ΚΡΙΘΑΡΙ

[εβρ. κείμενο, σε‛οράχ· ελλ. κείμενο, κριθή].

Σημαντικό δημητριακό, του γένους Όρδεο (Hordeum), το οποίο καλλιεργείται ευρύτατα από την αρχαιότητα ως τώρα. Ήταν ένα από τα πολύτιμα προϊόντα που επρόκειτο να βρουν οι Ισραηλίτες στην Υποσχεμένη Γη, και αυτή η περιοχή εξακολουθεί να είναι «γη με σιτάρι και κριθάρι» μέχρι σήμερα.—Δευ 8:8.

Η εβραϊκή ονομασία του κριθαριού (σε‛οράχ) συγγενεύει με τη λέξη η οποία σημαίνει «τρίχες» (σε‛άρ) και περιγράφει τα μακριά και λεπτά άγανα, ή αλλιώς αθέρες, που σχηματίζουν τα χαρακτηριστικά γένια στο στάχυ του κριθαριού. Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό, ικανότερο να υπομείνει την ξηρασία και να προσαρμοστεί σε μεγαλύτερο φάσμα κλιματολογικών συνθηκών από όλα τα άλλα σιτηρά. Όταν ωριμάσει φτάνει σε ύψος περίπου το 1 μ., τα δε φύλλα του είναι κάπως πλατύτερα από του σιταριού.

Ο θερισμός του κριθαριού πρωταγωνιστεί στα συναρπαστικά γεγονότα του βιβλίου της Ρουθ. Η σπορά του κριθαριού γινόταν στον Ισραήλ το μήνα Βουλ (Οκτώβριος-Νοέμβριος) αφού είχαν αρχίσει να πέφτουν οι πρώιμες βροχές και το έδαφος μπορούσε να οργωθεί. (Ησ 28:24, 25) Το κριθάρι ωριμάζει πιο γρήγορα από το σιτάρι (Εξ 9:31, 32), ο δε θερισμός του ξεκινούσε στις αρχές της άνοιξης, το μήνα Νισάν (Μάρτιος-Απρίλιος), από τη ζεστή Κοιλάδα του Ιορδάνη, συνεχιζόταν στα ψηλότερα, πιο εύκρατα εδάφη και κατέληγε στο ορεινό υψίπεδο Α του Ιορδάνη το μήνα Ζιβ (Απρίλιος-Μάιος). Συνεπώς, ο θερισμός του κριθαριού σηματοδοτούσε μια ορισμένη περίοδο του έτους (Ρθ 1:22· 2Σα 21:9), ενώ η αρχή του αντιστοιχούσε με τον καιρό του Πάσχα—το δεμάτι που κινούσε πέρα δώθε ο ιερέας τη 16η ημέρα του Νισάν ήταν από τους πρώτους καρπούς του κριθαριού.—Λευ 23:10, 11.

Το κριθάρι θεωρούνταν κατώτερης αξίας από το σιτάρι—στο όραμα του Ιωάννη που περιγράφεται στο εδάφιο Αποκάλυψη 6:6 έχει μόλις το ένα τρίτο της αξίας του σιταριού. Ήταν αρκούντως διαδεδομένο και άφθονο ώστε να χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή για τα άλογα του Σολομώντα (1Βα 4:28), χρησιμότητα την οποία εξακολουθεί να έχει στους σύγχρονους καιρούς. Το άλεθαν και από το αλεύρι του έφτιαχναν ψωμί στο οποίο έδιναν συνήθως τη μορφή στρογγυλής πίτας (2Βα 4:42· Ιεζ 4:12· Ιωα 6:9, 13), ενώ μερικές φορές το αναμείγνυαν και με άλλους σπόρους.—Ιεζ 4:9.

Μολονότι είναι σαφές ότι το κριθάρι το χρησιμοποιούσαν συχνότερα οι φτωχοί εφόσον ήταν φτηνότερο, δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει ότι οι Ισραηλίτες το περιφρονούσαν, ακόμη και εκείνοι που είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν σιτάρι. Το κριθάρι, λοιπόν, περιλαμβανόταν στις προμήθειες που θεωρήθηκαν κατάλληλες για να προσφερθούν στη συνοδεία του Βασιλιά Δαβίδ κατά την άφιξή τους στη Γαλαάδ, την εποχή της ανταρσίας του Αβεσσαλώμ. (2Σα 17:27-29) Ο Σολομών έστειλε στον Χιράμ 20.000 κορ (4.400 kl) κριθάρι και ισόποσο σιτάρι, όπως επίσης μεγάλες ποσότητες λαδιού και κρασιού, ως προμήθειες για τους υπηρέτες του Τύριου βασιλιά που ετοίμαζαν υλικά για το ναό. (2Χρ 2:10, 15) Ο Βασιλιάς Ιωθάμ του Ιούδα απαίτησε από το βασιλιά του Αμμών φόρο υποτελείας στον οποίο περιλαμβάνονταν 10.000 κορ (2.200 kl) κριθάρι. (2Χρ 27:5) Κάποιοι άντρες, προσπαθώντας να αποφύγουν το θάνατο από τα χέρια του δολοφόνου Ισμαήλ μετά την πτώση της Ιερουσαλήμ, τον διαβεβαίωσαν ότι είχαν «κρυμμένους θησαυρούς στον αγρό, σιτάρι και κριθάρι και λάδι και μέλι».—Ιερ 41:8.

Παρ’ όλα αυτά, το κριθάρι ήταν κοινή και υποδεέστερη τροφή, ορισμένοι δε σχολιαστές είναι της άποψης ότι αυτές τις ιδιότητες αντιπροσωπεύει το «στρογγυλό κριθαρένιο ψωμί» που είδε στο όνειρό του ένας Μαδιανίτης και το οποίο συμβόλιζε τον ταπεινό στρατό του Γεδεών.—Κρ 7:13, 14.

Ο Ωσηέ κατέβαλε 15 κομμάτια ασήμι (αν επρόκειτο για σίκλους, $33) και ενάμισι χομόρ (330 λίτρα) κριθάρι για να αγοράσει τη μοιχαλίδα Γόμερ και να την πάρει πάλι ως σύζυγό του (Ωσ 1:3· 3:1, 2), αντίτιμο που ορισμένοι σχολιαστές θεωρούν ότι ισοδυναμούσε συνολικά με την τιμή ενός δούλου, δηλαδή 30 σίκλους ασήμι ($66). (Εξ 21:32) Η “προσφορά που αφορούσε ζήλια”, την οποία απαιτούσε ο Νόμος όταν ένας άντρας υποπτευόταν τη σύζυγό του για σεξουαλική απιστία, έπρεπε να είναι ένα δέκατο του εφά (2,2 λίτρα) κριθαρένιο αλεύρι. (Αρ 5:14, 15) Το κριθάρι χρησιμοποιούνταν επίσης στους υπολογισμούς—η ποσότητα που χρειαζόταν για να σπαρθεί ένας αγρός αποτελούσε το νομικό μέσο για τον καθορισμό της αξίας αυτού του αγρού.—Λευ 27:16.