ΓΑΛΙΛΑΙΑ
(Γαλιλαία) [Περιοχή· Κυκλική Περιφέρεια [από μια ρίζα που σημαίνει «κυλώ»]], ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ (Γαλιλαίος).
Την πρώτη φορά που η Γαλιλαία μνημονεύεται στην Αγία Γραφή προσδιορίζεται ως περιφέρεια στην ορεινή περιοχή του Νεφθαλί, όπου βρισκόταν η πόλη καταφυγίου Κέδες. (Ιη 20:7) Τουλάχιστον από την εποχή του Ησαΐα, αν όχι νωρίτερα, η Γαλιλαία περιλάμβανε και την περιοχή του Ζαβουλών. Στη Γαλιλαία ίσως ζούσαν πολλοί που δεν ήταν Ισραηλίτες, εξού και η έκφραση «Γαλιλαία των εθνών». (Ησ 9:1) Μερικοί λόγιοι πιστεύουν ότι οι 20 πόλεις της Γαλιλαίας που πρόσφερε ο Βασιλιάς Σολομών στον Χιράμ, το βασιλιά της Τύρου, πιθανότατα κατοικούνταν από ειδωλολάτρες. (1Βα 9:10-13· βλέπε ΚΑΒΟΥΛ Αρ. 2.) Ο Ασσύριος βασιλιάς Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄ κατέλαβε τη Γαλιλαία στη διάρκεια της βασιλείας του Φεκά, βασιλιά του Ισραήλ (τον όγδοο αιώνα Π.Κ.Χ.).—2Βα 15:29.
Όρια. (ΧΑΡΤΗΣ, Τόμ. 2, σ. 738) Τα εδαφικά όρια της Γαλιλαίας δεν παρέμεναν σταθερά στο διάβα των ετών. Η μέγιστη έκτασή της φαίνεται να ήταν περίπου 100 επί 50 χλμ. και περιλάμβανε την αρχαία εδαφική περιοχή των φυλών Ασήρ, Ισσάχαρ, Νεφθαλί και Ζαβουλών. Ωστόσο, στη διάρκεια της επίγειας διακονίας του Ιησού Χριστού, η Γαλιλαία, ενόσω υπαγόταν στη δικαιοδοσία του Ηρώδη Αντίπα (Λου 3:1), είχε έκταση μόλις 40 χλμ. περίπου από την Α προς τη Δ και περίπου 60 χλμ. από το Β προς το Ν.
Προς το Ν βρισκόταν η Σαμάρεια, και το νότιο όριο της Γαλιλαίας εκτεινόταν από τους πρόποδες του Όρους Κάρμηλος, κατά μήκος της Κοιλάδας της Ιεζραέλ (Εσδρηλών), προς τη Σκυθόπολη (Βαιθ-σεάν) και από εκεί έφτανε στον Ιορδάνη. Σύμφωνα με τον Ιώσηπο, ο Ιορδάνης Ποταμός, με τη Θάλασσα της Γαλιλαίας και τη λίμνη Χούλα (το μεγαλύτερο μέρος της οποίας έχει αποξηρανθεί), αποτελούσε το ανατολικό όριο, αλλά ίσως υπήρχαν περιοχές όπου το όριο αυτό δεν ήταν τόσο σαφώς καθορισμένο. Η περιοχή της Τύρου, η οποία έφτανε κάτω από την αρχαία πόλη Κέδες (Κάδασα, Κυδασοί), συνόρευε με τη Γαλιλαία στο Β. (Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Γ΄, 35-40 [iii, 1]· Β΄, 459 [xviii, 1]· Δ΄, 104, 105 [ii, 3]) Προς τα Δ εκτεινόταν η περιοχή της Πτολεμαΐδας (Ακό) και το Όρος Κάρμηλος.
Η βόρεια αυτή ρωμαϊκή επαρχία της Παλαιστίνης, η οποία βρισκόταν στα Δ του Ιορδάνη, χωριζόταν επιπλέον σε Άνω και Κάτω Γαλιλαία. Το όριο ανάμεσα στις δύο Γαλιλαίες εκτεινόταν από την Τιβεριάδα στη δυτική όχθη της Θάλασσας της Γαλιλαίας ως ένα σημείο κάπου κοντά στην Πτολεμαΐδα.—Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Γ΄, 35 (iii, 1).
