ΤΙΜΟΘΕΟ (ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ)

Δύο θεόπνευστες επιστολές των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών που απηύθυνε στον Τιμόθεο ο απόστολος Παύλος, ο οποίος συστήνεται ως ο συγγραφέας στην εισαγωγή της καθεμιάς. (1Τι 1:1· 2Τι 1:1) Η πρώτη επιστολή γράφτηκε προφανώς από τη Μακεδονία. Μια βάση για να υπολογίσουμε κατά προσέγγιση τη χρονολογία συγγραφής της υπάρχει στο πρώτο κεφάλαιο, εδάφιο 3, το οποίο λέει: «Όπως σε ενθάρρυνα να μείνεις στην Έφεσο όταν επρόκειτο να πάω στη Μακεδονία, έτσι κάνω και τώρα». Κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται καθόλου στο βιβλίο των Πράξεων, το οποίο καλύπτει την περίοδο από την ανάληψη του Ιησού στον ουρανό το 33 Κ.Χ. μέχρι το δεύτερο έτος της φυλάκισης του Παύλου στη Ρώμη, γύρω στο 61 Κ.Χ. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο Παύλος έδωσε στον Τιμόθεο την ενθάρρυνση να μείνει στην Έφεσο κάποια στιγμή μετά την απελευθέρωσή του, ενώ στη συνέχεια ο ίδιος αναχώρησε προφανώς για τη Μακεδονία. Άρα, ο χρόνος συγγραφής της Πρώτης Επιστολής Προς τον Τιμόθεο τοποθετείται στο διάστημα που μεσολάβησε από την απελευθέρωση του αποστόλου μετά την πρώτη του φυλάκιση στη Ρώμη ως την τελική του φυλάκιση εκεί, δηλαδή γύρω στο 61-64 Κ.Χ. Η δεύτερη επιστολή συντάχθηκε στη Ρώμη κατά την τελική φυλάκιση του Παύλου (πιθανόν περ. 65 Κ.Χ.) και όχι πολύ πριν από το θάνατό του.—2Τι 1:8, 17· 4:6-9.

Αυθεντικότητα. Η αυθεντικότητα της Πρώτης και της Δεύτερης Επιστολής Προς τον Τιμόθεο είναι επαρκώς τεκμηριωμένη. Όλοι οι σημαντικοί αρχαίοι κατάλογοι, αρχής γενομένης από το Μουρατόρειο Απόσπασμα του δεύτερου αιώνα Κ.Χ., περιέχουν και τις δύο επιστολές ως κανονικές. Το σπουδαιότερο είναι ότι αυτές βρίσκονται σε πλήρη αρμονία με τις υπόλοιπες Γραφές και παραθέτουν από αυτές. Περιέχουν περικοπές που παραθέτουν άμεσα ή έμμεσα από τους Αριθμούς (16:5· 2Τι 2:19), το Δευτερονόμιο (19:15· 25:4· 1Τι 5:18, 19), τον Ησαΐα (26:13· 2Τι 2:19) και τα λόγια του Ιησού Χριστού (Ματ 10:10· Λου 10:7· 1Τι 5:18). Αξιοσημείωτες είναι οι συχνές αναφορές στην πίστη (1Τι 1:2, 4, 5, 14, 19· 2:7, 15· 3:9, 13· 4:1, 6, 12· 5:8, 12· 6:10-12, 21· 2Τι 1:5, 13· 2:18, 22· 3:8, 10, 15· 4:7), όπως επίσης η έμφαση στα ορθά δόγματα (1Τι 1:3, 4· 4:1-3, 6, 7· 6:3, 4, 20, 21· 2Τι 1:13· 3:14, 15· 4:3, 5), στη διαγωγή (1Τι 2:8-11, 15· 3:2-13· 4:12· 5:1-21· 6:1, 2, 11-14· 2Τι 2:22), στην προσευχή (1Τι 2:1, 2, 8· 4:5· 5:5· 2Τι 1:3) και στην πιστή υπομονή κατά τη διάρκεια παθημάτων (2Τι 1:8, 12· 2:3, 8-13).

