Η Ανάληψη της Μαρίας—Δόγμα που Έχει Αποκαλυφτεί από τον Θεό;

Η ΑΝΑΛΗΨΗ της Μαρίας—η δοξασία σύμφωνα με την οποία η Μαρία, η μητέρα του Ιησού, αναλήφτηκε με το σάρκινο σώμα της στον ουρανό—είναι ιδιαίτερα προσφιλής σε εκατομμύρια Ρωμαιοκαθολικούς. Ο ιστορικός Τζορτζ Γουίλιαμ Ντάγκλας λέει: «Η Ανάληψη, ή η ανύψωση, της Παρθένου Μαρίας στον ουρανό αποτελεί [από παλιά] μια σεβαστή γιορτή, τη μεγαλύτερη που γίνεται προς τιμή της και μια από τις κύριες τελετές του εορτολόγιου».

Οι Καθολικοί θεολόγοι, ωστόσο, παραδέχονται ότι η Αγία Γραφή δεν αναφέρει τίποτα για μια τέτοια ανάληψη της Μαρίας στον ουρανό. Πράγματι, λίγοι Καθολικοί αντιλαμβάνονται ότι αυτή η προσφιλής δοξασία αποτελεί επί αιώνες αντικείμενο αντιλογιών και έντονης αντιπαράθεσης. Πώς, λοιπόν, έφτασε στο σημείο η εκκλησία να αποδεχτεί την Ανάληψη της Μαρίας ως δόγμα;a Υπάρχει λόγος να θεωρούμε ότι έχει αποκαλυφτεί από τον Θεό; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν είναι απλώς ακαδημαϊκές. Έχουν βαθιές προεκτάσεις για εκείνους που αγαπούν την αλήθεια.

Η Εξέλιξη Ενός Δόγματος

Μπορεί να εκπλαγείτε μαθαίνοντας ότι κατά τους πρώτους αιώνες μετά το θάνατο του Ιησού, η ιδέα περί Ανάληψης της Μαρίας στον ουρανό ήταν εντελώς άγνωστη στη σκέψη των Χριστιανών. Ο Καθολικός θεολόγος Ζαν Γκαλό γράφει τα εξής στην εφημερίδα Λ’ Οσερβατόρε Ρομάνο (L’Osservatore Romano): «Αρχικά, η Χριστιανική κοινότητα δεν διατηρούσε μνήμες για το θάνατο της Μαρίας».

Όμως, αφότου η διδασκαλία της Τριάδας έγινε επίσημη δοξασία της εκκλησίας, άρχισε να προσδίδεται στη Μαρία ένας ολοένα και πιο σημαντικός ρόλος. Εντυπωσιακοί όροι, όπως «Θεοτόκος», «εκείνη που προήλθε από άσπιλη σύλληψη», «Μεσίτρια» και «Βασίλισσα του Ουρανού», άρχισαν να εφαρμόζονται σε αυτήν. Με τον καιρό, σύμφωνα με το σκεπτικό του θεολόγου Γκαλό, «η σιωπή της αρχικής παράδοσης σε σχέση με το θάνατο της Μαρίας δεν μπορούσε να ικανοποιήσει πλήρως εκείνους τους Χριστιανούς που αναγνώριζαν την τελειότητα της Μαρίας και ήθελαν να δείχνουν ευλάβεια προς αυτήν. Έτσι έλαβαν μορφή οι περιγραφές της Ανάληψης της Μαρίας, οι οποίες ήταν προϊόν της λαϊκής φαντασίας».

