ΓΕΛΙΟ

Οι εβραϊκές λέξεις που αποδίδονται «γέλιο» (τσεχόκ και η παράλληλη μορφή σεχόκ) είναι, σύμφωνα με τον Γεσένιο, ονοματοποιημένες, δηλαδή αποτελούν μίμηση του ήχου τον οποίο παράγει κάποιος όταν γελάει (όπως τα επιφωνήματα «χο! χο!» και «χα! χα!»). Το όνομα του Ισαάκ, Γιτσχάκ, που επίσης σημαίνει «Γέλιο», έχει τον ίδιο μιμητικό χαρακτήρα.

Τόσο ο Αβραάμ όσο και η Σάρρα γέλασαν ακούγοντας τις αγγελικές αναγγελίες ότι θα αποκτούσαν γιο στα γηρατειά τους. Στον Αβραάμ δεν δόθηκε έλεγχος επειδή γέλασε αλλά στη Σάρρα δόθηκε, και μάλιστα η ίδια προσπάθησε να αρνηθεί ότι είχε γελάσει. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο Αβραάμ γέλασε από χαρά με την καταπληκτική προοπτική να αποκτήσει γιο από τη Σάρρα στα γηρατειά του. Η Σάρρα, όμως, προφανώς γέλασε επειδή η ίδια αυτή καταπληκτική προοπτική τής φάνηκε λίγο αστεία. Η σκέψη ότι μια γυναίκα της ηλικίας της—στείρα μέχρι τότε—θα αποκτούσε παιδί δημιούργησε κατά τα φαινόμενα μια κάπως περίεργη εικόνα στη διάνοιά της. (Γε 17:17· 18:9-15) Ωστόσο, το γέλιο κανενός από τους δύο δεν εξέφραζε περιφρόνηση ή εσκεμμένο εμπαιγμό, αναφέρεται δε ότι και οι δύο εκδήλωσαν πίστη στην υπόσχεση του Θεού. (Ρω 4:18-22· Εβρ 11:1, 8-12) Όταν αυτός ο γιος γεννήθηκε, οι γονείς ασφαλώς χάρηκαν πολύ, δεδομένου ότι αυτή ήταν επί χρόνια η επιθυμία της καρδιάς τους. Ο Αβραάμ έδωσε όνομα στο γιο τους, και κατόπιν η Σάρρα είπε: «Ο Θεός ετοίμασε γέλιο για εμένα· όποιος το ακούσει θα γελάσει μαζί μου». (Γε 21:1-7) Και άλλοι αναμφίβολα έμειναν έκπληκτοι και χάρηκαν πολύ όταν έμαθαν τα καλά νέα ότι ο Αβραάμ και η Σάρρα είχαν ευλογηθεί από το χέρι του Ιεχωβά.

Πότε Είναι Κατάλληλο. Ο Ιεχωβά είναι “ο ευτυχισμένος Θεός” και θέλει να είναι ευτυχισμένοι και οι υπηρέτες του. (1Τι 1:11) Ωστόσο, οι Γραφές δείχνουν ότι το γέλιο αρμόζει μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις. Υπάρχει «καιρός να κλαίει κανείς και καιρός να γελάει». (Εκ 3:1, 4) Ο σοφός Βασιλιάς Σολομών μάς συμβουλεύει: «Πήγαινε, φάε την τροφή σου με χαρά και πιες το κρασί σου με εύθυμη καρδιά, επειδή ήδη ο αληθινός Θεός έχει ευαρεστηθεί στα έργα σου». Ωστόσο, δεν υπάρχει πραγματική αιτία για χαρά αν η δραστηριότητα του ατόμου φανερώνει περιφρόνηση για τις δίκαιες οδούς του Θεού.—Εκ 9:7.

