ΑΦΕΚ
(Αφέκ) [Κοίτη Ποταμού].
1. Κωμόπολη, προφανώς Β της Σιδώνας, την οποία ανέφερε ο Ιεχωβά στον Ιησού του Ναυή ως ένα από τα μέρη που απέμενε να κατακτηθούν. (Ιη 13:4) Προς το παρόν ταυτίζεται με την Αφάκα (τη σημερινή Άφκα), περίπου 39 χλμ. ΑΒΑ της Βηρυτού. Βρίσκεται στις πηγές του Ναχρ Ιμπραχίμ, που κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστός ως ο ποταμός Άδωνις, ο οποίος φτάνει μέχρι τη Βύβλο, στην ακτή της Μεσογείου.
2. Κωμόπολη στην περιοχή του Ασήρ, την οποία όμως δεν κατόρθωσε να πάρει στην κατοχή της αυτή η φυλή. (Ιη 19:24, 30) Ονομάζεται Αφίκ στο εδάφιο Κριτές 1:31. Έχει ταυτιστεί με το Τελλ Κουρντάνε (Τελ Αφέκ), περίπου 8 χλμ. ΝΝΑ της Ακό.
3. Πόλη η οποία, κρίνοντας από τις πόλεις που αναφέρονται μαζί με αυτήν, βρισκόταν προφανώς στην Πεδιάδα του Σαρών. Ο βασιλιάς της ήταν ένας από τους βασιλιάδες που θανάτωσε ο Ιησούς του Ναυή. (Ιη 12:18) Αιώνες αργότερα, αλλά προγενέστερα της βασιλείας του Σαούλ, οι Φιλισταίοι στρατοπέδευσαν εκεί πριν από τη νίκη τους επί του Ισραήλ ο οποίος είχε παραταχθεί στην κοντινή Αβενέζερ. (1Σα 4:1) Η θέση της πόλης πιστεύεται ότι βρίσκεται στο Ρας ελ-Έιν (Τελ Αφέκ—διαφορετικό από αυτό του Αρ. 2 πιο πάνω) στις πηγές του ποταμού Γιαρκόν. Η Αφέκ μνημονεύεται σε αιγυπτιακά και ασσυριακά κείμενα. Υπάρχει η άποψη ότι η πόλη Αντιπατρίδα, που μνημονεύεται στο εδάφιο Πράξεις 23:31, ήταν χτισμένη στη θέση της αρχαίας Αφέκ. Σε συσχετισμό με την Αντιπατρίδα, ο Ιώσηπος αναφέρει «έναν πύργο που λεγόταν Αφεκού». (Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Β΄, 513 [xix, 1]) Η Σηλώ, από την οποία οι Ισραηλίτες έφεραν την κιβωτό της διαθήκης, απέχει περίπου 35 χλμ. προς τα Α.
4. Κωμόπολη η οποία βρισκόταν προφανώς στην Κοιλάδα της Ιεζραέλ, ανάμεσα στις πόλεις Σουνάμ και Ιεζραέλ. Στη μάχη μεταξύ των Φιλισταίων και των Ισραηλιτών η οποία οδήγησε στο θάνατο του Βασιλιά Σαούλ, οι Φιλισταίοι είχαν παραταχθεί αρχικά στη Σουνάμ ενώ οι Ισραηλίτες είχαν λάβει θέση στο Όρος Γελβουέ. (1Σα 28:4) Η αφήγηση στη συνέχεια αφήνει να εννοηθεί ότι οι Φιλισταίοι προέλασαν ως την Αφέκ ενώ ο Ισραήλ κατέβηκε στην πηγή που βρισκόταν στην Ιεζραέλ. Στην Αφέκ οι άρχοντες του άξονα των Φιλισταίων επιθεώρησαν τις παραταγμένες δυνάμεις τους και διαπίστωσαν ότι ο Δαβίδ και οι άντρες του ήταν μαζί με τον Αγχούς στην οπισθοφυλακή. Οι δυνάμεις του Δαβίδ διατάχθηκαν να φύγουν το επόμενο πρωί, και ακολούθως οι Φιλισταίοι προέλασαν στο πεδίο της μάχης στην Ιεζραέλ. (1Σα 29:1-11) Από εκεί απώθησαν τους ηττημένους Ισραηλίτες στο Όρος Γελβουέ, όπου ολοκληρώθηκε η σφαγή και πέθανε ο Σαούλ και οι τρεις γιοι του.—1Σα 31:1-8.
