Ένα Βιβλίο Προφητειών
Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το μέλλον. Αναζητούν αξιόπιστες προρρήσεις σχετικά με πολλά ζητήματα, από δελτία καιρού μέχρι οικονομικούς δείκτες. Αλλά πολλές φορές απογοητεύονται όταν ενεργούν σύμφωνα με τέτοιες προβλέψεις. Η Αγία Γραφή περιέχει πολλές προρρήσεις, ή αλλιώς, προφητείες. Πόσο ακριβείς είναι αυτές οι προφητείες; Πρόκειται άραγε για ιστορικά γεγονότα που γράφτηκαν εκ των προτέρων; Ή μήπως είναι ιστορικά γεγονότα μεταμφιεσμένα σε προφητείες;
Ο ΡΩΜΑΙΟΣ πολιτικός Κάτων (που έζησε τα έτη 234 ως 149 Π.Κ.Χ.) φέρεται ότι είπε: «Εκπλήσσομαι που όταν ένας μάντης βλέπει κάποιον άλλον δεν γελάει».1 Πράγματι, μέχρι και σήμερα πολλοί άνθρωποι εκδηλώνουν σκεπτικισμό σε σχέση με τους μάντεις και τους αστρολόγους. Πολλές φορές οι προρρήσεις τους διατυπώνονται με ασαφείς όρους και υπόκεινται σε ποικίλες ερμηνείες.
Αλλά τι μπορεί να ειπωθεί για τις προφητείες της Αγίας Γραφής; Υπάρχει λόγος για σκεπτικισμό; Ή μήπως υπάρχει βάση για εμπιστοσύνη;
Δεν Είναι Απλώς Θεωρητικές Εικασίες
Πληροφορημένοι άνθρωποι μπορεί να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν εμφανείς τάσεις για να κάνουν ακριβείς εικασίες σχετικά με το μέλλον, αλλά δεν επαληθεύονται σε όλες τις περιπτώσεις. Το βιβλίο Αγωνία για το Μέλλον (Future Shock) παρατηρεί: «Κάθε κοινωνία αντιμετωπίζει, όχι απλώς μια διαδοχή από πιθανά μελλοντικά συμβάντα, αλλά μια ποικιλία ενδεχόμενων μελλοντικών συμβάντων και μια σύγκρουση όσον αφορά τα προτιμότερα μελλοντικά συμβάντα». Προσθέτει: «Βέβαια, κανένας δεν μπορεί να ‘γνωρίζει’ το μέλλον με κάποια απόλυτη έννοια. Μπορούμε απλώς να συστηματοποιήσουμε και να εμβαθύνουμε τις υποθέσεις που κάνουμε και να προσπαθήσουμε να σταθμίσουμε τις πιθανές εκβάσεις».2
Αλλά οι συγγραφείς της Αγίας Γραφής δεν ‘στάθμιζαν’ απλώς τις ‘πιθανές εκβάσεις των υποθέσεων’ για το μέλλον. Ούτε μπορούν να αγνοηθούν οι προρρήσεις τους ως ασαφείς δηλώσεις οι οποίες θα μπορούσαν να ερμηνευτούν με ποικίλους τρόπους. Απεναντίας, πολλές από τις προφητείες τους διατυπώθηκαν με εκπληκτική σαφήνεια και ήταν ασυνήθιστα συγκεκριμένες, πολλές φορές μάλιστα προλέγοντας ακριβώς το αντίθετο από το αναμενόμενο. Πάρτε για παράδειγμα τα όσα είπε εκ των προτέρων η Αγία Γραφή για την αρχαία πόλη της Βαβυλώνας.
Θα ‘Σαρωθεί με τη Σκούπα του Αφανισμού’
Η αρχαία Βαβυλώνα έγινε ‘το κόσμημα των βασιλείων’. (Ησαΐας 13:19) Αυτή η επεκτεινόμενη πόλη βρισκόταν σε στρατηγική θέση στην εμπορική οδό που ένωνε τον Περσικό Κόλπο με τη Μεσόγειο Θάλασσα, και εξυπηρετούσε ως σταθμός για τη διακίνηση εμπορευμάτων μέσω ξηράς και θάλασσας ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση.
Τον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ., η Βαβυλώνα ήταν η φαινομενικά απόρθητη πρωτεύουσα της Βαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας. Την πόλη τη διαπερνούσε ο Ευφράτης Ποταμός, και τα νερά του ποταμού χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευαστεί μια φαρδιά, βαθιά τάφρος και ένα δίκτυο καναλιών. Επιπρόσθετα, η πόλη προστατευόταν από ένα τεράστιο σύστημα διπλών τειχών, τα οποία ήταν ενισχυμένα από πολυάριθμους αμυντικούς πύργους. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που οι κάτοικοί της ένιωθαν ασφαλείς.
