ΧΩΜΑ, ΣΚΟΝΗ

Με τη λέξη «χώμα» εννοείται γενικά το λεπτόκοκκο στρώμα της επιφάνειας της γης, κατά αντιδιαστολή με τους λίθους και τα πετρώματα. Με την ίδια αυτή λέξη μπορεί να εννοείται και η σκόνη. Η σκόνη αποτελείται από λεπτότατα σωματίδια ύλης τα οποία είναι τόσο ελαφριά ώστε ανυψώνονται και μεταφέρονται εύκολα από τα ρεύματα του αέρα. Οι δυνατοί άνεμοι που πνέουν πάνω από ξηρές ερημικές περιοχές—φαινόμενο κοινό στις Βιβλικές χώρες—προκαλούν συχνά βίαιες θύελλες σκόνης τις οποίες ορισμένοι θεωρούν πιο φοβερές από τις θύελλες της θάλασσας. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι πυρκαγιές και οι αγροτικές δραστηριότητες είναι μερικές από τις κοινές αιτίες που δημιουργούν σκόνη ορυκτής φύσης. Τα φυτά παράγουν σκόνη με τη μορφή γύρης, φυτοχώματος, φυτικών ινών και κομματιών από σπόρους. Και τα ζώα επίσης παράγουν έμμεσα σκόνη, η οποία προέρχεται από την ξερή κοπριά, τις λεπτές τρίχες και τα βακτήρια.

Μολονότι μερικοί μπορεί να θεωρούν τη σκόνη ενοχλητική, πρόκειται για μια προμήθεια του Δημιουργού που είναι ουσιώδης για την ύπαρξη και την άνετη διαβίωση των ανθρώπων. Η σκόνη παίζει σημαντικό ρόλο προκειμένου να συμπυκνωθεί η υγρασία ώστε να πάρει τη μορφή της βροχής, της ομίχλης ή των υδρατμών, πράγματα ζωτικά για την ανάπτυξη των φυτών. Επιπλέον, χωρίς την ατμοσφαιρική σκόνη η οποία κάνει το φως να διαχέεται, τα μάτια των πλασμάτων της γης θα ήταν εκτεθειμένα στην αφόρητη λάμψη των άμεσων ακτίνων του ήλιου, το δε γνωστό μας σούρουπο και το ηλιοβασίλεμα με τα ωραία χρώματα θα έπαυαν να υπάρχουν.

Η πιο συνηθισμένη λέξη του εβραϊκού κειμένου η οποία αποδίδεται «χώμα» ή «σκόνη» είναι η λέξη ‛αφάρ, η οποία μπορεί επίσης να σημαίνει και «πηλός». (Γε 26:15· Λευ 14:41, 42) Ο Δημιουργός χρησιμοποίησε «χώμα της γης» όταν έπλασε τον πρώτο άνθρωπο (Γε 2:7· 1Κο 15:47, 48), και όταν ο Αδάμ καταδικάστηκε επειδή παρήκουσε το νόμο του Θεού, ο Ιεχωβά διακήρυξε: «Στο χώμα θα επιστρέψεις». (Γε 3:19) Ο Θεός επίσης εξήγγειλε μια κατάρα μεγάλης προφητικής σημασίας όταν είπε στο φίδι στην Εδέμ: «Με την κοιλιά σου θα προχωρείς και χώμα θα τρως [ή αλλιώς, θα δαγκώνεις] όλες τις ημέρες της ζωής σου».—Γε 3:14.

Ευπαθείς, Θνητοί και Ασήμαντοι. Με αφορμή την πτώση του ανθρώπου από την τελειότητα, μερικές φορές το χώμα χρησιμοποιείται μεταφορικά για να υποδηλώσει πόσο ευπαθής είναι η ανθρωπότητα. Ο Θεός δείχνει έλεος σε όσους τον φοβούνται, επειδή «θυμάται ότι είμαστε χώμα». (Ψλ 103:13, 14· Γε 18:27) Το χώμα συμβολίζει επίσης τη θνητότητα των ανθρώπων, διότι κατά το θάνατο «στο χώμα τους επιστρέφουν». (Ψλ 104:29· Εκ 3:19, 20· 12:1, 7) Εφόσον ο άνθρωπος επιστρέφει στο χώμα κατά το θάνατο, μερικές φορές ο τάφος αποκαλείται μεταφορικά «χώμα». (Ψλ 22:29· 30:9) Το χώμα της γης μπορεί να υποδηλώνει ασημαντότητα. Ο Ιεχωβά «σηκώνει τον ασήμαντο από το χώμα».—1Σα 2:8· Ψλ 113:7.

