ΛΑΖΑΡΟΣ

(Λάζαρος) [πιθανότατα η ελλ. μορφή του εβρ. ονόματος Ελεάζαρ, που σημαίνει «Ο Θεός Έχει Βοηθήσει»].

1. Ο αδελφός της Μάρθας και της Μαρίας, η ανάσταση του οποίου ήταν ένα από τα αξιοσημείωτα θαύματα που εκτέλεσε ο Ιησούς Χριστός. (Ιωα 11:1, 2) Ο Ιησούς έτρεφε βαθιά αγάπη για αυτή την οικογένεια που ζούσε στη Βηθανία, “περίπου τρία χιλιόμετρα” από την Ιερουσαλήμ στο δρόμο για την Ιεριχώ. (Ιωα 11:5, 18, υποσ.) Είχε φιλοξενηθεί στο σπίτι τους, ενδεχομένως αρκετές φορές.—Λου 10:38-42.

Οι δύο αδελφές έστειλαν μήνυμα στον Ιησού, ο οποίος βρισκόταν τότε στην απέναντι πλευρά του Ιορδάνη Ποταμού, ότι ο αδελφός τους ο Λάζαρος ήταν πολύ άρρωστος. Δίχως άλλο έτρεφαν ελπίδες ότι ο Ιησούς θα τον θεράπευε. (Ιωα 11:3, 21, 32) Ωστόσο, ο Ιησούς, αντί να πάει αμέσως στη Βηθανία ή να θεραπεύσει τον Λάζαρο από μακριά, όπως είχε κάνει στην περίπτωση του υπηρέτη ενός αξιωματικού (Ματ 8:5-13), έμεινε άλλες δύο ημέρες εκεί που βρισκόταν. Όταν έφτασε στα περίχωρα της Βηθανίας τον συνάντησε η Μάρθα και κατόπιν η Μαρία. Ο Λάζαρος είχε πεθάνει πριν από τέσσερις ημέρες.—Ιωα 11:6, 17, 20, 30-32.

Καθώς μιλούσε στη Μάρθα, ο Ιησούς χρησιμοποίησε την ευκαιρία για να στρέψει την προσοχή στην ανάσταση. (Ιωα 11:23-27) Σε λίγο επρόκειτο να προσδώσει μεγαλύτερο νόημα στα λόγια του. Μόλις έφτασε στον τάφο ή στη σπηλιά όπου είχε ενταφιαστεί ο Λάζαρος, ο Χριστός πρόσταξε να μετακινήσουν την πέτρα που έφραζε την είσοδο. Κατόπιν, στην προσευχή που απηύθυνε στον ουράνιο Πατέρα του, ο Ιησούς έδειξε ότι ένας λόγος για τον οποίο συνέβαιναν αυτά τα γεγονότα ήταν για «να πιστέψουν [το πλήθος που παρίστατο] ότι εσύ με απέστειλες». (Ιωα 11:38-42) Έπειτα ο Ιησούς κάλεσε τον νεκρό Λάζαρο να βγει από τον τάφο, και εκείνος βγήκε, αναμφίβολα προς έκπληξη και χαρά των παρισταμένων.—Ιωα 11:43, 44.

Αυτό το θαύμα υποκίνησε πολλούς να θέσουν πίστη στον Ιησού, παράλληλα όμως έκανε τους πρωθιερείς και τους Φαρισαίους να σχεδιάσουν το θάνατό του. Ο θυμός των πρωθιερέων φούντωσε ακόμη περισσότερο όταν ένα μεγάλο πλήθος Ιουδαίων ήρθε να δει όχι μόνο τον Ιησού αλλά και τον αναστημένο Λάζαρο. Ο Λάζαρος έγινε αιτία να θέσουν πολλοί Ιουδαίοι πίστη στον Ιησού, και γι’ αυτό οι πρωθιερείς συνεννοήθηκαν να σκοτώσουν και εκείνον. (Ιωα 11:45-53· 12:1-11) Ωστόσο, δεν υπάρχει Βιβλική απόδειξη ότι αυτοί οι θρησκευτικοί εχθροί εκτέλεσαν τα πανούργα σχέδιά τους εναντίον του Λαζάρου.

Η αφήγηση του Ιωάννη για την ανάσταση του Λαζάρου έχει δεχτεί επίθεση από κάποιους κριτικούς της Αγίας Γραφής. Αυτοί επικαλούνται το ότι οι αφηγήσεις των υπόλοιπων Ευαγγελίων σιωπούν αναφορικά με αυτό το γεγονός. Ωστόσο, μια εξέταση των διαφόρων Ευαγγελίων δείχνει ότι ακόμη και οι συγγραφείς των συνοπτικών Ευαγγελίων δεν ανέφεραν όλοι τους κάθε πράξη του Ιησού. Για παράδειγμα, μόνο ο Λουκάς αναφέρει την ανάσταση του γιου της χήρας στη Ναΐν. (Λου 7:11-15) Ο Ιωάννης δεν συνηθίζει να επαναλαμβάνει αυτά που είχαν καταγράψει άλλοι. Η ανάσταση του Λαζάρου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του γεγονότος.

