ΓΕΕΝΝΑ

(Γέεννα) [ελλ. μορφή του εβρ. Γκε Χιννόμ, «Κοιλάδα του Εννόμ»].

Αυτό το όνομα εμφανίζεται 12 φορές στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, και ενώ πολλοί μεταφραστές ελευθεριάζουν αποδίδοντάς το με τη λέξη «κόλαση» (αγγλικά, “hell”), αρκετές σύγχρονες μεταφράσεις χρησιμοποιούν αυτούσια τη λέξη γέεννα του πρωτότυπου κειμένου ή τη μεταγράφουν στη γλώσσα τους.—Ματ 5:22, Ro, Mo, ED, ΜΝΚ, ΒΑΜ, ΕΜΖ, ΚΔΤΚ.

Η βαθιά, στενή Κοιλάδα του Εννόμ, που αργότερα έγινε γνωστή με το εν λόγω εξελληνισμένο όνομα, βρισκόταν Ν και ΝΔ της αρχαίας Ιερουσαλήμ και ταυτίζεται με το σημερινό Ουάντι ερ-Ραμπάμπι (Γκε Μπεν Χινόμ). (Ιη 15:8· 18:16· Ιερ 19:2, 6· βλέπε ΕΝΝΟΜ, ΚΟΙΛΑΔΑ.) Οι βασιλιάδες Άχαζ και Μανασσής του Ιούδα επιδόθηκαν εκεί σε ειδωλολατρία, η οποία περιλάμβανε ανθρωποθυσίες στη φωτιά προς τιμήν του Βάαλ. (2Χρ 28:1, 3· 33:1, 6· Ιερ 7:31, 32· 32:35) Αργότερα, για να μην ξανασυμβούν τέτοιες πράξεις εκεί, ο πιστός Βασιλιάς Ιωσίας βεβήλωσε εκείνον τον τόπο όπου ασκούνταν ειδωλολατρία, ιδιαίτερα το συγκεκριμένο τμήμα που λεγόταν Τοφέθ.—2Βα 23:10.

Δεν Αποτελεί Σύμβολο Αιώνιων Βασάνων. Ο Ιησούς Χριστός συσχέτισε τη φωτιά με τη Γέεννα (Ματ 5:22· 18:9· Μαρ 9:47, 48), όπως έκανε και ο μαθητής Ιάκωβος, ο μόνος Βιβλικός συγγραφέας, εκτός από τον Ματθαίο, τον Μάρκο και τον Λουκά, που χρησιμοποιεί αυτή τη λέξη. (Ιακ 3:6) Μερικοί σχολιαστές προσπαθούν να συνδέσουν αυτό το πύρινο χαρακτηριστικό της Γέεννας με τις ανθρωποθυσίες που γίνονταν με φωτιά πριν από τη βασιλεία του Ιωσία, και βάσει αυτού θεωρούν ότι η Γέεννα χρησιμοποιήθηκε από τον Ιησού ως σύμβολο αιώνιων βασάνων. Ωστόσο, εφόσον ο Ιεχωβά Θεός εξέφρασε την απέχθειά του για αυτή τη συνήθεια, λέγοντας ότι ήταν κάτι που δεν είχε «διατάξει και το οποίο δεν είχε ανεβεί στην καρδιά» του (Ιερ 7:31· 32:35), φαίνεται εντελώς απίθανο ότι ο Γιος του Θεού, αναφερόμενος στη θεϊκή κρίση, θα βάσιζε σε αυτή την ειδωλολατρική συνήθεια τη συμβολική σημασία της Γέεννας. Ας σημειωθεί πως ο Θεός δήλωσε προφητικά ότι η Κοιλάδα του Εννόμ θα χρησιμοποιούνταν ως τόπος για τη μαζική απόθεση των νεκρών σωμάτων και όχι για το βασανισμό ζωντανών θυμάτων. (Ιερ 7:32, 33· 19:2, 6, 7, 10, 11) Έτσι λοιπόν, στο εδάφιο Ιερεμίας 31:40 η αναφορά στην «κοιλάδα των πτωμάτων και της λιπώδους στάχτης» υποδεικνύει κατά γενική παραδοχή την Κοιλάδα του Εννόμ, ενώ μια πύλη γνωστή ως «Πύλη των Σωρών της Στάχτης» προφανώς οδηγούσε στην ανατολική άκρη της κοιλάδας, εκεί που ενωνόταν με τη χαράδρα του Κιδρόν.—Νε 3:13, 14.

