Υπεραμύνθηκε της Αγνής Λατρείας

1, 2. (α) Πώς ταλανιζόταν ο λαός του Ηλία; (β) Τι είδους εναντίωση αντιμετώπισε ο Ηλίας στο Όρος Κάρμηλος;

Ο ΗΛΙΑΣ κοίταξε προς το πλήθος καθώς αυτό ανηφόριζε με κόπο τις πλαγιές του Όρους Κάρμηλος. Ακόμη και στο λυκαυγές, ήταν εύκολο να διακρίνει κάποιος τη φτώχεια και την ανέχεια που τους ταλάνιζαν. Τα τριάμισι χρόνια ξηρασίας είχαν αφήσει το στίγμα τους πάνω τους.

² Ανάμεσά τους περπατούσαν αγέρωχοι οι 450 προφήτες του Βάαλ, γεμάτοι έπαρση και φλογερό μίσος για τον Ηλία, τον προφήτη του Ιεχωβά. Η Βασίλισσα Ιεζάβελ είχε εκτελέσει πολλούς υπηρέτες του Ιεχωβά, αλλά εκείνος εξακολουθούσε να αντιστέκεται σθεναρά στη λατρεία του Βάαλ. Αλλά για πόσο ακόμη; Ίσως οι ιερείς σκέφτονταν ότι ένας και μόνο άνθρωπος δεν θα μπορούσε ποτέ να υπερισχύσει εναντίον όλων τους. (1 Βασ. 18:4, 19, 20) Είχε έρθει και ο Βασιλιάς Αχαάβ, με το βασιλικό του άρμα. Ούτε εκείνος συμπαθούσε τον Ηλία.

3, 4. (α) Γιατί μπορεί να ένιωθε φόβο ο Ηλίας καθώς χάραζε μια σημαντική μέρα; (β) Ποιες ερωτήσεις θα εξετάσουμε;

³ Ο μοναχικός αυτός προφήτης επρόκειτο να ζήσει μια ανεπανάληπτη μέρα στη ζωή του. Μπροστά στα μάτια του, στηνόταν το σκηνικό για μια από τις πιο δραματικές αναμετρήσεις που έχει δει ποτέ ο κόσμος μεταξύ του καλού και του κακού. Πώς ένιωθε ο Ηλίας καθώς χάραζε εκείνη η μέρα; Όντας «άνθρωπος με αισθήματα σαν τα δικά μας», δεν ήταν άτρωτος στο φόβο. (Διαβάστε Ιακώβου 5:17) Τουλάχιστον, είμαστε βέβαιοι για το εξής: Περιβαλλόμενος από τον άπιστο λαό, τον αποστάτη βασιλιά τους και τους αιμοδιψείς ιερείς, ο Ηλίας ένιωθε εντελώς μόνος.​—1 Βασ. 18:22.

⁴ Τι είχε οδηγήσει, όμως, τον Ισραήλ σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση; Και γιατί σας αφορά η συγκεκριμένη αφήγηση; Εξετάστε το παράδειγμα πίστης του Ηλία και πόσο πρακτικό είναι για εμάς σήμερα.

5, 6. (α) Στη δίνη ποιας διαμάχης βρισκόταν ο Ισραήλ; (β) Πώς είχε προσβάλει βαρύτατα τον Ιεχωβά ο Βασιλιάς Αχαάβ;

⁵ Για πολλά χρόνια, ο Ηλίας, ανήμπορος να αντιδράσει, έβλεπε να παραμερίζεται και να ποδοπατείται ό,τι πιο εκλεκτό είχε να επιδείξει η πατρίδα του και ο λαός του. Βλέπετε, ο Ισραήλ βρισκόταν στη δίνη μιας μακρόχρονης διαμάχης, ενός πολέμου ανάμεσα στην αγνή θρησκεία και στην ψεύτικη, ανάμεσα στη λατρεία του Ιεχωβά Θεού και στην ειδωλολατρία των γύρω εθνών. Στις μέρες του Ηλία, αυτή η διαμάχη είχε πάρει ιδιαίτερα άσχημη τροπή.