Το θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου αποτέλεσε σημαντικό μέρος της διακονίας του Ιησού, καταδεικνύοντας τη δύναμη του Γιου του Θεού και παράλληλα αυξάνοντας την πίστη σε αυτόν και στην ανάσταση. (Ιωα 11:4, 41, 42) Προφανώς συνέβη γύρω στις αρχές του έτους 33 Κ.Χ. Οι Γραφές δεν μας παρέχουν καμιά πληροφορία σχετικά με τις συνθήκες, τον τόπο ή το χρόνο του θανάτου του Λαζάρου μετά την ανάστασή του.—Βλέπε ΑΝΑΣΤΑΣΗ (Αναστάσεις πριν από την καταβολή του λύτρου).

Δεν υπάρχει Γραφική δήλωση ούτε άλλος λόγος να συνδέσουμε τον Λάζαρο ως ιστορικό πρόσωπο με το ζητιάνο στην παραβολή του Ιησού για τον πλούσιο και τον Λάζαρο.

2. Το όνομα του ζητιάνου στην παραβολή του Ιησού η οποία είναι κοινώς γνωστή ως η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου. (Λου 16:19-31) Το Ιουδαϊκό όνομα Λάζαρος ήταν κοινό στους αρχαίους χρόνους, γεγονός που επιβεβαιώνεται από επιγραφές σε οστεοθήκες.

Στην παραβολή, ο Λάζαρος ήταν ένας ζητιάνος γεμάτος έλκη τον οποίο έβαζαν στην πύλη του πλουσίου γιατί επιθυμούσε να χορτάσει με αυτά που έπεφταν από το μεγαλόπρεπο τραπέζι του πλουσίου. Κάποτε ο Λάζαρος πέθανε και μεταφέρθηκε από τους αγγέλους στον κόλπο του Αβραάμ (μια θέση σαν αυτήν που είχε κάποιος σε ένα γεύμα των αρχαίων χρόνων, όταν πλάγιαζε μπροστά από κάποιον άλλον στο ίδιο ανάκλιντρο). Ο Αβραάμ είχε μια συζήτηση με τον πλούσιο, ο οποίος επίσης είχε πεθάνει, είχε θαφτεί και βρισκόταν στον Άδη, μέσα σε βάσανα. «Ένα μεγάλο χάσμα» που δεν μπορούσε να το διαβεί κανείς χώριζε τον πλούσιο από τον Αβραάμ και τον Λάζαρο. Το αίτημα του πλουσίου να στείλει ο Αβραάμ τον Λάζαρο στους πέντε αδελφούς του για «να τους δώσει πλήρη μαρτυρία», με την ελπίδα ότι θα γλίτωναν τα όσα περνούσε ο ίδιος, απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι αυτοί είχαν «τον Μωυσή και τους Προφήτες» και ότι, αν δεν ήταν πρόθυμοι να ακούσουν εκείνους, “δεν θα πείθονταν ούτε και αν ανασταινόταν κάποιος από τους νεκρούς”.—Βλέπε ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ.

Μήπως ο Ιησούς άντλησε στοιχεία για την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου από τις ραβινικές πεποιθήσεις σχετικά με τους νεκρούς;

Σε κάποιες περιπτώσεις, καθηγητές και σπουδαστές θρησκειολογίας εξέφρασαν την άποψη ότι για αυτή την παραβολή ο Ιησούς Χριστός άντλησε στοιχεία από τις αρχαίες ραβινικές αντιλήψεις και διδασκαλίες για τον κάτω κόσμο. Ο Ιώσηπος δίνει τις ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με την άποψη που είχαν τότε οι Φαρισαίοι για αυτό: «Πιστεύουν ότι οι ψυχές έχουν τη δύναμη να ζουν και μετά θάνατον και ότι υπάρχουν ανταμοιβές και τιμωρίες στον κάτω κόσμο για εκείνους που έχουν ζήσει τη ζωή τους με αρετή ή με κακία: οι μεν αποκτούν τα αιώνια δεσμά, ενώ οι άλλες την άνεση του να αναβιώσουν». (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΗ΄, 14 [i, 3]) Ωστόσο, ο Ιησούς απέρριψε κατηγορηματικά τις ψεύτικες διδασκαλίες, περιλαμβανομένων και των διδασκαλιών των Φαρισαίων. (Ματ 23) Επομένως, θα ήταν ασυνεπές από μέρους του να διαμορφώσει την παραβολή του για τον πλούσιο και τον Λάζαρο με βάση το πλαίσιο των εσφαλμένων ραβινικών αντιλήψεων για τον κάτω κόσμο. Άρα, πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο Ιησούς είχε υπόψη του την εκπλήρωση της παραβολής και διαμόρφωσε τις λεπτομέρειές της και τη ροή της σε αρμονία με τα γεγονότα της εκπλήρωσης και όχι με βάση κάποια αντιγραφική διδασκαλία.

Το περιεχόμενο και η φρασεολογία της παραβολής δείχνουν καθαρά ότι πρόκειται για αλληγορία και όχι για πραγματική ιστορική αφήγηση. Δεν εξυμνείται η φτώχεια ούτε καταδικάζονται τα πλούτη. Αντ’ αυτού, γίνεται σαφής αναφορά στη διαγωγή, στην τελική ανταμοιβή και στην αντιστροφή της πνευματικής υπόστασης ή κατάστασης εκείνων που αντιπροσωπεύονται από τον Λάζαρο και τον πλούσιο. Το γεγονός ότι οι αδελφοί του πλουσίου απέρριψαν τον Μωυσή και τους προφήτες δείχνει επίσης ότι η παραβολή είχε κάποιο βαθύτερο νόημα και σκοπό από το να αντιπαραβάλει τη φτώχεια με την κατοχή πλούτου.