Πότε Είναι Ακατάλληλο. Αυτό που έχει σημασία είναι να ζει κανείς έτσι ώστε να δημιουργήσει καλό όνομα ενώπιον του Ιεχωβά. Επομένως, σε αυτό το σύστημα πραγμάτων, το γέλιο μπορεί μερικές φορές να είναι τελείως ακατάλληλο, ακόμη και επιβλαβές. Ο Σολομών, στο πείραμα που έκανε “για να κρατήσει την ανοησία ώσπου να δει τι καλό αποκόμιζαν οι γιοι των ανθρώπων από όσα έκαναν”, είπε μέσα στην καρδιά του: «Έλα τώρα να σε δοκιμάσω με τη χαρά. Και απόλαυσε το καλό». Ανακάλυψε, όμως, ότι η επιδίωξη αυτή ήταν μάταιη. Διαπίστωσε ότι η ευθυμία και το γέλιο από μόνα τους δεν είναι στ’ αλήθεια ικανοποιητικά, διότι δεν φέρνουν πραγματική και μόνιμη ευτυχία. Πρέπει να υπάρχει το σωστό θεμέλιο για να έχει κανείς διαρκή, εποικοδομητική χαρά. Ο Σολομών εξέφρασε τα συναισθήματά του ως εξής: «Είπα στο γέλιο: “Παραλογισμός!” και στη χαρά: “Τι προσφέρει αυτή;”»—Εκ 2:1-3.

Ο Σολομών δείχνει παραστατικά πόσο σοφό είναι να μη ζει κάποιος μόνο και μόνο για να επιδιώκει την απόλαυση, λέγοντας: «Καλύτερα να πάει κανείς σε σπίτι πένθους παρά να πάει σε σπίτι συμποσίου, επειδή αυτό είναι το τέλος όλων των ανθρώπων· και ο ζωντανός πρέπει να το βάλει στην καρδιά του». Με τη δήλωση αυτή δεν συνιστάται η λύπη ως ανώτερη από τη χαρά. Γίνεται αναφορά σε έναν συγκεκριμένο καιρό, τον καιρό που κάποιος έχει πεθάνει και το σπίτι του πενθεί. Πήγαινε εκεί να παρηγορήσεις τους λυπημένους ανθρώπους που άφησε πίσω του ο θανών, αντί να εκδηλώσεις αναισθησία ξεχνώντας τους, ενώ παράλληλα συμποσιάζεις και γλεντάς ξέφρενα. Επισκεπτόμενος τους πενθούντες, όχι μόνο θα παρηγορήσει ο επισκέπτης τα άτομα που έχασαν έναν δικό τους, αλλά επίσης θα θυμηθεί ότι η ζωή είναι σύντομη, θα αντιληφθεί ότι ο θάνατος που ήρθε σε αυτό το σπίτι θα έρθει αργά ή γρήγορα σε όλους και ότι οι ζωντανοί πρέπει να το έχουν αυτό κατά νου. Καλό όνομα δημιουργεί κάποιος ενόσω είναι ακόμη ζωντανός, όχι όταν πεθαίνει. Και το καλό όνομα ενώπιον του Θεού είναι το μόνο πράγμα που έχει αληθινή αξία για κάποιον την ώρα του θανάτου.—Εκ 7:2· Γε 50:10· Ιωα 11:31.

Ο Σολομών συνεχίζει λέγοντας: «Καλύτερα στενοχώρια παρά γέλιο, γιατί με τη σκυθρωπότητα του προσώπου η καρδιά γίνεται καλύτερη». (Εκ 7:3) Το γέλιο είναι καλό φάρμακο, αλλά υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες πρέπει να εξετάζουμε με σοβαρότητα τη ζωή μας και τον τρόπο με τον οποίο τη ζούμε. Αν δούμε ότι σπαταλούμε υπερβολικό χρόνο σε επιπόλαια γλέντια και δεν δημιουργούμε καλό όνομα κάνοντας καλά έργα, έχουμε λόγους να στενοχωρηθούμε με τον εαυτό μας, να λυπηθούμε και να αλλάξουμε. Αυτό θα κάνει την καρδιά μας καλύτερη. Θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε καλό όνομα έτσι ώστε η ημέρα του θανάτου μας ή η στιγμή της τελικής μας επιθεώρησης από τον Θεό και τον Χριστό να είναι καλύτερη για εμάς από την ημέρα της γέννησής μας.—Εκ 7:1.