⁶ Ο Βασιλιάς Αχαάβ είχε προσβάλει βαρύτατα τον Ιεχωβά καθώς είχε παντρευτεί την Ιεζάβελ, την κόρη του βασιλιά της Σιδώνας. Η Ιεζάβελ ήταν αποφασισμένη να διαδώσει τη λατρεία του Βάαλ στη γη του Ισραήλ και να εξαλείψει τη λατρεία του Ιεχωβά. Ο Αχαάβ δεν άργησε να υποκύψει στην επιρροή της. Έχτισε έναν ναό και ένα θυσιαστήριο στον Βάαλ και πρωτοστάτησε στην προσκύνηση αυτού του ειδωλολατρικού θεού.​—1 Βασ. 16:30-33.

 7. (α) Τι καθιστούσε τόσο προσβλητική τη λατρεία του Βάαλ; (β) Σχετικά με τη διάρκεια της ξηρασίας στις μέρες του Ηλία, γιατί είμαστε βέβαιοι ότι η Αγία Γραφή δεν περιέχει κάποια αντίφαση; (Να συμπεριλάβετε το πλαίσιο.)

⁷ Τι καθιστούσε τόσο προσβλητική τη λατρεία του Βάαλ; Το ότι παραπλανούσε τον Ισραήλ, παρασύροντας πολλούς μακριά από τον αληθινό Θεό. Επρόκειτο επίσης για απεχθή και βάρβαρη θρησκεία. Περιλάμβανε ιεροδουλία αντρών και γυναικών, σεξουαλικά όργια, ακόμη δε και θυσίες παιδιών. Ο Ιεχωβά αντέδρασε στέλνοντας τον Ηλία στον Αχαάβ για να αναγγείλει μια ξηρασία που θα διαρκούσε μέχρις ότου ο προφήτης του Θεού θα διακήρυττε το τέλος της. (1 Βασ. 17:1) Αφού πέρασαν μερικά χρόνια, ο Ηλίας παρουσιάστηκε στον Αχαάβ και του είπε να συγκεντρώσει το λαό καθώς και τους προφήτες του Βάαλ στο Όρος Κάρμηλος.a

 8. Τι σημαίνει για εμάς σήμερα η αφήγηση σχετικά με τη λατρεία του Βάαλ;

⁸ Τι σημαίνει, όμως, αυτή η διαμάχη για εμάς σήμερα; Μερικοί μπορεί να συμπεραίνουν ότι μια εξιστόρηση για τη λατρεία του Βάαλ δεν έχει αξία τώρα, εφόσον δεν υπάρχουν σήμερα ναοί και θυσιαστήρια του Βάαλ. Αλλά αυτή η αφήγηση δεν αποτελεί απλώς αρχαία ιστορία. (Ρωμ. 15:4) Η λέξη «Βάαλ» σημαίνει «ιδιοκτήτης» ή «κύριος». Ο Ιεχωβά είπε στο λαό του ότι έπρεπε να επιλέξουν εκείνον ως τον «βάαλ» τους, δηλαδή τον συζυγικό ιδιοκτήτη τους. (Ησ. 54:5) Δεν συμφωνείτε ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να υπηρετούν διάφορους κυρίους και όχι τον Παντοδύναμο Θεό; Είτε χρησιμοποιούν τη ζωή τους στην υπηρεσία του χρήματος, της σταδιοδρομίας, της αναψυχής ή της σεξουαλικής ευχαρίστησης είτε τη χρησιμοποιούν στην υπηρεσία οποιουδήποτε από τους αναρίθμητους θεούς που λατρεύονται αντί του Ιεχωβά, επιλέγουν κάποιον κύριο. (Ματθ. 6:24· διαβάστε Ρωμαίους 6:16) Κατά μία έννοια, τα πιο έντονα χαρακτηριστικά της λατρείας του Βάαλ είναι ολοφάνερα σήμερα. Ο στοχασμός γύρω από την αρχαία αντιπαράθεση ανάμεσα στον Ιεχωβά και στον Βάαλ μπορεί να μας βοηθήσει να επιλέξουμε σοφά ποιον θα υπηρετούμε.

