Σάββατο
Ορισμός: Η λέξη Σάββατο προέρχεται από την εβραϊκή λέξη σαβάθ, που σημαίνει «αναπαύομαι, παύω, απέχω». Το σαββατιαίο σύστημα που καθόριζε ο Μωσαϊκός Νόμος περιλάμβανε μια εβδομαδιαία ημέρα Σαββάτου, αρκετές επιπρόσθετες ημέρες που προσδιορίζονταν συγκεκριμένα στη διάρκεια του έτους, το έβδομο έτος και το πεντηκοστό έτος. Το εβδομαδιαίο Σάββατο των Εβραίων, η έβδομη ημέρα της εβδομάδας του ημερολογίου τους, αρχίζει με τη δύση της Παρασκευής και τελειώνει με τη δύση του Σαββάτου. Πολλοί καθ’ ομολογία Χριστιανοί τηρούν κατά παράδοση την Κυριακή ως ημέρα ανάπαυσης και λατρείας, ενώ άλλοι παραμένουν προσκολλημένοι στην ημέρα που καθορίζει το εβραϊκό ημερολόγιο.
Έχουν οι Χριστιανοί την υποχρέωση να τηρούν εβδομαδιαία ημέρα σαββάτου;
Έξοδ. 31:16, 17: «Οι γιοι του Ισραήλ θα τηρούν το σάββατο, ώστε να γιορτάζουν το σάββατο στη διάρκεια των γενεών τους. Είναι διαθήκη που θα ισχύει στον αιώνα [«διαθήκη αιώνια», ΜΠΚ]. Ανάμεσα σε εμένα και στους γιους του Ισραήλ είναι σημείο που θα παραμένει στον αιώνα». (Παρατηρήστε ότι η τήρηση σαββάτου ήταν σημείο ανάμεσα στον Ιεχωβά και στον Ισραήλ· αυτό δεν θα ίσχυε αν ήταν υποχρεωμένοι να τηρούν το Σάββατο και όλοι οι άλλοι. Η εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «αιώνια» στη ΜΠΚ είναι η λέξη ‛ωλάμ, η οποία βασικά σημαίνει μια χρονική περίοδο απροσδιόριστη ή άδηλη, με σημείο αναφοράς το παρόν, αλλά μεγάλη σε διάρκεια. Μπορεί να σημαίνει για πάντα, αλλά όχι κατ’ ανάγκην. Στο εδάφιο Αριθμοί 25:13, η ίδια εβραϊκή λέξη εφαρμόζεται στην ιεροσύνη, που αργότερα τερματίστηκε σύμφωνα με το εδάφιο Εβραίους 7:12.)
Ρωμ. 10:4: «Ο Χριστός είναι το τέλος του Νόμου, ώστε όποιος ασκεί πίστη να έχει δικαιοσύνη». (Η τήρηση του Σαββάτου ήταν μέρος εκείνου του Νόμου. Ο Θεός χρησιμοποίησε τον Χριστό για να τερματίσει εκείνον το Νόμο. Η δίκαιη υπόστασή μας ενώπιον του Θεού εξαρτάται από την πίστη μας στον Χριστό, όχι από την τήρηση εβδομαδιαίου σαββάτου.) (Επίσης Γαλάτες 4:9-11· Εφεσίους 2:13-16)
Κολ. 2:13-16: «[Ο Θεός] μάς συγχώρησε με καλοσύνη όλα μας τα παραπτώματα και εξάλειψε το εναντίον μας χειρόγραφο, το οποίο αποτελούνταν από διατάγματα και μας εναντιωνόταν . . . Κανείς, λοιπόν, ας μη σας κρίνει για φαγητό και ποτό ή σχετικά με γιορτή ή με τήρηση της νέας σελήνης ή με σάββατο». (Αν κάποιος, ο οποίος υπόκειτο στο Μωσαϊκό Νόμο, κρινόταν ένοχος βεβήλωσης του Σαββάτου, έπρεπε να λιθοβοληθεί μέχρι θανάτου από όλη την εκκλησία, σύμφωνα με τα εδάφια Έξοδος 31:14 και Αριθμοί 15:32-35. Πολλοί που υποστηρίζουν την τήρηση του Σαββάτου πρέπει να είναι χαρούμενοι για το ότι δεν είμαστε κάτω από εκείνον το Νόμο. Όπως φαίνεται από τα εδάφια που παρατίθενται εδώ, για να έχει κανείς επιδοκιμασμένη υπόσταση ενώπιον του Θεού δεν απαιτείται πλέον να τηρεί την εντολή του Σαββάτου που δόθηκε στον Ισραήλ.)
