“Με τη Σοφία θα Πληθυνθούν οι Ημέρες Μας”

ΠΟΙΟΣ μπορεί να αρνηθεί ότι η σοφία είναι αναντικατάστατη όσον αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ζωής; Η αληθινή σοφία είναι η ικανότητα να χρησιμοποιεί κάποιος κατάλληλα τη γνώση και την κατανόηση. Είναι το άκρως αντίθετο της ανοησίας, της αφροσύνης και της παραφροσύνης. Γι’ αυτό, οι Γραφές μάς προτρέπουν να αποκτήσουμε σοφία. (Παροιμίες 4:7) Μάλιστα το Γραφικό βιβλίο των Παροιμιών γράφτηκε πρωτίστως για να μεταδώσει σοφία και διαπαιδαγώγηση. Τα εναρκτήρια λόγια του αναφέρουν: «Οι παροιμίες του Σολομώντα, γιου του Δαβίδ, βασιλιά του Ισραήλ, για να γνωρίσει ο άνθρωπος σοφία και διαπαιδαγώγηση».​—Παροιμίες 1:1, 2.

Αναλογιστείτε για λίγο τις αξιόπιστες διδασκαλίες που υπάρχουν στα πρώτα λίγα κεφάλαια των Παροιμιών. Σαν στοργικός πατέρας που δίνει προτροπές στο γιο του, ο Σολομών ικετεύει τους αναγνώστες του να δεχτούν τη διαπαιδαγώγηση και να δώσουν προσοχή στη σοφία. (Κεφάλαια 1 και 2) Μας δείχνει πώς να καλλιεργούμε στενή σχέση με τον Ιεχωβά και πώς να προφυλάσσουμε την καρδιά μας. (Κεφάλαια 3 και 4) Λαβαίνουμε τη νουθεσία να παραμένουμε ηθικά αγνοί. (Κεφάλαια 5 και 6) Ναι, είναι ανεκτίμητη για εμάς η αποκάλυψη του τρόπου με τον οποίο ενεργεί ένα ανήθικο άτομο. (Κεφάλαιο 7) Πόσο ελκυστική είναι δε για τον καθένα μας η έκκληση που απευθύνει η προσωποποιημένη σοφία! (Κεφάλαιο 8) Προτού προχωρήσει στις περιεκτικές μεμονωμένες παροιμίες των επόμενων κεφαλαίων, ο Βασιλιάς Σολομών παρουσιάζει μια υποκινητική περίληψη των όσων έχει αναφέρει μέχρι τώρα.​—Κεφάλαιο 9.

“Ελάτε, Φάτε το Ψωμί μου και Πιείτε το Κρασί Μου”

Ο επίλογος του πρώτου τμήματος των Παροιμιών δεν είναι μια ανιαρή περίληψη που απλώς τονίζει τις προαναφερθείσες συμβουλές. Αντίθετα, παρουσιάζεται ως μια συναρπαστική και όμορφη αλληγορία, υποκινώντας τον αναγνώστη να επιδιώξει τη σοφία.

Το 9ο κεφάλαιο του Γραφικού βιβλίου των Παροιμιών αρχίζει με τα λόγια: «Η αληθινή σοφία έχτισε το σπίτι της· λάξευσε τους εφτά στύλους της». (Παροιμίες 9:1) Ο όρος «εφτά στύλοι», όπως αναφέρει κάποιος λόγιος, «υποδηλώνει ένα αρχοντικό χτισμένο γύρω από μια αυλή, ένα οικοδόμημα στηριγμένο σε τρεις στύλους από τη μια και από την άλλη πλευρά και σε έναν στύλο στο μέσο της τρίτης πλευράς απέναντι από τον ανοιχτό χώρο ο οποίος αποτελούσε την είσοδο». Όπως και αν είχαν τα πράγματα, η αληθινή σοφία έχτισε ένα γερό σπίτι για την υποδοχή πολλών καλεσμένων.