Περίπου τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ., άρχισαν να κυκλοφορούν τα λεγόμενα απόκρυφα βιβλία τα οποία ασχολούνταν με την Ανάληψη της Μαρίας. Αυτά τα κείμενα περιείχαν φανταστικές εξιστορήσεις της υποτιθέμενης ανάληψης της Μαρίας στον Ουρανό. Πάρτε για παράδειγμα το κείμενο που ονομάζεται «Η Κοίμηση της Αγίας Θεοτόκου». Δεν αποδόθηκε σε κανέναν άλλον, παρά στον απόστολο Ιωάννη, αλλά πιθανότατα αυτό συντάχτηκε σχεδόν 400 χρόνια μετά το θάνατο του Ιωάννη. Σύμφωνα με τη νόθη αυτή αφήγηση, οι απόστολοι του Χριστού συνάχτηκαν θαυματουργικά μπροστά στη Μαρία, και την είδαν να θεραπεύει τους τυφλούς, τους κουφούς και τους κουτσούς. Τελικά, όπως ισχυρίζεται το κείμενο αυτό, οι απόστολοι άκουσαν τον Κύριο να λέει στη Μαρία: «Δες, από τώρα και στο εξής, το πολύτιμο σώμα σου θα μεταφερθεί στον παράδεισο και η άγια ψυχή σου θα βρίσκεται στους ουρανούς, στους θησαυρούς του Πατέρα μου, σε αξεπέραστη λαμπρότητα, όπου υπάρχει ειρήνη και ευφροσύνη των αγίων αγγέλων εις τους αιώνας των αιώνων».

Πώς αντέδρασαν οι πιστοί σε αυτά τα συγγράμματα; Ο Μαριολόγος Ρενέ Λορεντίν εξηγεί: «Οι αντιδράσεις ήταν πολυποίκιλες. Οι πιο εύπιστοι εξαπατούνται χωρίς δεύτερη σκέψη από την αίγλη της όμορφης ιστορίας. Άλλοι περιφρονούν αυτές τις ασυνεπείς εξιστορήσεις, οι οποίες συχνά είναι αντιφατικές και στερούνται κύρους». Η θεωρία της Ανάληψης της Μαρίας λοιπόν αγωνίστηκε για να γίνει επίσημα αποδεκτή. Κάτι που ενέτεινε τη σύγχυση ήταν το γεγονός ότι δήθεν λείψανα του σώματος της Μαρίας αποτελούσαν αντικείμενο ευλάβειας σε μερικά μέρη. Αυτό ήταν δύσκολο να το συμβιβάσει κανείς με την πεποίθηση ότι το σάρκινο σώμα της είχε αναληφτεί στον ουρανό.

Το 13ο αιώνα, ο Θωμάς ο Ακινάτης, καθώς και πολλοί άλλοι θεολόγοι, υποστήριξε ότι δεν ήταν δυνατόν να καθοριστεί η Ανάληψη της Μαρίας ως δόγμα, εφόσον «οι Γραφές δεν τη διδάσκουν». Ωστόσο, η πεποίθηση αυτή συνέχισε να κερδίζει έδαφος και οι απεικονίσεις της υποτιθέμενης ανάληψης της Μαρίας που έγιναν από ονομαστούς καλλιτέχνες, όπως ήταν ο Ραφαήλ, ο Κορέτζιο, ο Τιτσιάνο, ο Καράτσι και ο Ρούμπενς, πολλαπλασιάζονταν.

Το ζήτημα παρέμεινε άλυτο μέχρι πολύ πρόσφατα. Σύμφωνα με τον Ιησουίτη Τζιουζέπε Φιλογκράσι, ακόμη και πριν από σχετικά λίγα χρόνια, στο πρώτο μισό του αιώνα μας, Καθολικοί λόγιοι συνέχιζαν να δημοσιεύουν «μελέτες και πραγματείες που δεν ήταν πάντοτε ευνοϊκές» για τη θεωρία της Ανάληψης της Μαρίας. Ακόμη και πάπες, όπως ο Λέων ΙΓ΄, ο Πίος Ι΄ και ο Βενέδικτος ΙΕ΄, «ήταν μάλλον επιφυλακτικοί απέναντι στο όλο ζήτημα». Αλλά την 1η Νοεμβρίου 1950, η εκκλησία τελικά πήρε οριστική θέση. Ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ ανήγγειλε: «Ορίζουμε δόγμα θεϊκής αποκάλυψης ότι η Αμώμητη Θεοτόκος, η Μαρία η Αειπάρθενος, όταν τελείωσε την επίγεια πορεία της ζωής της, ανυψώθηκε ‘ψυχή τε και σώματι’ στην ουράνια δόξα».—Μουνιφικεντίσιμους Ντέους (Munificentissimus Deus).

