ΒΕΝ-ΑΔΑΔ

(Βεν-αδάδ) [Γιος του Αδάδ].

Το όνομα τριών βασιλιάδων της Συρίας που αναφέρονται στο Βιβλικό υπόμνημα. Ο Αδάδ ήταν ο θεός της θύελλας ο οποίος λατρευόταν σε όλη τη Συρία και σε άλλες κοντινές περιοχές.

1. Ο πρώτος βασιλιάς της Συρίας τον οποίο το Βιβλικό υπόμνημα ονομάζει Βεν-αδάδ ήταν γιος του Ταβριμμών και εγγονός του Εζιών. Είχε συνάψει διαθήκη με τον Βασιλιά Βαασά του Ισραήλ, αλλά ο Βασιλιάς Ασά του Ιούδα, θορυβημένος από το γεγονός ότι ο Βαασά άρχισε να οχυρώνει τη Ραμά λίγα μόλις χιλιόμετρα Β της Ιερουσαλήμ, δωροδόκησε τον Βεν-αδάδ να διαλύσει τη διαθήκη του και να επιτεθεί στο βόρειο βασίλειο ώστε να αναγκάσει τον Βαασά να αποσυρθεί. Με αντάλλαγμα τους βασιλικούς θησαυρούς του Ιούδα καθώς και θησαυρούς από το αγιαστήριο του ναού, ο Βεν-αδάδ εισέβαλε στον Ισραήλ και κατέλαβε διάφορες πόλεις στην περιοχή του Νεφθαλί και της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Όπως αναμενόταν, ο Βαασά αποσύρθηκε στην πρωτεύουσά του τη Θερσά. (1Βα 15:16-21· 2Χρ 16:1-6) Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα γύρω στο 962 Π.Κ.Χ. (το «τριακοστό έκτο έτος» στο εδάφιο 2 Χρονικών 16:1 προφανώς αναφέρεται στο 36ο έτος από τη διαίρεση του βασιλείου το 997 Π.Κ.Χ.).—Βλέπε ΑΣΑ Αρ. 1.

2. Επόμενη μνεία Σύριου βασιλιά με το όνομα Βεν-αδάδ έχουμε την εποχή που βασίλευε στον Ισραήλ ο Αχαάβ (περ. 940-920 Π.Κ.Χ.). Περίπου πέντε χρόνια πριν από το θάνατο του Αχαάβ, «ο Βεν-αδάδ, ο βασιλιάς της Συρίας», οδήγησε τις συνδυασμένες δυνάμεις 32 βασιλιάδων, προφανώς υποτελών, εναντίον της Σαμάρειας, πολιορκώντας την πόλη και απαιτώντας από τον Βασιλιά Αχαάβ να παραδοθεί άνευ όρων. (1Βα 20:1-6) Ο Αχαάβ συγκάλεσε σε συμβούλιο τους πρεσβυτέρους του τόπου οι οποίοι του συνέστησαν να προβάλει αντίσταση. Στη συνέχεια, ενώ οι συριακές δυνάμεις ετοιμάζονταν να επιτεθούν στην πόλη και ενώ ο Βεν-αδάδ και οι άλλοι βασιλιάδες έπιναν και μεθούσαν στις σκηνές που είχαν στήσει, ο Αχαάβ, ακολουθώντας τη θεϊκή συμβουλή, χρησιμοποίησε ένα στρατήγημα για να επιτεθεί αιφνιδιαστικά στο συριακό στρατόπεδο και κατάφερε να τους κατατροπώσει.—1Βα 20:7-21.

