«Ποιος Έχει Γνωρίσει το Νου του Ιεχωβά;»
«“Ποιος έχει γνωρίσει το νου του Ιεχωβά, ώστε να τον διδάξει;” Εμείς όμως έχουμε το νου του Χριστού».—1 ΚΟΡ. 2:16.
1, 2. (α) Ποια δυσκολία αντιμετωπίζουν πολλοί άνθρωποι; (β) Τι χρειάζεται να θυμόμαστε όσον αφορά το δικό μας τρόπο σκέψης και αυτόν του Ιεχωβά;
ΕΧΕΤΕ δυσκολευτεί ποτέ να καταλάβετε τον τρόπο σκέψης ενός άλλου ατόμου; Αν, λόγου χάρη, έχετε παντρευτεί πρόσφατα, ίσως νιώθετε ότι σας είναι αδύνατον να καταλάβετε πλήρως πώς σκέφτεται ο σύντροφός σας. Πράγματι, οι άντρες και οι γυναίκες σκέφτονται, ακόμη δε και μιλούν, διαφορετικά. Σε μερικούς πολιτισμούς μάλιστα, οι άντρες και οι γυναίκες μιλούν διαφορετικές διαλέκτους της ίδιας γλώσσας! Επιπλέον, οι πολιτισμικές και γλωσσικές διαφορές μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετικά πρότυπα σκέψης και συμπεριφοράς. Εντούτοις, όσο περισσότερο γνωρίζετε τους άλλους, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχετε να αρχίσετε να καταλαβαίνετε τον τρόπο σκέψης τους.
2 Δεν πρέπει, λοιπόν, να μας εκπλήσσει το ότι ο δικός μας τρόπος σκέψης διαφέρει κατά πολύ από αυτόν του Ιεχωβά. Μέσω του Ησαΐα του προφήτη του, ο Ιεχωβά είπε στους Ισραηλίτες: «Οι σκέψεις σας δεν είναι σκέψεις μου ούτε οι οδοί μου είναι οδοί σας». Και χρησιμοποιώντας ένα σχήμα λόγου, είπε στη συνέχεια: «Διότι όπως οι ουρανοί είναι υψηλότεροι από τη γη, έτσι και οι οδοί μου είναι υψηλότερες από τις οδούς σας, και οι σκέψεις μου από τις σκέψεις σας».—Ησ. 55:8, 9.
3. Ποιοι είναι δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να προσπαθήσουμε να αποκτήσουμε «στενή σχέση με τον Ιεχωβά»;
3 Μήπως όμως αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει καν να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά; Όχι. Αν και δεν θα μπορέσουμε ποτέ να καταλάβουμε πλήρως όλες τις σκέψεις Του, η Αγία Γραφή μάς παροτρύνει να αποκτήσουμε «στενή σχέση με τον Ιεχωβά». (Διαβάστε Ψαλμός 25:14· Παροιμίες 3:32) Ένας τρόπος για να πλησιάσουμε περισσότερο τον Ιεχωβά είναι το να δείχνουμε εκτίμηση και έντονο ενδιαφέρον για τις ενέργειές του, όπως έχουν καταγραφεί στο Λόγο του, την Αγία Γραφή. (Ψαλμ. 28:5) Ένας άλλος τρόπος είναι το να γνωρίσουμε «το νου του Χριστού», ο οποίος είναι «η εικόνα του αόρατου Θεού». (1 Κορ. 2:16· Κολ. 1:15) Καθώς αφιερώνουμε χρόνο για να μελετούμε Γραφικές αφηγήσεις και να τις στοχαζόμαστε, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τις ιδιότητες του Ιεχωβά και τον τρόπο σκέψης του.
