Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 28—Ωσηέ
Συγγραφέας: Ωσηέ
Τόπος Συγγραφής: Σαμάρεια (Περιοχή)
Ολοκλήρωση Συγγραφής: Μετά το 745 Π.Κ.Χ.
Καλύπτει την Περίοδο: Πριν από το 804-μετά το 745 Π.Κ.Χ.
1, 2. (α) Πώς αποκαλούνται μερικές φορές τα τελευταία 12 βιβλία των Εβραϊκών Γραφών; (β) Τι είναι γνωστό για τον Ωσηέ, και ποιον αφορά η προφητεία του;
ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 12 βιβλία των Εβραϊκών Γραφών λέγονται συνήθως «οι μικροί προφήτες», αλλά ασφαλώς τα βιβλία αυτά δεν είναι μικρής σημασίας, μολονότι όλα μαζί δεν φτάνουν σε μέγεθος το βιβλίο του Ησαΐα ή αυτό του Ιερεμία. Στην εβραϊκή Αγία Γραφή, τα θεωρούσαν έναν τόμο που τον ονόμαζαν «Οι Δώδεκα». Τα συγκέντρωσαν όλα μαζί κατ’ αυτόν τον τρόπο πιθανόν για να τα διαφυλάξουν, αφού εύκολα θα μπορούσε να χαθεί ένας μεμονωμένος μικρός ρόλος. Όπως γίνεται με όλα τα 12 αυτά βιβλία, έτσι και το πρώτο παίρνει το όνομα του συγγραφέα του, του Ωσηέ, του οποίου το όνομα είναι συντμημένη μορφή του ονόματος Χοσάιαχ, που σημαίνει «Σωσμένος από τον Γιαχ· Ο Γιαχ Έχει Σώσει».
2 Στο ομώνυμο βιβλίο του λίγα πράγματα αποκαλύπτονται για τον Ωσηέ, εκτός από το ότι ήταν ο γιος του Βεηρί. Οι προφητείες του αφορούν σχεδόν αποκλειστικά τον Ισραήλ, τον Ιούδα τον αναφέρει μόνο παρεμπιπτόντως· και ενώ ο Ωσηέ δεν μνημονεύει την Ιερουσαλήμ, αναφέρει ονομαστικά 37 φορές την κυριαρχούσα φυλή του Ισραήλ, τον Εφραΐμ, και 6 φορές την πρωτεύουσα του Ισραήλ, τη Σαμάρεια.
3. Πόσο καιρό προφήτευσε ο Ωσηέ, και ποιοι άλλοι προφήτες υπήρχαν εκείνη την περίοδο;
3 Το πρώτο εδάφιο του βιβλίου μάς λέει ότι ο Ωσηέ υπηρέτησε ως προφήτης του Ιεχωβά επί ένα ασυνήθιστα μεγάλο χρονικό διάστημα, από το τέλος σχεδόν της βασιλείας του Βασιλιά Ιεροβοάμ Β΄ του Ισραήλ μέχρι τότε που βασίλευε στον Ιούδα ο Εζεκίας. Δηλαδή, το αργότερο από το 804 Π.Κ.Χ. μέχρι και μετά το 745 Π.Κ.Χ., το λιγότερο επί 59 έτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ωσηέ υπηρέτησε ως προφήτης και μερικά έτη κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιεροβοάμ Β΄ και του Εζεκία. Στη διάρκεια εκείνου του καιρού, υπήρχαν και άλλοι πιστοί προφήτες του Ιεχωβά: ο Αμώς, ο Ησαΐας, ο Μιχαίας και ο Ωδήδ.—Αμώς 1:1· Ησ. 1:1· Μιχ. 1:1· 2 Χρον. 28:9.