Πώς κατέληξε να είναι η Κυριακή η κυριότερη ημέρα λατρείας για ένα μεγάλο μέρος του Χριστιανικού κόσμου;
Αν και ο Χριστός αναστήθηκε την πρώτη ημέρα της εβδομάδας (που τώρα ονομάζεται Κυριακή), η Αγία Γραφή δεν δίνει εντολή να θεωρείται αυτή η ημέρα της εβδομάδας ιερή.
«Η διατήρηση του παλιού ειδωλολατρικού ονόματος “Dies Solis” [αγγλ. Sunday, γερμ. Sonntag, δηλαδή «ημέρα του ήλιου»] για την εβδομαδιαία Χριστιανική γιορτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο συναισθηματικό απόηχο που είχε τόσο για τους ειδωλολάτρες όσο και για τους [κατ’ όνομα] Χριστιανούς η ενέργεια του Κωνσταντίνου να θεσπίσει [με διάταγμα του 321 Κ.Χ.] για τους υπηκόους του, ειδωλολάτρες και Χριστιανούς μαζί, την τήρηση της πρώτης ημέρας της εβδομάδας ως “σεβαστής ημέρας του Ήλιου”. . . . Ήταν η τακτική που χρησιμοποιούσε εκείνος για να συμφιλιώνει τις αταίριαστες θρησκείες της Αυτοκρατορίας υπό έναν κοινό θεσμό».—Διαλέξεις Σχετικά με την Ιστορία της Ανατολικής Εκκλησίας ([Lectures on the History of the Eastern Church] Νέα Υόρκη, 1871), Α. Π. Στάνλεϊ, σ. 291.
Δόθηκε στον Αδάμ εντολή για τήρηση σαββάτου ώστε να είναι δεσμευτική για όλους τους απογόνους του;
Ο Ιεχωβά Θεός αναπαύτηκε από τα έργα της υλικής, επίγειας δημιουργίας του αφού πρώτα ετοίμασε τη γη ως κατοικία του ανθρώπου. Αυτό αναφέρεται στα εδάφια Γένεση 2:1-3. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα μέσα στο υπόμνημα της Αγίας Γραφής που να λέει ότι ο Θεός έδωσε στον Αδάμ την οδηγία να τηρεί την έβδομη ημέρα κάθε εβδομάδας ως σάββατο.
Δευτ. 5:15: «Πρέπει να θυμάσαι [Ισραήλ] ότι έγινες δούλος στη γη της Αιγύπτου και ο Ιεχωβά ο Θεός σου σε έβγαλε έξω από εκεί με ισχυρό χέρι και απλωμένο βραχίονα. Να γιατί ο Ιεχωβά ο Θεός σου σε διέταξε να τηρείς την ημέρα του σαββάτου». (Εδώ ο Ιεχωβά συνδέει το νόμο του Σαββάτου με την απελευθέρωση του Ισραήλ από τη δουλεία στην Αίγυπτο, όχι με γεγονότα της Εδέμ.)
Έξοδ. 16:1, 23-29: «Ολόκληρη η σύναξη των γιων του Ισραήλ ήρθε τελικά στην έρημο Σιν . . . τη δέκατη πέμπτη ημέρα του δεύτερου μήνα μετά την έξοδό τους από τη γη της Αιγύπτου. . . . [Ο Μωυσής] τους είπε: “Είναι αυτό που είπε ο Ιεχωβά. Αύριο θα γίνει τήρηση σαββάτου, ενός αγίου σαββάτου για τον Ιεχωβά. . . . Έξι ημέρες θα το μαζεύετε [το μάννα], αλλά την έβδομη ημέρα είναι σάββατο. Στη διάρκειά της δεν θα δημιουργείται καθόλου από αυτό”. . . . Ο Ιεχωβά είπε στον Μωυσή: . . . “Προσέξτε το γεγονός ότι ο Ιεχωβά σάς έδωσε το σάββατο”». (Και πριν από αυτό γίνεται λόγος για εβδομάδες εφτά ημερών, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για τήρηση σαββάτου.)