Τα πάντα είναι έτοιμα για το συμπόσιο. Υπάρχει κρέας, καθώς και κρασί. Η σοφία έχει φροντίσει προσωπικά για την προετοιμασία του γεύματος και για το στρώσιμο του τραπεζιού. «Κανόνισε τη σφαγή των σφαχτών της· ανάμειξε το κρασί της· έστρωσε επίσης το τραπέζι της». (Παροιμίες 9:2) Σε αυτό το συμβολικό τραπέζι, προφανώς υπάρχει πνευματικά διαφωτιστική τροφή για σκέψη.​—Ησαΐας 55:1, 2.

Ποιοι είναι προσκαλεσμένοι στο συμπόσιο που έχει ετοιμάσει η αληθινή σοφία; «Έστειλε τις υπηρέτριές της και φωνάζει πάνω στα ψηλά μέρη της πόλης: “Όποιος είναι άπειρος ας στραφεί εδώ”. Σε όποιον στερείται καρδιάς αυτή είπε: “Ελάτε, φάτε το ψωμί μου και πιείτε και εσείς από το κρασί που έχω αναμείξει. Αφήστε τούς άπειρους και θα εξακολουθήσετε να ζείτε· και βαδίστε σωστά στην οδό της κατανόησης”».​—Παροιμίες 9:3-6.

Η σοφία έστειλε τις κοπέλες της να απευθύνουν μια πρόσκληση. Πήγαν στα δημόσια μέρη όπου μπορούν να φωνάξουν τους περισσότερους ανθρώπους. Όλοι είναι προσκαλεσμένοι​—όσοι “στερούνται καρδιάς”, δηλαδή όσοι στερούνται κατανόησης, καθώς και οι άπειροι. (Παροιμίες 9:4) Τους απευθύνεται δε μια υπόσχεση για ζωή. Ασφαλώς, η σοφία που περιέχεται στο Λόγο του Θεού, περιλαμβανομένης και αυτής που υπάρχει στο βιβλίο των Παροιμιών, είναι διαθέσιμη σχεδόν στον καθένα. Σήμερα, ως αγγελιοφόροι της αληθινής σοφίας, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά καλούν δραστήρια τους ανθρώπους, οπουδήποτε μπορούν να τους βρουν, να μελετήσουν την Αγία Γραφή. Πράγματι, η αποδοχή αυτής της γνώσης είναι δυνατόν να οδηγήσει σε αιώνια ζωή.​—Ιωάννης 17:3.

Οι Χριστιανοί πρέπει να δέχονται ταπεινά τη διαπαιδαγώγηση της σοφίας. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για τους νεαρούς και για όσους έχουν αρχίσει πρόσφατα να μαθαίνουν για τον Ιεχωβά. Επειδή έχουν περιορισμένη πείρα στις οδούς του Θεού, ίσως “στερούνται καρδιάς”. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τους τα κίνητρα είναι κακά, αλλά χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για να φέρουν την καρδιά τους σε μια κατάσταση που να ευαρεστεί πραγματικά τον Ιεχωβά Θεό. Κάτι τέτοιο απαιτεί να εναρμονίζουν τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τις προτιμήσεις και τους στόχους τους με ό,τι επιδοκιμάζει ο Θεός. Πόσο ζωτικό είναι να “αναπτύσσουν λαχτάρα για το ανόθευτο γάλα του λόγου”.​—1 Πέτρου 2:2.

Στην πραγματικότητα, δεν πρέπει όλοι μας να προχωρούμε πέρα από «τα αρχικά δόγματα»; Σίγουρα, χρειάζεται να αναπτύσσουμε ενδιαφέρον για «τα βαθιά πράγματα του Θεού» και να τρεφόμαστε με στερεή τροφή που είναι για τους ώριμους ανθρώπους. (Εβραίους 5:12–6:1· 1 Κορινθίους 2:10) «Ο πιστός και φρόνιμος δούλος», τον οποίο επιβλέπει άμεσα ο Ιησούς Χριστός, παρέχει με επιμέλεια επίκαιρη πνευματική τροφή για όλους. (Ματθαίος 24:45-47) Είθε να συμμετέχουμε στο συμπόσιο της σοφίας μελετώντας επιμελώς το Λόγο του Θεού και τα βασισμένα στη Γραφή έντυπα που παρέχει η τάξη του δούλου.