Επομένως, τα στοιχεία που δίνει η Αγία Γραφή για τη Γέεννα βρίσκονται γενικά σε αρμονία με την παραδοσιακή άποψη την οποία παρουσιάζουν ραβινικές και άλλες πηγές. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Κοιλάδα του Εννόμ χρησιμοποιούνταν ως σκουπιδότοπος για την Ιερουσαλήμ. (Στο εδάφιο Ματ 5:30 η Ph αποδίδει τη λέξη γέεννα ως «σωρό απορριμμάτων».) Σχετικά με την «Γκεχιννόμ», ο Ιουδαίος σχολιαστής Δαβίδ Κιμχί (1160;-1235;), σχολιάζοντας το εδάφιο Ψαλμός 27:13, παρέχει τις εξής ιστορικές πληροφορίες: «Και είναι ένας τόπος στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ, και είναι ένας απεχθής τόπος, και εκεί ρίχνουν ακάθαρτα πράγματα και πτώματα. Επίσης, εκεί υπήρχε συνεχώς φωτιά για να καίγονται τα ακάθαρτα πράγματα και τα οστά των πτωμάτων. Γι’ αυτό, η κρίση των πονηρών ονομάζεται παραβολικά Γκεχιννόμ».

Συμβολίζει Ολοκληρωτική Καταστροφή. Είναι προφανές ότι ο Ιησούς χρησιμοποίησε τη Γέεννα για να εκφράσει την απόλυτη καταστροφή την οποία συνεπάγεται η δυσμενής κρίση του Θεού, άρα την καταστροφή στην οποία δεν υπάρχει δυνατότητα να αναστηθεί το άτομο σε ζωή ως ψυχή. (Ματ 10:28· Λου 12:4, 5) Οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι, που αποτελούσαν μια τάξη πονηρών ανθρώπων, καταγγέλθηκαν ως “υποψήφιοι για τη Γέεννα”. (Ματ 23:13-15, 33) Για να αποφύγουν οι ακόλουθοι του Ιησού αυτού του είδους την καταστροφή, έπρεπε να απαλλαχτούν από οτιδήποτε θα μπορούσε να προκαλέσει πνευματικό πρόσκομμα, “κόβοντας το χέρι ή το πόδι τους” και “βγάζοντας το μάτι τους”, κάτι που συμβολικά εννοούσε τη νέκρωση αυτών των μελών του σώματος σε σχέση με την αμαρτία.—Ματ 18:9· Μαρ 9:43-47· Κολ 3:5· παράβαλε Ματ 5:27-30.

Φαίνεται επίσης ότι ο Ιησούς παρέπεμψε εμμέσως στο εδάφιο Ησαΐας 66:24 όταν περιέγραψε τη Γέεννα ως μέρος «όπου το σκουλήκι τους δεν πεθαίνει και η φωτιά δεν σβήνεται». (Μαρ 9:47, 48) Το ότι αυτή η συμβολική εικόνα δεν περιγράφει βάσανα αλλά, αντίθετα, ολοκληρωτική καταστροφή είναι φανερό από το γεγονός ότι το εδάφιο του Ησαΐα ασχολούνταν, όχι με ζωντανά άτομα, αλλά με «τα πτώματα των ανθρώπων που ήταν παραβάτες» εναντίον του Θεού. Αν, όπως υποδεικνύουν οι διαθέσιμες αποδείξεις, η Κοιλάδα του Εννόμ ήταν ένα μέρος όπου πετούσαν τα σκουπίδια και τα πτώματα, τότε η φωτιά, της οποίας η ένταση πιθανώς δυνάμωνε με την προσθήκη θειαφιού (παράβαλε Ησ 30:33), θα ήταν το μόνο κατάλληλο μέσο για την εξάλειψη τέτοιων αποβλήτων. Όπου δεν έφτανε η φωτιά, αναπτύσσονταν σκουλήκια τα οποία κατανάλωναν οτιδήποτε δεν καταστρεφόταν από τη φωτιά. Με βάση αυτό, τα λόγια του Ιησού εννοούσαν ότι η καταστροφική επίδραση της δυσμενούς κρίσης του Θεού δεν θα σταματούσε μέχρις ότου επερχόταν ολοκληρωτική καταστροφή.

Μεταφορική Χρήση. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιεί ο μαθητής Ιάκωβος τη λέξη «Γέεννα» δείχνει ότι η ανυπότακτη γλώσσα είναι από μόνη της ένας κόσμος αδικίας και ότι ολόκληρος ο κύκλος της ζωής κάποιου μπορεί να επηρεαστεί από πύρινα λόγια τα οποία μολύνουν το σώμα εκείνου που τα λέει. Η γλώσσα ενός τέτοιου ατόμου, η οποία είναι «γεμάτη θανατηφόρο δηλητήριο» και δείχνει ότι υπάρχει κακή κατάσταση καρδιάς, μπορεί να επιφέρει στο άτομο την καταδίκη του Θεού ώστε να πάει στη συμβολική Γέεννα.—Ιακ 3:6, 8· παράβαλε Ματ 12:37· Ψλ 5:9· 140:3· Ρω 3:13.

Η Βιβλική χρήση του όρου «Γέεννα» ως συμβόλου αντιστοιχεί με τη χρήση του όρου «λίμνη της φωτιάς» στο βιβλίο της Αποκάλυψης.—Απ 20:14, 15· βλέπε ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ.