Καπερναούμ — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΚΑΠΕΡΝΑΟΥΜ

(Καπερναούμ) [εβρ. προέλευσης· σημαίνει «Χωριό του Ναούμ»· ή, «Χωριό της Παρηγοριάς»].

Πόλη που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην επίγεια διακονία του Ιησού. Βρισκόταν στα βορειοδυτικά παράλια της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Διέθετε ένα γραφείο όπου εισπράττονταν οι φόροι και όπου ο Ιησούς κάλεσε τον Ματθαίο να γίνει μαθητής του (Ματ 9:9), ίσως δε και στρατιωτική φρουρά, δεδομένου ότι ζούσε εκεί ένας εκατόνταρχος. (Ματ 8:5) Αυτά τα στοιχεία, καθώς και το γεγονός ότι ζούσε εκεί ένας υπηρέτης του βασιλιά, αρκετά πλούσιος ώστε να έχει δούλους (Ιωα 4:46-53), φαίνεται να καθιστούν πιθανό ότι η Καπερναούμ διέθετε κάποιο μέγεθος και σπουδαιότητα και, ως εκ τούτου, δικαιολογημένα αποκαλούνταν «πόλη της Γαλιλαίας».—Λου 4:31.

Δύο κυρίως τοποθεσίες έχουν προταθεί για την αρχική θέση της Καπερναούμ. Τα ερείπια του Χαν Μίνιε (Χορβάτ Μινίμ), το οποίο βρίσκεται στη Θάλασσα της Γαλιλαίας, στη βορειοανατολική γωνία της Πεδιάδας της Γεννησαρέτ, θεωρούνταν από πολλούς η πιθανότερη θέση της Καπερναούμ, αλλά οι ανασκαφές εκεί υποδηλώνουν ότι τα ερείπια είναι αραβικής προέλευσης. Έτσι μένει η τοποθεσία Τελλ Χουμ (Κεφάρ Ναχούμ), μια αρκετά μεγάλη περιοχή ερειπίων που βρίσκεται στα παράλια, περίπου 4 χλμ. ΒΑ του Χαν Μίνιε και σχεδόν άλλο τόσο ΝΔ του σημείου όπου ο Ιορδάνης Ποταμός εκβάλλει στη Θάλασσα της Γαλιλαίας. Η παράκτια πεδιάδα εκεί είναι πολύ στενή, αλλά κατά την αρχαιότητα υπήρχε ένας δρόμος που κατέβαινε από τον Ιορδάνη, περνούσε από την Καπερναούμ και διέσχιζε την Πεδιάδα της Γεννησαρέτ, συνδέοντας αυτά τα μέρη με τη μεγάλη εμπορική οδό που οδηγούσε από τη Μεσοποταμία και τη Δαμασκό, διαμέσου της Παλαιστίνης, στην Αίγυπτο. Νερά από αρκετές πηγές διαρρέουν την Πεδιάδα της Γεννησαρέτ, καταλήγοντας στη γαλάζια Θάλασσα της Γαλιλαίας, και η μεγάλη ποσότητα φυτικής ύλης που μεταφέρουν αυτά τα νερά προσελκύει πλήθη ψαριών, καθιστώντας την περιοχή ιδανική για τους ψαράδες.—ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 739.

Στην αρχή της διακονίας του, μετά το γάμο στην Κανά όπου εκτέλεσε το πρώτο του θαύμα, ο Ιησούς κατέβηκε μαζί με τη μητέρα του, τους αδελφούς του και τους μαθητές του από την Κανά στην Καπερναούμ, όπου και έμεινε μερικές ημέρες προτού ανεβεί στην Ιερουσαλήμ για το Πάσχα του έτους 30 Κ.Χ.—Ιωα 2:12, 13.

Αργότερα, αφού είχε αρχίσει τη μεγάλη διακονία του στη Γαλιλαία, και ενώ βρισκόταν και πάλι στην Κανά, ο Ιησούς εξ αποστάσεως θεράπευσε θαυματουργικά το γιο ενός μέλους της βασιλικής αυλής του Ηρώδη Αντίπα—το άρρωστο παιδί γιατρεύτηκε στην Καπερναούμ παρότι βρισκόταν περίπου 26 χλμ. μακριά από την Κανά. (Ιωα 4:46-54) Τα νέα για αυτό το θαύμα προφανώς διαδόθηκαν γρήγορα στις γειτονικές πόλεις, και έτσι όταν ο Ιησούς συνέχισε τη διακονία του από την Κανά στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Ναζαρέτ, μπορούσε να πει στους ακροατές του σε εκείνη την πόλη ότι πιθανότατα θα του ζητούσαν να κάνει στη Ναζαρέτ “όσα είχαν ακούσει ότι έγιναν στην Καπερναούμ”. (Λου 4:16, 23) Φεύγοντας από τη Ναζαρέτ, όπου ο λαός είχε αποπειραθεί να τον σκοτώσει, ο Ιησούς «κατοίκησε στην παραθαλάσσια Καπερναούμ, στην περιφέρεια του Ζαβουλών και του Νεφθαλί» (Ματ 4:13-16· Λου 4:28-31), εκπληρώνοντας έτσι την προφητεία του Ησαΐα (9:1, 2) που έλεγε ότι ένα μεγάλο φως θα γινόταν ορατό σε εκείνη την περιοχή, σε εκείνους που περπατούσαν στο σκοτάδι.