4. Ποιες παραθέσεις και ποιες προφητικές εκπληρώσεις επιβεβαιώνουν την αυθεντικότητα του βιβλίου του Ωσηέ;
4 Η αυθεντικότητα της προφητείας επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι πολλές φορές γίνονται παραθέσεις απ’ αυτήν στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Ο ίδιος ο Ιησούς παρέθεσε το εδάφιο Ωσηέ 10:8 όταν απήγγειλε την εξής κρίση κατά της Ιερουσαλήμ: «Τότε θέλουσιν αρχίσει να λέγωσιν εις τα όρη, Πέσετε εφ’ ημάς, και εις τα βουνά, Σκεπάσατε ημάς». (Λουκ. 23:30) Μέρος της ίδιας περικοπής παρατίθεται στο εδάφιο Αποκάλυψις 6:16. Ο Ματθαίος παραθέτει το εδάφιο Ωσηέ 11:1, για να δείξει την εκπλήρωση της προφητείας: «Εξ Αιγύπτου εκάλεσα τον υιόν μου». (Ματθ. 2:15) Η προφητεία του Ωσηέ σχετικά με την αποκατάσταση όλου του Ισραήλ εκπληρώθηκε, αφού πολλοί από το δεκάφυλο βασίλειο ενώθηκαν με τον Ιούδα πριν από την αιχμαλωσία του και οι απόγονοί τους ήταν μεταξύ εκείνων που επέστρεψαν μετά την εξορία. (Ωσηέ 1:11· 2 Χρον. 11:13-17· 30:6-12, 18, 25· Έσδρ. 2:70) Από τον καιρό του Έσδρα, το βιβλίο κατέχει δικαιωματικά μια θέση στον Εβραϊκό κανόνα ως ‘ο λόγος του Ιεχωβά δια του Ωσηέ’.—Ωσηέ 1:2.
5. Εξαιτίας ποιας απιστίας τιμώρησε ο Ιεχωβά τον Ισραήλ;
5 Γιατί έστειλε ο Ιεχωβά τον Ωσηέ ως προφήτη του στον Ισραήλ; Επειδή ο Ισραήλ εκδήλωνε απιστία και είχε μολυνθεί από τη λατρεία του Βάαλ, παραβαίνοντας τη διαθήκη του Ιεχωβά. Στη Γη της Επαγγελίας, ο Ισραήλ είχε γίνει λαός γεωργικός, αλλά καθώς γινόταν αυτό, υιοθέτησε, όχι μόνο τον τρόπο ζωής των Χαναναίων, αλλά και τη θρησκεία τους, η οποία περιλάμβανε τη λατρεία του Βάαλ, ενός θεού που συμβόλιζε τις αναπαραγωγικές δυνάμεις της φύσης. Στην εποχή του Ωσηέ, ο Ισραήλ είχε απομακρυνθεί εντελώς από τη λατρεία του Ιεχωβά και είχε στραφεί σε αχαλίνωτες, γεμάτες μεθύσια τελετουργίες που περιλάμβαναν ανήθικες σχέσεις με τις ιερόδουλες των ναών. Ο Ισραήλ απέδιδε την ευημερία του στον Βάαλ. Ήταν ανόσιος στον Ιεχωβά, ανάξιός του και, επομένως, έπρεπε να διαπαιδαγωγηθεί. Ο Ιεχωβά επρόκειτο να του αποδείξει ότι τα υλικά του αποκτήματα δεν προέρχονταν από τον Βάαλ, κι έτσι έστειλε τον Ωσηέ να προειδοποιήσει τον Ισραήλ για το τι θα του συνέβαινε αν δεν μετανοούσε. Μετά το θάνατο του Ιεροβοάμ Β΄, ο Ισραήλ πέρασε την πιο φρικτή περίοδο της ιστορίας του. Βασίλευε ο τρόμος—αφού πολλοί κυβερνήτες δολοφονούνταν—μέχρι την ασσυριακή αιχμαλωσία το 740 Π.Κ.Χ. Σ’ αυτό το διάστημα, 2 φατρίες πολεμούσαν η μια την άλλη· η μια ήθελε να συμμαχήσουν με την Αίγυπτο και η άλλη με την Ασσυρία. Καμιά ομάδα δεν εμπιστευόταν στον Ιεχωβά.
