ΜΟΣΧΑΡΙ

[εβρ. κείμενο, ‛έγελ· ελλ. κείμενο, μόσχος].

Νεαρός ταύρος. Τα μοσχάρια τα πρόσφεραν ως θυσία (Λευ 9:2, 3), και σε ειδικές περιπτώσεις ή υπό ειδικές περιστάσεις έσφαζαν ένα θρεμμένο μοσχάρι και το ετοίμαζαν για το γεύμα.—Γε 18:7, 8· 1Σα 28:24· Λου 15:23.

“Το κόψιμο του μοσχαριού στα δύο και το πέρασμα ανάμεσα από τα κομμάτια του” παραπέμπει σε μια διαδικασία που χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα για την ανάληψη επίσημης υποχρέωσης ή τη σύναψη διαθήκης. (Παράβαλε Γε 15:9-21.) Αναμφίβολα, ο Ιερεμίας χρησιμοποίησε αυτή την έκφραση για να τονίσει την ιερότητα της διαθήκης την οποία είχαν συνάψει οι Ιουδαίοι ενώπιον του Θεού και σύμφωνα με τους όρους της οποίας ήταν υποχρεωμένοι να απελευθερώσουν τους ομοεθνείς τους που είχαν υποδουλώσει.—Ιερ 34:17-19.

Παραβολική Χρήση. Ο άπιστος Ισραήλ έλαβε διόρθωση σαν άπειρο “μοσχάρι που δεν ήταν εκπαιδευμένο” στο ζυγό. (Ιερ 31:18) Οι μισθοφόροι στρατιώτες της Αιγύπτου παρομοιάζονται με θρεμμένα μοσχάρια που θα αποδεικνύονταν ανήμπορα να αντισταθούν στους Βαβυλωνίους και θα τρέπονταν σε φυγή. (Ιερ 46:21, 26) Όταν κονιορτοποιούνται οι πονηροί και οι αυθάδεις, όσοι φοβούνται το όνομα του Θεού απεικονίζονται να βγαίνουν και να χτυπούν τα πόδια τους στο χώμα σαν θρεμμένα μοσχάρια που τα βγάζουν από το παχνί.—Μαλ 4:1, 2.

Μοσχολατρία. Η μοσχολατρία ήταν η πρώτη μορφή ειδωλολατρίας που αναφέρεται στην Αγία Γραφή και στην οποία υπέπεσαν οι Ισραηλίτες μετά την Έξοδο από την Αίγυπτο. Ενόσω ο Μωυσής βρισκόταν στο βουνό και λάβαινε το νόμο του Θεού, ο λαός άρχισε να ανυπομονεί και πλησίασε τον Ααρών ζητώντας του να τους φτιάξει έναν θεό. Από τα χρυσά σκουλαρίκια που συνεισέφεραν οι Ισραηλίτες, ο Ααρών κατασκεύασε ένα χυτό άγαλμα μοσχαριού, αναμφίβολα ενός νεαρού ταύρου. (Ψλ 106:19, 20) Αυτό θεωρήθηκε ότι αντιπροσώπευε τον Ιεχωβά, και η γιορτή που έγινε την επομένη ονομάστηκε «γιορτή για τον Ιεχωβά». Οι Ισραηλίτες θυσίασαν στο χρυσό μοσχάρι, το προσκύνησαν, έφαγαν, ήπιαν και διασκέδασαν με τραγούδι και χορό.—Εξ 32:1-8, 18, 19· Νε 9:18.

Το χυτό μοσχάρι δεν κατασκευάστηκε κατ’ ανάγκην από συμπαγές χρυσάφι. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ο Ησαΐας, αναφερόμενος στην κατασκευή μιας χυτής εικόνας, λέει ότι ο μεταλλουργός την επικαλύπτει με χρυσάφι. (Ησ 40:19) Άρα, το χρυσό μοσχάρι ίσως κατασκευάστηκε από ξύλο και κατόπιν επικαλύφθηκε με χρυσάφι. Κατά συνέπεια, όταν ο Μωυσής έκαψε το ομοίωμα, το ξύλινο εσωτερικό απανθρακώθηκε, ενώ το χρυσό επικάλυμμα έλιωσε είτε πλήρως είτε εν μέρει. Ό,τι απέμεινε συντρίφτηκε και αλέστηκε μέχρις ότου έγινε λεπτό σαν σκόνη, και ο Μωυσής σκόρπισε αυτή τη σκόνη, που αποτελούνταν από κάρβουνο και χρυσάφι, πάνω στην επιφάνεια του νερού.—Εξ 32:20· Δευ 9:21.

Η ειδωλολατρία των Αιγυπτίων, η οποία συνέδεε τους θεούς με αγελάδες, ταύρους και άλλα ζώα, πιθανότατα είχε επηρεάσει τους Ισραηλίτες σε μεγάλο βαθμό, κάνοντάς τους να υιοθετήσουν τη μοσχολατρία μέσα σε τόσο μικρό διάστημα μετά την απελευθέρωσή τους από την Αίγυπτο. Αυτό επιβεβαιώνεται από τα λόγια του Στεφάνου: «Μέσα στις καρδιές τους επέστρεψαν στην Αίγυπτο, λέγοντας στον Ααρών: “Φτιάξε μας θεούς για να πηγαίνουν μπροστά μας. . . .” Έφτιαξαν, λοιπόν, ένα μοσχάρι εκείνες τις ημέρες και έφεραν θυσία στο είδωλο και άρχισαν να διασκεδάζουν με τα έργα των χεριών τους».—Πρ 7:39-41.