Μερικοί λόγιοι υποστηρίζουν ότι τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτή τη μάχη δεν είναι γραμμένα με χρονολογική σειρά και γι’ αυτό ταυτίζουν την εν λόγω Αφέκ με την Αφέκ που βρισκόταν στην Πεδιάδα του Σαρών. (Βλέπε ΑΦΕΚ Αρ. 3.) Ο Γιοχανάν Ααρώνι υποστηρίζει αυτή την άποψη δηλώνοντας: «Η εξιστόρηση αυτού του πολέμου έχει περικοπεί σε κάποιον βαθμό από την παρεμβολή του περιστατικού με τον Δαβίδ. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τη γενική αλληλουχία των γεγονότων. Οι Φιλισταίοι άρχοντες συγκέντρωσαν τις δυνάμεις τους στην Αφέκ, στις πηγές του Γιαρκόν (1 Σαμ. 29:1), προετοιμαζόμενοι για την προέλασή τους μέχρι την Ιεζραέλ (εδ. 11). Τα στρατεύματα του Σαούλ “ήταν στρατοπεδευμένα στην πηγή που βρίσκεται στην Ιεζραέλ” (εδ. 1) και την παραμονή της μάχης παρατάχθηκαν στο Όρος Γελβουέ. Οι Φιλισταίοι στρατοπέδευσαν απέναντί τους, στη Σουνάμ (1 Σαμ. 28:4). Η σύγκρουση τερματίστηκε με νίκη των Φιλισταίων, ενώ ο Σαούλ και οι τρεις γιοι του έπεσαν στη διάρκεια της υποχώρησης στο Γελβουέ».—Η Γη της Βίβλου (The Land of the Bible), μετάφραση (στην αγγλική) και επιμέλεια Ά. Ρέινι, 1979, σ. 290, 291.
5. Πόλη που μνημονεύεται στο εδάφιο 1 Βασιλέων 20:26 ως ο τόπος όπου ηττήθηκε ο Σύριος Βεν-αδάδ Β΄. Κατά την υποχώρησή τους, οι Σύριοι κλείστηκαν σε αυτή την πόλη, αλλά τελικά το τείχος της έπεσε πάνω σε 27.000 από αυτούς. (1Βα 20:29, 30) Επίσης, φαίνεται ότι είναι το μέρος που υπέδειξε προφητικά στον Βασιλιά Ιωάς ο ετοιμοθάνατος προφήτης Ελισαιέ ως τον τόπο όπου μελλοντικά οι Σύριοι θα υφίσταντο ήττες από τους Ισραηλίτες. (2Βα 13:17-19, 25) Μερικοί λόγιοι τοποθετούν την Αφέκ αυτών των εδαφίων περίπου 5 χλμ. Α της Θάλασσας της Γαλιλαίας, όπου υπάρχει το σημερινό χωριό Αφίκ ή Φικ. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί εκεί ερείπια αρχαιότερα του τέταρτου αιώνα Π.Κ.Χ. Στην κοντινή Εν Γκεβ, όμως, στα παράλια της Θάλασσας της Γαλιλαίας, έχουν ανακαλυφτεί τα ερείπια μιας μεγάλης οχυρωμένης πόλης χρονολογούμενης μεταξύ του δέκατου και του όγδοου αιώνα Π.Κ.Χ.