6. Ποια είναι τα στοιχεία στο ύφος συγγραφής του Ωσηέ που μας αποκαλύπτουν πολλά;
6 Το ύφος συγγραφής του Ωσηέ αποκαλύπτει πολλά. Συχνά, η φρασεολογία του δείχνει τρυφερότητα και ευαισθησία, και επανειλημμένα τονίζει τη στοργική καλοσύνη και το έλεος του Ιεχωβά. Αναφέρεται εκτεταμένα σε κάθε μικρή ένδειξη μετάνοιας που βλέπει. Σε άλλες περιπτώσεις, η γλώσσα του είναι απότομη και αυθόρμητη. Όση ευφράδεια λείπει από το ύφος του τόση δυναμικότητα και ορμητικότητα διαθέτει. Ο Ωσηέ εκφράζει πολύ έντονα συναισθήματα και περνάει γρήγορα από τη μια σκέψη στην άλλη.
7. Τι απεικονίζεται από την απιστία και τη μετέπειτα επανάκτηση της Γόμερ;
7 Στην αρχή της προφητικής του σταδιοδρομίας, ο Ωσηέ λαβαίνει διαταγή να πάρει «γυναίκα πορνείας». (1:2) Ασφαλώς ο Ιεχωβά είχε κάποιο σκοπό που το ζητούσε αυτό. Ο Ισραήλ ήταν για τον Ιεχωβά σαν σύζυγος που έκανε απιστίες, διαπράττοντας πορνεία. Κι όμως, αυτός θα έδειχνε πόσο την αγαπούσε και θα προσπαθούσε να την επανακτήσει. Η γυναίκα του Ωσηέ, η Γόμερ, μπορούσε να το απεικονίσει αυτό επακριβώς. Απ’ ό,τι φαίνεται, αφού γέννησε το πρώτο της παιδί, άρχισε να κάνει απιστίες, και προφανώς τα άλλα της παιδιά ήταν καρποί μοιχείας. (2:5-7) Αυτό αφήνεται να εννοηθεί από το γεγονός ότι το υπόμνημα δηλώνει πως αυτή «εγέννησεν εις αυτόν [τον Ωσηέ] υιόν», ενώ δεν συνδέει καθόλου τον προφήτη με τη γέννηση των άλλων 2 παιδιών. (1:3, 6, 8) Το 3ο κεφάλαιο, 1ο ως 3ο εδάφιο, φαίνεται να λέει ότι ο Ωσηέ πήρε πίσω τη Γόμερ, αγοράζοντάς την σαν να ήταν δούλη, και αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι ο Ιεχωβά πήρε πίσω το λαό του, αφού ο λαός μετανόησε για τη μοιχική του πορεία.
8. Ποια ονόματα αντικαθιστούν μερικές φορές το ένα το άλλο στο βιβλίο;
8 Το δεκάφυλο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ, στο οποίο απευθύνονται κυρίως τα λόγια της προφητείας του Ωσηέ, ήταν γνωστό και ως Εφραΐμ, από το όνομα της φυλής που επικρατούσε στο βασίλειο. Αυτά τα ονόματα, Ισραήλ και Εφραΐμ, αντικαθιστούν μερικές φορές το ένα το άλλο στο βιβλίο.
ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΩΣΗΕ
9. Τι δείχνουν τα ονόματα των παιδιών της Γόμερ ως προς τον τρόπο με τον οποίον ο Ιεχωβά θα πολιτευόταν με τον Ισραήλ;
9 Εξεικόνιση της μοιχικής πορείας του Ισραήλ (1:1–3:5). Η «γυναίκα πορνείας» του Ωσηέ κάνει με τον προφήτη ένα γιο, τον Ιεζραέλ. Αργότερα κάνει άλλα 2 παιδιά, μια κόρη, τη Λο-ρουχαμμά, όνομα που σημαίνει «Δεν [Είναι] Ελεημένη», και ένα γιο, τον Λο-αμμί, που σημαίνει «Δεν [Είναι] Λαός μου». Ο Ιεχωβά έδωσε αυτά τα 2 ονόματα για να δείξει ότι ‘δεν θα ελεούσε πλέον τον οίκο Ισραήλ’ και για να τονίσει ότι εκείνος τους απέρριψε, ως σύνολο, από λαό του. (1:2, 6, 9) Όμως, οι γιοι Ιούδα και Ισραήλ, επειδή είναι «υιοί του Θεού του ζώντος», πρόκειται να συναχθούν ενωμένοι υπό μια κεφαλή, «διότι μεγάλη θέλει είσθαι η ημέρα του Ιεζραέλ». (1:10, 11) Ο λαός του Θεού θα επιστρέψει στον Ιεχωβά και θα τον δεχτεί ως σύζυγό του, καθαρισμένος από τη μοιχική λατρεία του Βάαλ. (2:16) Ο Ιεχωβά θα δώσει ασφάλεια στον Ισραήλ και θα κάνει μ’ αυτόν αρραβώνα αιώνιο, με δικαιοσύνη, κρίση, στοργική καλοσύνη, έλεος και πιστότητα. Σε αρμονία με το όνομα Ιεζραέλ (που σημαίνει «Ο Θεός θα Σπείρει Σπέρμα»), ο Ιεχωβά υπόσχεται: «Θέλω σπείρει αυτήν δι’ εμαυτόν επί της γης· . . . και θέλω ειπεί προς τον ου λαόν μου, Λαός μου είσαι· και αυτοί θέλουσιν ειπεί, Θεός μου είσαι». (2:23) Όπως μια γυναίκα που μετανόησε για τη μοιχεία που διέπραξε, έτσι ‘θέλουσιν επιστρέψει οι υιοί Ισραήλ και θέλουσι ζητήσει Ιεχωβά τον Θεόν αυτών και Δαβίδ τον βασιλέα αυτών’.—3:5.
10. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος ότι το έθνος απορρίπτει τη γνώση;
10 Προφητικές κρίσεις κατά του Εφραΐμ (και του Ιούδα) (4:1–14:9). Το 1ο εδάφιο του 4ου κεφαλαίου μάς δίνει να καταλάβουμε γιατί διακηρύττονται οι προφητικές προειδοποιήσεις που ακολουθούν: ‘Ο Ιεχωβά έχει κρίσιν μετά των κατοίκων της γης, επειδή δεν υπάρχει αλήθεια ουδέ έλεος ουδέ γνώσις Θεού επί της γης’. Τι θα προκύψει απ’ αυτή την κατάσταση; «Επειδή συ απέρριψας την γνώσιν και εγώ απέρριψα σε από του να ιερατεύης εις εμέ· επειδή ελησμόνησας τον νόμον του Θεού σου, και εγώ θέλω λησμονήσει τα τέκνα σου», λέει ο Ιεχωβά. (4:1, 6) Το πνεύμα της πορνείας είναι αυτό που έχει κάνει τον Ισραήλ να απομακρυνθεί. Ο Ισραήλ και ο Ιούδας, που είναι σαν πόρνες, θα δώσουν λογαριασμό, αλλά θα επιζητήσουν τον Ιεχωβά, όταν βρεθούν «εν τη θλίψει αυτών».—5:15.