Ενδεχομένως στην παραλία δίπλα στη γειτονική Πεδιάδα της Γεννησαρέτ, ΝΔ της Καπερναούμ, ο Ιησούς συνάντησε ξανά τον Πέτρο και τον Ανδρέα (που ήταν ήδη μαθητές του· Ιωα 1:35-42) και τους απηύθυνε ανοιχτά την πρόσκληση να γίνουν δραστήριοι ακόλουθοί του στη διακονία, κάνοντας κατόπιν το ίδιο και για τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη. (Μαρ 1:16-21) Στη συνέχεια, ο Ιησούς κήρυξε στη συναγωγή της Καπερναούμ, θεραπεύοντας έναν δαιμονισμένο που βρισκόταν εκεί, και από αυτή τη στρατηγικής θέσης πόλη τα νέα σχετικά με το κήρυγμα και τα θαύματά του «συνέχισαν να διαδίδονται σε κάθε γωνιά της γύρω περιοχής». (Λου 4:31-37· Μαρ 1:21-28· βλέπε ΣΥΝΑΓΩΓΗ.) Το σπίτι των ψαράδων Πέτρου και Ανδρέα βρισκόταν στην Καπερναούμ, και εκεί ο Ιησούς θεράπευσε την πεθερά του Πέτρου. Έπειτα από αυτό, το σπίτι περικυκλώθηκε από ανθρώπους που έφερναν στον Ιησού αρρώστους και δαιμονισμένους για να τους θεραπεύσει.—Μαρ 1:29-34· Λου 4:38-41.

Έπειτα από μια περιοδεία κηρύγματος στη Γαλιλαία, στη διάρκεια της οποίας τον συνόδευαν οι τέσσερις μαθητές που είχε καλέσει από την περιοχή της Καπερναούμ, ο Ιησούς επέστρεψε στην Καπερναούμ η οποία μπορούσε πλέον να χαρακτηρίζεται «δική του πόλη»—ένα μέρος όπου θα μπορούσε να λεχθεί ότι ο Ιησούς ήταν «στο σπίτι» του. (Ματ 9:1· Μαρ 2:1) Τα πλήθη συνέρρευσαν και πάλι γύρω από το σπίτι και, σε εκείνη την περίπτωση, ο Ιησούς θεράπευσε έναν παράλυτο τον οποίο κατέβασαν στο σπίτι από ένα άνοιγμα στην οροφή. (Μαρ 2:2-12) Αργότερα, όταν ο Ιησούς συνάντησε τον Ματθαίο στο γραφείο όπου εισπράττονταν οι φόροι, τον κάλεσε κοντά του, και ο Ματθαίος έγινε ο πέμπτος μαθητής που ακολούθησε τον Ιησού ενεργά στη διακονία. Στο σπίτι του Ματθαίου στην Καπερναούμ, ο Ιησούς παρευρέθηκε σε ένα μεγάλο συμπόσιο όπου ήταν παρόντες και πολλοί εισπράκτορες φόρων, μια ομάδα που καταφρονούσαν οι Φαρισαίοι.—Ματ 9:9-11· Λου 5:27-30.

Αφού ο Ιησούς επισκέφτηκε την Ιουδαία και την Ιερουσαλήμ και παρευρέθηκε στο Πάσχα του 31 Κ.Χ., επέστρεψε στη Γαλιλαία, και φαίνεται πιθανό ότι σε ένα βουνό κοντά στην Καπερναούμ διάλεξε ο Ιησούς τους 12 ως αποστόλους του και εκφώνησε τη φημισμένη Επί του Όρους Ομιλία. (Λου 6:12-49) Μπαίνοντας στην Καπερναούμ, συνάντησε κάποιους πρεσβυτέρους των Ιουδαίων τους οποίους είχε στείλει ως μεσολαβητές ένας αξιωματικός που είχε δείξει αγάπη για το Ιουδαϊκό έθνος και μάλιστα είχε χτίσει και μια συναγωγή στην πόλη για αυτούς. Η ανενδοίαστη πίστη αυτού του Εθνικού αξιωματικού στη δύναμη που είχε ο Ιησούς να γιατρέψει έναν άρρωστο δούλο ακόμη και από μακριά (όπως είχε γιατρέψει νωρίτερα το παιδί του υπηρέτη του βασιλιά) εξέπληξε τον Ιησού και τον έκανε να προφητεύσει ότι άνθρωποι «από τα ανατολικά μέρη και από τα δυτικά μέρη» θα πλάγιαζαν μπροστά στο τραπέζι με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ στη Βασιλεία των ουρανών.—Ματ 8:5-13· Λου 7:1-10.

Προς το τέλος της δεύτερης περιοδείας κηρύγματος που έκανε στη Γαλιλαία, και αφού ανέπτυξε κάποια δράση στην περιοχή των Γερασηνών (ή Γαδαρηνών) ΝΑ της Θάλασσας της Γαλιλαίας, ο Ιησούς «ξαναπέρασε . . . στην απέναντι παραλία», πιθανώς στην περιοχή της Καπερναούμ. (Ματ 8:28· Μαρ 5:1, 21· Λου 8:26, 40) Ανάμεσα στο συγκεντρωμένο πλήθος που τον περίμενε στην παραλία, υπήρχε μια γυναίκα η οποία θεραπεύτηκε απλώς με το να αγγίξει το ένδυμα του Ιησού, και έπειτα από αυτό ο Ιησούς επιτέλεσε ένα πολύ μεγαλύτερο θαύμα φέρνοντας στη ζωή τη νεκρή κόρη του αρχισυνάγωγου Ιαείρου. Και πάλι, παρότι ο Ιησούς πρόσταξε να μην πουν τίποτα σε άλλους για αυτή την ανάσταση, «η φήμη σχετικά με αυτό διαδόθηκε σε ολόκληρη εκείνη την περιοχή». (Ματ 9:18-26· Μαρ 5:22-43· Λου 8:40-56) Ενδεχομένως στην Καπερναούμ ή κάπου εκεί κοντά ο Ιησούς γιάτρεψε επίσης δύο τυφλούς καθώς και έναν βουβό που ήταν δαιμονισμένος.—Ματ 9:27-34.

Στο τέλος της τρίτης περιοδείας κηρύγματος που έκανε στη Γαλιλαία, λίγο πριν από το Πάσχα του 32 Κ.Χ. (Ιωα 6:4), ο Ιησούς περπάτησε πάνω στα νερά της Θάλασσας της Γαλιλαίας σε κάποια περίπτωση που πέρασαν απέναντι στα παράλια της Γεννησαρέτ, κοντά στην Καπερναούμ. Αφού μπήκε στην Καπερναούμ, τα πλήθη που τον είχαν ακολουθήσει από την άλλη πλευρά της θάλασσας τον εντόπισαν. Όταν ο Ιησούς εκφώνησε μια ομιλία που αποσκοπούσε στο να διορθώσει την υλιστική, κατά βάση, νοοτροπία που έλκυε τους περισσότερους κοντά του, πολλοί από τους μαθητές του εγκατέλειψαν τις τάξεις των ακολούθων του. Έτσι λοιπόν, ο αριθμός των πιστών μειώθηκε. (Ματ 14:23-34· Μαρ 6:53· Ιωα 6:17-71) Πιθανότατα στην Καπερναούμ, ο Ιησούς, έχοντας επιστρέψει από την Ιερουσαλήμ όπου παρευρέθηκε στον εορτασμό του Πάσχα το 32 Κ.Χ., επέπληξε τους προσκολλημένους στις παραδόσεις Φαρισαίους για το γεγονός ότι επέκριναν τους μαθητές του ενώ την ίδια στιγμή εκείνοι καθιστούσαν το Λόγο του Θεού άκυρο με τις παραδόσεις τους.—Ματ 15:1-20· Μαρ 7:1-23· Ιωα 7:1.

Τελικά, και πάλι στην Καπερναούμ, λίγο πριν από τη Γιορτή των Σκηνών το έτος 32 Κ.Χ., όταν η κυρίως δράση του στη Γαλιλαία και στο βόρειο τμήμα της χώρας πλησίαζε στο τέλος της, ο Ιησούς προμήθευσε με θαυματουργικό τρόπο χρήματα για το φόρο του ναού και είπε κάποια παραδείγματα και παραβολές για το ποιος είναι μεγάλος στη Βασιλεία των ουρανών, για το πρόβατο που ξεστράτισε και για την τακτοποίηση των διαφορών.—Ματ 17:24–18:35· Μαρ 9:33-50· Λου 9:46-50.

Ο Ιησούς κατέταξε την Καπερναούμ μαζί με τις γειτονικές πόλεις Χοραζίν και Βηθσαϊδά στα μέρη εκείνα όπου είχαν εκτελεστεί τα περισσότερα δυναμικά έργα του. (Ματ 11:20-24· Λου 10:13-15) Η Καπερναούμ είχε εξυψωθεί ως τον ουρανό από πνευματική άποψη, χάρη στην παρουσία, στο κήρυγμα και στα θαύματα του Ιησού, αλλά τώρα θα υποβιβαζόταν κατεβαίνοντας, σαν να λέγαμε, στον Άδη, ο οποίος εδώ αντιπροσωπεύει το βάθος του υποβιβασμού της. Χρησιμοποιώντας μια υπερβολή, ο Ιησούς είπε ότι ακόμη και τα Σόδομα δεν θα είχαν αφανιστεί αν τους είχε δειχτεί τόσο μεγάλη εύνοια όπως αυτή που δείχτηκε στην Καπερναούμ. Σήμερα η Καπερναούμ, όπως και τα Σόδομα, δεν υφίσταται πλέον ως πόλη. Τα ερείπιά της στο Τελλ Χουμ (Κεφάρ Ναχούμ) εκτείνονται σε απόσταση 1,5 χλμ. κατά μήκος της ακτής.