Χωρίζεται ο Μωσαϊκός Νόμος σε «εθιμοτυπικό» και «ηθικό» μέρος, και είναι ο «ηθικός νόμος» (οι Δέκα Εντολές) δεσμευτικός για τους Χριστιανούς;
Δείχνουν οι αναφορές που έκανε ο Ιησούς στο Νόμο ότι αυτός διαιρείται σε δύο μέρη;
Ματθ. 5:17, 21, 23, 27, 31, 38: «Μη νομίσετε ότι ήρθα να καταστρέψω το Νόμο ή τους Προφήτες. Δεν ήρθα να καταστρέψω, αλλά να εκπληρώσω». Τώρα παρατηρήστε τι περιέλαβε ο Ιησούς στα περαιτέρω σχόλιά του. «Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους ανθρώπους των αρχαίων καιρών: “Δεν πρέπει να διαπράξεις φόνο [Έξοδ. 20:13· η Έκτη Εντολή]” . . . Αν, λοιπόν, φέρνεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο [Δευτ. 16:16, 17· δεν ανήκει στις Δέκα Εντολές] . . . Ακούσατε ότι ειπώθηκε: “Δεν πρέπει να μοιχεύσεις [Έξοδ. 20:14· η Έβδομη Εντολή]”. Επιπλέον, ειπώθηκε: “Όποιος διαζευχθεί τη σύζυγό του, ας της δώσει πιστοποιητικό διαζυγίου [Δευτ. 24:1· δεν ανήκει στις Δέκα Εντολές]”. Ακούσατε ότι ειπώθηκε: “Μάτι αντί ματιού και δόντι αντί δοντιού [Έξοδ. 21:23-25· δεν ανήκει στις Δέκα Εντολές]”». (Συνεπώς, ο Ιησούς αναφερόταν στις Δέκα Εντολές παράλληλα με άλλα μέρη του Νόμου, χωρίς να κάνει διάκριση. Θα πρέπει εμείς να κάνουμε αυτή τη διάκριση;)
Όταν ρωτήθηκε ο Ιησούς: «Δάσκαλε, ποια είναι η μεγαλύτερη εντολή στο Νόμο;» μήπως ξεχώρισε τις Δέκα Εντολές; Όχι. Αντιθέτως, απάντησε: «“Πρέπει να αγαπάς τον Ιεχωβά τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά και με όλη σου την ψυχή και με όλη σου τη διάνοια”. Αυτή είναι η μεγαλύτερη και πρώτη εντολή. Η δεύτερη, όμοια με αυτήν, είναι η εξής: “Πρέπει να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου”. Σε αυτές τις δύο εντολές κρέμεται όλος ο Νόμος και οι Προφήτες». (Ματθ. 22:35-40) Αν μερικοί μένουν προσκολλημένοι στις Δέκα Εντολές (Δευτ. 5:6-21), λέγοντας ότι είναι δεσμευτικές για τους Χριστιανούς ενώ ο υπόλοιπος Νόμος δεν είναι, δεν απορρίπτουν στην πραγματικότητα αυτό που είπε ο Ιησούς (παραθέτοντας από τα εδάφια Δευτ. 6:5 και Λευιτ. 19:18) σχετικά με το ποιες εντολές είναι οι μεγαλύτερες;
Λέει η Αγία Γραφή ευθέως ότι οι Δέκα Εντολές περιλήφθηκαν στην κατάργηση του Μωσαϊκού Νόμου;
Ρωμ. 7:6, 7: «Τώρα έχουμε απαλλαχτεί από το Νόμο, επειδή έχουμε πεθάνει όσον αφορά εκείνο που μας κρατούσε γερά . . . Τι θα πούμε λοιπόν; Είναι ο Νόμος αμαρτία; Ποτέ να μη συμβεί αυτό! Στην πραγματικότητα, δεν θα είχα γνωρίσει την αμαρτία αν δεν υπήρχε ο Νόμος· και δεν θα είχα γνωρίσει, παραδείγματος χάρη, την πλεονεξία αν ο Νόμος δεν έλεγε: “Δεν πρέπει να έχεις πλεονεξία”». (Ποιο παράδειγμα φέρνει από το Νόμο ο Παύλος αφού πρώτα γράφει ότι οι Ιουδαίοι Χριστιανοί είχαν «απαλλαχτεί από το Νόμο»; Τη Δέκατη Εντολή, δείχνοντας έτσι ότι αυτή περιλαμβανόταν στο Νόμο από τον οποίο είχαν απαλλαχτεί.)