11. Τι ικετεύει ο Ωσηέ το λαό, αλλά γιατί λέγεται «ουαί εις αυτούς»;
11 Ο Ωσηέ ικετεύει το λαό: ‘Ας επιστρέψωμεν προς τον Ιεχωβά· διότι αυτός θέλει μας ιατρεύσει’. Ο Ιεχωβά ευχαριστείται με ‘το έλεος [τη στοργική καλοσύνη, ΜΝΚ]’ και τη θεϊκή γνώση μάλλον παρά με τις θυσίες και τα ολοκαυτώματα, αλλά η στοργική καλοσύνη του Εφραΐμ και του Ιούδα είναι «ως δρόσος εωθινή ήτις παρέρχεται». (6:1, 4) Ο Εφραΐμ είναι «ως περιστερά δελεαζομένη, μη έχουσα σύνεσιν». Ο λαός πηγαίνει στην Αίγυπτο και στην Ασσυρία για να ζητήσει βοήθεια, αντί να πάει στον Ιεχωβά. (7:11) «Ουαί εις αυτούς». Γιατί; «Βασανίζονται [περιφέρονται άσκοπα, ΜΝΚ]», σχεδιάζουν κακά πράγματα, παραβαίνουν τη διαθήκη του Ιεχωβά και παραβιάζουν το νόμο του. «Επειδή έσπειραν άνεμον, δια τούτο θέλουσι θερίσει ανεμοστρόβιλον». (8:7) Ο Ιεχωβά θα θυμηθεί την ανομία τους και θα προσέξει τις αμαρτίες τους. «Θέλουσιν είσθαι πλανώμενοι μεταξύ των εθνών». (9:17) Ο Ισραήλ είναι «άμπελος ευκληματούσα [εκφυλισμένη, ΜΝΚ]», με καρδιά που έχει γίνει υποκριτική. Αντί να σπείρει σπόρο με δικαιοσύνη και να θερίσει με στοργική καλοσύνη, ο Ισραήλ αροτρίωσε ασέβεια και θέρισε αδικία. «Εξ Αιγύπτου εκάλεσα τον υιόν μου», υπενθυμίζει ο Ιεχωβά. (11:1) Ναι, Εκείνος αγάπησε τον Ισραήλ από τότε που αυτός ήταν παιδί, αλλά ο Ισραήλ τον περιέβαλε με ψέματα και απάτη. Ο Ιεχωβά συμβουλεύει: «Επίστρεψον προς τον Θεόν σου· φύλαττε έλεος [στοργική καλοσύνη, ΜΝΚ] και κρίσιν και έλπιζε επί τον Θεόν σου δια παντός».—12:6.
12. (α) Τι ανακεφαλαιώνει ο Ωσηέ στο 13ο κεφάλαιο; (β) Για ποια αποκατάσταση δίνεται υπόσχεση;
12 Στο 13ο κεφάλαιο, ο Ωσηέ ανακεφαλαιώνει όλα όσα έχουν προηγηθεί: την υπόσχεση που έδωσε στην αρχή ο Ισραήλ, την τρυφερή φροντίδα του Ιεχωβά, το ότι ο Ισραήλ ξέχασε τον Ιεχωβά και, τελικά, το πώς, ως έθνος, στράφηκε εναντίον Του. Ο Ιεχωβά διακηρύττει: «Σοι έδωκα βασιλέα εν τω θυμώ μου και αφήρεσα αυτόν εν τη οργή μου». (13:11) Αλλά κατόπιν θα υπάρξει αποκατάσταση: «Εκ χειρός άδου θέλω ελευθερώσει αυτούς, εκ θανάτου θέλω σώσει αυτούς. Πού είναι, θάνατε, ο όλεθρός σου; πού, άδη, η φθορά σου;» (13:14) Όμως, η κατάληξη της στασιαστικής Σαμάρειας θα είναι στ’ αλήθεια φρικτή.
