Να Επιδιώκετε τον Αληθινό Πλούτο
«Κάντε φίλους για τον εαυτό σας μέσω του άδικου πλούτου».—ΛΟΥΚ. 16:9.
1, 2. Σε αυτό το σύστημα πραγμάτων, γιατί θα υπάρχουν πάντα κάποιοι φτωχοί άνθρωποι;
ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ οικονομικό σύστημα είναι σκληρό και άδικο. Οι νέοι ψάχνουν για δουλειά, αλλά μάταια. Πολλοί βάζουν τη ζωή τους σε κίνδυνο για να μετακομίσουν σε πιο ευημερούσες χώρες. Η φτώχεια εξαπλώνεται, ακόμα και σε εύπορες χώρες. Και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών μεγαλώνει. Σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, το πλουσιότερο 1 τοις εκατό του πληθυσμού της γης έχει τόσο πλούτο όσο έχουν όλοι μαζί οι υπόλοιποι κάτοικοί της. Αν και είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί αυτό το νούμερο, κανείς δεν αμφισβητεί ότι δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι πάμφτωχοι, ενώ άλλοι έχουν πλούτη που θα έφταναν για πολλές ζωές. Ο Ιησούς αναγνώρισε αυτή τη σκληρή πραγματικότητα, λέγοντας: «Τους φτωχούς . . . τους έχετε πάντοτε μαζί σας». (Μάρκ. 14:7) Γιατί τόση ανισότητα;
2 Ο Ιησούς κατανοούσε ότι το παρόν οικονομικό σύστημα δεν επρόκειτο να αλλάξει μέχρι να έρθει η Βασιλεία του Θεού. Μαζί με το πολιτικό και το θρησκευτικό στοιχείο, το άπληστο εμπορικό σύστημα, που αντιπροσωπεύεται από τους “εμπόρους” του εδαφίου Αποκάλυψη 18:3, αποτελεί μέρος του κόσμου του Σατανά. Παρότι οι υπηρέτες του Θεού μένουν πλήρως αποχωρισμένοι από την πολιτική καθώς και από την ψεύτικη θρησκεία, οι περισσότεροι δεν μπορούν να αποχωριστούν πλήρως από το εμπορικό μέρος του κόσμου του Σατανά.
3. Ποιες ερωτήσεις θα εξετάσουμε;
3 Ως Χριστιανοί, είναι καλό να εξετάσουμε την άποψή μας για το σημερινό εμπορικό σύστημα κάνοντας στον εαυτό μας ερωτήσεις όπως: “Πώς μπορώ να χρησιμοποιώ τα υλικά μου αποκτήματα για να δείχνω πιστότητα στον Θεό; Πώς μπορώ να ελαχιστοποιήσω την ανάμειξή μου με τον εμπορικό κόσμο; Ποιες εμπειρίες δείχνουν ότι ο λαός του Θεού τον εμπιστεύεται πλήρως σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες;”
Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟ
4, 5. (α) Σε ποια κατάσταση βρέθηκε ο οικονόμος της παραβολής του Ιησού; (β) Ποια νουθεσία έδωσε ο Ιησούς στους ακολούθους του;
4 Διαβάστε Λουκάς 16:1-9. Η παραβολή του Ιησού για τον άδικο οικονόμο μάς βάζει σε σκέψεις. Όταν κατηγορήθηκε για σπατάλη, ο οικονόμος ενήργησε με «πρακτική σοφία» ώστε να “κάνει φίλους” που θα τον βοηθούσαν όταν θα έχανε την υπηρεσία οικονόμου.a Φυσικά, ο Ιησούς δεν παρότρυνε τους μαθητές του να ενεργούν με άδικο τρόπο προκειμένου να επιβιώνουν σε αυτόν τον κόσμο. Χαρακτήρισε μια τέτοια συμπεριφορά ως συμπεριφορά “των γιων αυτού του συστήματος πραγμάτων”, ωστόσο χρησιμοποίησε την παραβολή για να τονίσει ένα σημείο.