«Μην Ελέγχεις το Χλευαστή»

Οι διδασκαλίες της σοφίας περιλαμβάνουν επίσης διόρθωση και έλεγχο. Δεν δέχονται όλοι ευνοϊκά αυτό το χαρακτηριστικό της σοφίας. Γι’ αυτό, ο επίλογος του πρώτου τμήματος του βιβλίου των Παροιμιών περιέχει την προειδοποίηση: «Αυτός που διορθώνει το χλευαστή επισύρει ατίμωση στον εαυτό του, και αυτός που δίνει έλεγχο στον πονηρό​—στίγμα στον εαυτό του. Μην ελέγχεις το χλευαστή για να μη σε μισήσει».​—Παροιμίες 9:7, 8α.

Ο χλευαστής αναπτύσσει μνησικακία και μίσος για αυτόν που προσπαθεί να τον βοηθήσει να διορθώσει την πορεία του. Το πονηρό άτομο δεν έχει εκτίμηση για την αξία του ελέγχου. Πόσο άσοφο είναι να προσπαθούμε να διδάξουμε την υπέροχη αλήθεια του Λόγου του Θεού σε κάποιον που μισεί την αλήθεια ή επιδιώκει απλώς να τη χλευάζει! Όταν ο απόστολος Παύλος κήρυττε στην Αντιόχεια, αντιμετώπισε μια ομάδα Ιουδαίων που δεν είχαν αγάπη για την αλήθεια. Προσπάθησαν να τον εμπλέξουν σε λογομαχία αντιλέγοντας βλάσφημα στα όσα έλεγε, αλλά ο Παύλος δήλωσε απλά: «Αφού εσείς . . . απωθείτε [το λόγο του Θεού] και δεν κρίνετε τους εαυτούς σας άξιους αιώνιας ζωής, στρεφόμαστε στα έθνη».​—Πράξεις 13:45, 46.

Στην προσπάθειά μας να μεταδώσουμε τα καλά νέα της Βασιλείας σε όσους έχουν ειλικρινή καρδιά, ας προσέχουμε να μην αναμειγνυόμαστε σε αντιλογίες και λογομαχίες με χλευαστές. Ο Χριστός Ιησούς έδωσε στους μαθητές του την οδηγία: «Όταν μπαίνετε στο σπίτι, χαιρετήστε το σπιτικό· και αν το σπίτι είναι άξιο, ας έρθει πάνω σε αυτό η ειρήνη που του εύχεστε· αλλά αν δεν είναι άξιο, η ειρήνη σας ας επιστρέψει πάνω σας. Οπουδήποτε δεν σας δέχεται κάποιος στο σπίτι του ή δεν ακούει τα λόγια σας, βγαίνοντας από εκείνο το σπίτι ή εκείνη την πόλη τινάξτε τη σκόνη από τα πόδια σας».​—Ματθαίος 10:12-14.

Η ανταπόκριση του σοφού ατόμου στον έλεγχο είναι τελείως διαφορετική από αυτήν του χλευαστή. Ο Σολομών δηλώνει: «Δίνε έλεγχο στον σοφό και θα σε αγαπήσει. Δίνε στον σοφό και θα γίνει ακόμη σοφότερος». (Παροιμίες 9:8β, 9α) Το σοφό άτομο γνωρίζει ότι «καμιά διαπαιδαγώγηση δεν φαίνεται προς το παρόν να φέρνει χαρά, αλλά λύπη· ύστερα όμως, σε εκείνους που έχουν γυμναστεί από αυτήν αποφέρει ειρηνικό καρπό, δηλαδή δικαιοσύνη». (Εβραίους 12:11) Μολονότι η συμβουλή ίσως φαίνεται οδυνηρή, γιατί να αντιδρούμε ή να κρατάμε αμυντική στάση εφόσον η αποδοχή της θα μας κάνει σοφότερους;

«Μεταβίβαζε γνώση στον δίκαιο και θα αυξηθεί σε μάθηση», συνεχίζει ο σοφός βασιλιάς. (Παροιμίες 9:9β) Κανείς δεν είναι τόσο σοφός ή τόσο μεγάλος ώστε να μη συνεχίζει να μαθαίνει. Πόσο ευχάριστο είναι να βλέπουμε ακόμη και αυτούς που βρίσκονται στη δύση της ζωής τους να δέχονται την αλήθεια και να αφιερώνονται στον Ιεχωβά! Ας επιδιώκουμε και εμείς επίσης να κρατάμε άσβεστη τη θέληση για μάθηση και για τη διατήρηση δραστήριας διάνοιας.