Σύμβολο Πλήθους. Στις Γραφές, ένα πλήθος ατόμων ή η αδυναμία των ανθρώπων να προσδιορίσουν τον αριθμό ενός τέτοιου πλήθους υποδεικνύεται από τη σύγκρισή του με τους κόκκους του χώματος. Παραδείγματος χάρη, ο Θεός υποσχέθηκε στον Άβραμ (Αβραάμ): «Θα καταστήσω το σπέρμα σου σαν τους κόκκους του χώματος της γης». (Γε 13:14, 16) Ο Ιεχωβά έδωσε επίσης παρόμοια υπόσχεση στον Ιακώβ. (Γε 28:10, 13, 14) Σχετικά με τους Ισραηλίτες κατά την οδοιπορία τους στην έρημο, ο Βαλαάμ ρώτησε: «Ποιος έχει αριθμήσει τους κόκκους χώματος του Ιακώβ, και ποιος έχει μετρήσει το ένα τέταρτο του Ισραήλ;» (Αρ 23:10) Ο Ιεχωβά είχε πληθύνει πάρα πολύ τους απογόνους του Αβραάμ μέσω του Ισαάκ και του Ιακώβ. Η άφθονη προμήθεια ορτυκιών που έκανε ο Ιεχωβά στην έρημο για το λαό με τον οποίο είχε συνάψει διαθήκη φαίνεται από τη δήλωση ότι «έβρεξε πάνω τους τροφή σαν το χώμα, φτερωτά πετούμενα πλάσματα σαν τους κόκκους της άμμου των θαλασσών».—Ψλ 78:27· Εξ 16:11-18· Αρ 11:31, 32.

Χρησιμοποιείται Αναφορικά με την Κρίση των Εθνών από τον Θεό. Λόγω της σχετικής ασημαντότητας των εθνών από την άποψη του Θεού, εκείνος τα θεωρεί «ως το λεπτό στρώμα σκόνης στη ζυγαριά». (Ησ 40:15) Η φοβερή δύναμη του Ιεχωβά καταδείχτηκε σε συνάρτηση με τα πλήγματα που κατέφερε εναντίον ενός τέτοιου έθνους, της Αιγύπτου. Όταν επρόκειτο να αρχίσει το τρίτο πλήγμα, και ενεργώντας σύμφωνα με την προσταγή του Θεού προς τον Μωυσή, ο Ααρών «άπλωσε . . . το χέρι του με το ραβδί του και χτύπησε το χώμα της γης και οι σκνίπες ήρθαν πάνω σε άνθρωπο και σε ζώο». Όταν αυτό συνέβη σε όλη την Αίγυπτο, οι μάγοι ιερείς, ανίκανοι να επαναλάβουν αυτό το θαύμα, αναγκάστηκαν να παραδεχτούν: «Είναι το δάχτυλο του Θεού!»—Εξ 8:16-19.

Και στους Ισραηλίτες, επίσης, ειπώθηκε ότι, αν δεν τηρούσαν τις εντολές του Θεού, θα έπρεπε να αναμένουν διάφορες κατάρες, μία από τις οποίες θα ήταν η ξηρασία, διότι αναφέρθηκε: «Ο Ιεχωβά θα δώσει σκόνη και χώμα ως βροχή της γης σου. Από τους ουρανούς θα πέφτει πάνω σου μέχρι να αφανιστείς».—Δευ 28:15, 24.