Ο Βεν-αδάδ, υιοθετώντας τη θεωρία των συμβούλων του ότι ο Ιεχωβά ήταν «Θεός των βουνών», άρα μπορούσαν να νικήσουν τους Ισραηλίτες σε πεδινή γη, το επόμενο έτος οδήγησε το στρατό του στην Αφέκ, μια πόλη που προφανώς βρισκόταν Α της Θάλασσας της Γαλιλαίας. (Βλέπε ΑΦΕΚ Αρ. 5.) Οι συριακές δυνάμεις είχαν ανασυνταχθεί και οι 32 βασιλιάδες που ήταν επικεφαλής των στρατευμάτων είχαν αντικατασταθεί από κυβερνήτες, προφανώς με τη σκέψη ότι οι κυβερνήτες θα πολεμούσαν πιο ενωμένα και πειθαρχημένα και ότι ίσως είχαν ισχυρότερο κίνητρο για προαγωγή σε ανώτερη θέση από ό,τι οι πιο ανεξάρτητοι βασιλιάδες. Ωστόσο, οι θρησκευτικές και στρατιωτικές θεωρίες του Βεν-αδάδ αποδείχτηκαν άχρηστες μπροστά στις ισραηλιτικές δυνάμεις που, αν και πολύ μικρότερες, προειδοποιήθηκαν από έναν προφήτη για την επίθεση και είχαν την υποστήριξη του Βασιλιά του σύμπαντος, του Ιεχωβά Θεού. Οι συριακές δυνάμεις κατασυντρίφτηκαν και ο Βεν-αδάδ κατέφυγε στην Αφέκ. Ωστόσο, ο Αχαάβ άφησε αυτόν τον επικίνδυνο εχθρό να φύγει ελεύθερος, αρκούμενος στην εξής υπόσχεσή του: «Τις πόλεις που πήρε ο πατέρας μου από τον πατέρα σου θα τις επιστρέψω· και θα ορίσεις δρόμους για τον εαυτό σου στη Δαμασκό, όπως όρισε ο πατέρας μου στη Σαμάρεια».—1Βα 20:22-34.

Υπάρχει αρκετή αντιγνωμία ως προς το αν αυτός ο Βεν-αδάδ είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Σύριο βασιλιά των ημερών του Βαασά και του Ασά ή αν είναι γιος ή εγγονός αυτού του βασιλιά. Για να είναι ο Βεν-αδάδ Α΄ (της εποχής του Ασά) το ίδιο πρόσωπο με τον Βεν-αδάδ της εποχής του Αχαάβ ή ακόμη και του Ιωράμ (περ. 917-905 Π.Κ.Χ.) θα πρέπει να κυβέρνησε 45 χρόνια ή και περισσότερο. Αυτό, βέβαια, δεν είναι αδύνατον.

Ωστόσο, αυτοί που πιστεύουν ότι ο Σύριος βασιλιάς της εποχής του Αχαάβ πρέπει να αποκαλείται Βεν-αδάδ Β΄ επικαλούνται την υπόσχεση που έδωσε ο Βεν-αδάδ στον Αχαάβ, η οποία παρατίθεται παραπάνω. (1Βα 20:34) Φαινομενικά, η εντύπωση που δίνεται είναι ότι ο πατέρας του Βεν-αδάδ είχε πάρει κάποιες πόλεις από τον Αμρί, τον πατέρα του Αχαάβ. Αν, όμως, η κατάληψη που εννοείται εδώ είναι αυτή που έγινε από τον Βεν-αδάδ Α΄ στη διάρκεια της βασιλείας του Βαασά, αυτό θα σήμαινε ότι ο Βεν-αδάδ Α΄ ήταν ο πατέρας (ή ίσως ο προκάτοχος απλώς) του Βεν-αδάδ Β΄ της εποχής του Αχαάβ. Παρόμοια, ο «πατέρας» του Αχαάβ θα μπορούσε να είναι ένας προκάτοχός του στο βασιλικό θρόνο, έστω και αν δεν ήταν φυσικός πρόγονός του.—Βλέπε ΒΑΛΤΑΣΑΡ.

Εντούτοις, το ότι η υπόσχεση του Βεν-αδάδ στον Αχαάβ ανέφερε τη Σαμάρεια φαίνεται να περιορίζει την κατάκτηση των ισραηλιτικών πόλεων από τους Συρίους στη βασιλεία του Αμρί, δεδομένου ότι η Σαμάρεια χτίστηκε από αυτόν και έκτοτε έγινε πρωτεύουσα του Ισραήλ. Οι “δρόμοι” που ορίστηκαν αποσκοπούσαν προφανώς στη δημιουργία παζαριών, ή αγορών, για την προώθηση εμπορικών συμφερόντων.