Παρ’ όλα αυτά, τον όγδοο αιώνα Π.Κ.Χ., πριν φτάσει η Βαβυλώνα στο απόγειο της δόξας της, ο προφήτης Ησαΐας προείπε ότι η Βαβυλώνα επρόκειτο να ‘σαρωθεί με τη σκούπα του αφανισμού’. (Ησαΐας 13:19· 14:22, 23) Ο Ησαΐας περιέγραψε επίσης το συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο θα έπεφτε η Βαβυλώνα. Οι εισβολείς επρόκειτο να ‘αποξηράνουν’ τα ποτάμια της—την πηγή της ταφροειδούς άμυνάς της—καθιστώντας την πόλη ευάλωτη. Μάλιστα, ο Ησαΐας ανέφερε και το όνομα του κατακτητή—«Κύρος», ένας μεγάλος Πέρσης βασιλιάς, «μπροστά στον οποίο θα ανοιχτούν οι πύλες και καμία πόρτα δεν θα κλειστεί».—Ησαΐας 44:27–45:2, Η Νέα Αγγλική Βίβλος (The New English Bible).
Αυτές ήταν τολμηρές προρρήσεις. Επαληθεύτηκαν όμως; Η ιστορία δίνει την απάντηση.
‘Χωρίς να Γίνει Μάχη’
Τη νύχτα της 5ης Οκτωβρίου του 539 Π.Κ.Χ., δύο αιώνες μετά την καταγραφή της προφητείας από τον Ησαΐα, τα στρατεύματα της Μηδοπερσίας υπό την ηγεσία του Κύρου του Μεγάλου ήταν στρατοπεδευμένα κοντά στη Βαβυλώνα. Αλλά οι Βαβυλώνιοι ένιωθαν σιγουριά. Σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό Ηρόδοτο (πέμπτος αιώνας Π.Κ.Χ.), είχαν αποθηκευμένες αρκετές προμήθειες οι οποίες θα διαρκούσαν χρόνια.3 Είχαν επίσης τον Ευφράτη Ποταμό και τα πανίσχυρα τείχη της Βαβυλώνας για να τους προστατέψουν. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με το Χρονικό του Ναβονίδη, την ίδια εκείνη νύχτα, «το στράτευμα του Κύρου μπήκε στη Βαβυλώνα χωρίς μάχη».4 Πώς έγινε αυτό;
Ο Ηρόδοτος εξηγεί ότι οι άνθρωποι μέσα στην πόλη ‘χόρευαν και γλεντούσαν σε μια γιορτή’.5 Έξω, όμως, ο Κύρος είχε αλλάξει το ρου του Ευφράτη. Καθώς έπεσε η στάθμη των νερών, τα στρατεύματά του βάδισαν μέσα από την κοίτη με το νερό ως τους μηρούς. Πέρασαν δίπλα από τα πανύψηλα τείχη και, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, μπήκαν από ‘τις πύλες που άνοιγαν στον ποταμό’, από τις πύλες που λόγω απροσεξίας αφέθηκαν ανοιχτές.6 (Παράβαλε Δανιήλ 5:1-4· Ιερεμίας 50:24· 51:31, 32.) Και άλλοι ιστορικοί, περιλαμβανομένου και του Ξενοφώντα (περ. 431–περ. 352 Π.Κ.Χ.), καθώς και σφηνοειδείς πινακίδες τις οποίες ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι, επιβεβαιώνουν την ξαφνική πτώση της Βαβυλώνας στον Κύρο.7
Έτσι εκπληρώθηκε η προφητεία του Ησαΐα για τη Βαβυλώνα. Ή μήπως δεν συνέβη αυτό; Είναι άραγε δυνατόν να μην επρόκειτο για πρόρρηση, αλλά να γράφτηκε εκ των υστέρων; Στην ουσία, το ίδιο ερώτημα θα μπορούσε να γίνει και για άλλες προφητείες της Αγίας Γραφής.