Ιστορικό Πλαίσιο της Πρώτης Επιστολής Προς τον Τιμόθεο. Γύρω στο 56 Κ.Χ., όταν ο απόστολος Παύλος συναντήθηκε στη Μίλητο με τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας της Εφέσου, τους είπε: «Γνωρίζω ότι μετά την αναχώρησή μου θα μπουν ανάμεσά σας καταπιεστικοί λύκοι και δεν θα μεταχειρίζονται το ποίμνιο με τρυφερότητα, και από εσάς τους ίδιους θα σηκωθούν άντρες και θα λένε διεστραμμένα πράγματα για να παρασύρουν τους μαθητές πίσω τους». (Πρ 20:29, 30) Μέσα σε λίγα χρόνια η κατάσταση όσον αφορά τη διδασκαλία εσφαλμένων δογμάτων έγινε πράγματι τόσο σοβαρή ώστε ο Παύλος παρότρυνε τον Τιμόθεο να μείνει στην Έφεσο για να “δώσει εντολή σε ορισμένους να μη διδάσκουν διαφορετικά δόγματα ούτε να δίνουν προσοχή σε ψεύτικες ιστορίες και σε γενεαλογίες”. (1Τι 1:3, 4) Επομένως, ο Τιμόθεος έπρεπε να διεξάγει πνευματικό πόλεμο μέσα στη Χριστιανική εκκλησία για να διατηρεί την αγνότητά της και να βοηθάει τα μέλη της να παραμείνουν στην πίστη. (1:18, 19) Εφαρμόζοντας αυτά που επισημαίνονταν στην επιστολή του αποστόλου, ο Τιμόθεος θα προστάτευε τα μέλη της εκκλησίας ώστε να μην πέσουν από την πίστη.

Προκειμένου να ευημερεί η εκκλησία, δεν έπρεπε να παραβλέπεται η προσευχή. Για να ζουν οι Χριστιανοί ήρεμη και ήσυχη ζωή, χωρίς παρεμβάσεις, ήταν κατάλληλο να προσεύχονται σχετικά με βασιλιάδες και ανθρώπους που βρίσκονταν σε υψηλές κυβερνητικές θέσεις. Αναφορικά με εκείνους που εκπροσωπούσαν την εκκλησία στην προσευχή, ο Παύλος έγραψε: «Θέλω, λοιπόν, σε κάθε τόπο οι άντρες να συνεχίσουν να προσεύχονται, σηκώνοντας όσια χέρια, χωρίς οργή και αντιλογίες». Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να πλησιάζουν τον Θεό με αγνότητα, χωρίς αισθήματα εχθρότητας ή θυμού για άλλους.—1Τι 2:1-8.

Επίσης, ο Τιμόθεος έπρεπε να είναι άγρυπνος ώστε να φροντίζει να κρατούν οι γυναίκες τη θέση που τους έχει ορίσει ο Θεός (1Τι 2:9-15), να υπηρετούν ως επίσκοποι και διακονικοί υπηρέτες μόνο άντρες που είχαν τα κατάλληλα προσόντα, επειδή αυτοί θα αποτελούσαν ισχυρή θωράκιση ενάντια στην αποστασία (3:1-13· 5:22), να λαβαίνουν βοήθεια από την εκκλησία οι χήρες που το άξιζαν (5:3-16), να δείχνεται η οφειλόμενη εκτίμηση στους πρεσβυτέρους που προΐσταντο με καλό τρόπο (5:17-19), να συμπεριφέρονται σωστά οι δούλοι προς τους ιδιοκτήτες τους (6:1, 2), να είναι ικανοποιημένοι όλοι με αυτά που έχουν αντί να προσπαθούν να πλουτίσουν (6:6-10) και να μη στηρίζουν οι πλούσιοι τις ελπίδες τους σε υλικά πράγματα, αλλά αντίθετα να είναι πλούσιοι σε καλά έργα και να εκδηλώνουν γενναιοδωρία (6:17-19). Ο ίδιος ο Τιμόθεος έπρεπε να είναι «παράδειγμα για τους πιστούς σε ομιλία, σε διαγωγή, σε αγάπη, σε πίστη, σε αγνότητα», και επιπλέον έπρεπε να τον απασχολεί η περαιτέρω πρόοδός του.—4:12, 15, 16· 6:11-14.