 9. (α) Γιατί αποτελούσε το Όρος Κάρμηλος ιδανικό μέρος για να ξεσκεπαστεί ο Βααλισμός; (Βλέπε επίσης υποσημείωση.) (β) Τι είπε ο Ηλίας στον όχλο;

⁹ Τα υψώματα του Όρους Κάρμηλος πρόσφεραν πανοραμική θέα​—από την κοιλάδα του χειμάρρου Κισών στους πρόποδες ως τη Μεγάλη Θάλασσα (τη Μεσόγειο Θάλασσα) εκεί κοντά και ως τα βουνά του Λιβάνου στο μακρινό βορρά.b Αλλά καθώς ανέτειλε ο ήλιος εκείνη την κρισιμότατη μέρα, η εικόνα ήταν ζοφερή. Ένα πέπλο θανάτου σκέπαζε την άλλοτε γόνιμη γη που είχε δώσει ο Ιεχωβά στα παιδιά του Αβραάμ. Τώρα ήταν κατάξερη από το καύμα του αμείλικτου ήλιου, ρημαγμένη από την ανοησία του ίδιου του λαού του Θεού! Καθώς ο όχλος συγκεντρωνόταν, ο Ηλίας τούς πλησίασε και είπε: «Ως πότε θα παραπαίετε ανάμεσα σε δύο διαφορετικές απόψεις; Αν είναι ο Ιεχωβά ο αληθινός Θεός, ακολουθήστε αυτόν· αλλά αν είναι ο Βάαλ, ακολουθήστε εκείνον».​—1 Βασ. 18:21.

10. Πώς “παρέπαιε ανάμεσα σε δύο διαφορετικές απόψεις” ο λαός του Ηλία, και ποια βασική αλήθεια είχαν ξεχάσει;

¹⁰ Τι εννοούσε ο Ηλίας με τη φράση «παραπαίετε ανάμεσα σε δύο διαφορετικές απόψεις»; Δεν συνειδητοποιούσαν ότι έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα στη λατρεία του Ιεχωβά και στη λατρεία του Βάαλ. Νόμιζαν ότι μπορούσαν να έχουν και τα δύο​—και να κατευνάζουν τον Βάαλ με τις αποκρουστικές τελετουργίες τους και να εξακολουθούν να ζητούν ευεργεσίες από τον Ιεχωβά Θεό. Ενδεχομένως σκέφτονταν ότι ο Βάαλ θα ευλογούσε τις σοδειές και τα ζώα τους, ενώ ο «Ιεχωβά των στρατευμάτων» θα τους προστάτευε στη μάχη. (1 Σαμ. 17:45) Είχαν ξεχάσει μια βασική αλήθεια, η οποία εξακολουθεί να διαφεύγει από πολλούς σήμερα. Ο Ιεχωβά δεν μοιράζεται τη λατρεία του με κανέναν. Απαιτεί και αξίζει αποκλειστική αφοσίωση. Οποιαδήποτε λατρεία τού αποδίδεται αναμειγμένη με άλλη μορφή λατρείας θεωρείται από εκείνον απαράδεκτη, ακόμη και προσβλητική!​—Διαβάστε Έξοδος 20:5.

11. Πώς νομίζετε ότι μας βοηθούν τα λόγια του Ηλία στο Όρος Κάρμηλος να επανεξετάσουμε τις προτεραιότητες και τη λατρεία μας;

¹¹ Έτσι λοιπόν, οι Ισραηλίτες “παρέπαιαν” όπως ένας άνθρωπος που προσπαθεί να ακολουθήσει δύο δρόμους ταυτόχρονα. Πολλοί σήμερα κάνουν παρόμοιο λάθος, επιτρέποντας σε άλλους «βάαλ» να εισχωρήσουν στη ζωή τους και να παραμερίσουν τη λατρεία του Θεού. Η υπακοή στο ηχηρό κάλεσμα του Ηλία με το οποίο ζητούσε από τους Ισραηλίτες να σταματήσουν να παραπαίουν μπορεί να βοηθήσει και εμάς να επανεξετάσουμε τις δικές μας προτεραιότητες και τη λατρεία μας.