13. Με ποια ικεσία τελειώνει το βιβλίο του Ωσηέ, και ποιοι θα περπατούν στις οδούς του Ιεχωβά;
13 Το βιβλίο τελειώνει με τη σπαρακτική ικεσία: ‘Ισραήλ, επίστρεψε στον Ιεχωβά τον Θεό σου, επειδή πρόσκοψες λόγω της ανομίας σου. Πάρτε μαζί σας λόγους [ζητήστε συγχώρηση, ΜΝΚ] και αποδώστε τον καρπό των χειλέων σας. Ο Ιεχωβά θα σας δείξει έλεος και αγάπη. Αυτός θα γίνει σαν αναζωογονητική δροσιά για εσάς, και εσείς θα ανθίσετε σαν το κρίνο και σαν την ελιά’. Οι σοφοί και οι συνετοί θα καταλάβουν αυτά τα πράγματα: ‘Ευθείαι είναι αι οδοί του Ιεχωβά, και οι δίκαιοι θέλουσι περιπατεί εν αυταίς· οι δε παραβάται θέλουσι πέσει εν αυταίς’.—14:1-6, 9.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ
14. Ποιες ακριβείς εκπληρώσεις των προφητειών του Ωσηέ παρατηρούμε;
14 Το βιβλίο του Ωσηέ ενισχύει την πίστη στις εμπνευσμένες προφητείες του Ιεχωβά. Όλα όσα προφήτευσε ο Ωσηέ για τον Ισραήλ και τον Ιούδα βγήκαν αληθινά. Τον Ισραήλ τον εγκατέλειψαν οι εραστές που είχε στα ειδωλολατρικά γειτονικά έθνη, και θέρισε ανεμοστρόβιλο καταστροφής από την Ασσυρία το 740 Π.Κ.Χ. (Ωσηέ 8:7-10· 2 Βασ. 15:20· 17:3-6, 18) Ωστόσο, ο Ωσηέ είχε προείπει ότι ο Ιεχωβά θα έδειχνε έλεος στον Ιούδα και ότι θα τον έσωζε, όχι όμως με στρατιωτική δύναμη. Αυτό εκπληρώθηκε όταν ο άγγελος του Ιεχωβά θανάτωσε 185.000 από τους Ασσυρίους που απειλούσαν την Ιερουσαλήμ. (Ωσηέ 1:7· 2 Βασ. 19:34, 35) Μολαταύτα, ο Ιούδας περιλήφθηκε στην κρίση που αναφέρεται στο εδάφιο Ωσηέ 8:14: «Θέλω εξαποστείλει πυρ επί τας πόλεις αυτού και θέλει καταφάγει τα παλάτια αυτών», μια πρόβλεψη που είχε τρομερή εκπλήρωση όταν ο Ναβουχοδονόσορ ερήμωσε τον Ιούδα και την Ιερουσαλήμ, το 609-607 Π.Κ.Χ. (Ιερ. 34:6, 7· 2 Χρον. 36:19) Οι πολλές προφητείες του Ωσηέ που μιλούσαν για αποκατάσταση εκπληρώθηκαν όταν ο Ιεχωβά σύναξε τον Ιούδα και τον Ισραήλ, και ‘αυτοί ανέβηκαν εκ της γης’ της εξορίας τους το 537 Π.Κ.Χ.—Ωσηέ 1:10, 11· 2:14-23· 3:5· 11:8-11· 13:14· 14:1-9· Έσδρ. 2:1· 3:1-3.