Ιστορικά Γεγονότα Μεταμφιεσμένα σε Προφητείες;
Αν οι προφήτες της Αγίας Γραφής—περιλαμβανομένου και του Ησαΐα—απλώς αντέγραφαν ιστορικά γεγονότα για να μοιάζουν με προφητείες, τότε αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν τίποτα παραπάνω από έξυπνοι απατεώνες. Ποιο θα ήταν, όμως, το κίνητρο για μια τέτοια πανουργία; Οι αληθινοί προφήτες γνωστοποιούσαν πρόθυμα ότι δεν δέχονταν δωροδοκία. (1 Σαμουήλ 12:3· Δανιήλ 5:17) Εξάλλου, έχουμε ήδη εξετάσει πειστικές αποδείξεις που πιστοποιούν ότι οι συγγραφείς της Αγίας Γραφής (πολλοί από τους οποίους ήταν προφήτες) ήταν αξιόπιστοι άντρες, πρόθυμοι να αποκαλύψουν ακόμα και τα προσωπικά τους λάθη, έστω και αν αυτά τους έφερναν σε δύσκολη θέση. Φαίνεται απίθανο ότι τέτοιου είδους άντρες θα ήταν διατεθειμένοι να διαπράξουν απάτες ολκής, παρουσιάζοντας ιστορικά γεγονότα σαν να ήταν προφητείες.
Υπάρχει και ένας ακόμα παράγοντας που πρέπει να εξεταστεί. Πολλές προφητείες της Αγίας Γραφής περιείχαν καυστικές καταγγελίες εναντίον του ίδιου του λαού των προφητών, ο οποίος περιλάμβανε τους ιερείς και τους άρχοντες. Λόγου χάρη, ο Ησαΐας κατέκρινε την αξιοθρήνητη ηθική κατάσταση των Ισραηλιτών της εποχής του—τόσο των ηγετών όσο και του λαού. (Ησαΐας 1:2-10) Άλλοι προφήτες εξέθεσαν με δυναμικό τρόπο τις αμαρτίες των ιερέων. (Σοφονίας 3:4· Μαλαχίας 2:1-9) Είναι δύσκολο να συλλάβουμε για ποιο λόγο θα κατασκεύαζαν προφητείες οι οποίες περιείχαν οξύτατες καταγγελίες εναντίον του ίδιου τους του λαού και γιατί οι ιερείς θα συνεργάζονταν σε μια τέτοια μηχανορραφία.
Επιπλέον, πώς θα κατάφερναν οι προφήτες—αν απλώς ήταν απατεώνες—να κάνουν μια τέτοια πλαστογραφία πιστευτή; Η μόρφωση ήταν κάτι που ενθαρρυνόταν στον Ισραήλ. Από μικρή ηλικία, τα παιδιά διδάσκονταν ανάγνωση και γραφή. (Δευτερονόμιο 6:6-9) Η ιδιωτική ανάγνωση των Γραφών ήταν κάτι που προτρεπόταν. (Ψαλμός 1:2) Επίσης, γινόταν δημόσια ανάγνωση των Γραφών στις συναγωγές κάθε Σάββατο. (Πράξεις 15:21) Φαίνεται απίθανο ότι ένα ολόκληρο εγγράμματο έθνος, που ήταν καλά καταρτισμένο στις Γραφές, θα μπορούσε να εξαπατηθεί από ένα τέτοιο τέχνασμα.
Εξάλλου, η προφητεία του Ησαΐα σχετικά με την πτώση της Βαβυλώνας περιλαμβάνει και άλλα πράγματα. Αναφέρει μια λεπτομέρεια η οποία δεν είναι δυνατόν να είχε γραφτεί μετά την εκπλήρωση.
‘Δεν θα Κατοικηθεί Ποτέ’
Τι θα συνέβαινε στη Βαβυλώνα μετά την πτώση της; Ο Ησαΐας προείπε: ‘Δεν θα κατοικηθεί ποτέ ούτε θα έχει τόπο να διαμένει επί γενεές γενεών. Και εκεί δεν θα στήνει ο Άραβας τη σκηνή του, και ποιμένες δεν θα βάζουν τα ποίμνιά τους να ξαπλώνουν εκεί’. (Ησαΐας 13:20) Αν μη τι άλλο, μπορεί να φάνηκε παράξενη η πρόρρηση ότι μια πόλη που βρισκόταν σε τόσο ευνοϊκή θέση θα έμενε για πάντα ακατοίκητη. Θα μπορούσαν άραγε να είχαν γραφτεί τα λόγια του Ησαΐα αφού είδε πρώτα την ερημωμένη Βαβυλώνα;
Ύστερα από την κατάκτησή της από τον Κύρο, μια κατοικημένη Βαβυλώνα—μολονότι υποδεέστερη—συνέχισε να υπάρχει για αιώνες. Θυμηθείτε ότι οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης περιλαμβάνουν ένα αντίτυπο ολόκληρου του βιβλίου του Ησαΐα το οποίο χρονολογείται από το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. Περίπου την ίδια εποχή που έγινε η αντιγραφή αυτού του ρόλου, οι Πάρθοι κατέλαβαν τη Βαβυλώνα. Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., υπήρχε ένας οικισμός Ιουδαίων στη Βαβυλώνα, και ο Βιβλικός συγγραφέας Πέτρος τον επισκέφτηκε. (1 Πέτρου 5:13) Τότε πια, ο Ρόλος της Νεκράς Θαλάσσης του βιβλίου του Ησαΐα ήδη υπήρχε σχεδόν δύο αιώνες. Επομένως, τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. η Βαβυλώνα δεν είχε ερημωθεί πλήρως, αν και το βιβλίο του Ησαΐα είχε ολοκληρωθεί προ πολλού.a
Όπως προειπώθηκε, η Βαβυλώνα τελικά κατάντησε απλώς ένας ‘σωρός από πέτρες’. (Ιερεμίας 51:37) Σύμφωνα με τον Εβραίο λόγιο Ιερώνυμο (τέταρτος αιώνας Κ.Χ.), στις ημέρες του η Βαβυλώνα είχε γίνει ένας κυνηγότοπος στον οποίο περιπλανιούνταν ‘κάθε είδους ζώα’.9 Η Βαβυλώνα παραμένει έρημη μέχρι σήμερα.