Γεωγραφικά Χαρακτηριστικά. Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., πριν από τον πόλεμο κατά της Ρώμης, η Γαλιλαία ήταν πυκνοκατοικημένη και απολάμβανε μεγάλη ευημερία. Στη Θάλασσα της Γαλιλαίας άκμαζαν οι αλιευτικές επιχειρήσεις. Άλλα επαγγέλματα ήταν η υφαντουργία, η λιθοκοπία, η ναυπηγική και η αγγειοπλαστική. Ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος ισχυρίζεται ότι υπήρχαν 204 πόλεις και χωριά στη Γαλιλαία, και ότι τα μικρότερα από αυτά αριθμούσαν το καθένα πάνω από 15.000 κατοίκους. Αν αυτή η μαρτυρία δεν αποτελεί υπερβολή, όπως πιστεύουν πολλοί, αυτό θα σήμαινε ότι ο πληθυσμός της Γαλιλαίας ήταν περίπου τρία εκατομμύρια.—Βίος, 235 (45)· Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Γ΄, 43 (iii, 2).
Η Γαλιλαία είχε ευλογηθεί με άφθονες πηγές και εύφορο έδαφος. Γι’ αυτό λοιπόν, η κύρια ασχολία των Γαλιλαίων ήταν προφανώς η γεωργία. Σήμερα καλλιεργούνται πολλά κηπευτικά είδη, καθώς και σιτάρι, κριθάρι, σύκα, κεχρί, ινδικό, ελιές, ρύζι, ζαχαροκάλαμο, πορτοκάλια, αχλάδια και βερίκοκα. Κατά την αρχαιότητα, υπήρχαν στη Γαλιλαία πολλά δάση. Μερικές ποικιλίες δέντρων που εξακολουθούν να υπάρχουν εκεί είναι ο κέδρος, το κυπαρίσσι, το έλατο, η βελανιδιά, η πικροδάφνη, ο φοίνικας, το πεύκο, η συκομουριά και η καρυδιά.
Τόσο το κλίμα όσο και η γεωγραφική μορφολογία της Γαλιλαίας παρουσιάζουν μεγάλες αντιθέσεις. Στα υψίπεδα υπάρχει δροσιά, στις ακτές οι θερμοκρασίες είναι ήπιες, ενώ στην Κοιλάδα του Ιορδάνη επικρατεί ζέστη. Το υψόμετρο στην Κάτω Γαλιλαία πέφτει στα 210 μ. περίπου κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας—στην περιοχή της Θάλασσας της Γαλιλαίας—και αγγίζει το μέγιστο επίπεδό του στο Όρος Θαβώρ, με 562 μ. (ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 1, σ. 334) Ωστόσο, το ύψος των λόφων και των βουνών της Άνω Γαλιλαίας κυμαίνεται από 460 μ. ως 1.208 μ.
Ο Λαός της Γαλιλαίας. Ως σύνολο, οι Εβραίοι της Γαλιλαίας διέφεραν από τους κατοίκους της Ιουδαίας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία διαφόρων ραβίνων της αρχαιότητας, οι Γαλιλαίοι προσέδιδαν μεγάλη σπουδαιότητα στην υπόληψη, ενώ οι Ιουδαίοι έδιναν μεγαλύτερη έμφαση στα χρήματα παρά στο καλό όνομα. Οι Γαλιλαίοι, γενικά, δεν ήταν τόσο προσκολλημένοι στην παράδοση όσο ήταν οι Ιουδαίοι. Μάλιστα, στο Ταλμούδ (Μεγκιλά 75α), οι πρώτοι κατηγορούνται για παραμέληση των παραδόσεων. Σε σχέση με αυτό μπορούμε να σημειώσουμε ότι οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς της Ιερουσαλήμ και όχι της Γαλιλαίας ήταν εκείνοι που δημιούργησαν ζήτημα όταν οι μαθητές του Ιησού δεν τέλεσαν το παραδοσιακό πλύσιμο των χεριών.—Μαρ 7:1, 5.