2 Κορ. 3:7-11: «Αν δε ο κώδικας που απονέμει θάνατο και που χαράχτηκε με γράμματα σε πέτρες ήρθε σε ύπαρξη με δόξα, ώστε οι γιοι του Ισραήλ δεν μπορούσαν να ατενίσουν το πρόσωπο του Μωυσή εξαιτίας της δόξας του προσώπου του, μιας δόξας η οποία θα καταργούνταν, γιατί να μην είναι πολύ περισσότερο με δόξα η απονομή του πνεύματος; . . . Διότι αν εισάχθηκε με δόξα εκείνο που θα καταργούνταν, πολύ περισσότερο θα ήταν με δόξα εκείνο που παραμένει». (Αναφέρεται εδώ κάποιος κώδικας που «χαράχτηκε με γράμματα σε πέτρες» και λέγεται ότι «οι γιοι του Ισραήλ δεν μπορούσαν να ατενίσουν το πρόσωπο του Μωυσή» όταν εκείνος τους τον παρέδωσε. Τι περιγράφει αυτό; Σύμφωνα με τα εδάφια Έξοδος 34:1, 28-30, την παράδοση των Δέκα Εντολών· αυτές ήταν οι εντολές που χαράχτηκαν σε πέτρες. Σαφώς, αυτές περιλαμβάνονται σε εκείνο που, σύμφωνα με τα εδάφια, «θα καταργούνταν».)
Μήπως η κατάργηση του Μωσαϊκού Νόμου, περιλαμβανομένων και των Δέκα Εντολών, αφήνει να εννοηθεί ότι δεν υπάρχουν πια ηθικοί φραγμοί;
Όχι βέβαια· πολλοί από τους ηθικούς κανόνες που αναφέρονται στις Δέκα Εντολές επαναλαμβάνονται και στα θεόπνευστα βιβλία των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. (Ωστόσο, δεν επαναλαμβάνεται ο νόμος του Σαββάτου.) Αλλά άσχετα με το πόσο καλός είναι ένας νόμος, εφόσον κυριαρχούν στις επιθυμίες των ατόμων οι αμαρτωλές τάσεις, η ανομία θα υπάρχει. Εντούτοις, το εδάφιο Εβραίους 8:10 δηλώνει σχετικά με τη νέα διαθήκη που έχει αντικαταστήσει τη διαθήκη του Νόμου: «“Διότι αυτή είναι η διαθήκη την οποία θα κάνω με τον οίκο του Ισραήλ ύστερα από εκείνες τις ημέρες”, λέει ο Ιεχωβά. “Θα βάλω τους νόμους μου στη διάνοιά τους, και στις καρδιές τους θα τους γράψω. Και εγώ θα γίνω Θεός τους, και αυτοί θα γίνουν λαός μου”». Πόσο πιο αποτελεσματικοί είναι τέτοιοι νόμοι από εκείνους που είναι χαραγμένοι σε πέτρινες πλάκες!
Ρωμ. 6:15-17: «Θα διαπράξουμε αμαρτία επειδή δεν είμαστε κάτω από νόμο, αλλά κάτω από παρ’ αξία καλοσύνη; Ποτέ να μη συμβεί αυτό! Δεν γνωρίζετε ότι αν παρουσιάζετε σε κάποιον τους εαυτούς σας ως δούλους για να τον υπακούτε, είστε δούλοι του επειδή τον υπακούτε, είτε της αμαρτίας με προοπτική το θάνατο είτε της υπακοής με προοπτική τη δικαιοσύνη; Αλλά ευχαριστίες ας δοθούν στον Θεό, γιατί ήσασταν δούλοι της αμαρτίας αλλά γίνατε υπάκουοι από καρδιάς σε εκείνη τη μορφή διδασκαλίας στην οποία παραδοθήκατε». (Βλέπε επίσης Γαλάτες 5:18-24.)
