ΔΑΝΙΗΛ

(Δανιήλ) [Κριτής μου Είναι ο Θεός].

1. Ο δεύτερος γιος του Δαβίδ, τον οποίο του γέννησε στη Χεβρών η Αβιγαία. (1Χρ 3:1) Ονομάζεται Χιλεάβ στο εδάφιο 2 Σαμουήλ 3:3. Όταν θανατώθηκε ο πρωτότοκος, ο Αμνών, ο Δανιήλ θα μπορούσε να νιώσει δικαιωματικός διάδοχος της βασιλείας του Δαβίδ, αλλά δεν αναφέρεται τυχόν σφετερισμός, πράγμα που υποδηλώνει ότι είτε σεβάστηκε το θεόδοτο διορισμό του Σολομώντα είτε πέθανε πριν από τον πατέρα του.

2. Εξέχων προφήτης του Ιεχωβά από τη φυλή του Ιούδα. Συγγραφέας του ομώνυμου βιβλίου. Πολύ λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ο ίδιος όμως αναφέρει ότι οδηγήθηκε στη Βαβυλώνα, πιθανότατα ως έφηβος πρίγκιπας, μαζί με άλλους βασιλικούς απογόνους και ευγενείς. (Δα 1:3-6) Αυτό συνέβη το τρίτο έτος της βασιλείας του Ιωακείμ (ως υποτελούς στη Βαβυλώνα), το οποίο άρχισε την άνοιξη του 618 Π.Κ.Χ. (Δα 1:1) Μετά τον άδοξο θάνατο του Ιωακείμ, βασίλεψε λίγους μήνες ο γιος του ο Ιωαχίν και κατόπιν παραδόθηκε. Στις αρχές του 617 Π.Κ.Χ., ο Ιωαχίν και άλλοι “κορυφαίοι άντρες”, μεταξύ των οποίων και ο νεαρός Δανιήλ (2Βα 24:15), οδηγήθηκαν από τον Ναβουχοδονόσορα στην αιχμαλωσία.

Υπό τη Βαβυλωνιακή Διακυβέρνηση. Ενώ πολλούς εξορίστους τούς εγκατέστησαν σε μια περιοχή δίπλα στον ποταμό Χεβάρ έξω από την πόλη της Βαβυλώνας, ο Δανιήλ και οι τρεις σύντροφοί του επιλέχθηκαν για να λάβουν ειδική εκπαίδευση στη γραφή και στη γλώσσα των Χαλδαίων, η οποία θα τους εξάρτιζε ώστε να αναλάβουν κυβερνητικές αρμοδιότητες. Κατά το έθιμο, τους έδωσαν βαβυλωνιακά ονόματα—τον Δανιήλ τον ονόμασαν Βαλτασάσαρ, σύμφωνα με το όνομα του θεού του Ναβουχοδονόσορα. (Δα 1:7· 4:8· βλέπε ΒΑΛΤΑΣΑΣΑΡ.) Ο Δανιήλ, μη θέλοντας να μολυνθεί από τα φαγητά που τους χορηγούνταν, στα οποία ίσως περιλαμβάνονταν κάποια που απαγορεύονταν από το Μωσαϊκό Νόμο ή που είχαν μιανθεί από ειδωλολατρικές ιεροτελεστίες, ζήτησε να περιοριστεί το διαιτολόγιό τους σε λαχανικά και νερό. Ο Ιεχωβά Θεός τούς έδωσε «γνώση και ενόραση σε κάθε γραφή και σοφία, και μάλιστα ο Δανιήλ είχε κατανόηση σχετικά με κάθε είδους οράματα και όνειρα». (Δα 1:17) Όταν, μετά την πάροδο τριών ετών, ο βασιλιάς τούς εξέτασε, τους βρήκε «δέκα φορές καλύτερους από όλους τους μάγους ιερείς και τους επικαλούμενους πνεύματα που υπήρχαν σε ολόκληρη τη βασιλική του επικράτεια».—Δα 1:20.

Ο Δανιήλ εξακολούθησε να υπηρετεί στην αυλή μέχρι την πτώση της Βαβυλώνας. Στο εδάφιο Δανιήλ 1:19 αναφέρεται ότι και οι τρεις σύντροφοί του επίσης «συνέχισαν να στέκονται ενώπιον του βασιλιά» (της Βαβυλώνας). Δεν αναφέρεται αν ζούσαν και κατείχαν αυτή τη θέση όταν έπεσε η Βαβυλώνα, κάτι που ισχύει στην περίπτωση του Δανιήλ, ο οποίος κατόπιν παρέμεινε και στην περσική αυλή μέχρι το τρίτο τουλάχιστον έτος του Κύρου.—Δα 10:1.

