι είναι «ο οίκος του Ισραήλ». Όπως δείχνουν οι Ευαγγελιστές, ο Ιησούς παρέθεσε τα εδάφια Ψαλμός 118:22, 23 ως υποβοηθητική πληροφορία για την κατανόηση της παραβολής.

(27) Το γαμήλιο συμπόσιο για το γιο του βασιλιά (Ματ 22:1-14). Όπως υποδεικνύει το εδάφιο 1, αυτή η παραβολή αποτελεί συνέχεια της συζήτησης που προηγείται και μέρος της απάντησης του Ιησού στην ερώτηση σχετικά με την εξουσία με την οποία διεξήγε το έργο του. (Ματ 21:23-27) Για την εφαρμογή, υπόψη εδάφια 2 και 14.

Μερικούς μήνες νωρίτερα, ο Ιησούς είχε χρησιμοποιήσει μια παρόμοια παραβολή σχετικά με ένα μεγάλο δείπνο στο οποίο είχαν προσκληθεί πολλοί. Οι καλεσμένοι ασχολήθηκαν τότε με άλλα ζητήματα και δεν σεβάστηκαν αυτόν που θα τους φιλοξενούσε. (Λου 14:16-24) Αυτή τη φορά, τρεις μόλις ημέρες πριν από το θάνατό του, ο Ιησούς δεν λέει μόνο ότι οι καλεσμένοι ήταν απρόθυμοι να έρθουν αλλά ότι κάποιοι από αυτούς εκδήλωσαν και δολοφονικό πνεύμα. Ο φόνος των εκπροσώπων του βασιλιά ισοδυναμούσε με στασιασμό, γι’ αυτό και τα στρατεύματα του βασιλιά θανάτωσαν τους φονιάδες και έκαψαν την πόλη τους. Ο γάμος ήταν βασιλικός, και ίσως ο βασιλικός οικοδεσπότης να είχε δώσει στους καλεσμένους του ειδικό ένδυμα για την περίσταση. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε το γεγονός ότι ένας καλεσμένος δεν φορούσε ένδυμα γάμου σήμαινε ότι είχε περιφρονήσει το ένδυμα που παρείχε ο βασιλιάς όταν αυτό του προσφέρθηκε.

(28) Οι δέκα παρθένες (Ματ 25:1-13). Αυτή η παραβολή σχετικά με τη «βασιλεία των ουρανών» αποτελεί μέρος της απάντησης του Ιησού στην ερώτηση των μαθητών του που διαβάζουμε στο εδάφιο Ματθαίος 24:3. Ο σκοπός της παραβολής δηλώνεται ξεκάθαρα στο εδάφιο Ματθαίος 25:13.

Εκείνες τις ημέρες σπουδαίο στοιχείο της γαμήλιας τελετής ήταν η επίσημη μεταφορά της νύφης από το πατρικό της στο σπίτι του γαμπρού ή του πατέρα του. Ο γαμπρός, ντυμένος με τα καλύτερα ρούχα του, έφευγε από το σπίτι του το βράδυ για να πάει στο πατρικό της νύφης, συνοδευόμενος από τους φίλους του. Από εκεί, με τη συνοδεία μουσικών και τραγουδιστών, συνήθως δε και κάποιων που κρατούσαν λυχνάρια, η πομπή προχωρούσε προς το σπίτι του γαμπρού. Όσοι βρίσκονταν στο δρόμο από τον οποίο περνούσε η πομπή την παρακολουθούσαν με μεγάλο ενδιαφέρον. Μερικοί ενώνονταν με την πομπή, ιδίως κοπέλες που κρατούσαν λυχνάρια. (Ιερ 7:34· 16:9· Ησ 62:5) Η πομπή μπορεί να καθυστερούσε και να περνούσε πολύ η ώρα, καθώς δεν υπήρχε ιδιαίτερη βιασύνη, γι’ αυτό και ορισμένοι που περίμεναν καθ’ οδόν πιθανόν να νύσταζαν και να τους έπαιρνε ο ύπνος. Τα τραγούδια και οι χαρούμενες φωνές ακούγονταν από μακριά, και εκείνοι που τα άκουγαν φώναζαν: «Να ο γαμπρός!» Στη συνέχεια, από τη στιγμή που ο γαμπρός και η ακολουθία του έμπαιναν στο σπίτι και έκλειναν την πόρτα, δεν μπορούσαν να μπουν τυχόν αργοπορημένοι καλεσμένοι. Τα λυχνάρια που κρατούσαν στην πομπή έκαιγαν λάδι και χρειάζονταν συχνά ανεφοδιασμό.