5 Ο Ιησούς ήξερε ότι, σαν τον οικονόμο που βρέθηκε σε δύσκολη θέση, οι περισσότεροι ακόλουθοί του θα χρειαζόταν να βγάζουν τα προς το ζην σε αυτόν τον άδικο εμπορικό κόσμο. Γι’ αυτό, τους προτρέπει: «Κάντε φίλους για τον εαυτό σας μέσω του άδικου πλούτου ώστε, όταν αυτός χαθεί, [ο Ιεχωβά και ο Ιησούς] να σας δεχτούν στις αιώνιες κατοικίες». Τι μπορούμε να μάθουμε από τη συμβουλή του Ιησού;
6. Πώς ξέρουμε ότι το σημερινό εμπορικό σύστημα δεν ήταν μέρος του σκοπού του Θεού;
6 Αν και ο Ιησούς δεν εξηγεί γιατί αποκαλεί τον πλούτο “άδικο”, η Αγία Γραφή ξεκαθαρίζει ότι η εμπορευματοποίηση δεν ήταν μέρος του σκοπού του Θεού. Ο Ιεχωβά κάλυπτε άφθονα τις ανάγκες του Αδάμ και της Εύας στην Εδέμ. (Γέν. 2:15, 16) Αργότερα, όταν το άγιο πνεύμα επενεργούσε στην εκκλησία των χρισμένων τον πρώτο αιώνα, «ούτε ένας δεν έλεγε ότι κάποιο από τα υπάρχοντά του ήταν δικό του, αλλά είχαν τα πάντα κοινά». (Πράξ. 4:32) Ο προφήτης Ησαΐας αναφέρθηκε στον καιρό κατά τον οποίο όλοι οι άνθρωποι θα απολάμβαναν ελεύθερα τους υλικούς πόρους της γης. (Ησ. 25:6-9· 65:21, 22) Μέχρι να γίνει αυτό όμως, οι ακόλουθοι του Ιησού χρειάζονται «πρακτική σοφία» ώστε να βγάζουν τα προς το ζην, χρησιμοποιώντας τον “άδικο πλούτο” του σημερινού κόσμου ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να ευαρεστούν τον Θεό.
ΣΟΦΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΔΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ
7. Ποια συμβουλή υπάρχει στα εδάφια Λουκάς 16:10-13;
7 Διαβάστε Λουκάς 16:10-13. Ο οικονόμος στην παραβολή του Ιησού έκανε φίλους για προσωπικό όφελος. Ωστόσο, ο Ιησούς παρότρυνε τους ακολούθους του να κάνουν φίλους στον ουρανό για ανιδιοτελείς λόγους. Τα εδάφια που αναφέρονται μετά την παραβολή συνδέουν τη χρήση του “άδικου πλούτου” με την πιστότητα στον Θεό. Το σημείο που ήθελε να τονίσει ο Ιησούς ήταν ότι μπορούμε να “αποδειχτούμε πιστοί” με τον τρόπο με τον οποίο ελέγχουμε αυτά τα πλούτη όταν τα αποκτήσουμε. Πώς γίνεται αυτό όμως;
8, 9. Αναφέρετε παραδείγματα για το πώς δείχνουν μερικοί πιστότητα με τον τρόπο που χρησιμοποιούν τον άδικο πλούτο.
8 Ένας προφανής τρόπος για να αποδειχτούμε πιστοί με τα υλικά μας αποκτήματα είναι συνεισφέροντας οικονομικά για το παγκόσμιο έργο κηρύγματος που ο Ιησούς προείπε ότι θα λάβαινε χώρα. (Ματθ. 24:14) Κάποιο κοριτσάκι στην Ινδία είχε έναν μικρό κουμπαρά και σιγά σιγά τον γέμιζε με κέρματα. Μάλιστα για να το κάνει αυτό δεν αγόραζε παιχνίδια. Όταν ο κουμπαράς γέμισε, πρόσφερε τα χρήματα ώστε να χρησιμοποιηθούν στο έργο κηρύγματος. Κάποιος αδελφός στην Ινδία καλλιεργεί καρύδες. Πρόσφερε λοιπόν πολλές καρύδες στο απομακρυσμένο μεταφραστικό γραφείο της γλώσσας μαλαγιάλαμ. Το σκεπτικό του ήταν ότι, εφόσον το γραφείο χρειάζεται να αγοράζει καρύδες, αν εκείνος τους εφοδίαζε απευθείας, η προσφορά του θα έπιανε περισσότερο τόπο από ό,τι αν έδινε χρήματα. Αυτό είναι πρακτική σοφία. Παρόμοια, οι αδελφοί στην Ελλάδα προσφέρουν τακτικά ελαιόλαδο, μέλι και άλλα τρόφιμα στην οικογένεια Μπέθελ.