Ο Ησαΐας δεν έζησε για να δει τη Βαβυλώνα ακατοίκητη. Αλλά τα ερείπια εκείνης της άλλοτε ισχυρής πόλης, περίπου 80 χιλιόμετρα νότια της Βαγδάτης, στο σημερινό Ιράκ, παρέχουν σιωπηρή μαρτυρία όσον αφορά την εκπλήρωση των λόγων του: ‘Δεν θα κατοικηθεί ποτέ’. Κάποια αποκαταστημένα μέρη της Βαβυλώνας μπορεί να προσελκύουν τους τουρίστες, αλλά ‘τα παιδιά και τα εγγόνια’ της Βαβυλώνας έχουν χαθεί για πάντα.—Ησαΐας 13:20· 14:22, 23.
Άρα, ο προφήτης Ησαΐας δεν διατύπωσε ασαφείς προρρήσεις οι οποίες μπορούσαν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε μελλοντικό γεγονός. Ούτε αντέγραψε ιστορικά γεγονότα για να τα παρουσιάσει σαν προφητείες. Σκεφτείτε το: Γιατί να διακινδυνεύσει ένας απατεώνας να «προφητεύσει» κάτι το οποίο δεν θα μπορούσε να ελέγξει καν—δηλαδή, ότι η Βαβυλώνα δεν επρόκειτο να κατοικηθεί ποτέ ξανά;
Αυτή η προφητεία σχετικά με την πτώση της Βαβυλώνας είναι ένα μόνο από τα παραδείγματα που υπάρχουν στην Αγία Γραφή.b Πολλοί άνθρωποι διακρίνουν από την εκπλήρωση των προφητειών της Αγίας Γραφής ότι αυτή πρέπει να προέρχεται από μια πηγή ανώτερη από τον άνθρωπο. Θα συμφωνείτε ότι αυτό το βιβλίο προφητειών αξίζει τουλάχιστον να το εξετάσετε. Ένα πράγμα είναι σίγουρο: Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στις ασαφείς και εντυπωσιακές προρρήσεις των σύγχρονων μάντεων και στις σαφείς, σοβαρές και συγκεκριμένες προφητείες της Αγίας Γραφής.
[Υποσημειώσεις]
a Υπάρχουν βάσιμες αποδείξεις που πιστοποιούν ότι τα βιβλία των Εβραϊκών Γραφών—περιλαμβανομένου και του Ησαΐα—γράφτηκαν πολύ πριν από τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. Ο ιστορικός Ιώσηπος (πρώτος αιώνας Κ.Χ.) κατέδειξε ότι ο κανόνας των Εβραϊκών Γραφών είχε καθιερωθεί πολύ πριν από τις ημέρες του.8 Επιπλέον, η Μετάφραση των Εβδομήκοντα, μια μετάφραση των Εβραϊκών Γραφών στην ελληνική, ξεκίνησε να γίνεται τον τρίτο αιώνα Π.Κ.Χ. και ολοκληρώθηκε το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ.
b Για περαιτέρω εξέταση των προφητειών της Αγίας Γραφής και των ιστορικών στοιχείων που τεκμηριώνουν την εκπλήρωσή τους, παρακαλούμε δείτε το βιβλίο Η Αγία Γραφή—Λόγος Θεού ή Ανθρώπων;, το οποίο είναι έκδοση της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά, σελίδες 117-133.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 28]
Ήταν οι Βιβλικοί συγγραφείς ακριβείς προφήτες ή έξυπνοι απατεώνες;
[Εικόνα στη σελίδα 29]
Τα ερείπια της αρχαίας Βαβυλώνας