Ιστορικό Πλαίσιο της Δεύτερης Επιστολής Προς τον Τιμόθεο. Το 64 Κ.Χ. ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά στη Ρώμη, καταστρέφοντας περίπου το ένα τέταρτο της πόλης. Φημολογούνταν ότι υπαίτιος ήταν ο Καίσαρας Νέρων. Για να προστατέψει τον εαυτό του, ο Νέρων έριξε το φταίξιμο στους Χριστιανούς. Αυτό φαίνεται ότι πυροδότησε ένα κύμα βίαιου κυβερνητικού διωγμού. Πιθανότατα εκείνο το διάστημα (περ. 65 Κ.Χ.) φυλακίστηκε ξανά ο απόστολος Παύλος στη Ρώμη. Μολονότι εγκαταλειμμένος από πολλούς, αλυσοδεμένος και μελλοθάνατος (2Τι 1:15, 16· 4:6-8), έγραψε στον Τιμόθεο μια ενθαρρυντική επιστολή με την οποία προετοίμαζε εκείνον τον πιο νέο στην ηλικία συνεργάτη του να αντισταθεί σε αποστατικά στοιχεία μέσα στην εκκλησία και να μείνει σταθερός παρά το διωγμό. (2:3-7, 14-26· 3:14–4:5) Πληροφορούμενος τις περιστάσεις του Παύλου, ο Τιμόθεος θα μπορούσε να ενθαρρυνθεί από το καλό παράδειγμα πιστής υπομονής του αποστόλου κάτω από μεγάλη δοκιμασία.—2:8-13.

Ο Παύλος, άφοβος χάρη στη δύναμη του Ιεχωβά, παρότρυνε τον Τιμόθεο: «Να αναζωπυρώνεις το χάρισμα του Θεού, το οποίο είναι μέσα σου μέσω της επίθεσης των χεριών μου πάνω σου. Διότι ο Θεός μάς έδωσε, όχι πνεύμα δειλίας, αλλά δύναμης και αγάπης και σωφροσύνης. Μην ντραπείς, λοιπόν, για τη μαρτυρία σχετικά με τον Κύριό μας ούτε για εμένα, έναν φυλακισμένο για χάρη του, αλλά να συμμετάσχεις στην κακοπάθηση για τα καλά νέα σύμφωνα με τη δύναμη του Θεού».—2Τι 1:6-8.

[Πλαίσιο στη σελίδα 1127]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΙΜΟΘΕΟ

Συμβουλές σε έναν Χριστιανό πρεσβύτερο σχετικά με τις ευθύνες του

Γράφτηκε από τον απόστολο Παύλο προφανώς μετά την απελευθέρωσή του από την πρώτη φυλάκισή του στη Ρώμη

Συμβουλές για την πνευματική ευημερία του ίδιου του Τιμόθεου

Να διεξάγεις πνευματικό πόλεμο, διακρατώντας πίστη και αγαθή συνείδηση (1:18, 19)

Δεν πρέπει να σε απασχολεί η σωματική εκγύμναση, αλλά η θεοσεβής αφοσίωση· μην αφήνεις τους άλλους να περιφρονούν τη νεότητά σου, αλλά να είσαι καλό παράδειγμα και να προοδεύεις (4:7β-16)

Μη διορίζεις κάποιον βιαστικά σε κάποια θέση, ώστε να μη γίνεσαι συμμέτοχος στις αμαρτίες άλλων (5:22)

Προειδοποιήσεις σχετικά με φθοροποιές επιρροές μέσα στην εκκλησία

Να δώσεις εντολή σε ορισμένους να μη διδάσκουν διαφορετικά δόγματα ούτε να δίνουν προσοχή σε ψεύτικες ιστορίες και σε γενεαλογίες (1:3, 4)

Ορισμένοι παρέκκλιναν από την αγάπη και την ανυπόκριτη πίστη· θέλουν να είναι δάσκαλοι του νόμου αλλά δεν κατανοούν το σκοπό του (1:5-11)

Σε μεταγενέστερες χρονικές περιόδους μερικοί θα πέσουν από την πίστη (4:1-5)

Να αποκρούεις τις εσφαλμένες επιρροές· να τρέφεσαι με τα λόγια της πίστης· να απορρίπτεις τις ψεύτικες ιστορίες (4:6, 7α)

Η εσφαλμένη διδασκαλία γεννάει φθόνο, έριδα, υβριστικά λόγια, υποψίες, βίαιες λογομαχίες και οδηγεί στη χρήση αυτού που είναι θεοσεβές για ιδιοτελές κέρδος (6:3-5)