Ο πρώτος βασιλιάς του δεκάφυλου βασιλείου, ο Ιεροβοάμ, φοβούμενος ότι οι υπήκοοί του θα στασίαζαν και θα επέστρεφαν στον οίκο του Δαβίδ αν συνέχιζαν να ανεβαίνουν στην Ιερουσαλήμ για λατρεία, διέταξε να κατασκευαστούν δύο χρυσά μοσχάρια. (1Βα 12:26-28) Η Βιβλική αφήγηση δεν αποκαλύπτει το κατά πόσον η επιλογή του Ιεροβοάμ να αντιπροσωπευτεί ο Ιεχωβά από ένα μοσχάρι επηρεάστηκε από την προγενέστερη μοσχολατρία στον Ισραήλ ή από τα όσα είχε δει ο ίδιος ενόσω βρισκόταν στην Αίγυπτο (1Βα 12:2) ή από τη θρησκεία των Χαναναίων και άλλων, οι οποίοι συχνά παρίσταναν τους θεούς τους όρθιους πάνω σε κάποιο ζώο, λόγου χάρη σε ταύρο.

Ο Ιεροβοάμ τοποθέτησε το ένα χρυσό μοσχάρι στην πόλη Δαν, στο μακρινό βορρά, και το άλλο στη Βαιθήλ, περίπου 17 χλμ. Β της Ιερουσαλήμ. Είπε στους υπηκόους του ότι ήταν υπερβολικό για αυτούς να ανεβαίνουν στην Ιερουσαλήμ για λατρεία και ότι το μοσχάρι αντιπροσώπευε τον Θεό που τους είχε ανεβάσει από τη γη της Αιγύπτου. (Παράβαλε Εξ 32:8.) Επειδή οι ιερείς της φυλής του Λευί παρέμειναν όσιοι στη λατρεία του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ, ο Ιεροβοάμ διόρισε δικούς του ιερείς για να ηγούνται στην ψεύτικη λατρεία που αποδιδόταν μπροστά στα είδωλα των μοσχαριών στη Δαν και στη Βαιθήλ. (2Χρ 11:13-15) Επίσης, θέσπισε μια γιορτή παρόμοια με τη Γιορτή των Σκηνών, αλλά αυτή γιορταζόταν έναν μήνα μετά τη γιορτή στην Ιερουσαλήμ.—1Βα 12:28-33· 2Χρ 13:8, 9· Λευ 23:39.

Ο Ιεχωβά καταδίκασε αυτή τη μοσχολατρία και, μέσω του Αχιά του προφήτη του, προείπε συμφορά για τον οίκο του Ιεροβοάμ. (1Βα 14:7-12) Μολαταύτα, η μοσχολατρία παρέμεινε βαθιά ριζωμένη στο δεκάφυλο βασίλειο. Ακόμη και ο Βασιλιάς Ιηού, ο οποίος εξάλειψε τη λατρεία του Βάαλ από τον Ισραήλ, επέτρεψε να παραμείνει η μοσχολατρία, πιθανώς για να κρατήσει το δεκάφυλο βασίλειο χωρισμένο από το βασίλειο του Ιούδα. (2Βα 10:29-31) Τον ένατο αιώνα Π.Κ.Χ., ο Ιεχωβά ήγειρε δύο προφήτες του, τον Αμώς και τον Ωσηέ, για να διακηρύξουν ότι καταδίκαζε τη μοσχολατρία, η οποία περιλάμβανε το φίλημα των ειδώλων των μοσχαριών, και για να προείπουν την καταστροφή του δεκάφυλου βασιλείου. Το χρυσό μοσχάρι της Βαιθήλ θα μεταφερόταν στο βασιλιά της Ασσυρίας, πράγμα που θα έκανε να πενθήσουν ο λαός και οι ιερείς που υπηρετούσαν θεούς αλλοεθνών. Οι υψηλοί τόποι θα αφανίζονταν, και πάνω στα θυσιαστήρια που χρησιμοποιούνταν για την ψεύτικη λατρεία θα φύτρωναν αγκάθια και τριβόλια. (Ωσ 10:5-8· 13:2· Αμ 3:14· 4:4· 5:5, 6) Η συμφορά πράγματι ήρθε όταν το δεκάφυλο βασίλειο έπεσε στα χέρια της Ασσυρίας το 740 Π.Κ.Χ. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, ο Ιερεμίας προφήτευσε ότι οι Μωαβίτες επρόκειτο να ντραπούν για το θεό τους τον Χεμώς όπως είχαν ντραπεί και οι Ισραηλίτες για τη Βαιθήλ, το κέντρο της παγανιστικής τους μοσχολατρίας.—Ιερ 48:13· βλέπε ΑΓΕΛΑΔΑ· ΒΑΙΘΗΛ Αρ. 1· ΕΙΔΩΛΟ, ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΑ (Υπό τη διακυβέρνηση των βασιλιάδων)· ΤΑΥΡΟΣ.