«Θα σου Προστεθούν Χρόνια Ζωής»

Υπογραμμίζοντας το κύριο σημείο του θέματος που εξετάζει, ο Σολομών συμπεριλαμβάνει την απαραίτητη προϋπόθεση για σοφία, γράφοντας: «Ο φόβος του Ιεχωβά είναι η αρχή της σοφίας, και κατανόηση είναι η γνώση για τον Αγιότατο». (Παροιμίες 9:10) Δεν μπορεί να υπάρξει θεοσεβής σοφία χωρίς βαθύ, ευλαβικό δέος για τον αληθινό Θεό. Ένα άτομο μπορεί να έχει τη διάνοιά του γεμάτη με γνώση, αλλά αν δεν έχει φόβο για τον Ιεχωβά, θα αποτύχει να χρησιμοποιεί εκείνη τη γνώση με τρόπο που να δίνει τιμή στον Δημιουργό. Ίσως ακόμη και να καταλήγει σε εσφαλμένα συμπεράσματα από γνωστά στοιχεία, κάνοντας τον εαυτό του να φαίνεται ανόητος. Επιπλέον, η γνώση για τον Ιεχωβά, τον Αγιότατο, είναι απαραίτητη για την απόκτηση κατανόησης​—ενός αξιοσημείωτου χαρακτηριστικού της σοφίας.

Τι καρπούς φέρνει η σοφία; (Παροιμίες 8:12-21, 35) Ο βασιλιάς του Ισραήλ λέει: «Με εμένα θα πληθυνθούν οι ημέρες σου και θα σου προστεθούν χρόνια ζωής». (Παροιμίες 9:11) Μακρότητα ημερών και χρόνια ζωής είναι το αποτέλεσμα της συναναστροφής με τη σοφία. Ναι, «η σοφία διατηρεί στη ζωή τους κατόχους της».​—Εκκλησιαστής 7:12.

Το να καταβάλλουμε προσπάθειες για να αποκτήσουμε σοφία είναι προσωπική μας ευθύνη. Τονίζοντάς το αυτό, ο Σολομών δηλώνει: «Αν έγινες σοφός, έγινες σοφός για τον εαυτό σου· και αν χλεύασες, εσύ και μόνο θα υποστείς τις συνέπειες». (Παροιμίες 9:12) Ο σοφός είναι σοφός για δικό του όφελος και ο χλευαστής είναι ο μόνος υπεύθυνος για τα δικά του παθήματα. Πράγματι, θερίζουμε ό,τι σπέρνουμε. Είθε, λοιπόν, “να δίνουμε προσοχή στη σοφία”.​—Παροιμίες 2:2.

«Η Γυναίκα που Χαρακτηρίζεται από Αφροσύνη Είναι Θορυβώδης»

Κάνοντας μια αντιπαραβολή, ο Σολομών λέει στη συνέχεια: «Η γυναίκα που χαρακτηρίζεται από αφροσύνη είναι θορυβώδης. Είναι η ίδια η επιπολαιότητα και δεν γνωρίζει τίποτα απολύτως. Και κάθησε στην είσοδο του σπιτιού της, σε ένα κάθισμα, στα ψηλά μέρη της πόλης, για να φωνάξει προς εκείνους που περνούν από την οδό, εκείνους που προχωρούν ευθεία στο δρόμο τους: “Όποιος είναι άπειρος ας στραφεί εδώ”».​—Παροιμίες 9:13-16α.