12, 13. (α) Ποια δοκιμή πρότεινε ο Ηλίας; (β) Πώς μπορούμε να δείχνουμε ότι έχουμε τόση πεποίθηση όση και ο Ηλίας;

¹² Ο Ηλίας πρότεινε στη συνέχεια μια απλούστατη δοκιμή. Οι ιερείς του Βάαλ θα έστηναν ένα θυσιαστήριο και θα ετοίμαζαν πάνω σε αυτό μια θυσία. Κατόπιν θα προσεύχονταν στο θεό τους για να ανάψει τη φωτιά. Ο Ηλίας θα έκανε το ίδιο. Τους είπε ότι ο «Θεός που θα απαντήσει με φωτιά, αυτός είναι ο αληθινός Θεός». Εκείνος γνώριζε καλά ποιος ήταν ο αληθινός Θεός. Τόσο ισχυρή ήταν η πίστη του ώστε δεν δίστασε να δώσει στους αντιπάλους του κάθε πλεονέκτημα. Άφησε τους προφήτες του Βάαλ να κάνουν την αρχή. Αυτοί, λοιπόν, διάλεξαν τον ταύρο που θα θυσίαζαν και πλησίασαν τον Βάαλ.c​—1 Βασ. 18:24, 25.

¹³ Στην εποχή μας δεν γίνονται θαύματα. Εντούτοις, ο Ιεχωβά δεν έχει αλλάξει. Μπορούμε να έχουμε τόση πεποίθηση σε αυτόν όση και ο Ηλίας. Λόγου χάρη, όταν οι άλλοι διαφωνούν με όσα διδάσκει η Γραφή, ας μη φοβόμαστε να τους αφήνουμε να εκφράζονται. Όπως ο Ηλίας, μπορούμε να αποβλέπουμε στον αληθινό Θεό για να τακτοποιήσει το ζήτημα. Το κάνουμε αυτό βασιζόμενοι, όχι στον εαυτό μας, αλλά στο θεόπνευστο Λόγο του, ο οποίος είναι σχεδιασμένος «για τακτοποίηση ζητημάτων».​—2 Τιμ. 3:16.

14. Πώς ενέπαιζε ο Ηλίας τους προφήτες του Βάαλ, και γιατί;

¹⁴ Οι προφήτες του Βάαλ ετοίμασαν τη θυσία τους και άρχισαν να επικαλούνται το θεό τους. «Ω! Βάαλ, απάντησέ μας!» κραύγαζαν ξανά και ξανά. Συνέχισαν να το κάνουν αυτό καθώς κυλούσαν τα λεπτά και οι ώρες. «Αλλά ούτε φωνή ακουγόταν ούτε απόκριση», λέει η Γραφή. Το μεσημέρι ο Ηλίας άρχισε να τους εμπαίζει, ισχυριζόμενος σαρκαστικά ότι ο Βάαλ θα ήταν τόσο απασχολημένος ώστε δεν μπορούσε να τους απαντήσει, ότι θα βρισκόταν στο αποχωρητήριο για τη φυσική του ανάγκη ή ότι θα κοιμόταν και κάποιος έπρεπε να τον ξυπνήσει. «Φωνάξτε με όλη τη δύναμη της φωνής σας», παρότρυνε ο Ηλίας εκείνους τους τσαρλατάνους. Αναμφίβολα, ο ίδιος θεωρούσε τη λατρεία του Βάαλ γελοία πλεκτάνη και ήθελε να διακρίνει και ο λαός του Θεού πόσο κίβδηλη ήταν.​—1 Βασ. 18:26, 27.

15. Πώς δείχνει η περίπτωση των ιερέων του Βάαλ ότι είναι ανοησία να επιλέγει κάποιος οποιονδήποτε άλλον κύριο αντί του Ιεχωβά;

¹⁵ Οι ιερείς του Βάαλ έφτασαν σε ακόμη μεγαλύτερο παραλήρημα και «άρχισαν να φωνάζουν με όλη τη δύναμη της φωνής τους και να κόβονται, σύμφωνα με το έθιμό τους, με ξιφίδια και με κοντάρια, μέχρι που έκαναν να τρέχει αίμα πάνω τους». Αλλά μάταια! «Ούτε φωνή ακουγόταν ούτε απόκριση, ούτε τους δινόταν προσοχή». (1 Βασ. 18:28, 29) Δεν υπήρχε βεβαίως Βάαλ. Ήταν μια επινόηση που συνέλαβε ο Σατανάς για να απομακρύνει τους ανθρώπους από τον Ιεχωβά. Η αλήθεια είναι ότι η επιλογή οποιουδήποτε άλλου κυρίου αντί του Ιεχωβά οδηγεί σε απογοήτευση, ακόμη και σε καταισχύνη.​—Διαβάστε Ψαλμός 25:3· 115:4-8.