9 Ένας αδελφός από τη Σρι Λάνκα, που τώρα ζει στο εξωτερικό, έχει κάποιο ακίνητο στην πατρίδα του το οποίο διαθέτει για να γίνονται εκεί συναθροίσεις και συνελεύσεις καθώς και για να μένουν ολοχρόνιοι υπηρέτες. Αυτό αποτελεί οικονομική θυσία για τον αδελφό αλλά σημαντική βοήθεια για τους ντόπιους ευαγγελιζομένους που έχουν ελάχιστους πόρους. Σε κάποια χώρα όπου το έργο είναι υπό περιορισμό, οι αδελφοί διαθέτουν τα σπίτια τους για να χρησιμοποιούνται ως τοπικές Αίθουσες Βασιλείας. Με αυτόν τον τρόπο, πολλοί σκαπανείς και άλλοι με περιορισμένους πόρους έχουν έναν χώρο συναθροίσεων χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά.
10. Ποιες είναι μερικές ευλογίες που λαβαίνουμε όταν δίνουμε γενναιόδωρα;
10 Τα παραπάνω παραδείγματα δείχνουν πώς ο λαός του Θεού είναι «πιστός στο ελάχιστο», δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τον υλικό πλούτο, που είναι υποδεέστερος από τα πνευματικά πλούτη. (Λουκ. 16:10) Πώς νιώθουν αυτοί οι φίλοι του Ιεχωβά για τις θυσίες που κάνουν; Κατανοούν ότι η γενναιοδωρία είναι ένας τρόπος για να κερδίσουν «αληθινό» πλούτο. (Λουκ. 16:11) Κάποια αδελφή που συνεισφέρει τακτικά για το έργο της Βασιλείας αναφέρει μια ευλογία που έχει γευτεί: «Δείχνοντας γενναιοδωρία από υλική άποψη, έχω δει να μου συμβαίνει κάτι μοναδικό στο διάβα των ετών. Βλέπω ότι όσο πιο γενναιόδωρη είμαι από υλική άποψη, τόσο πιο γενναιόδωρη γίνεται η διάθεσή μου απέναντι στους άλλους. Είμαι πιο γενναιόδωρη ως προς το να συγχωρώ, να κάνω υπομονή με τους άλλους και να δέχομαι απογοητεύσεις και συμβουλές». Πολλοί έχουν μάθει ότι η γενναιοδωρία μάς πλουτίζει από πνευματική άποψη.—Ψαλμ. 112:5· Παρ. 22:9.
11. (α) Πώς δείχνουμε «πρακτική σοφία» όταν δίνουμε απλόχερα; (β) Ποια εξισορρόπηση των οικονομικών πόρων λαβαίνει χώρα ανάμεσα στον λαό του Θεού; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)
11 Η χρήση των υλικών πόρων για την προώθηση των συμφερόντων της Βασιλείας δείχνει «πρακτική σοφία» και με έναν άλλον τρόπο. Μας επιτρέπει να αξιοποιούμε τις περιστάσεις μας για να βοηθάμε τους άλλους. Εκείνοι που έχουν τα μέσα αυτού του κόσμου αλλά δεν μπορούν να συμμετέχουν στην ολοχρόνια διακονία ή να μετακομίσουν στο εξωτερικό έχουν την ικανοποίηση να γνωρίζουν ότι οι συνεισφορές τους υποστηρίζουν τη διακονία άλλων. (Παρ. 19:17) Οι προαιρετικές συνεισφορές συμβάλλουν στην προμήθεια εντύπων και στην υποστήριξη του έργου κηρύγματος σε τομείς όπου υπάρχει μεγάλη φτώχεια αλλά εξαιρετική πνευματική αύξηση. Επί χρόνια, σε χώρες όπως το Κονγκό, η Μαδαγασκάρη και η Ρουάντα, οι αδελφοί πολλές φορές έπρεπε να επιλέξουν αν θα είχαν φαγητό για την οικογένειά τους ή αντίτυπα της Γραφής, η τιμή της οποίας σε κάποιες περιπτώσεις ισοδυναμούσε με τον μισθό μιας εβδομάδας ή ενός μήνα. Τώρα όμως, μέσα από τις συνεισφορές των πολλών και την “εξισορρόπηση” των οικονομικών πόρων, η οργάνωση του Ιεχωβά έχει χρηματοδοτήσει τη μετάφραση Γραφών και τη διανομή τους σε κάθε μέλος της οικογένειας καθώς και σε σπουδαστές της Γραφής που είναι πνευματικά πεινασμένοι. (Διαβάστε 2 Κορινθίους 8:13-15) Ως αποτέλεσμα, η φιλία του Ιεχωβά προσφέρεται απλόχερα τόσο σε αυτούς που δίνουν όσο και σε αυτούς που λαβαίνουν.