Να φεύγεις από τους κακούς καρπούς στους οποίους οδηγεί η φιλαργυρία· να αγωνίζεσαι τον καλό αγώνα της πίστης και να αντιστέκεσαι στα εσφαλμένα δόγματα (6:11, 12, 20, 21)

Τα προσόντα όσων διορίζονται να υπηρετούν ως επίσκοποι και διακονικοί υπηρέτες

Στα προσόντα του επισκόπου περιλαμβάνεται το να είναι ακατάκριτος· να έχει μόνο μία σύζυγο· να είναι σώφρων, εύτακτος, φιλόξενος, να έχει τα προσόντα να διδάσκει, να είναι εγκρατής στο ποτό, όχι οξύθυμος, να είναι λογικός· να μην είναι φιλάργυρος· να προΐσταται καλά στο σπιτικό του· να μην είναι νεοπροσήλυτος και να έχει καλή φήμη έξω από την εκκλησία (3:1-7)

Οι διακονικοί υπηρέτες πρέπει να είναι σοβαροί, να μη χρησιμοποιούν διπλή γλώσσα, να μην είναι πότες ούτε άπληστοι για ανέντιμο κέρδος, να δοκιμάζονται πρώτα ως προς την καταλληλότητα, να είναι ακατηγόρητοι, να προΐστανται καλά στα σπιτικά τους (3:8-10, 12, 13)

Οδηγίες σχετικά με διάφορες εκκλησιαστικές ανάγκες

Πρέπει να αναπέμπονται προσευχές για κάθε είδους ανθρώπους—μεταξύ αυτών και για άρχοντες, ώστε να ζουν οι Χριστιανοί ειρηνικά με θεοσεβή αφοσίωση· είναι θέλημα Θεού να σωθούν κάθε είδους άνθρωποι (2:1-4)

Υπάρχει μόνο ένας Θεός και ένας μεσίτης, ο Ιησούς Χριστός, γι’ αυτό και οι άντρες που αναπέμπουν προσευχές πρέπει να σηκώνουν «όσια χέρια, χωρίς οργή και αντιλογίες» (2:5-8)

Οι γυναίκες πρέπει να ντύνονται με σεμνότητα και ευπρέπεια, με τρόπο που αντανακλά ευλάβεια για τον Θεό· δεν επιτρέπεται να διδάσκουν στην εκκλησία ή να ασκούν εξουσία σε άντρα (2:9-15)

Μόνο οι ευυπόληπτες χήρες από 60 χρονών και πάνω που δεν έχουν εν ζωή παιδιά ή εγγόνια πρέπει να περιλαμβάνονται στον κατάλογο εκείνων που λαβαίνουν υλική βοήθεια από την εκκλησία (5:3-16)

Οι πρεσβύτεροι που εργάζονται σκληρά στην ομιλία και στη διδασκαλία πρέπει να θεωρούνται άξιοι «διπλής τιμής» (5:17, 18)

Να μη δέχεσαι κατηγορία εναντίον πρεσβυτέρου αν δεν υπάρχουν δύο ή τρεις μάρτυρες· όσοι αμαρτάνουν πρέπει να ελέγχονται μπροστά σε όλους τους παρατηρητές (5:19-21)

Οι δούλοι πρέπει να δείχνουν υποδειγματική υποταγή στους ιδιοκτήτες τους, ιδιαίτερα αν οι κύριοί τους είναι ομόπιστοι (6:1, 2)

Όλοι πρέπει να είναι ικανοποιημένοι αν έχουν διατροφή, ενδύματα και στέγη· η φιλαργυρία είναι ρίζα κακών πραγμάτων, και όσοι είναι αποφασισμένοι να πλουτίσουν υφίστανται πνευματική βλάβη (6:6-10)

Οι πλούσιοι δεν πρέπει να είναι αλαζόνες, εμπιστευόμενοι στα πλούτη· αντίθετα, πρέπει να είναι πρόθυμοι να δίνουν γενναιόδωρα στους απόρους (6:17-19)

[Πλαίσιο στη σελίδα 1128]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΙΜΟΘΕΟ

Ενθάρρυνση και συμβουλές για να βοηθηθεί ο Τιμόθεος να παραμείνει σταθερός στους δύσκολους καιρούς που επρόκειτο να έρθουν