Τα όνειρα του Ναβουχοδονόσορα. Το δεύτερο έτος του Ναβουχοδονόσορα (υπολογιζόμενο πιθανότατα από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 607 Π.Κ.Χ.), ο Ναβουχοδονόσορ βλέπει ένα όνειρο που “ταράζει το πνεύμα του”. Καθώς όλοι οι σοφοί δεν μπορούν να το αποκαλύψουν, έρχεται ο Δανιήλ ενώπιον του βασιλιά και όχι μόνο του λέει, μέσω θεϊκής αποκάλυψης, ποιο είναι το όνειρο αλλά και το ερμηνεύει, γλιτώνοντας έτσι από εκτέλεση τον εαυτό του και τους άλλους σοφούς. Αυτό ωθεί τον Ναβουχοδονόσορα να κάνει τον Δανιήλ «άρχοντα για όλη τη διοικητική περιφέρεια της Βαβυλώνας και ανώτατο ύπαρχο όλων των σοφών». (Δα 2:48) Οι τρεις σύντροφοί του λαβαίνουν υψηλές θέσεις εκτός της αυλής, ενώ ο Δανιήλ υπηρετεί στην αυλή του βασιλιά.

Το γιατί δεν περιλήφθηκε και ο Δανιήλ στο ζήτημα ακεραιότητας που αντιμετώπισαν οι σύντροφοί του, ο Σεδράχ, ο Μισάχ και ο Αβδενεγώ, όταν διατάχθηκαν να λατρέψουν τη χρυσή εικόνα που είχε στηθεί στην πεδιάδα Δουρά, δεν είναι εξακριβωμένο. (Δα 3) Η Αγία Γραφή δεν αναφέρει τίποτα για αυτό. Η προηγούμενη πορεία του Δανιήλ, καθώς και η οσιότητα που έδειξε απέναντι στον Θεό μετέπειτα, ακόμη και με κίνδυνο της ζωής του, όπως περιγράφεται στο κεφάλαιο 6, μας διαβεβαιώνει απόλυτα ότι ο Δανιήλ, αν ήταν παρών, όποιες και αν ήταν οι συνθήκες, δεν συμβιβάστηκε προσκυνώντας την εικόνα. Επιπλέον, ο Λόγος του Ιεχωβά εκφράζει την επιδοκιμασία του Θεού για τον Δανιήλ ως έναν άντρα πλήρως αφοσιωμένο, συγκαταλέγοντάς τον μαζί με τον Νώε και τον Ιώβ.—Ιεζ 14:14, 20· Ματ 24:15· Εβρ 11:32, 33.

Μεταγενέστερα ο Δανιήλ ερμήνευσε το όνειρο του Ναβουχοδονόσορα σχετικά με το πελώριο δέντρο που κόπηκε και κατόπιν αφέθηκε να βλαστήσει ξανά, λέγοντας ότι εξεικόνιζε τον μεγάλο αυτόν Βαβυλώνιο μονάρχη (στην πρώτη εκπλήρωση της προφητείας). (Δα 4:20-22) Ο Ναβουχοδονόσορ θα ήταν παράφρων επί εφτά χρόνια και κατόπιν θα ανακτούσε τα λογικά του και τη βασιλεία του. Ο Ναβουχοδονόσορ επιβεβαίωσε την εκπλήρωση που είχε στον ίδιο εκείνο το θεόσταλτο όνειρο, διότι θεώρησε κατάλληλο να διαλαλήσει το γεγονός σε όλο το βασίλειο.—Δα 4:1, 2.