15. Πώς εφαρμόζουν εδάφια από το βιβλίο του Ωσηέ ορισμένοι συγγραφείς των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών;
15 Επίσης, είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να εξετάζουμε σήμερα τις παραθέσεις που έκαναν ορισμένοι συγγραφείς των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών από τις προφητείες του Ωσηέ. Για παράδειγμα, ο Παύλος κάνει μια δυναμική εφαρμογή του εδαφίου Ωσηέ 13:14 καθώς εξετάζει το ζήτημα της ανάστασης: «Πού, θάνατε, το κέντρον σου; πού, άδη, η νίκη σου;» (1 Κορ. 15:55) Ο Παύλος παραθέτει από τα εδάφια Ωσηέ 1:10 και 2:23, για να τονίσει την παρ’ αξία καλοσύνη που εκδηλώνει ο Ιεχωβά σε σκεύη ελέους: «Καθώς και εν τω Ωσηέ λέγει· Θέλω καλέσει λαόν μου τον ου λαόν μου, και ηγαπημένην την ουκ ηγαπημένην· Και εν τω τόπω, όπου ερρέθη προς αυτούς, Δεν είσθε λαός μου, εκεί θέλουσι καλεσθή υιοί Θεού ζώντος». (Ρωμ. 9:25, 26) Ο Πέτρος παραφράζει τις ίδιες αυτές περικοπές από το βιβλίο του Ωσηέ λέγοντας: «Οι ποτέ μη όντες λαός, τώρα δε λαός του Θεού, οι ποτέ μη ηλεημένοι, τώρα δε ελεηθέντες».—1 Πέτρ. 2:10.
16. Ποια λόγια του Ωσηέ επανέλαβε ο Ιησούς για να δείξει ποιες είναι οι απαιτήσεις που έχει ο Ιεχωβά στο θέμα της λατρείας;
16 Έτσι, φαίνεται να έχουν εκπληρωθεί οι προφητείες του Ωσηέ, όχι μόνο όσον αφορά την επιστροφή ενός υπολοίπου στις μέρες του Ζοροβάβελ, αλλά και όσον αφορά την ελεήμονα σύναξη, από μέρους του Ιεχωβά, ενός πνευματικού υπολοίπου που γίνονται ‘αγαπημένοι γιοι του ζωντανού Θεού’. Μέσω έμπνευσης, ο Ωσηέ είδε ποιες είναι οι απαιτήσεις γι’ αυτούς. Δεν απαιτείται κάποια επιφανειακή λατρεία με τυπικές τελετουργίες, αλλά, όπως αναφέρεται στο εδάφιο Ωσηέ 6:6 (το οποίο ο Ιησούς επανέλαβε στα εδάφια Ματθαίος 9:13 και 12:7): «Έλεος θέλω και ουχί θυσίαν· και επίγνωσιν Θεού μάλλον παρά ολοκαυτώματα».
17. (α) Τι είναι απαραίτητο να κάνει όποιος προσκόψει και πέσει σε πνευματική μοιχεία; (β) Ποια χαρωπή υπόσχεση περί Βασιλείας περιέχεται στο βιβλίο του Ωσηέ;
17 Το παράδειγμα με τη σύζυγο που είναι μοιχαλίδα—παράδειγμα που έζησε τόσο έντονα ο ίδιος ο Ωσηέ—δείχνει ότι ο Ιεχωβά αποστρέφεται όποιους απομακρύνονται απ’ αυτόν και στρέφονται σε οδούς ειδωλολατρίας και ψεύτικης λατρείας, διαπράττοντας έτσι πνευματική μοιχεία. Όσοι πρόσκοψαν λόγω κάποιου σφάλματος, πρέπει να επιστρέψουν στον Ιεχωβά, αληθινά μετανοημένοι, και ‘να αποδώσουν τον καρπό των χειλέων τους’. (Ωσηέ 14:2· Εβρ. 13:15) Αυτοί μπορούν να ευφραίνονται με το υπόλοιπο των πνευματικών γιων του Ισραήλ για την εκπλήρωση της υπόσχεσης περί Βασιλείας, που αναφέρεται στο εδάφιο Ωσηέ 3:5: ‘Μετά ταύτα θέλουσιν επιστρέψει οι υιοί Ισραήλ και θέλουσι ζητήσει Ιεχωβά τον Θεόν αυτών και Δαβίδ τον βασιλέα αυτών· και θέλουσι φοβείσθαι τον Ιεχωβά και την αγαθότητα αυτού εν ταις εσχάταις ημέραις’.