Σύμβολο Θρήνου και Υποβιβασμού. Ως σύμβολο του θρήνου των πρεσβυτέρων της Ιερουσαλήμ για την καταστροφή της πόλης από τους Βαβυλωνίους το 607 Π.Κ.Χ., αυτοί παρουσιάζονται να κάθονται καταγής σιωπηλοί, έχοντας “βάλει χώμα πάνω στο κεφάλι τους”. (Θρ 2:10) Πολλά χρόνια νωρίτερα, μέσω του Ησαΐα, ο Ιεχωβά κάλεσε προφητικά τη Βαβυλώνα να κατεβεί από το θρόνο της, λέγοντας: «Κατέβα και κάθησε στο χώμα, παρθένα κόρη της Βαβυλώνας. Κάθησε καταγής, όπου δεν υπάρχει θρόνος, κόρη των Χαλδαίων». (Ησ 47:1) Η Βαβυλώνα υποβιβάστηκε σε αυτή την ταπεινή θέση το 539 Π.Κ.Χ., όταν κατακτήθηκε από τους Μηδοπέρσες. Και εξαιτίας της καταστροφής της συμβολικής Βαβυλώνας της Μεγάλης, οι πλοίαρχοι, οι ταξιδιώτες, οι ναύτες και όλοι εκείνοι που ζουν από τη θάλασσα εμφανίζονται να ρίχνουν χώμα στα κεφάλια τους και να θρηνούν για την ερήμωσή της.—Απ 18:17-19.

Άλλες Χρήσεις. Στις Γραφές το χώμα συνδέεται και με τη μετάνοια. Όταν ο Ιώβ ανακάλεσε τα όσα είχε πει χωρίς κατανόηση για να υπερασπίσει τον εαυτό του ενώπιον του Θεού, δήλωσε: «Μετανοώ με χώμα και στάχτη».—Ιωβ 42:1, 3, 6.

Το να κάνει κάποιος τους εχθρούς να «γλείψουν το χώμα» σημαίνει ότι τους συντρίβει, υποτάσσοντάς τους εντελώς. (Ψλ 72:9· Μιχ 7:16, 17) Το να πετάει κάποιος χώμα στον αέρα ή εναντίον ενός άλλου ατόμου ήταν ένας τρόπος για να δείξει ότι αποδοκιμάζει έντονα αυτό το άτομο. Σε ορισμένα μέρη της Ασίας είναι έθιμο να απαιτούν οι άνθρωποι την καταδίκη κάποιου εγκληματία πετώντας του χώμα. Ένα πλήθος στην Ιερουσαλήμ, που εξοργίστηκε αδικαιολόγητα από ορισμένα λόγια του Παύλου, έδειξε την εχθρότητά του προς αυτόν “σκορπίζοντας χώμα στον αέρα”. Με τις συναισθηματικές τους εκδηλώσεις και τα λόγια τους, κατέστησαν σαφές στο στρατιωτικό διοικητή ότι αποδοκίμαζαν τον Παύλο. (Πρ 22:22-24) Παρόμοια, ο Σιμεΐ έδειξε ότι αποδοκίμαζε τη βασιλεία του Δαβίδ «περπατώντας παράλληλα με εκείνον για να μπορεί να καταριέται· και εξακολούθησε να πετάει πέτρες όσο περπατούσε παράλληλα με εκείνον, και πετούσε πολύ χώμα».—2Σα 16:5-13.

Ο Ιησούς Χριστός παρήγγειλε στους μαθητές του πως, όταν κάποιος δεν τους δεχόταν ή δεν άκουγε τα λόγια τους, αυτοί έπρεπε να τινάξουν τη σκόνη από τα πόδια τους όταν θα έφευγαν από εκείνο το σπίτι ή εκείνη την πόλη. Αυτή η τακτική θα ήταν «για μαρτυρία εναντίον τους», θα υποδήλωνε δε ότι οι ακόλουθοι του Ιησού αναχωρούσαν ειρηνικά και άφηναν εκείνο το σπίτι ή εκείνη την πόλη να υποστεί τις συνέπειες που θα έρχονταν από τον Θεό.—Ματ 10:11-15· Λου 9:5· 10:10-12· Πρ 13:50, 51.