Να Φυλάγεστε από μια Εσφαλμένη Τάση
4, 5. (α) Ποια εσφαλμένη τάση χρειάζεται να αποφεύγουμε; Εξηγήστε. (β) Σε ποιον εσφαλμένο τρόπο σκέψης υπέπεσαν οι Ισραηλίτες;
4 Καθώς στοχαζόμαστε τις ενέργειες του Ιεχωβά, χρειάζεται να αποφεύγουμε την τάση να κρίνουμε τον Θεό με ανθρώπινα κριτήρια. Τα λόγια του Ιεχωβά στο εδάφιο Ψαλμός 50:21 κάνουν νύξη για αυτή την τάση: «Φαντάστηκες ότι ασφαλώς θα γινόμουν σαν εσένα». Κάποιος λόγιος της Αγίας Γραφής, πριν από 175 και πλέον χρόνια, το έθεσε ως εξής: «Οι άνθρωποι τείνουν να κρίνουν τον Θεό με τα δικά τους μέτρα, πιστεύοντας ότι δεσμεύεται από τους ίδιους εκείνους νόμους τους οποίους θεωρούν κατάλληλους για τον εαυτό τους».
5 Χρειάζεται να προσέχουμε ώστε να μη διαμορφώνουμε την αντίληψή μας για τον Ιεχωβά σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια και τις δικές μας επιθυμίες. Γιατί είναι αυτό σημαντικό; Διότι, καθώς μελετούμε τις Γραφές, μερικές πράξεις του Ιεχωβά ίσως να μη φαίνονται απόλυτα σωστές από τη δική μας περιορισμένη, ατελή οπτική γωνία. Οι αρχαίοι Ισραηλίτες υπέπεσαν σε αυτόν τον τρόπο σκέψης και κατέληξαν σε εσφαλμένο συμπέρασμα όσον αφορά την πολιτεία του Ιεχωβά μαζί τους. Παρατηρήστε τι τους είπε ο Ιεχωβά: «Εσείς βέβαια θα πείτε: “Η οδός του Ιεχωβά δεν είναι διευθετημένη σωστά”. Άκουσε, παρακαλώ, οίκε του Ισραήλ. Η δική μου οδός δεν είναι διευθετημένη σωστά; Δεν είναι οι δικές σας οδοί αυτές που δεν είναι διευθετημένες σωστά;»—Ιεζ. 18:25.
6. Ποιο μάθημα πήρε ο Ιώβ, και πώς μπορούμε να ωφεληθούμε εμείς από την περίπτωσή του;
6 Κάτι που θα μας βοηθήσει να αποφεύγουμε την παγίδα να κρίνουμε τον Ιεχωβά με τα δικά μας κριτήρια είναι το να αναγνωρίζουμε ότι η δική μας οπτική γωνία είναι περιορισμένη και ενίοτε πολύ μειονεκτική. Ο Ιώβ χρειάστηκε να πάρει αυτό το μάθημα. Τον καιρό που υπέφερε, πάλευε με την απόγνωση και έγινε κάπως εγωκεντρικός. Δεν μπόρεσε να διακρίνει τα πιο σπουδαία ζητήματα. Αλλά ο Ιεχωβά τον βοήθησε με αγάπη να διευρύνει την οπτική του γωνία. Υποβάλλοντάς του πάνω από 70 διαφορετικές ερωτήσεις—σε καμιά από τις οποίες δεν μπόρεσε εκείνος να απαντήσει—ο Ιεχωβά κατέδειξε πόσο περιορισμένη ήταν η κατανόησή του. Ο Ιώβ ανταποκρίθηκε ταπεινά, προσαρμόζοντας την οπτική του γωνία.—Διαβάστε Ιώβ 42:1-6.
Πώς να Αποκτήσουμε «το Νου του Χριστού»
7. Γιατί μας βοηθάει η εξέταση των ενεργειών του Ιησού να καταλάβουμε τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά;
7 Ο Ιησούς μιμούνταν τέλεια τον Πατέρα του σε οτιδήποτε έλεγε και έκανε. (Ιωάν. 14:9) Επομένως, η εξέταση των ενεργειών του Ιησού μάς βοηθάει να καταλάβουμε τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά. (Ρωμ. 15:5· Φιλιπ. 2:5) Ας εξετάσουμε, λοιπόν, δύο αφηγήσεις από τα Ευαγγέλια.