Ανεξάρτητα από το χρόνο και τις συνθήκες κατάληψης των ισραηλιτικών πόλεων, οι Γραφικές αποδείξεις φαίνεται να μαρτυρούν ότι την εποχή του Αχαάβ κυβερνούσε διαφορετικός Βεν-αδάδ, και έτσι αυτός μπορεί να αναφέρεται ως Βεν-αδάδ Β΄. Φαίνεται ότι η υπόσχεση του Βεν-αδάδ πως θα επέστρεφε τις πόλεις που είχε πάρει από τον Ισραήλ ο πατέρας του δεν εκπληρώθηκε πλήρως, διότι το τελευταίο έτος της βασιλείας του Αχαάβ, αυτός ο βασιλιάς του Ισραήλ σύναψε συμμαχία με τον Ιωσαφάτ σε μια μάταιη προσπάθειά του να ανακτήσει τη Ραμώθ-γαλαάδ (Α του Ιορδάνη) από τους Συρίους. Ο Βεν-αδάδ Β΄ είναι προφανώς ο ανώνυμος «βασιλιάς της Συρίας» που διέταξε «τους τριάντα δύο αρχηγούς των αρμάτων του» να επικεντρώσουν την επίθεσή τους στον Αχαάβ στη διάρκεια εκείνης της μάχης. (1Βα 22:31-37) Πρέπει επίσης να είναι ο βασιλιάς που έστειλε το λεπρό αρχηγό του στρατεύματός του, τον Νεεμάν, να θεραπευτεί από τον Ελισαιέ στη διάρκεια της βασιλείας του Ιωράμ. Ο Σύριος βασιλιάς λάτρευε τον θεό Ριμμών (του οποίου το όνομα περιέχεται στο όνομα του Ταβριμμών, του πατέρα του Βεν-αδάδ Α΄).—2Βα 5:1-19.

Παρά τη θεραπεία του στρατηγού του, ο Βεν-αδάδ παρέμεινε εχθρικός απέναντι στον Ισραήλ και έστελνε στρατεύματα εισβολής στον Ισραήλ. (2Βα 6:8· παράβαλε εδάφιο 23.) Ωστόσο, ο Ελισαιέ προειδοποιούσε κάθε φορά το βασιλιά του Ισραήλ, ενημερώνοντάς τον εκ των προτέρων για το δρομολόγιο που ακολουθούσαν τα στρατεύματα εισβολής, με αποτέλεσμα να αρχίσει ο Βεν-αδάδ να υποπτεύεται ότι υπήρχε προδότης ανάμεσα στους υπηρέτες του. Όταν έμαθε ότι ο Ελισαιέ ήταν αυτός που ενημέρωνε το βασιλιά του Ισραήλ για “όσα έλεγε ο Βεν-αδάδ στο εσωτερικό του υπνοδωμάτιο”, ο Σύριος βασιλιάς έστειλε μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη να συλλάβει τον Ελισαιέ στη Δωθάν. Ωστόσο, ο Ελισαιέ ζήτησε να παταχθούν θαυματουργικά τα στρατεύματα με μια μορφή τύφλωσης, πράγμα που έγινε, και τους οδήγησε στο μέσο της πρωτεύουσας του Ισραήλ, της Σαμάρειας. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό ίσως με την ελεήμονα μεταχείριση που επιφυλάχθηκε στους Συρίους εκεί και την απελευθέρωσή τους, σταμάτησε προσωρινά τις ληστρικές επιδρομές, αν και δεν εξάλειψε την επιθετική στάση του Βεν-αδάδ.—2Βα 6:9-23.

Όντας ακόμη αποφασισμένος να ανατρέψει το βασίλειο του Ισραήλ, ο Βεν-αδάδ συγκέντρωσε αργότερα τις δυνάμεις του και πολιόρκησε τη Σαμάρεια προκαλώντας ακραίες συνθήκες πείνας. (2Βα 6:24-29) Ωστόσο, όταν ο Ιεχωβά έκανε να ακουστεί κάποιο βράδυ στο συριακό στρατόπεδο ο ήχος ενός μεγάλου στρατεύματος που πλησίαζε, αυτοί έσπευσαν να συμπεράνουν ότι ο Ιωράμ είχε μισθώσει τους Χετταίους και τους Αιγυπτίους για να τον σώσουν, και αμέσως έφυγαν μέσα στο σκοτάδι για τη Συρία, αφήνοντας πίσω όλο τον εξοπλισμό τους και τις προμήθειές τους.—2Βα 7:6, 7.

Ο Βεν-αδάδ Β΄ ήταν άρρωστος στο κρεβάτι όταν ο Ελισαιέ ταξίδεψε στη Δαμασκό προκειμένου να εκτελέσει τη θεϊκή αποστολή που είχε ανατεθεί στον προκάτοχό του τον Ηλία. (1Βα 19:15) Στέλνοντας δώρο στον προφήτη ένα φορτίο 40 καμήλων, ο Βεν-αδάδ ρώτησε να μάθει τι πιθανότητες είχε να αναρρώσει από την ασθένειά του. Η απάντηση του Ελισαιέ, την οποία είπε στον Αζαήλ, έδειξε ότι ο βασιλιάς θα πέθαινε και ότι τη βασιλεία θα την έπαιρνε ο Αζαήλ. Την επόμενη μέρα ο Αζαήλ σκότωσε τον Βεν-αδάδ προκαλώντας του ασφυξία και κατέλαβε το βασιλικό θρόνο.—2Βα 8:7-15.