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΝΑΜΕΙΞΗ ΣΤΙΣ «ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ»
12. Πώς έδειξε ο Αβραάμ ότι εμπιστευόταν στον Θεό;
12 Ένας άλλος τρόπος για να κερδίσουμε τη φιλία του Ιεχωβά είναι να ελαχιστοποιήσουμε την ανάμειξή μας με τον εμπορικό κόσμο και να χρησιμοποιούμε τις περιστάσεις μας για να αναζητούμε τον «αληθινό» πλούτο. Ο Αβραάμ, ένας άνθρωπος πίστης στην αρχαιότητα, άφησε υπάκουα την ευημερούσα Ουρ για να ζήσει σε σκηνές και να επιδιώξει τη φιλία του Ιεχωβά. (Εβρ. 11:8-10) Απέβλεπε πάντα στον Θεό ως την Πηγή του αληθινού πλούτου, δίχως να επιζητεί ποτέ υλικά οφέλη που θα μαρτυρούσαν έλλειψη εμπιστοσύνης. (Γέν. 14:22, 23) Ο Ιησούς συνέστησε αυτό το είδος πίστης, λέγοντας σε έναν πλούσιο νεαρό: «Αν θέλεις να είσαι τέλειος, πήγαινε να πουλήσεις τα υπάρχοντά σου και δώσε τα στους φτωχούς, και θα έχεις θησαυρό στον ουρανό· και έλα να γίνεις ακόλουθός μου». (Ματθ. 19:21) Αυτός ο νεαρός δεν είχε πίστη σαν του Αβραάμ, αλλά κάποιοι άλλοι έχουν δείξει ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη στον Θεό.
13. (α) Ποια νουθεσία έδωσε ο Παύλος στον Τιμόθεο; (β) Πώς μπορούμε εμείς σήμερα να εφαρμόζουμε τη συμβουλή του Παύλου;
13 Ο Τιμόθεος ήταν άνθρωπος πίστης. Όταν ο Παύλος αποκάλεσε τον Τιμόθεο “καλό στρατιώτη του Χριστού Ιησού”, του είπε: «Κανείς ο οποίος υπηρετεί ως στρατιώτης δεν αναμειγνύεται στις εμπορικές υποθέσεις της ζωής, για να κερδίσει την επιδοκιμασία εκείνου που τον στρατολόγησε». (2 Τιμ. 2:3, 4) Οι ακόλουθοι του Ιησού σήμερα, στους οποίους περιλαμβάνεται και ένας στρατός που αριθμεί πάνω από ένα εκατομμύριο ολοχρόνιους διακόνους, εφαρμόζουν τη συμβουλή του Παύλου στον βαθμό που τους επιτρέπουν οι περιστάσεις τους. Καθώς αντιστέκονται στις πιέσεις της διαφήμισης και του κόσμου γύρω τους, θυμούνται την αρχή: «Όποιος δανείζεται είναι υπηρέτης εκείνου που δανείζει». (Παρ. 22:7) Ο Σατανάς θα χαιρόταν ιδιαίτερα αν μας έκανε να ξοδεύουμε όλο τον χρόνο και τις δυνάμεις μας ως δούλοι του εμπορικού του κόσμου. Κάποιες αποφάσεις θα μπορούσαν να μας εγκλωβίσουν σε οικονομικά δεσμά επί χρόνια. Τα τεράστια στεγαστικά δάνεια, τα μακροχρόνια φοιτητικά δάνεια, οι μεγάλες δόσεις για το αυτοκίνητο, ακόμα και οι φανταχτεροί γάμοι μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη οικονομική πίεση. Εμείς δείχνουμε πρακτική σοφία όταν απλοποιούμε τη ζωή μας και μειώνουμε τα χρέη και τα έξοδα, καθιστώντας τον εαυτό μας ελεύθερο για να υπηρετεί ως δούλος τον Θεό και όχι το σημερινό εμπορικό σύστημα.—1 Τιμ. 6:10.