Εφόσον το Σάνχεδριν και ο ναός βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ, αναμφίβολα υπήρχαν περισσότεροι δάσκαλοι του Νόμου εκεί, εξού και η εβραϊκή παροιμία: «Πήγαινε βόρεια [στη Γαλιλαία] για πλούτο, πήγαινε νότια [στην Ιουδαία] για σοφία». Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι Γαλιλαίοι ήταν αδαείς. Στις πόλεις και στα χωριά ολόκληρης της Γαλιλαίας υπήρχαν δάσκαλοι του Νόμου καθώς και συναγωγές. Οι συναγωγές ήταν στην ουσία κέντρα εκπαίδευσης. (Λου 5:17) Ωστόσο, οι πρωθιερείς και οι Φαρισαίοι στην Ιερουσαλήμ προφανώς θεωρούσαν τους εαυτούς τους ανώτερους από τους κοινούς Γαλιλαίους, τους οποίους αντιμετώπιζαν ως αδαείς όσον αφορά το Νόμο. Για παράδειγμα, όταν ο Νικόδημος μίλησε υπέρ του Ιησού Χριστού, οι Φαρισαίοι ανταπάντησαν: «Μήπως είσαι και εσύ από τη Γαλιλαία; Ερεύνησε και δες ότι κανένας προφήτης δεν πρόκειται να εγερθεί από τη Γαλιλαία». (Ιωα 7:45-52) Με αυτόν τον τρόπο αγνόησαν την εκπλήρωση της προφητείας του Ησαΐα για το κήρυγμα του Μεσσία.—Ησ 9:1, 2· Ματ 4:13-17.
Μερικοί αποδίδουν την ιδιαίτερη προφορά των Γαλιλαίων σε ξενική επιρροή. Δεν είναι καθόλου παράξενο το γεγονός ότι οι Γαλιλαίοι αναγνωρίζονταν εύκολα από την προφορά τους (Ματ 26:73), ιδιαίτερα εφόσον η περιοχή της Σαμάρειας χώριζε τη Γαλιλαία από την Ιουδαία. Ακόμη και σήμερα, σε πολλά μέρη της γης, είναι δυνατόν να καταλάβει κανείς εύκολα την καταγωγή κάποιου από την ιδιωματική προφορά του. Επίσης, διαφορές στην προφορά ανάμεσα στις φυλές του Ισραήλ υπήρχαν από αιώνες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αδυναμία των Εφραϊμιτών στις ημέρες του Ιεφθάε να προφέρουν σωστά το σύνθημα «Σχίββωλεθ».—Κρ 12:5, 6.
Η διακονία του Ιησού στη Γαλιλαία. Στη Γαλιλαία έλαβαν χώρα πολλά αξιοσημείωτα γεγονότα της επίγειας ζωής του Ιησού. Οι πόλεις της Γαλιλαίας Βηθσαϊδά, Κανά, Καπερναούμ, Χοραζίν, Ναΐν και Ναζαρέτ, καθώς και οι περιοχές της Μαγαδάν, μνημονεύονται συγκεκριμένα σε σχέση με τη δράση του. (Ματ 11:20-23· 15:39· Λου 4:16· 7:11· Ιωα 2:11· βλέπε ΒΗΘΣΑΪΔΑ.) Το μεγαλύτερο μέρος της επίγειας ζωής του ο Ιησούς το πέρασε στην πόλη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας. (Ματ 2:21-23· Λου 2:51, 52) Σε ένα γαμήλιο συμπόσιο στην Κανά, εκτέλεσε το πρώτο θαύμα του μετατρέποντας το νερό σε αρίστης ποιότητας κρασί. (Ιωα 2:1-11) Μετά τη σύλληψη του Ιωάννη του Βαφτιστή, ο Ιησούς αποσύρθηκε από την Ιουδαία στη Γαλιλαία και άρχισε να διακηρύττει: «Μετανοείτε, γιατί η βασιλεία των ουρανών έχει πλησιάσει». (Ματ 4:12-17) Καθώς περιόδευε τη Γαλιλαία, ο Ιησούς δίδαξε σε διάφορες συναγωγές. Τελικά έφτασε στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Ναζαρέτ, όπου την ημέρα του Σαββάτου διάβασε από το 61ο κεφάλαιο του Ησαΐα σχετικά με την αποστολή του. Παρότι οι παρευρισκόμενοι στη συναγωγή αρχικά σχημάτισαν θετική εντύπωση, όταν ο Ιησούς τούς παρομοίασε με τους Ισραηλίτες της εποχής των προφητών Ηλία και Ελισαιέ, τότε το ακροατήριο της συναγωγής εξοργίστηκε και ήταν έτοιμο να τον σκοτώσει.—Λου 4:14-30.