(29) Τα τάλαντα (Ματ 25:14-30). Αυτή η παραβολή σχετικά με έναν άνθρωπο που επρόκειτο να ταξιδέψει σε ξένη χώρα ειπώθηκε από τον Ιησού σε τέσσερις μαθητές του τρεις μόλις ημέρες πριν από το θάνατό του, λίγο μετά τον οποίο επρόκειτο να αναληφθεί στον ουρανό. Και αυτή επίσης αποτελεί μέρος της απάντησης του Ιησού στην ερώτηση που διαβάζουμε στο εδάφιο Ματθαίος 24:3.—Μαρ 13:3, 4.

Ανόμοια με την παραβολή των μνων, στην οποία κάθε δούλος έλαβε μόνο μία μνα, εδώ τα τάλαντα δίνονται «στον καθένα σύμφωνα με την ικανότητά του». (Λου 19:11-27) Το ασημένιο τάλαντο, που προφανώς εννοείται εδώ, άξιζε όσα χρήματα μπορούσε να κερδίσει εκείνη την εποχή ένας εργαζόμενος σε 14 χρόνια. Όλοι οι δούλοι έπρεπε να ενδιαφέρονται για την περιουσία του κυρίου τους, επομένως όφειλαν να εμπορευτούν με φιλοπονία και με σοφία τα αγαθά που τους είχε εμπιστευτεί ο κύριός τους. Το ελάχιστο που θα έπρεπε να κάνουν θα ήταν να καταθέσουν τα χρήματα στους τραπεζίτες, έτσι ώστε, ακόμη και αν δεν ήθελαν να αυξήσουν οι ίδιοι τα αγαθά του κυρίου τους, τα χρήματα δεν θα έμεναν εντελώς αχρησιμοποίητα αλλά θα κέρδιζαν τόκο. Ωστόσο ο πονηρός και οκνηρός δούλος έκρυψε στο έδαφος το τάλαντο που του ανατέθηκε, εργαζόμενος στην ουσία εναντίον των συμφερόντων του κυρίου του.

(30) Τα πρόβατα και τα κατσίκια (Ματ 25:31-46). Όπως δηλώνεται στα εδάφια 31, 32, 41, 46, εδώ παρουσιάζεται παραβολικά ο χωρισμός και η κρίση των ανθρώπων των εθνών όταν έρθει ο Γιος του ανθρώπου με τη δόξα του. Αυτή η παραβολή αποτελεί μέρος της απάντησης του Ιησού στην ερώτηση των μαθητών του σχετικά με “το σημείο της παρουσίας του και της τελικής περιόδου του συστήματος πραγμάτων”.—Ματ 24:3.

Τα πρόβατα και τα κατσίκια βόσκουν συνήθως μαζί στη Μέση Ανατολή, και ο ποιμένας διακρίνει εύκολα τα μεν από τα δε όταν θέλει να τα χωρίσει. Ο Ιησούς δεν είχε σκοπό να υποτιμήσει τα κατσίκια με τη συγκεκριμένη παραβολή. (Στην ετήσια Ημέρα της Εξιλέωσης το αίμα ενός κατσικιού χρησιμοποιούνταν για να γίνει εξιλέωση για τις αμαρτίες του Ισραήλ.) Τα κατσίκια, λοιπόν, αντιπροσωπεύουν απλώς μια τάξη ανθρώπων, ενώ τα πρόβατα αντιπροσωπεύουν μια άλλη. Τα «δεξιά», όπου τοποθετούνται τα «πρόβατα», είναι θέση τιμής. (Πρ 2:33· Εφ 1:19, 20) Τα «αριστερά», όπου τοποθετούνται τα «κατσίκια», είναι θέση ατίμωσης. (Παράβαλε Εκ 10:2.) Προσέξτε ότι τα «πρόβατα», που τοποθετούνται στα δεξιά του ενθρονισμένου Γιου του ανθρώπου, παρουσιάζονται να είναι διαφορετικά από τους «αδελφούς» του Ιησού Χριστού, στους οποίους αυτά έκαναν πράξεις καλοσύνης.—Ματ 25:34-40· Εβρ 2:11, 12.