«Η καρδιά των σοφών βρίσκεται σε σπίτι πένθους, αλλά η καρδιά των αφρόνων βρίσκεται σε σπίτι χαράς», λέει κατόπιν ο Σολομών. «Καλύτερα να ακούει κανείς την επίπληξη κάποιου σοφού παρά να είναι ένας άνθρωπος που ακούει το τραγούδι των αφρόνων». (Εκ 7:4, 5) Σε σπίτι όπου κάποιος έχει πεθάνει, η σοφή καρδιά αποκτάει τη σοβαρότητα που επικρατεί φυσιολογικά σε έναν τέτοιον χώρο και έτσι επηρεάζεται ώστε το εν λόγω άτομο να προσέξει πώς ζει τη ζωή του, ενώ η ανέμελη διάθεση που επικρατεί σε έναν τόπο ξέφρενου γλεντιού ελκύει την ανόητη καρδιά και κάνει το άτομο να αντιμετωπίζει τη ζωή με επιπόλαιο, απερίσκεπτο πνεύμα. Αν κάποιος ξεστρατίζει από τα ορθά μονοπάτια, η επίπληξη του σοφού θα τον επαναφέρει στην οδό της ζωής διορθώνοντάς τον και καθιστώντας τον ικανό να δημιουργήσει καλό όνομα για τον εαυτό του. Αλλά πώς θα μπορούσαμε να βοηθηθούμε ακούγοντας το τραγούδι του ανόητου ή κενές κολακείες που αποκρύπτουν τα λάθη και μας σκληραίνουν ώστε να εμμένουμε σε εσφαλμένη πορεία; Κάτι τέτοιο θα μας υποκινούσε να συνεχίζουμε να δημιουργούμε κακό όνομα και δεν θα μας διόρθωνε ώστε να βαδίζουμε σε οδούς που οδηγούν στην απόκτηση καλού ονόματος ενώπιον του Ιεχωβά.

«Διότι όπως ο ήχος που κάνουν τα αγκάθια κάτω από το τσουκάλι, έτσι είναι το γέλιο του άφρονα· και αυτό επίσης είναι ματαιότητα». (Εκ 7:6) Τα αγκάθια ανάβουν γρήγορα αλλά εξίσου γρήγορα γίνονται στάχτη. Μπορεί να μη διαρκέσουν όσο χρειάζεται για να μαγειρευτεί αυτό που βρίσκεται μέσα στο τσουκάλι, και στην περίπτωση αυτή δεν επιτελούν το έργο για το οποίο ανάβει κάποιος τη φωτιά. Επομένως, το φανταχτερό, θορυβώδες, δυνατό σπίθισμά τους αποδεικνύεται ανώφελο και μάταιο. Έτσι είναι και τα επιπόλαια γέλια και οι παραλογισμοί του ανόητου. Επίσης, ο ίδιος ο ήχος που παράγει ένας ανόητος γελώντας ενοχλεί τα αφτιά, όντας ακατάλληλος για τη στιγμή ή την περίσταση, και τείνει να αποθαρρύνει παρά να ενθαρρύνει. Δεν βοηθάει κανέναν να σημειώσει πρόοδο στο σοβαρό έργο της δημιουργίας καλού ονόματος το οποίο θα θυμάται ο Θεός, και ως εκ τούτου να διασφαλίσει ότι “η ημέρα του θανάτου θα είναι καλύτερη από την ημέρα της γέννησης”.