Η αφροσύνη περιγράφεται ως μια γυναίκα θορυβώδης, απείθαρχη, αδαής. Και αυτή έχει χτίσει ένα σπίτι. Έχει αναλάβει επίσης να καλέσει οποιονδήποτε είναι άπειρος. Έτσι λοιπόν, οι περαστικοί πρέπει να διαλέξουν. Θα δεχτούν την πρόσκληση της σοφίας ή της αφροσύνης;

«Τα Κλεμμένα Νερά Είναι Γλυκά»

Τόσο η σοφία όσο και η αφροσύνη προσκαλούν αυτούς που τις ακούν να “στραφούν εδώ”. Ωστόσο, η έκκληση είναι διαφορετική. Η σοφία προσκαλεί τους ανθρώπους σε ένα συμπόσιο με κρασί, κρέας και ψωμί. Το θέλγητρο που χρησιμοποιεί η αφροσύνη μάς θυμίζει τους τρόπους μιας ακόλαστης γυναίκας. Ο Σολομών λέει: «Σε όποιον στερείται καρδιάς αυτή είπε επίσης: “Τα κλεμμένα νερά είναι γλυκά και το ψωμί που τρώγεται στα κρυφά είναι ευχάριστο”».​—Παροιμίες 9:16β, 17.

Αντί για ανάμεικτο κρασί, «η γυναίκα που ονομάζεται Ανοησία» προσφέρει κλεμμένα νερά. (Παροιμίες 9:13, Νέα Διεθνής Μετάφραση [New International Version]) Στις Γραφές, η σεξουαλική απόλαυση που νιώθει κάποιος με την αγαπημένη του σύζυγο παρομοιάζεται με το να πίνει αναζωογονητικό νερό. (Παροιμίες 5:15-17) Άρα, τα κλεμμένα νερά αντιπροσωπεύουν σεξουαλική ανηθικότητα που διαπράττεται στα κρυφά. Τέτοιου είδους νερά παρουσιάζονται ως γλυκά​—καλύτερα από κρασί—​επειδή είναι κλεμμένα και μεταδίδουν την ιδέα ότι μπορεί κάποιος να ξεφύγει χωρίς να τον ανακαλύψουν. Το “ύποπτο” ψωμί παρουσιάζεται ως πιο εύγευστο από το ψωμί και το κρέας που προσφέρει η σοφία ακριβώς επειδή κερδίζεται με άδικα μέσα. Το να θεωρούμε ελκυστικό ό,τι είναι απαγορευμένο και κρυφό αποτελεί σημάδι αφροσύνης.

Ενώ η πρόσκληση της σοφίας περιλαμβάνει την υπόσχεση για ζωή, η γυναίκα που χαρακτηρίζεται από αφροσύνη δεν αναφέρει τις συνέπειες που προκύπτουν για όποιον ακολουθεί τις οδούς της. Εντούτοις, ο Σολομών προειδοποιεί: «Αυτός δεν γνωρίζει ότι εκεί είναι όσοι βρίσκονται ανίσχυροι στο θάνατο, ότι οι προσκαλεσμένοι της βρίσκονται στα βάθη του Σιεόλ». (Παροιμίες 9:18) «Το σπίτι της Ανοησίας δεν είναι σπίτι αλλά μαυσωλείο», γράφει ένας μελετητής. «Αν μπεις μέσα δεν θα βγεις ζωντανός». Το να ακολουθεί κάποιος έναν ανήθικο τρόπο ζωής δεν είναι σοφό. Είναι θανατηφόρο.

Ο Ιησούς Χριστός είπε: «Μπείτε από τη στενή πύλη· επειδή πλατύς και ευρύχωρος είναι ο δρόμος που οδηγεί στην καταστροφή, και πολλοί είναι εκείνοι που μπαίνουν από αυτόν· ενώ στενή είναι η πύλη και στενόχωρος ο δρόμος που οδηγεί στη ζωή, και λίγοι είναι εκείνοι που τον βρίσκουν». (Ματθαίος 7:13, 14) Είθε να τρεφόμαστε πάντοτε από το τραπέζι της σοφίας και να είμαστε ανάμεσα σε αυτούς οι οποίοι βρίσκονται στο δρόμο που οδηγεί στη ζωή.

[Εικόνα στη σελίδα 31]

Η απόκτηση σοφίας είναι προσωπική ευθύνη

[Εικόνα στη σελίδα 31]

Το σοφό άτομο δέχεται ευνοϊκά τη διόρθωση