Η πίστη στο ότι η Μαρία ταξίδεψε στον ουρανό με το σάρκινο σώμα της δεν ήταν πλέον κάτι προαιρετικό μεταξύ των Καθολικών—αποτελούσε τώρα πια εκκλησιαστικό δόγμα. Ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ δήλωσε ότι «αν κάποιος . . . τολμήσει να αρνηθεί ή να εγείρει, εσκεμμένα, αμφιβολίες για αυτό που έχουμε καθορίσει, πρέπει να ξέρει ότι έχει αποτύχει να ανταποκριθεί στη Θεϊκή και Καθολική Πίστη».

Τι Λένε Πραγματικά οι Γραφές

Αλλά με ποια βάση πήρε η εκκλησία αυτή την τολμηρή στάση; Ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ ισχυρίστηκε ότι το δόγμα της Ανάληψης της Μαρίας «στηρίζεται εξ’ ολοκλήρου στην Αγία Γραφή». Ανάμεσα στα εδάφια που παρατίθενται συχνά ως απόδειξη του γεγονότος ότι η Μαρία αναλήφτηκε είναι τα εδάφια Λουκάς 1:28, 42. Αυτά τα εδάφια λένε για τη Μαρία: «Χαίρε, εσύ η πλήρης χάριτος, ο Κύριος είναι μαζί σου: ευλογημένη είσαι εσύ μεταξύ των γυναικών . . . , και ευλογημένος είναι ο καρπός της κοιλιάς σου». (Ντουαί [Douay]) Εκείνοι που υποστηρίζουν την Ανάληψη της Μαρίας προβάλλουν το επιχείρημα ότι επειδή η Μαρία ήταν «πλήρης χάριτος» ποτέ δεν πρέπει να νικήθηκε από το θάνατο. Επίσης, επειδή ήταν «ευλογημένη» όπως ο ‘καρπός της κοιλιάς της’, θα πρέπει να είχε ίσα προνόμια με αυτά του Ιησού—περιλαμβανομένης της ουράνιας ανάληψής του. Νομίζετε ότι αυτό αποτελεί λογική επιχειρηματολογία;

Κατ’ αρχάς, λόγιοι που ασχολούνται με τη γλώσσα λένε ότι η έκφραση «πλήρης χάριτος» είναι ανακριβής μετάφραση, και ότι η πρωτότυπη ελληνική έκφραση που χρησιμοποίησε ο Λουκάς αποδίδεται ακριβέστερα ως «αντικείμενο της εύνοιας του Θεού». Η Καθολική Βίβλος της Ιερουσαλήμ (Jerusalem Bible) λοιπόν αποδίδει το εδάφιο Λουκάς 1:28 ως εξής: «Να ευφραίνεσαι εσύ η τόσο εξαιρετικά ευνοημένη!» Δεν υπάρχει λόγος να συμπεράνουμε ότι η Μαρία αναλήφτηκε με το σάρκινο σώμα της στον ουρανό μόνο και μόνο επειδή ήταν «εξαιρετικά ευνοημένη» από τον Θεό. Ο πρώτος Χριστιανός μάρτυρας, ο Στέφανος, μνημονεύεται ανάλογα στην Καθολική Βίβλο Ντουαί ως εξαιρετικά ευνοημένος, ή «πλήρης χάριτος»—και δεν του αποδόθηκε καμιά ανάληψη με σάρκινο σώμα.—Πράξεις 6:8.