Οράματα. Το πρώτο και το τρίτο έτος του Βαλτάσαρ, ο Δανιήλ έλαβε δύο οράματα (Δα κεφ. 7, 8) στα οποία διάφορα ζώα συμβόλιζαν διαδοχικές παγκόσμιες δυνάμεις, με κατάληξη τον καιρό κατά τον οποίο αυτές θα συντρίβονταν δυναμικά και η ουράνια διακυβέρνηση θα δινόταν σε κάποιον «που ήταν σαν γιος ανθρώπου». (Δα 7:11-14) Το αν ο Δανιήλ βρισκόταν όντως στα Σούσα όταν έλαβε το όραμα που είναι καταγραμμένο στο 8ο κεφάλαιο ή είδε τον εαυτό του εκεί μέσα στα πλαίσια του οράματος δεν είναι βέβαιο. Φαίνεται ότι επί πολλά χρόνια μετά το θάνατο του Ναβουχοδονόσορα ο Δανιήλ χρησιμοποιούνταν ως σύμβουλος ελάχιστα, αν όχι καθόλου, γι’ αυτό και η βασίλισσα (πιθανώς η βασιλομήτωρ) χρειάστηκε να τον φέρει στην προσοχή του Βαλτάσαρ όταν κανείς από τους σοφούς δεν μπορούσε να ερμηνεύσει τη δυσοίωνη γραφή στον τοίχο του ανακτόρου κατά τη διάρκεια του ξέφρενου και βλάσφημου συμποσίου του Βαλτάσαρ. Σύμφωνα με την υπόσχεση που δόθηκε, «διαλάλησαν σχετικά με [τον Δανιήλ] ότι θα γινόταν ο τρίτος άρχοντας στο βασίλειο», δεδομένου ότι ο Ναβονίδης ήταν ο πρώτος άρχοντας και ο γιος του ο Βαλτάσαρ ήταν ο δεύτερος. Την ίδια εκείνη νύχτα η πόλη έπεσε στους Μήδους και στους Πέρσες και ο Βαλτάσαρ φονεύτηκε.—Δα 5:1, 10-31.

Υπό τη Μηδοπερσική Διακυβέρνηση. Κατά τη βασιλεία του Δαρείου του Μήδου, ο Δανιήλ ήταν ένας από τους τρεις ανώτερους αξιωματούχους που διορίστηκαν να επιβλέπουν τους 120 σατράπες οι οποίοι θα κυβερνούσαν το βασίλειο. Καθώς ο Δανιήλ υπερείχε πάρα πολύ στην επιτέλεση των κυβερνητικών του καθηκόντων χάρη στη θεϊκή εύνοια, ο βασιλιάς σκόπευε να τον εξυψώσει πάνω από όλο το βασίλειο, αλλά τότε ο φθόνος και η ζήλια έκαναν τους άλλους αξιωματούχους να καταστρώσουν ένα σχέδιο με στόχο την εκτέλεσή του. Εφόσον δεν μπορούσαν να του βρουν άλλο ψεγάδι, το μόνο που τους έμενε ήταν να παρασύρουν το βασιλιά να θεσπίσει έναν νόμο ο οποίος θα αφορούσε τη λατρεία που απέδιδε ο Δανιήλ στον Θεό. Ο βασιλιάς δίστασε να εφαρμόσει το νόμο, ο οποίος σύμφωνα με το έθιμο δεν ήταν δυνατόν να αλλάξει, αλλά τελικά έριξε τον Δανιήλ στο λάκκο των λιονταριών. Χάρη στη σταθερή ακεραιότητα και πίστη του Δανιήλ, ο Ιεχωβά έστειλε τον άγγελό Του για να τον ελευθερώσει από το στόμα των λιονταριών. Τότε ο Δαρείος τιμώρησε τους συνωμότες, προστάζοντας να θανατωθούν οι ίδιοι από τα λιοντάρια.—Δα 6.