Ποια είναι η σημασία του εβδομαδιαίου Σαββάτου για τους Χριστιανούς;
Υπάρχει «μια ανάπαυση σαββάτου» στην οποία οι Χριστιανοί συμμετέχουν κάθε ημέρα
Τα εδάφια Εβραίους 4:4-11 λένε: «Σε κάποιο σημείο [Γένεση 2:2] [ο Θεός] έχει πει σχετικά με την έβδομη ημέρα τα εξής: “Και ο Θεός αναπαύτηκε την έβδομη ημέρα από όλα τα έργα του”, και πάλι σε αυτό το σημείο [Ψαλμός 95:11]: “Δεν θα εισέλθουν στην ανάπαυσή μου”. Εφόσον, λοιπόν, απομένει να εισέλθουν μερικοί σε αυτήν, και εκείνοι στους οποίους τα καλά νέα διακηρύχτηκαν πρώτα δεν εισήλθαν λόγω ανυπακοής, εκείνος προσδιορίζει πάλι κάποια ημέρα λέγοντας ύστερα από τόσον καιρό στον ψαλμό του Δαβίδ [Ψαλμός 95:7, 8] “Σήμερα”· όπως ειπώθηκε παραπάνω: “Σήμερα, αν ακούσετε τη φωνή του, μη σκληρύνετε τις καρδιές σας”. Διότι αν ο Ιησούς του Ναυή τούς είχε οδηγήσει σε τόπο ανάπαυσης, ο Θεός δεν θα είχε μιλήσει κατόπιν για άλλη ημέρα. Άρα, απομένει μια ανάπαυση σαββάτου για το λαό του Θεού. Διότι ο άνθρωπος που έχει εισέλθει στην ανάπαυση του Θεού έχει αναπαυτεί και ο ίδιος από τα έργα του, όπως ο Θεός από τα δικά του. Ας κάνουμε, λοιπόν, το καλύτερο που μπορούμε για να εισέλθουμε σε εκείνη την ανάπαυση, μήπως πέσει κανείς στο ίδιο παράδειγμα ανυπακοής».
Από τι παροτρύνονται εδώ οι Χριστιανοί να αναπαυτούν; Από τα “έργα τους”. Ποια έργα; Τα έργα με τα οποία επιδίωκαν στο παρελθόν να αποδειχτούν δίκαιοι. Δεν πιστεύουν πια ότι μπορούν να κερδίσουν την επιδοκιμασία του Θεού και να λάβουν αιώνια ζωή υπακούοντας σε ορισμένους κανόνες και τύπους. Αυτό ήταν το λάθος των άπιστων Ιουδαίων, οι οποίοι, “ζητώντας να εδραιώσουν τη δική τους δικαιοσύνη, δεν υποτάχθηκαν στη δικαιοσύνη του Θεού”. (Ρωμ. 10:3) Οι αληθινοί Χριστιανοί αναγνωρίζουν ότι όλοι έχουμε γεννηθεί αμαρτωλοί και ότι μόνο με πίστη στη θυσία του Χριστού μπορεί κάποιος να αποκτήσει δίκαιη υπόσταση ενώπιον του Θεού. Προσπαθούν να βάλουν στην καρδιά τους και να εφαρμόσουν όλες τις διδασκαλίες του Γιου του Θεού. Δέχονται ταπεινά τις συμβουλές και τον έλεγχο του Λόγου του Θεού. Αυτό δεν σημαίνει ότι πιστεύουν πως με αυτόν τον τρόπο μπορούν να κερδίσουν την επιδοκιμασία του Θεού· απεναντίας, οι πράξεις τους είναι έκφραση της αγάπης τους και της πίστης τους. Με αυτή την πορεία ζωής αποφεύγουν το «παράδειγμα ανυπακοής» του Ιουδαϊκού έθνους.
Η «έβδομη ημέρα», που αναφέρεται στο εδάφιο Γένεση 2:2, δεν ήταν μια απλή 24ωρη ημέρα. (Βλέπε σελίδα 147, στο λήμμα «Δημιουργία».) Παρόμοια, η «ανάπαυση σαββάτου» στην οποία συμμετέχουν οι αληθινοί Χριστιανοί δεν περιορίζεται σε μια 24ωρη ημέρα. Αν ασκούν πίστη και υπακούν στις συμβουλές της Αγίας Γραφής, μπορούν να την απολαμβάνουν κάθε ημέρα, και θα την απολαμβάνουν ιδιαίτερα στο νέο σύστημα του Θεού.