Γέλιο που Μετατρέπεται σε Πένθος. Στην Επί του Όρους Ομιλία του, ο Ιησούς Χριστός είπε: «Ευτυχισμένοι είστε εσείς που κλαίτε τώρα, επειδή θα γελάσετε» και «Αλίμονο σε εσάς που γελάτε τώρα, επειδή θα πενθήσετε και θα κλάψετε». (Λου 6:21, 25) Ο Ιησούς τόνιζε προφανώς ότι όσοι λυπούνταν λόγω των κακών θρησκευτικών συνθηκών που επικρατούσαν τότε στον Ισραήλ θα μπορούσαν να μετατρέψουν το κλάμα τους σε γέλιο ασκώντας πίστη σε Εκείνον, ενώ όσοι απολάμβαναν το γέλιο και τη ζωή χωρίς να ανησυχούν για το μέλλον θα διαπίστωναν ότι το γέλιο τους θα μετατρεπόταν σε πένθος. (Παράβαλε Λου 16:19-31.) Γράφοντας σε Χριστιανούς, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, ο Ιάκωβος, παρότρυνε όσους από αυτούς είχαν κοσμικό φρόνημα: «Νιώστε συντριβή και πενθήστε και κλάψτε. Ας μετατραπεί το γέλιο σας σε πένθος, και η χαρά σας σε κατήφεια. Ταπεινωθείτε στα μάτια του Ιεχωβά, και αυτός θα σας εξυψώσει». (Ιακ 4:4, 9, 10) Τέτοια εξύψωση θα έφερνε γνήσια ευτυχία.

Ως Έκφραση Χλευασμού. Το γέλιο παρουσιάζεται πολύ συχνά στις Γραφές ως έκφραση χλευασμού. Το εβραϊκό ρήμα τσαχάκ (γελώ) σημαίνει επίσης «περιγελώ· κάνω περίγελο».—Γε 21:9· 39:14.

Ακόμη και μέλη της ζωικής κτίσης παρουσιάζονται να γελούν περιφρονητικά. Η στρουθοκάμηλος εμφανίζεται να γελάει με το άλογο που την καταδιώκει και τον αναβάτη του (λόγω της ταχύτητάς της), το δε άλογο να γελάει με το φόβο όταν πηγαίνει στη μάχη (λόγω της δύναμης και της αφοβιάς του). (Ιωβ 39:13, 18, 19, 22) Ο Λευιάθαν (ο κροκόδειλος) λέγεται ότι γελάει με τον ήχο του ακόντιου, εξαιτίας της βαριάς θωράκισής του.—Ιωβ 41:1, 29.

Οι υπηρέτες του Θεού έχουν αναγκαστεί να υπομείνουν πολλά χλευαστικά γέλια εναντίον τους. Ο Ιώβ είπε: «Περίγελος του συνανθρώπου γίνομαι». (Ιωβ 12:4· 30:1) Ο Ιερεμίας ήταν αντικείμενο γέλιου όλη την ημέρα ανάμεσα στους συγχρόνους του. (Ιερ 20:7) Ακόμη και με τον Ιησού Χριστό γέλασαν με καταφρόνηση προτού αναστήσει την κόρη του Ιαείρου. (Ματ 9:24· Μαρ 5:40· Λου 8:41-53) Εντούτοις, όλοι όσοι γνώριζαν τη δύναμη και τη σοφία του Θεού και ήταν υπάκουοι σε αυτόν είχαν βάσιμους λόγους να είναι ευτυχισμένοι.—Ματ 5:11, 12.

Ο Ιεχωβά Θεός περιγράφεται να γελάει χλευαστικά με τα έθνη, με τα ατελέσφορα κομπαστικά τους λόγια και με τη σύγχυση που προξενεί η ανόητη πορεία τους εναντίον του. (Ψλ 59:8) Εκείνος γνωρίζει τη δύναμη και τους σκοπούς του και γελάει με την ασήμαντη, μάταιη εναντίωση που προβάλλουν στον ίδιο και στο λαό του. (Ψλ 2:1-4) Το σοφό άτομο δεν θέλει ασφαλώς να κάνει τον Ιεχωβά να γελάει μαζί του. (Παρ 1:26) Μολονότι ο Ιεχωβά δεν ευαρεστείται με το θάνατο των πονηρών (Ιεζ 18:23, 32), δεν ανησυχεί για τις πλεκτάνες που στήνουν αυτοί εναντίον του λαού του και γελάει επειδή βλέπει την ημέρα της απελευθέρωσης των δικαίων, κατά την οποία τα δόλια σχέδια των πονηρών θα αποτύχουν και η πονηρία θα τερματιστεί για πάντα.—Ψλ 37:12, 13, 20.