16. (α) Τι μπορεί να υπενθύμισε στο λαό η επισκευή του θυσιαστηρίου του Ιεχωβά στο Όρος Κάρμηλος από τον Ηλία; (β) Πώς έδειξε περαιτέρω ο Ηλίας την πεποίθηση που είχε στον Θεό του;

¹⁶ Αργότερα εκείνο το απόγευμα, ήρθε η σειρά του Ηλία να προσφέρει θυσία. Ο ίδιος επισκεύασε ένα θυσιαστήριο του Ιεχωβά που ήταν γκρεμισμένο, αναμφίβολα από εχθρούς της αγνής λατρείας. Χρησιμοποίησε 12 πέτρες, ίσως για να υπενθυμίσει σε πολλούς από το δεκάφυλο έθνος του Ισραήλ ότι εξακολουθούσαν να υπόκεινται στο Νόμο που είχε δοθεί σε όλες τις 12 φυλές. Κατόπιν ετοίμασε τη θυσία του και έβαλε να περιλούσουν τα πάντα με νερό, το οποίο πιθανώς είχαν πάρει από τη Μεσόγειο Θάλασσα εκεί κοντά. Έβαλε μάλιστα να φτιάξουν ένα χαντάκι γύρω από το θυσιαστήριο και το γέμισε με νερό. Ενώ είχε δώσει στους προφήτες του Βάαλ κάθε πλεονέκτημα, έκανε το εντελώς αντίθετο με τον Ιεχωβά​—τέτοια πεποίθηση είχε στον Θεό του.​—1 Βασ. 18:30-35.

17. Πώς φανέρωσε η προσευχή του Ηλία τις προτεραιότητές του, και πώς μπορούμε να μιμούμαστε το παράδειγμά του στις δικές μας προσευχές;

¹⁷ Όταν όλα ήταν έτοιμα, ο Ηλίας ανέπεμψε μια προσευχή. Η γλαφυρή αλλά απλή προσευχή του έδειξε ξεκάθαρα ποιες ήταν οι προτεραιότητές του. Πρώτα από όλα, ήθελε να γίνει γνωστό ότι ο Ιεχωβά, και όχι ο Βάαλ, ήταν «Θεός στον Ισραήλ». Δεύτερον, ήθελε να ξέρουν όλοι ότι ο ίδιος δεν ήταν παρά υπηρέτης του Ιεχωβά​—κάθε δόξα και τιμή ανήκε στον Θεό. Τελικά, έδειξε ότι εξακολουθούσε να ενδιαφέρεται για το λαό του, διότι λαχταρούσε να δει τον Ιεχωβά να κάνει «την καρδιά τους να επιστρέψει». (1 Βασ. 18:36, 37) Παρά τα δεινά που είχαν προκαλέσει με την απιστία τους, ο Ηλίας τούς αγαπούσε ακόμη. Στις δικές μας προσευχές προς τον Θεό, μπορούμε άραγε να εκδηλώνουμε παρομοίως ταπεινοφροσύνη, ενδιαφέρον για το όνομα του Θεού και συμπόνια για όσους χρειάζονται βοήθεια;

18, 19. (α) Πώς απάντησε ο Ιεχωβά στην προσευχή του Ηλία; (β) Τι πρόσταξε ο Ηλίας το λαό, και γιατί δεν άξιζαν έλεος οι ιερείς του Βάαλ;

¹⁸ Πριν από την προσευχή του Ηλία, ο όχλος που ήταν παρών μπορεί να αναρωτιόταν αν ο Ιεχωβά θα αποδεικνυόταν ένα κενό ψέμα όπως ο Βάαλ. Μετά την προσευχή, όμως, δεν υπήρχε πια χρόνος να αναρωτιούνται. Η αφήγηση λέει: «Τότε έπεσε η φωτιά του Ιεχωβά και κατέφαγε το ολοκαύτωμα και τα ξύλα και τις πέτρες και το χώμα και έγλειψε το νερό που ήταν στο χαντάκι». (1 Βασ. 18:38) Τι εκπληκτική απάντηση! Και πώς αντέδρασε ο λαός;