Έπειτα ο Ιησούς πήγε στην Καπερναούμ, «μια πόλη της Γαλιλαίας», και εγκαταστάθηκε εκεί. Προφανώς ήταν κοντά στην Καπερναούμ όταν κάλεσε τον Ανδρέα, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη να γίνουν ψαράδες ανθρώπων. (Λου 4:31· Ματ 4:13-22) Συνοδευόμενος από αυτούς τους τέσσερις μαθητές, ο Ιησούς άρχισε μια μεγάλη περιοδεία κηρύγματος στη Γαλιλαία. Καθώς συνέχιζε τις δραστηριότητές του διδάσκοντας και εκτελώντας δυναμικά έργα, ο Ιησούς κάλεσε τον Ματθαίο από το γραφείο όπου εισπράττονταν οι φόροι στην Καπερναούμ για να γίνει ακόλουθός του. (Ματ 4:23-25· 9:1-9) Αργότερα, σε ένα βουνό κοντά στην Καπερναούμ διάλεξε τους 12 αποστόλους. Όλοι τους, με εξαίρεση ίσως τον Ιούδα τον Ισκαριώτη, ήταν Γαλιλαίοι. Επίσης, κοντά στην Καπερναούμ ο Ιησούς εκφώνησε την Επί του Όρους Ομιλία. (Λου 6:12-49· 7:1) Στην πόλη Ναΐν της Γαλιλαίας ανέστησε το μοναχογιό μιας χήρας. (Λου 7:11-17) Σε κάποια μεταγενέστερη περιοδεία κηρύγματος, ο Ιησούς επισκέφτηκε ξανά τη Ναζαρέτ αλλά και πάλι τον απέρριψαν. (Ματ 13:54-58) Στην Καπερναούμ, γύρω στο Πάσχα του 32 Κ.Χ., κατά τη διάρκεια της τελικής, όπως φαίνεται, εντατικής κάλυψης των περιοχών της Γαλιλαίας, πολλοί μαθητές σκανδαλίστηκαν από τα λόγια του Ιησού ότι έπρεπε “να φάνε τη σάρκα του και να πιουν το αίμα του” και εγκατέλειψαν τον Γιο του Θεού.—Ιωα 6:22-71.
Παρότι τα συνοπτικά Ευαγγέλια περιγράφουν κυρίως τη διακονία του Ιησού στη Γαλιλαία, ο Γιος του Θεού δεν αγνόησε την Ιουδαία, όπως συμπεραίνουν μερικοί εσφαλμένα. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ενδιαφέρον που εκδήλωσαν αρχικά οι Γαλιλαίοι για τον Ιησού υποκινήθηκε από τα όσα τον είδαν να κάνει στην Ιερουσαλήμ. (Ιωα 4:45) Ωστόσο, πιθανότατα δίνεται μεγαλύτερη έκταση στη δράση του Ιησού στη Γαλιλαία επειδή οι Γαλιλαίοι ανταποκρίνονταν πιο πρόθυμα από ό,τι οι Ιουδαίοι. Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι πρώτοι μαθητές που έλαβαν το άγιο πνεύμα του Θεού ήταν Γαλιλαίοι, περίπου 120 άτομα. (Πρ 1:15· 2:1-7) Η εξουσία και η επιρροή των θρησκευτικών ηγετών του Ιουδαϊσμού δεν πρέπει να ήταν τόσο ισχυρές μεταξύ των Γαλιλαίων όσο ήταν μεταξύ των Ιουδαίων. (Παράβαλε Λου 11:52· Ιωα 7:47-52· 12:42, 43.) Μερικοί προβάλλουν την άποψη ότι το πλήθος που κραύγαζε για το θάνατο του Ιησού αποτελούνταν κυρίως από Ιουδαίους (Ματ 27:20-23), ενώ εκείνοι που προηγουμένως είχαν χαιρετίσει τον Ιησού ως βασιλιά ήταν ίσως κατά κύριο λόγο Γαλιλαίοι. (Ματ 21:6-11) Η παρουσία, κατά την περίοδο του Πάσχα, πολλών Γαλιλαίων και άλλων που κατοικούσαν εκτός Ιουδαίας ίσως είχε συντελέσει επίσης στο φόβο που ένιωθαν οι ηγέτες της Ιερουσαλήμ να συλλάβουν τον Ιησού στο φως της ημέρας «για να μη γίνει σάλος».—Ματ 26:3-5.