3. Γιος του Αζαήλ και βασιλιάς της Συρίας. (2Βα 13:3) Ο Βεν-αδάδ Γ΄ προφανώς συνέβαλε μαζί με τον πατέρα του στην καταδυνάστευση του Ισραήλ επί των ημερών του Ιωάχαζ (876–περ. 860 Π.Κ.Χ.) και στην κατάληψη πόλεων του Ισραήλ από τη Συρία. Ωστόσο, ο Ιεχωβά ήγειρε «σωτήρα» για τον Ισραήλ, προφανώς στο πρόσωπο του γιου του Ιωάχαζ, του Ιωάς (περ. 859-845 Π.Κ.Χ.), και του διαδόχου του Ιωάς, του Ιεροβοάμ Β΄ (περ. 844-804 Π.Κ.Χ.). (2Βα 13:4, 5) Σε εκπλήρωση της τελικής προφητείας του Ελισαιέ, ο Ιωάς κατέλαβε και πάλι «από το χέρι του Βεν-αδάδ, του γιου του Αζαήλ, τις πόλεις που είχε πάρει αυτός από το χέρι του Ιωάχαζ», νικώντας τις συριακές δυνάμεις σε τρεις περιπτώσεις. (2Βα 13:19, 23-25) Ο Ιεροβοάμ Β΄ συνέχισε τις νίκες του πατέρα του επί της Συρίας, επαναφέροντας τα όρια του Ισραήλ στην προηγούμενη θέση τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο έγινε σωτήρας για τον Ισραήλ. (2Βα 14:23-27) Ο Βεν-αδάδ Γ΄ δεν αναφέρεται σε σχέση με τις κατακτήσεις του Ιεροβοάμ και ίσως να μη ζούσε τότε.

Η φράση «πυργόσπιτα του Βεν-αδάδ» που χρησιμοποίησε ο προφήτης Αμώς (ο οποίος προφήτευσε στη διάρκεια της βασιλείας του Ιεροβοάμ Β΄), αναφερόμενος στα βασιλικά παλάτια της Δαμασκού (Αμ 1:3-5· παράβαλε 2Βα 16:9), χρησιμοποιήθηκε παρόμοια και από τον Ιερεμία περίπου δύο αιώνες αργότερα.—Ιερ 49:23-27.

Ο Βεν-αδάδ σε Αρχαίες Επιγραφές. Μια επιγραφή του Σαλμανασάρ Γ΄, αφού εξιστορεί κάποια σύγκρουση με τους Συρίους, δηλώνει: «Ο (ίδιος ο) Αδαδέζερ αφανίστηκε. Ο Αζαήλ, ένας κοινός θνητός (κυριολ.: γιος ουτιδανού) άρπαξε το θρόνο». (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή [Ancient Near Eastern Texts], επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 280) Έτσι λοιπόν, ο Βεν-αδάδ Β΄ φαίνεται ότι αποκαλείται «Αδαδέζερ» (στην ασσυριακή, Αδάδ-ιδρί) από τον Σαλμανασάρ Γ΄.

Η Στήλη Ζακίρ περιγράφει μια απόπειρα αντιποίνων που άρχισε ο «Βαρ-αδάδ, ο γιος του Αζαήλ, βασιλιάς του Αράμ», ως επικεφαλής ενός συνασπισμού Σύριων βασιλιάδων, εναντίον του «Ζακίρ, βασιλιά του Χαμάτ και του Λουάθ», προσθέτοντας έτσι και αρχαιολογική μαρτυρία για την ύπαρξη του Βεν-αδάδ Γ΄, γιου του Αζαήλ.—Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή, σ. 655.

Μια στήλη, γνωστή ως Στήλη Μελκάρτ, βρέθηκε το 1940 περίπου 6 χλμ. Β του Χαλεπίου στη βόρεια Συρία και, παρότι η επιγραφή δεν είναι εξ ολοκλήρου αναγνώσιμη, λέει εν μέρει: «Στήλη που έστησε ο Βαρ-αδάδ . . . για τον Κύριό του τον Μελκάρτ». (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή, σ. 655) Το αν ο συγκεκριμένος Βαρ-αδάδ πρέπει να θεωρείται το ίδιο πρόσωπο με τον Βεν-αδάδ Α΄, Β΄, Γ΄ ή κάποιον άλλον Βεν-αδάδ δεν είναι βέβαιο.