8, 9. Όπως αναφέρεται στα εδάφια Ιωάννης 6:1-5, ποια κατάσταση ώθησε τον Ιησού να θέσει στον Φίλιππο μια ερώτηση, και γιατί το έκανε αυτό;
8 Φανταστείτε τη σκηνή. Ήταν λίγο πριν από το Πάσχα του 32 Κ.Χ. Οι απόστολοι του Ιησού είχαν μόλις επιστρέψει από μια σημαντική περιοδεία κηρύγματος σε όλη τη Γαλιλαία. Κουρασμένοι καθώς ήταν από την έντονη δραστηριότητα, ο Ιησούς τούς πήγε σε μια ερημική τοποθεσία στη βορειοανατολική όχθη της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Εντούτοις, χιλιάδες άνθρωποι τους ακολούθησαν εκεί. Αφού ο Ιησούς θεράπευσε αυτά τα πλήθη και τους δίδαξε πολλά πράγματα, προέκυψε ένα πρακτικό πρόβλημα. Πώς θα μπορούσε να βρεθεί τροφή για όλους αυτούς τους ανθρώπους σε ένα τόσο ερημικό μέρος; Συνειδητοποιώντας αυτή την ανάγκη, ο Ιησούς ρώτησε τον Φίλιππο, ο οποίος ήταν από εκείνη την περιοχή: «Από πού θα αγοράσουμε ψωμιά για να φάνε αυτοί;»—Ιωάν. 6:1-5.
9 Γιατί έθεσε ο Ιησούς αυτή την ερώτηση στον Φίλιππο; Μήπως ανησυχούσε επειδή δεν ήξερε τι να κάνει; Όχι. Ποιο ήταν στ’ αλήθεια το σκεπτικό του; Ο απόστολος Ιωάννης, που ήταν και αυτός παρών, εξηγεί: «[Ο Ιησούς] το έλεγε αυτό για να τον δοκιμάσει, γιατί ο ίδιος γνώριζε τι επρόκειτο να κάνει». (Ιωάν. 6:6) Με αυτόν τον τρόπο ο Ιησούς δοκίμασε την πνευματική πρόοδο των μαθητών του. Θέτοντας αυτή την ερώτηση, προσέλκυσε την προσοχή τους και τους έδωσε την ευκαιρία να εκφράσουν την πίστη τους για όσα μπορούσε να κάνει. Αλλά οι μαθητές του έχασαν αυτή την ευκαιρία και φανέρωσαν πόσο περιορισμένη ήταν πράγματι η οπτική τους γωνία. (Διαβάστε Ιωάννης 6:7-9) Ο Ιησούς έδειξε τότε ότι μπορούσε να κάνει κάτι που δεν είχαν καν φανταστεί. Έθρεψε θαυματουργικά εκείνους τους χιλιάδες πεινασμένους ανθρώπους.—Ιωάν. 6:10-13.
10-12. (α) Για ποιον ίσως λόγο δεν ικανοποίησε αμέσως ο Ιησούς το αίτημα της Ελληνίδας; Εξηγήστε. (β) Τι θα εξετάσουμε τώρα;
10 Αυτή η αφήγηση μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε το σκεπτικό του Ιησού και σε μια άλλη περίπτωση. Λίγο καιρό αφότου έθρεψε αυτό το μεγάλο πλήθος, ο Ιησούς με τους αποστόλους του ταξίδεψε βόρεια, πέρα από τα σύνορα του Ισραήλ, στην περιοχή της Τύρου και της Σιδώνας. Εκεί συνάντησαν μια Ελληνίδα η οποία παρακάλεσε τον Ιησού να θεραπεύσει την κόρη της. Στην αρχή, ο Ιησούς την αγνόησε. Αλλά όταν εκείνη επέμεινε, της είπε: «Άφησε πρώτα να χορταστούν τα παιδιά, γιατί δεν είναι σωστό να πάρει κανείς το ψωμί των παιδιών και να το ρίξει στα σκυλάκια».—Μάρκ. 7:24-27.