Το πρώτο έτος του Δαρείου, ο Δανιήλ διέκρινε ότι κόντευαν να τελειώσουν τα 70 χρόνια ερήμωσης της Ιερουσαλήμ, σύμφωνα με όσα είχε γράψει ο Ιερεμίας. (Ιερ 25:11, 12) Ταπεινά ο Δανιήλ ομολόγησε τις αμαρτίες του λαού του και προσευχήθηκε να κάνει ο Ιεχωβά να λάμψει το πρόσωπό Του πάνω στο ερημωμένο αγιαστήριο της Ιερουσαλήμ. (Δα 9:1, 2, 17) Ευλογήθηκε με το να λάβει μια αποκάλυψη μέσω του Γαβριήλ, ο οποίος του έδωσε την προφητεία για τις 70 εβδομάδες που υποδείκνυε το έτος της έλευσης του Μεσσία. Ο Δανιήλ είχε την ευτυχία να δει την επιστροφή των Ιουδαίων υπό τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ., αλλά δεν αναφέρεται ότι τους συνόδευσε και ο ίδιος. Το τρίτο έτος του Κύρου (536 Π.Κ.Χ.), δόθηκε στον Δανιήλ ένα όραμα μέσω κάποιου αγγέλου ο οποίος, ενώ εκτελούσε την αποστολή που είχε να επισκεφτεί τον Δανιήλ, χρειάστηκε να παλέψει με τον άρχοντα της Περσίας. Ο άγγελος μίλησε αποκαλύπτοντας τι επρόκειτο να «συμβεί στο λαό [του Δανιήλ] στο τελικό διάστημα των ημερών, επειδή πρόκειται για όραμα που μένει για τις ημέρες που θα έρθουν». (Δα 10:14) Αρχίζοντας από τους βασιλιάδες της Περσίας, κατέγραψε ιστορικά γεγονότα προτού αυτά συμβούν καν. Η προφητεία αποκάλυψε ότι στην παγκόσμια σκηνή θα δέσποζαν δύο κύριες, αντιμαχόμενες πολιτικές δυνάμεις, επονομαζόμενες ως «ο βασιλιάς του βορρά» και «ο βασιλιάς του νότου», και αυτή η κατάσταση θα επικρατούσε μέχρις ότου θα σηκωνόταν ο Μιχαήλ, οπότε θα ακολουθούσε ένας καιρός μεγάλης στενοχώριας.—Δα κεφ. 11, 12.

Ο Δανιήλ ίσως δεν έζησε πολύ καιρό μετά το τρίτο έτος του Κύρου. Αν ήταν έφηβος όταν οδηγήθηκε στη Βαβυλώνα το 617 Π.Κ.Χ., θα ήταν σχεδόν 100 χρονών όταν έλαβε εκείνο το όραμα που είναι καταγραμμένο στα κεφάλαια 10 ως 12. Τα λόγια που είπε ο άγγελος στον Δανιήλ: «Εσύ, όμως, πήγαινε προς το τέλος· και θα αναπαυτείς, αλλά θα σηκωθείς για τον κλήρο σου στο τέλος των ημερών» φαίνεται να υπονοούν ότι η ζωή του πλησίαζε στο τέλος της, ενώ παράλληλα του παρείχαν τη διαβεβαίωση ότι επρόκειτο να αναστηθεί.—Δα 12:13.

Το Συγγραφικό Έργο του Δανιήλ. Ο Δανιήλ αναφέρεται ονομαστικά από τον Χριστό (Ματ 24:15), ενώ μνημονεύεται έμμεσα στο εδάφιο Εβραίους 11:33. Ο ισχυρισμός των κριτικών ότι ένας ή περισσότεροι μεταγενέστεροι συγγραφείς της εποχής των Μακκαβαίων ενέχονταν στη συγγραφή ολόκληρου του κανονικού βιβλίου του Δανιήλ ή τμημάτων του δεν μπορεί να τεκμηριωθεί. Ωστόσο, τρεις προσθήκες που επιγράφονται «Ύμνος των Τριών Παίδων», «Σουσάννα» και «Βηλ και Δράκων» είναι απόκρυφα συγγράμματα, προϊόντα μεταγενέστερης συγγραφής. Αυτά καθώς και άλλα συγγράμματα που αξιώνουν ότι γράφτηκαν από τον Δανιήλ ή που παρουσιάζουν ασυνήθιστα κατορθώματα ή διδασκαλίες του ανήκουν περισσότερο στη σφαίρα της μυθολογίας, εστιάζοντας στη μεγάλη φήμη του Δανιήλ, και δεν είναι αξιόπιστα.—Βλέπε ΑΠΟΚΡΥΦΑ· επίσης ΔΑΝΙΗΛ (ΒΙΒΛΙΟ).

3. Ιερέας από το Λευιτικό οίκο του Ιθάμαρ ο οποίος συνόδευσε τον Έσδρα στην Ιερουσαλήμ το 468 Π.Κ.Χ. (Εσδ 8:2) Πιθανώς ο ίδιος αυτός ιερέας ή κάποιος απόγονός του υπέγραψε το σύμφωνο ομολογίας τον καιρό που ήταν κυβερνήτης ο Νεεμίας (Νε 10:6), αλλά δεν πρόκειται για τον προφήτη Δανιήλ, ο οποίος ήταν από τη φυλή του Ιούδα.—Δα 1:6.