Δεν ήταν όμως ευλογημένη ή ευνοημένη η Μαρία; Ναι, αλλά κάτι ενδιαφέρον είναι ότι στο παρελθόν, στις ημέρες των κριτών του Ισραήλ μια γυναίκα, η Ιαήλ, θεωρούνταν «ευλογημένη μεταξύ των γυναικών». (Κριταί 5:24, Ντουαί) Σίγουρα κανείς δεν θα υποστήριζε ότι και η Ιαήλ επίσης πάρθηκε με το σάρκινο σώμα της στον ουρανό. Επιπλέον, η όλη ιδέα περί Ανάληψης της Μαρίας βασίζεται στην προϋπόθεση ότι και ο ίδιος ο Ιησούς αναλήφτηκε στον ουρανό με το σάρκινο σώμα του. Ωστόσο, η Αγία Γραφή λέει ότι ο Ιησούς «ζωοποιήθηκε», δηλαδή αναστήθηκε, «ως πνεύμα». (1 Πέτρου 3:18, Ντουαί· παράβαλε 1 Κορινθίους 15:45). Ο απόστολος Παύλος λέει στη συνέχεια ότι «σάρκα και αίμα δεν μπορούν να αποκτήσουν τη βασιλεία του Θεού».—1 Κορινθίους 15:42-50, Ντουαί.

Η Αγία Γραφή μιλάει όντως για την ουράνια ανάσταση των πιστών Χριστιανών που είναι χρισμένοι από το πνεύμα. Ωστόσο, τα εδάφια 1 Θεσσαλονικείς 4:13-17 διασαφηνίζουν ότι αυτή η ανάσταση δεν θα άρχιζε μέχρι «την παρουσία του Κυρίου» στη διάρκεια των τελευταίων ημερών αυτής της πονηρής εποχής. Μέχρι τότε, η Μαρία θα κοιμόταν τον ύπνο του θανάτου, μαζί με χιλιάδες άλλους πιστούς Χριστιανούς.—1 Κορινθίους 15:51, 52.

Μαρία—Μια Γυναίκα Πίστης

Να είστε βέβαιοι ότι λέγοντας τα παραπάνω δεν έχουμε καμιά πρόθεση να δείξουμε έλλειψη σεβασμού για τη Μαρία. Αδιαμφισβήτητα, η Μαρία ήταν μια υποδειγματική γυναίκα—μια γυναίκα με πίστη άξια μίμησης. Δέχτηκε πρόθυμα την προνομιακή ευθύνη τού να γίνει μητέρα του Ιησού, καθώς και όλες τις δοκιμασίες και τις θυσίες που θα συνεπαγόταν αυτό. (Λουκάς 1:38· 2:34, 35) Μαζί με τον Ιωσήφ, ανέθρεψε τον Ιησού με θεϊκή σοφία. (Λουκάς 2:51, 52) Έμεινε με τον Ιησού ενόσω αυτός υπέφερε πάνω στο ξύλο. (Ιωάννης 19:25-27) Και ως πιστή μαθήτρια, υπάκουα παρέμεινε στην Ιερουσαλήμ και έζησε την εμπειρία της έκχυσης του πνεύματος του Θεού την Πεντηκοστή.—Πράξεις 1:13, 14· 2:1-4.

Μια διαστρεβλωμένη άποψη για τη Μαρία δεν τιμά ούτε τον Δημιουργό ούτε τη Μαρία. Το δόγμα της Ανάληψης της Μαρίας εξυπηρετεί τη στήριξη του αβάσιμου ισχυρισμού ότι η Μαρία είναι μεσολαβήτρια ενώπιον του Θεού. Αλλά υποστήριξε ποτέ ο Ιησούς Χριστός μια τέτοια διδασκαλία; Αντίθετα, είπε: «Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Κανείς δεν έρχεται στον Πατέρα παρά μόνο μέσω εμού. Οτιδήποτε ζητήσετε στο όνομά μου, θα το κάνω». (Ιωάννης 14:6, 14· παράβαλε Πράξεις 4:12). Ναι, μόνο ο Ιησούς Χριστός, και όχι η Μαρία, μεσολαβεί στον Δημιουργό. Μέσω του Ιησού—και όχι της Μαρίας—πρέπει να πλησιάζουμε τον Ζωοδότη μας για «βοήθεια σε καιρό ανάγκης».—Εβραίους 4:16, Αναθεωρημένη Στερεότυπη Μετάφραση, Καθολική Έκδοση (Revised Standard Version, Catholic Edition).