14. Τι χρειάζεται να είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε; Δώστε παραδείγματα.
14 Το να κρατάμε τη ζωή μας απλή περιλαμβάνει το να βάζουμε προτεραιότητες. Κάποιο ζευγάρι είχε μια ακμάζουσα βιοτεχνία. Ωστόσο, επιθυμούσαν τόσο πολύ να ξαναρχίσουν την ολοχρόνια διακονία ώστε πούλησαν την επιχείρηση, το σκάφος τους και άλλα υλικά πράγματα. Έπειτα προσφέρθηκαν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση των παγκόσμιων κεντρικών γραφείων στο Γουόργουικ της Νέας Υόρκης. Μια ιδιαίτερη ευλογία που γεύτηκαν ήταν ότι υπηρέτησαν στο Μπέθελ μαζί με την κόρη τους και τον γαμπρό τους και, για μερικές εβδομάδες, μαζί με τους γονείς του συζύγου, που επίσης συμμετείχαν στο οικοδομικό έργο στο Γουόργουικ. Κάποια σκαπάνισσα στο Κολοράντο των ΗΠΑ βρήκε εργασία μερικής απασχόλησης σε μια τράπεζα. Οι εργοδότες της ήταν τόσο ευχαριστημένοι με τη δουλειά της ώστε της πρόσφεραν μια θέση με πλήρες ωράριο και τριπλάσιο μισθό. Εντούτοις, εφόσον η δουλειά της θα μείωνε την προσήλωσή της στη διακονία, εκείνη απέρριψε αυτή την επικερδή προσφορά. Οι παραπάνω είναι λίγες μόνο από τις αμέτρητες θυσίες που έχουν κάνει οι υπηρέτες του Ιεχωβά. Αν είμαστε και εμείς το ίδιο αποφασισμένοι να βάζουμε πρώτα τα συμφέροντα της Βασιλείας, δείχνουμε ότι θεωρούμε τη φιλία του Θεού και τα πνευματικά πλούτη πολύ πιο πολύτιμα από όσα μπορεί να προσφέρει ο σημερινός εμπορικός κόσμος.
ΟΤΑΝ ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΠΛΟΥΤΗ ΧΑΝΟΝΤΑΙ
15. Ποια πλούτη φέρνουν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση;
15 Ο υλικός πλούτος δεν αποτελεί κατ’ ανάγκην ένδειξη της ευλογίας του Θεού. Ο Ιεχωβά ευλογεί εκείνους που είναι «πλούσιοι σε καλά έργα». (Διαβάστε 1 Τιμόθεο 6:17-19) Για παράδειγμα, όταν η Λουτσίαb έμαθε ότι υπήρχε ανάγκη για διακόνους στην Αλβανία, έφυγε από την Ιταλία και μετακόμισε εκεί το 1993 χωρίς να έχει τα μέσα να συντηρηθεί, εμπιστευόμενη πλήρως στον Ιεχωβά. Έμαθε καλά την αλβανική γλώσσα και έχει βοηθήσει πάνω από 60 άτομα να φτάσουν στην αφιέρωση. Ενώ η πλειονότητα του λαού του Θεού δεν κηρύττει σε τόσο παραγωγικούς τομείς, οτιδήποτε κάνουμε για να βοηθήσουμε άλλους να βρουν τον δρόμο της ζωής και να μείνουν σε αυτόν είναι κάτι που τόσο εμείς όσο και εκείνοι θα φυλάμε για πάντα σαν θησαυρό.—Ματθ. 6:20.