Η τελευταία θεόπνευστη επιστολή που έγραψε ο Παύλος, κατά τη δεύτερη φυλάκισή του στη Ρώμη

Ο Τιμόθεος παροτρύνεται να συνεχίσει να κάνει πρόοδο

«Να αναζωπυρώνεις το χάρισμα του Θεού» που έλαβες· μην ντραπείς για τη μαρτυρία σχετικά με τον Χριστό ή για τον Παύλο που είναι φυλακισμένος· να συμμετάσχεις στην κακοπάθηση για τα καλά νέα (1:6-8)

Να φυλάς το υπόδειγμα των υγιών λόγων (1:13, 14)

Όπως ένας στρατιώτης, να είσαι προσηλωμένος στο στόχο σου· όπως ένας αθλητής στους αγώνες, να αγωνίζεσαι σύμφωνα με τους κανονισμούς· να είσαι σαν τον σκληρά εργαζόμενο γεωργό· να υπομένεις πιστά (2:3-13)

Κάνε το καλύτερο που μπορείς για να παρουσιάσεις τον εαυτό σου επιδοκιμασμένο στον Θεό, χειριζόμενος το λόγο της αλήθειας ορθά (2:15)

Να φεύγεις από τις επιθυμίες της νεότητας, αλλά να επιδιώκεις θεοσεβείς ιδιότητες μαζί με εκείνους που επικαλούνται τον Κύριο από καθαρή καρδιά (2:22)

Συμβουλές για να βοηθηθεί ο Τιμόθεος να αντισταθεί στους ψευδοδιδασκάλους

Να αποφεύγεις τις διαμάχες για λέξεις και τα λόγια που βεβηλώνουν ό,τι είναι άγιο· με πραότητα, να προσπαθείς να σώσεις όσους παγιδεύονται από τον Διάβολο (2:14, 16-26)

Στις τελευταίες ημέρες οι καιροί θα είναι κρίσιμοι, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους λόγω της πονηρής νοοτροπίας των ανθρώπων· αυτοί θα είναι φιλάργυροι και θα αγαπούν τις απολαύσεις μάλλον παρά τον Θεό· να αποφεύγεις τέτοιους ανθρώπους (3:1-7)

Αυτοί οι διεφθαρμένοι άνθρωποι θα συνεχίσουν να αντιστέκονται στην αλήθεια· αλλά εσύ να μένεις προσκολλημένος στα όσα δέχτηκες ως αληθινά επειδή τα έμαθες από ανθρώπους που γνώριζες καλά και από τις θεόπνευστες Γραφές (3:8-17)

Να εγκαρτερείς στο κήρυγμα του λόγου, κάνοντας έργο ευαγγελιστή, επιτελώντας τη διακονία σου στο πλήρες—μολονότι έρχονται καιροί κατά τους οποίους οι άνθρωποι δεν θα θέλουν να ακούν τα υγιή δόγματα αλλά θα προτιμούν να τους γαργαλούν τα αφτιά δάσκαλοι της δικής τους επιλογής (4:1-5)

Οι περιστάσεις του Παύλου ως φυλακισμένου

Ο Παύλος διορίστηκε απόστολος του Ιησού Χριστού· τώρα υποφέρει για αυτό αλλά δεν ντρέπεται (1:11, 12)

Ενώ ήταν αλυσοδεμένος στη φυλακή, ουσιαστικά τον εγκατέλειψαν όλοι από την περιφέρεια της Ασίας, αλλά ο Ονησίφορος τον αναζήτησε με επιμέλεια και του έφερε αναζωογόνηση (1:15-18)

Ο Παύλος καταλαβαίνει ότι ο θάνατός του επίκειται και αποβλέπει με πεποίθηση στην ημέρα κατά την οποία ο Ιησούς Χριστός θα δώσει το στεφάνι της δικαιοσύνης στον ίδιο καθώς και σε όλους τους άλλους που έχουν αγαπήσει τη φανέρωσή του (4:6-8)

Κανείς δεν στάθηκε στο πλευρό του την πρώτη φορά που υπερασπίστηκε τον εαυτό του· ωστόσο, ο Παύλος ενισχύθηκε από τον Κύριο Ιησού Χριστό· είναι πεπεισμένος ότι ο Κύριος θα τον σώσει για την ουράνια Βασιλεία Του (4:16-18)