Επιφυλάσσεται μια χιλιετής ανάπαυση «σαββάτου» για την ανθρωπότητα
Μάρκ. 2:27, 28: «[Ο Ιησούς] τους είπε: “Το σάββατο ήρθε σε ύπαρξη για χάρη του ανθρώπου, και όχι ο άνθρωπος για χάρη του σαββάτου· επομένως, ο Γιος του ανθρώπου είναι Κύριος ακόμη και του σαββάτου”».
Ο Ιησούς γνώριζε ότι ο Ιεχωβά είχε καθιερώσει το Σάββατο ως σημείο ανάμεσα στον Θεό και στον Ισραήλ και ότι ο σκοπός του Σαββάτου ήταν να φέρνει ανακούφιση στους Ισραηλίτες από τις εργασίες τους. Ο Ιησούς γνώριζε επίσης ότι ο δικός του θάνατος θα προμήθευε τη βάση για την κατάργηση του Μωσαϊκού Νόμου ο οποίος θα εκπληρωνόταν στο πρόσωπό του. Κατανοούσε ότι ο Νόμος, ο οποίος απαιτούσε την τήρηση του Σαββάτου, ήταν «σκιά των καλών μελλοντικών πραγμάτων». (Εβρ. 10:1· Κολ. 2:16, 17) Σε σχέση με εκείνα τα “καλά πράγματα” υπάρχει ένα «σάββατο» του οποίου ο Ιησούς πρόκειται να είναι Κύριος.
Ως Κύριος κυρίων, ο Χριστός θα κυβερνήσει όλη τη γη για χίλια χρόνια. (Αποκ. 19:16· 20:6· Ψαλμ. 2:6-8) Ενόσω ο Ιησούς ήταν στη γη, υποκινούμενος από έλεος έκανε μερικές από τις πιο καταπληκτικές του θεραπείες το Σάββατο, δείχνοντας έτσι το είδος της ανακούφισης που θα φέρει σε ανθρώπους από όλα τα έθνη στη διάρκεια της Χιλιετούς Βασιλείας του. (Λουκ. 13:10-13· Ιωάν. 5:5-9· 9:1-14) Όσοι εκτιμούν την πραγματική σημασία του Σαββάτου θα έχουν επίσης την ευκαιρία να ωφεληθούν από εκείνη τη “σαββατιαία” ανάπαυση.
Αν Κάποιος Πει—
“Οι Χριστιανοί πρέπει να τηρούν το Σάββατο”
Θα μπορούσατε να απαντήσετε: “Μπορώ να ρωτήσω γιατί έχετε αυτή την άποψη;” Μετά μπορείτε να προσθέσετε: “Την άποψή μας στο συγκεκριμένο θέμα πρέπει ασφαλώς να τη διαμορφώνει αυτό που λέει η Αγία Γραφή, έτσι δεν είναι; . . . Υπάρχουν μερικά εδάφια στην Αγία Γραφή που με έχουν βοηθήσει προσωπικά ως προς αυτό. Επιτρέψτε μου, παρακαλώ, να σας τα δείξω. (Μετά χρησιμοποιήστε τα ανάλογα τμήματα από την ύλη των προηγούμενων σελίδων.)”
“Γιατί δεν τηρείτε το Σάββατο;”
Θα μπορούσατε να απαντήσετε: “Για να σας απαντήσω, χρειάζεται να ξέρω ποιο σάββατο εννοείτε. Γνωρίζετε ότι η Αγία Γραφή δεν μιλάει μόνο για ένα σάββατο; . . . Ο Θεός έδωσε νόμους για το σάββατο στους Ιουδαίους. Αλλά γνωρίζετε ότι η Αγία Γραφή μιλάει για ένα διαφορετικό είδος σαββάτου που πρέπει να τηρούν οι Χριστιανοί;” Μετά μπορείτε να προσθέσετε: (1) “Δεν τηρούμε μια ημέρα της εβδομάδας ως Σάββατο επειδή η Αγία Γραφή λέει ότι αυτή η απαίτηση «θα καταργούνταν». (2 Κορ. 3:7-11· βλέπε σχετικά σχόλια στις σελίδες 411, 412.)” (2) “Υπάρχει, όμως, ένα σάββατο που τηρούμε κανονικά. (Εβρ. 4:4-11· βλέπε σελίδες 413, 414.)”