Η αποδοχή της αλήθειας γύρω από τη Μαρία μπορεί να είναι οδυνηρή για μερικούς. Το λιγότερο που μπορεί να σημάνει για αυτούς είναι να απαρνηθούν μερικές μακροχρόνιες πεποιθήσεις και προσφιλείς αντιλήψεις. Ωστόσο, αν και σε κάποιες περιπτώσεις είναι οδυνηρή, η αλήθεια τελικά ‘ελευθερώνει’. (Ιωάννης 8:32) Ο Ιησούς είπε ότι ο Πατέρας του αναζητούσε εκείνους που θα απέδιδαν λατρεία «με πνεύμα και με αλήθεια». (Ιωάννης 4:24, Ντουαί) Για τους ειλικρινείς Καθολικούς, αυτά τα λόγια αποτελούν πρόκληση.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 27]

ΠΕΘΑΝΕ Η ΜΑΡΙΑ;

Πέθανε, στην πραγματικότητα, η Μαρία πριν από την υποτιθέμενη ανάληψή της στον ουρανό; Οι Καθολικοί θεολόγοι αντιμετωπίζουν ένα μεγάλο θεολογικό δίλημμα σε σχέση με αυτό το ζήτημα. Το Νέο λεξικό θεολογίας (Nuovo dizionario di teologia) καταδεικνύει ότι «θα ήταν δύσκολο να πούμε ότι η Μαρία ήταν απρόσβλητη από το θάνατο, προνόμιο που δεν κατείχε ούτε ο Χριστός». Από την άλλη πλευρά, αν πούμε ότι η Μαρία όντως πέθανε, προκύπτει ένα εξίσου ακανθώδες πρόβλημα. Η θεολόγος Κάρι Μπέρεσεν επισημαίνει ότι «ο θάνατος είναι η ποινή για το προπατορικό αμάρτημα, το οποίο, σύμφωνα με [το δόγμα της «Άσπιλης Σύλληψης»], δεν επηρέασε τη Μαρία». Τότε, με ποια βάση πέθανε; Δεν απορούμε που ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ προσεκτικά απέφυγε το όλο ζήτημα του θανάτου της Μαρίας όταν καθόρισε το δόγμα της Ανάληψης της Μαρίας.

Ευτυχώς, η διδασκαλία της Αγίας Γραφής είναι απαλλαγμένη από τέτοιου είδους σύγχυση. Πουθενά δεν διδάσκει—ούτε υπαινίσσεται καν—ότι η Μαρία ήταν προϊόν «άσπιλης σύλληψης». Αντίθετα, δείχνει ότι η Μαρία ήταν ένας ατελής άνθρωπος που είχε ανάγκη απολύτρωσης. Για το λόγο αυτό, μετά τη γέννηση του Ιησού, πήγε στο ναό και έκανε προσφορά αμαρτίας στον Θεό. (Λευιτικόν 12:1-8· Λουκάς 2:22-24) Όπως και όλοι οι υπόλοιποι ατελείς άνθρωποι, η Μαρία τελικά πέθανε.—Ρωμαίους 3:23· 6:23.

Αυτή η απλή αλήθεια βρίσκεται σε διαμετρική αντίθεση με τα αναπάντητα ερωτήματα που εγείρει το δόγμα της Ανάληψης της Μαρίας.

[Εικόνα στη σελίδα 26]

‘Η Ανάληψη της Παρθένου’, πίνακας του Τιτσιάνο (περ. 1488-1576)

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας]

Giraudon/Art Resource, N.Y.

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Φέρνοντας μια προσφορά αμαρτίας στο ναό μετά τη γέννηση του Ιησού, η Μαρία δήλωνε ότι ήταν μια αμαρτωλή που είχε ανάγκη απολύτρωσης