Το βιβλίο της Αποκάλυψης. Το βιβλίο της Αποκάλυψης ολοκληρώνει τις Άγιες Γραφές με μία από τις σημαντικότερες συλλογές παραβολών που υπάρχουν σε όλη τη Γραφή. Όπως δηλώνει ο ίδιος ο συγγραφέας, ο Ιωάννης, η Αποκάλυψη του παρουσιάστηκε «με σημεία». (Απ 1:1) Επομένως, μπορεί όντως να ειπωθεί ότι η χρήση κατάλληλων παραβολών αποτελεί εξέχον χαρακτηριστικό της Αγίας Γραφής από την αρχή ως το τέλος της.

Παραβολές των μαθητών του Χριστού. Οι Χριστιανοί συγγραφείς της Αγίας Γραφής δεν κατέγραψαν μόνο τις παραβολές που είπε ο Ιησούς Χριστός, αλλά έκαναν και οι ίδιοι καλή χρήση παραβολών. Στο βιβλίο των Πράξεων, ο Λουκάς καταγράφει τις ωραίες παραβολές που χρησιμοποίησε ο απόστολος Παύλος όταν μίλησε σε μη Ιουδαίους στην Αθήνα. Ο Παύλος αναφέρθηκε σε αντικείμενα αφοσίωσης με τα οποία εκείνοι ήταν εξοικειωμένοι καθώς και σε συγγράμματα δικών τους ποιητών. (Πρ 17:22-31) Όπως αποκαλύπτει μια ανάγνωση της επιστολής προς τους Εβραίους, ο ίδιος απόστολος (στον οποίο αποδίδεται γενικά η συγγραφή αυτής της επιστολής) χρησιμοποίησε εκτενώς παραβολές από την ιστορία της πολιτείας του Θεού με τον Ισραήλ. Απευθυνόμενος στους Κορινθίους, οι οποίοι γνώριζαν τον ελληνικό αθλητισμό, παρομοίασε τη Χριστιανική πορεία με αγώνα δρόμου. (1Κο 9:24-27) Ξεχωρίζει ιδιαίτερα η παραβολή του ελαιόδεντρου, με την οποία δίνεται προειδοποίηση για τον εφησυχασμό καθώς και νουθεσία στους Χριστιανούς να αποδίδουν ιερή υπηρεσία στον Θεό με τη δύναμη της λογικής τους.—Ρω 11:13-32· 12:1, 2.

Ο Ιάκωβος, ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, ενέταξε με ωραίο τρόπο μέσα στο σύγγραμμά του συνηθισμένες καταστάσεις της καθημερινής ζωής, αναφερόμενος σε έναν άνθρωπο που κοιτάζεται στον καθρέφτη, στο χαλινάρι του αλόγου, στο πηδάλιο του πλοίου, και ούτω καθεξής, για να εξάρει πνευματικές αλήθειες. (Ιακ 1:23, 24· 3:3, 4) Ο Πέτρος και ο Ιούδας άντλησαν πολλά περιστατικά από προγενέστερα θεόπνευστα συγγράμματα για να παρουσιάσουν παραβολικά το άγγελμα που το άγιο πνεύμα τούς υποκίνησε να μεταδώσουν. Όλες αυτές οι εξαιρετικές παραβολές, που γράφτηκαν υπό την κατεύθυνση του πνεύματος του Θεού, εξυπηρετούν το σκοπό τους, δηλαδή κάνουν το Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή, ζωντανό βιβλίο.