11 Γιατί αρνήθηκε στην αρχή ο Ιησούς να βοηθήσει αυτή τη γυναίκα; Μήπως, όπως έκανε και με τον Φίλιππο, τη δοκίμαζε για να δει πώς θα αντιδράσει, δίνοντάς της έτσι μια ευκαιρία να εκδηλώσει την πίστη της; Ο τόνος της φωνής του, αν και δεν φανερώνεται στη γραπτή αφήγηση, δεν την αποθάρρυνε. Χρησιμοποιώντας τη λέξη «σκυλάκια», ο Ιησούς έκανε ηπιότερη τη σύγκριση. Ίσως λοιπόν να ενήργησε όπως ένας γονέας που σκοπεύει μεν να ικανοποιήσει το αίτημα του παιδιού του αλλά δεν του το δείχνει αυτό για να δοκιμάσει την αποφασιστικότητά του. Όπως και αν είχαν τα πράγματα, μόλις εκείνη εξέφρασε την πίστη της, ο Ιησούς ικανοποίησε πρόθυμα το αίτημά της.—Διαβάστε Μάρκος 7:28-30.
12 Αυτές οι δύο αφηγήσεις από τα Ευαγγέλια μάς δίνουν πολύτιμη ενόραση στο «νου του Χριστού». Ας δούμε τώρα πώς μπορούν αυτές οι αφηγήσεις να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα το νου του Ιεχωβά.
Η Πολιτεία του Ιεχωβά με τον Μωυσή
13. Πώς μας βοηθάει η ενόραση που αποκτούμε στον τρόπο σκέψης του Ιησού;
13 Η ενόραση που αποκτούμε στον τρόπο σκέψης του Ιησού μάς βοηθάει να κατανοήσουμε Γραφικές περικοπές που ίσως είναι δυσνόητες. Για παράδειγμα, εξετάστε τα λόγια που είπε ο Ιεχωβά στον Μωυσή όταν οι Ισραηλίτες έφτιαξαν ένα χρυσό μοσχάρι για να το λατρέψουν. «Είδα αυτόν το λαό, και είναι λαός σκληροτράχηλος», είπε ο Θεός. «Άφησέ με, λοιπόν, ώστε να ανάψει ο θυμός μου εναντίον τους και να τους εξοντώσω· και ας κάνω εσένα μεγάλο έθνος».—Έξοδ. 32:9, 10.
14. Πώς αντέδρασε ο Μωυσής στα λόγια του Ιεχωβά;
14 Η αφήγηση συνεχίζει: «Ο Μωυσής απάλυνε το πρόσωπο του Ιεχωβά του Θεού του, λέγοντας: “Γιατί, Ιεχωβά, να ανάψει ο θυμός σου εναντίον του λαού σου τον οποίο έβγαλες από τη γη της Αιγύπτου με μεγάλη δύναμη και με ισχυρό χέρι; Γιατί να πουν οι Αιγύπτιοι: «Με κακό σκοπό τους έβγαλε για να τους θανατώσει ανάμεσα στα βουνά και για να τους εξοντώσει από την επιφάνεια της γης»; Απομακρύνσου από το φλογερό θυμό σου και μεταμελήσου για το κακό εναντίον του λαού σου. Θυμήσου τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ισραήλ, τους υπηρέτες σου, προς τους οποίους ορκίστηκες στον εαυτό σου, λέγοντάς τους: «Θα πληθύνω το σπέρμα σας σαν τα άστρα των ουρανών, και όλη αυτή τη γη που όρισα θα τη δώσω στο σπέρμα σας, ώστε βεβαίως να την έχουν στην κατοχή τους στον αιώνα»”. Και ο Ιεχωβά μεταμελήθηκε για το κακό που είχε πει ότι θα έκανε στο λαό του».—Έξοδ. 32:11-14.a
15, 16. (α) Ποια ευκαιρία δόθηκε στον Μωυσή με αφορμή τα λόγια του Ιεχωβά; (β) Με ποια έννοια «μεταμελήθηκε» ο Ιεχωβά;