¹⁹ «Ο Ιεχωβά είναι ο αληθινός Θεός! Ο Ιεχωβά είναι ο αληθινός Θεός!» κραύγασαν όλοι τους. (1 Βασ. 18:39) Επιτέλους, διέκριναν την αλήθεια. Ωστόσο, μέχρι τότε δεν είχαν εκδηλώσει πίστη. Ομολογουμένως, το να παραδεχτεί κάποιος ότι ο Ιεχωβά είναι ο αληθινός Θεός αφού δει να πέφτει φωτιά από τον ουρανό σε απάντηση μιας προσευχής δεν αποτελεί εντυπωσιακή εκδήλωση πίστης. Γι’ αυτό, ο Ηλίας ζήτησε περισσότερα από αυτούς. Τους ζήτησε να κάνουν ό,τι έπρεπε να είχαν κάνει πολλά χρόνια νωρίτερα​—να υπακούσουν στο Νόμο του Ιεχωβά ο οποίος έλεγε ότι οι ψευδοπροφήτες και οι ειδωλολάτρες έπρεπε να θανατώνονται. (Δευτ. 13:5-9) Οι ιερείς του Βάαλ ήταν ορκισμένοι εχθροί του Ιεχωβά Θεού και δρούσαν εκούσια εναντίον των σκοπών του. Μήπως άξιζαν έλεος; Τι έλεος είχε εκδηλωθεί σε όλα τα αθώα παιδιά που κάηκαν ζωντανά ως θυσίες στον Βάαλ; (Διαβάστε Παροιμίες 21:13· Ιερ. 19:5) Εκείνοι οι ιερείς είχαν ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια του ελέους! Γι’ αυτό, ο Ηλίας πρόσταξε να εκτελεστούν, και όντως εκτελέστηκαν.​—1 Βασ. 18:40.

20. Γιατί είναι ανυπόστατες οι ανησυχίες μερικών σύγχρονων κριτικών για την εκτέλεση των ιερέων του Βάαλ από τον Ηλία;

²⁰ Διάφοροι σύγχρονοι κριτικοί ίσως αποδοκιμάζουν την κατάληξη αυτής της δοκιμής στο Όρος Κάρμηλος. Ορισμένοι μπορεί να ανησυχούν μήπως κάποιοι φανατικοί τη χρησιμοποιήσουν ως δικαιολογία για βίαιες πράξεις θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Και δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί βίαιοι και φανατικοί θρησκευόμενοι σήμερα. Εντούτοις, ο Ηλίας δεν ήταν φανατικός. Προέβη σε μια δίκαιη εκτέλεση εκ μέρους του Ιεχωβά. Επιπλέον, οι γνήσιοι Χριστιανοί γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν τον τρόπο ενέργειας του Ηλία χρησιμοποιώντας σπαθί εναντίον των ασεβών. Αντίθετα, ακολουθούν τον κανόνα που ισχύει για όλους τους μαθητές του Ιησού, όπως αυτός φαίνεται στα λόγια του Χριστού προς τον Πέτρο: «Επίστρεψε το σπαθί σου στη θέση του, γιατί όλοι εκείνοι που παίρνουν σπαθί θα αφανιστούν από σπαθί». (Ματθ. 26:52) Ο Ιεχωβά θα αποδώσει μέσω του Γιου του θεϊκή δικαιοσύνη στο μέλλον.

21. Γιατί είναι το παράδειγμα του Ηλία κατάλληλο για τους αληθινούς Χριστιανούς σήμερα;

²¹ Η ευθύνη του αληθινού Χριστιανού είναι να διάγει μια ζωή πίστης. (Ιωάν. 3:16) Ένας τρόπος για να το κάνει αυτό είναι να μιμείται πιστά άτομα όπως ο Ηλίας. Εκείνος απέδιδε αποκλειστική λατρεία στον Ιεχωβά και παρότρυνε και άλλους να κάνουν το ίδιο. Με τόλμη ξεσκέπασε ως απάτη μια θρησκεία την οποία χρησιμοποίησε ο Σατανάς για να απομακρύνει τους ανθρώπους από τον Ιεχωβά. Εμπιστεύτηκε δε σε Εκείνον για την τακτοποίηση των ζητημάτων αντί να βασιστεί στις δικές του ικανότητες και στη δική του θέληση. Ο Ηλίας υπεραμύνθηκε της αγνής λατρείας. Είθε όλοι να μιμούμαστε την πίστη του!