16. (α) Τι επιφυλάσσει το μέλλον για το σημερινό εμπορικό σύστημα; (β) Πώς πρέπει να επηρεάζουν την άποψή μας για τον υλικό πλούτο αυτά που γνωρίζουμε για το μέλλον;
16 Ο Ιησούς είπε: «Όταν αυτός [ο άδικος πλούτος] χαθεί», όχι “αν χαθεί”. (Λουκ. 16:9) Η τραπεζική και οικονομική κατάρρευση που παρατηρείται σε αυτές τις τελευταίες ημέρες είναι αμελητέα σε σύγκριση με αυτό που θα συμβεί σε παγκόσμια κλίμακα στο κοντινό μέλλον. Ολόκληρο το σύστημα του Σατανά—πολιτικό, θρησκευτικό και εμπορικό—είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Οι προφήτες Ιεζεκιήλ και Σοφονίας προείπαν ότι το χρυσάφι και το ασήμι, βασικά είδη του εμπορικού κόσμου ανά τους αιώνες, θα γίνουν κάτι άχρηστο. (Ιεζ. 7:19· Σοφ. 1:18) Πώς θα νιώθαμε αν φτάναμε στο τέλος της ζωής μας σε αυτόν τον κόσμο και συνειδητοποιούσαμε ότι είχαμε θυσιάσει τον αληθινό πλούτο για ένα τεράστιο απόθεμα του «άδικου πλούτου» αυτού του κόσμου; Μπορεί να νιώθαμε σαν κάποιον που εργάστηκε όλη του τη ζωή για να μαζέψει ένα σωρό χρήματα, μόνο και μόνο για να διαπιστώσει ότι είναι πλαστά. (Παρ. 18:11) Ναι, αυτός ο πλούτος τελικά θα χαθεί, γι’ αυτό μη χάσετε την ευκαιρία να τον χρησιμοποιήσετε για να “κάνετε φίλους” στον ουρανό. Οτιδήποτε κάνουμε ώστε να προωθήσουμε τα συμφέροντα της Βασιλείας του Ιεχωβά μάς καθιστά πνευματικά πλούσιους.
17, 18. Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους φίλους του Θεού;
17 Όταν η Βασιλεία του Θεού τελικά έρθει, τα ενοίκια και τα στεγαστικά δάνεια θα αποτελούν παρελθόν, η τροφή θα είναι δωρεάν και άφθονη, οι δε δαπάνες για την υγεία θα εξαφανιστούν. Η επίγεια οικογένεια του Ιεχωβά θα απολαμβάνει ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η γη. Το χρυσάφι, το ασήμι και τα πετράδια θα είναι για στολισμό, όχι για επενδύσεις ή για να φυλάσσονται κάπου. Εξαιρετικής ποιότητας υλικά από ξύλο, πέτρα και μέταλλο θα είναι διαθέσιμα δωρεάν για να χτίζουμε όμορφα σπίτια. Οι φίλοι θα μας βοηθούν επειδή θα χαίρονται να το κάνουν αυτό, όχι για τα χρήματα. Ένα νέο σύστημα σύμφωνα με το οποίο θα μοιραζόμαστε τα πλούσια δώρα της γης θα αποτελεί πλέον τρόπο ζωής.
18 Αυτό είναι απλώς ένα μέρος της ανεκτίμητης κληρονομιάς εκείνων που κάνουν φίλους στον ουρανό. Η χαρά των επίγειων λάτρεων του Ιεχωβά θα ξεπεράσει κάθε όριο όταν ακούσουν τον Ιησού να λέει: «Ελάτε, εσείς οι ευλογημένοι από τον Πατέρα μου, κληρονομήστε τη βασιλεία που έχει ετοιμαστεί για εσάς από τη θεμελίωση του κόσμου».—Ματθ. 25:34.
a Ο Ιησούς δεν προσδιορίζει αν η κατηγορία ήταν βάσιμη. Η λέξη διεβλήθη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου, που αποδίδεται «τον κατηγόρησαν» στο εδάφιο Λουκάς 16:1, αφήνει το περιθώριο να σκεφτούμε ότι ο οικονόμος συκοφαντήθηκε. Ο Ιησούς όμως εστιάζει στην αντίδραση του οικονόμου, όχι στους λόγους της απόλυσης.
b Η βιογραφία της Λουτσία Μουσανέτ εμφανίζεται στο Ξύπνα! 22 Ιουνίου 2003, σελ. 18-22.