15 Χρειαζόταν πράγματι να διορθώσει ο Μωυσής τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά; Ασφαλώς όχι! Αν και ο Ιεχωβά εξέφρασε την πρόθεσή του, αυτή δεν ήταν η τελική του ετυμηγορία. Στην ουσία, ο Ιεχωβά δοκίμαζε τον Μωυσή, όπως δοκίμασε μεταγενέστερα ο Ιησούς τον Φίλιππο και την Ελληνίδα. Έδινε στον Μωυσή μια ευκαιρία να εκφράσει την άποψή του.b Ο Ιεχωβά είχε διορίσει τον Μωυσή μεσίτη ανάμεσα στον Ισραήλ και στον εαυτό Του, και σεβάστηκε το διορισμό που ο ίδιος είχε κάνει. Μήπως θα κατέβαλλε τον Μωυσή η απογοήτευση; Μήπως θα εκμεταλλευόταν την ευκαιρία για να παροτρύνει τον Ιεχωβά να ξεχάσει τον Ισραήλ και να κάνει τους δικούς του απογόνους κραταιό έθνος;
16 Η απάντηση του Μωυσή αποκάλυψε την πίστη και την εμπιστοσύνη του στη δικαιοσύνη του Ιεχωβά. Η αντίδρασή του δεν έδειξε ιδιοτελές συμφέρον, αλλά ενδιαφέρον για το όνομα του Ιεχωβά. Δεν ήθελε να επιρριφθεί μομφή σε αυτό. Συνεπώς, ο Μωυσής έδειξε ότι καταλάβαινε «το νου του Ιεχωβά» σε αυτό το ζήτημα. (1 Κορ. 2:16) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Εφόσον ο Ιεχωβά δεν είχε κατασταλάξει σε μια συγκεκριμένη πορεία ενέργειας, το θεόπνευστο υπόμνημα αναφέρει ότι «μεταμελήθηκε». Στην εβραϊκή γλώσσα, αυτή η λέξη μπορεί να σημαίνει απλώς ότι ο Ιεχωβά δεν πραγματοποίησε τη δηλωμένη πρόθεσή του να επιφέρει συμφορά σε ολόκληρο το έθνος.
Η Πολιτεία του Ιεχωβά με τον Αβραάμ
17. Πώς έδειξε ο Ιεχωβά μεγάλη υπομονή αφήνοντας τον Αβραάμ να εκφράσει τις ανησυχίες του;
17 Ένα άλλο παράδειγμα που δείχνει πώς ο Ιεχωβά δίνει στους υπηρέτες του την ευκαιρία να εκφράσουν την πίστη και την εμπιστοσύνη τους αφορά το αίτημα του Αβραάμ σχετικά με τα Σόδομα. Σε εκείνη την αφήγηση, ο Ιεχωβά έδειξε μεγάλη υπομονή επιτρέποντας στον Αβραάμ να υποβάλει οχτώ διαδοχικές ερωτήσεις. Σε κάποιο σημείο, ο Αβραάμ κάνει την εξής δραματική έκκληση: «Είναι αδιανόητο για εσένα να ενεργήσεις με αυτόν τον τρόπο ώστε να θανατώσεις τον δίκαιο μαζί με τον πονηρό με αποτέλεσμα να συμβεί στον δίκαιο ό,τι και στον πονηρό! Είναι αδιανόητο για εσένα. Μήπως δεν πρόκειται να κάνει ο Κριτής όλης της γης αυτό που είναι σωστό;»—Γέν. 18:22-33.
18. Τι μαθαίνουμε από την πολιτεία του Ιεχωβά με τον Αβραάμ;
18 Τι μαθαίνουμε για τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά από αυτή την αφήγηση; Μήπως χρειαζόταν ο Ιεχωβά την επιχειρηματολογία του Αβραάμ για να πάρει τη σωστή απόφαση; Όχι. Φυσικά, ο Ιεχωβά θα μπορούσε απλώς να είχε δηλώσει εξαρχής τους λόγους για την απόφασή του. Αλλά επιτρέποντας αυτές τις ερωτήσεις, έδωσε χρόνο στον Αβραάμ να αποδεχτεί την απόφαση και να καταλάβει τον τρόπο σκέψης Του. Του έδωσε επίσης τη δυνατότητα να καταλάβει το βάθος της συμπόνιας και της δικαιοσύνης Του. Ναι, ο Ιεχωβά πολιτεύτηκε με τον Αβραάμ θεωρώντας τον φίλο του.—Ησ. 41:8· Ιακ. 2:23.
Μαθήματα για Εμάς
19. Πώς μπορούμε να μιμηθούμε τον Ιώβ;
19 Τι έχουμε μάθει για «το νου του Ιεχωβά»; Χρειάζεται να αφήνουμε το Λόγο του Θεού να διαμορφώνει την κατανόησή μας σχετικά με το νου του Ιεχωβά. Δεν πρέπει ποτέ να επιβάλλουμε τους δικούς μας περιορισμούς στον Ιεχωβά και να τον κρίνουμε με τα δικά μας κριτήρια και το δικό μας σκεπτικό. Ο Ιώβ δήλωσε: «[Ο Θεός] δεν είναι άνθρωπος όπως εγώ για να του απαντήσω, για να έρθουμε μαζί σε κρίση». (Ιώβ 9:32) Όπως ο Ιώβ, όταν αρχίζουμε και εμείς να καταλαβαίνουμε το νου του Ιεχωβά, δεν μπορούμε παρά να αναφωνήσουμε: «Δείτε! Αυτά είναι τα κράσπεδα των οδών του, και μόνο ένας ψίθυρος του πράγματος έχει ακουστεί για αυτόν! Αλλά την κραταιά βροντή του ποιος μπορεί να την κατανοήσει;»—Ιώβ 26:14.
20. Τι πρέπει να κάνουμε αν συναντήσουμε κάποια δυσνόητη Γραφική περικοπή;
20 Καθώς διαβάζουμε τις Γραφές, τι πρέπει να κάνουμε αν συναντήσουμε κάποια δυσνόητη περικοπή, ιδιαίτερα όταν αυτή αφορά τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά; Αν, αφού κάνουμε έρευνα, εξακολουθούμε να μη βρίσκουμε ξεκάθαρη απάντηση, μπορούμε να το θεωρήσουμε αυτό ως δοκιμή της εμπιστοσύνης μας στον Ιεχωβά. Να θυμάστε ότι μερικές δηλώσεις μάς παρέχουν την ευκαιρία να εκφράσουμε την πίστη μας στις ιδιότητες του Ιεχωβά. Ας αναγνωρίζουμε ταπεινά ότι δεν κατανοούμε όλα όσα κάνει Εκείνος. (Εκκλ. 11:5) Ως αποτέλεσμα, θα υποκινηθούμε να συμφωνήσουμε με τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «Ω! βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσης του Θεού! Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι κρίσεις του και ανεξιχνίαστες οι οδοί του! Διότι “ποιος έχει γνωρίσει το νου του Ιεχωβά, ή ποιος έχει γίνει σύμβουλός του;” Ή “ποιος του έχει δώσει πρώτος, ώστε να πρέπει να του ανταποδοθεί;” Επειδή από αυτόν και μέσω αυτού και για αυτόν είναι τα πάντα. Σε αυτόν ας είναι η δόξα στους αιώνες. Αμήν».—Ρωμ. 11:33-36.
[Υποσημειώσεις]
a Παρόμοια αφήγηση συναντούμε και στα εδάφια Αριθμοί 14:11-20.
b Σύμφωνα με κάποιους λογίους, ο εβραϊκός ιδιωματισμός «άφησέ με» στο εδάφιο Έξοδος 32:10 θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια παραίνεση προς τον Μωυσή, ένας υπαινιγμός ότι θα του επιτρεπόταν να μεσολαβήσει, ή αλλιώς “να σταθεί στο ρήγμα”, ανάμεσα στον Ιεχωβά και στο έθνος. (Ψαλμ. 106:23· Ιεζ. 22:30) Ούτως ή άλλως, ο Μωυσής προφανώς δεν δίστασε να εκφράσει τη γνώμη του ελεύθερα στον Ιεχωβά.
Θυμάστε;
• Τι θα μας βοηθήσει να αποφεύγουμε την τάση να κρίνουμε τον Ιεχωβά με τα δικά μας κριτήρια;
• Πώς θα μας βοηθήσει η κατανόηση των ενεργειών του Ιησού να αποκτήσουμε «στενή σχέση με τον Ιεχωβά»;
• Ποια μαθήματα αποκομίσατε από τις συνομιλίες του Ιεχωβά με τον Μωυσή και με τον Αβραάμ;
[Εικόνες στη σελίδα 5]
Τι μαθαίνουμε για τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά από την πολιτεία του με τον Μωυσή και με τον Αβραάμ;