Πού Βρίσκονταν τα Πόδια Του;

«ΘΥΜΑ Τοποθετημένο με τα Πόδια Λυγισμένα Πάνω σε Σταυρό, Έτσι δείχνουν τα Λείψανα που Έφεραν στο φως οι Ανασκαφές». Μήπως είδατε κάποιον παρόμοιο τίτλο τον Ιανουάριο του 1971; Πολύ πιθανό, γιατί πολλά άρθρα εφημερίδων ανάφεραν τότε μερικά νέα «στοιχεία» σχετικά με το θάνατο σε σταυρό.

Μετά από τον παραπάνω τίτλο, το άρθρο άρχιζε ως εξής: «Ιερουσαλήμ, 3 Ιαν. (Ρώυτερ)—Ισραηλινοί αρχαιολόγοι έφεραν στο φως, ύστερα από ανασκαφές, το πρώτο ουσιαστικό εύρημα μιας σταύρωσης και είπαν ότι σήμερα τα στοιχεία θα μπορούσαν να υποδείξουν πως ο Χριστός ίσως να σταυρώθηκε σε διαφορετική στάση από αυτήν που δείχνει ο παραδοσιακός σταυρός».

Μήπως αυτά τα νέα στοιχεία αποκάλυπταν πραγματικά πώς οι Ιουδαίοι στην εποχή του Ιησού εκτελούνταν πάνω σε σταυρό ή πάσσαλο; Τι αποφάνθηκαν οι αρχαιολόγοι όσον αφορά τη στάση που είχε το σώμα του θύματος; Είχε αυτό καμιά σχέση με το θάνατο του Ιησού; Και ίσως να ρωτήσετε, πόσο ισχυρά ήταν αυτά τα στοιχεία;

Ένα Καρφί στις Φτέρνες

Στο έτος 1968 ανακαλύφτηκαν τυχαία δίπλα στην Ιερουσαλήμ μερικές σπηλιές ενταφιασμού. Μέσα σε αυτές βρέθηκε, ανάμεσα στα ξεθαμμένα κόκαλα, ένα εύρημα που θεωρήθηκε εξαιρετικό—κόκαλα φτέρνας τρυπημένα από ένα σκουριασμένο καρφί. Ο Δρ Νίκο Χάας, ανατόμος και ανθρωπολόγος στην Ιατρική Σχολή του Εβραϊκού Πανεπιστημίου Χαντασάχ, ηγήθηκε σε μια έρευνα γι’ αυτά τα κόκαλα. Το έγκυρο περιοδικό Israel Exploration Journal (Ημερολόγιο Εξερευνήσεων στο Ισραήλ, 1970, Τόμος 20, σελίδες 38-59) δημοσίευσε τα συμπεράσματά του που οδήγησαν στο να γραφτούν μερικά εντυπωσιακά άρθρα εφημερίδων. Ποια ήταν αυτά τα συμπεράσματα;

Ο Δρ Χάας ανάφερε ότι η ανακάλυψη ήταν ακριβώς τα λείψανα ενός ανθρώπου που εκτελέστηκε πάνω σε σταυρό τον πρώτο αιώνα. Το βασικό συμπέρασμα ήταν ότι προφανώς οι δυο φτέρνες του θύματος είχαν καρφωθεί μαζί πάνω σ’ έναν κατακόρυφο πάσσαλο, αλλά η μύτη του καρφιού είχε λυγίσει όταν έπεσε πάνω σε ρόζο του ξύλου. Μετά το θάνατο αυτού του Ιουδαίου, οι συγγενείς του δυσκολεύτηκαν να βγάλουν το καρφί, γι’ αυτό το άφησαν στις φτέρνες του και τον έθαψαν. Αφού και οι δυο φτέρνες ήταν τρυπημένες από ένα καρφί και αφού τα κόκαλα των ποδιών φαίνονταν ότι είχαν κοπεί σε γωνία, ο Δρ Χάας δήλωσε ότι το θύμα πιθανώς είχε εκτελεστεί στη στάση που φαίνεται παρακάτω. (Ο Δρ Χάας πίστευε επίσης ότι ένα γδάρσιμο στο κόκαλο του βραχίονα του ανθρώπου έδειχνε ότι οι βραχίονές του ήταν καρφωμένοι σε οριζόντιο δοκάρι.) Ίσως να έχετε δει κάποιο παρόμοιο σχέδιο στο άρθρο μιας εφημερίδας ή ενός περιοδικού. Πολλοί έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τη σημασία που θα είχε αυτό σχετικά με το πώς πέθανε ο Ιησούς.

Όμως ακόμη παραμένει η ερώτηση: Ήταν τα στοιχεία αξιόπιστα και είχαν σχέση με τον τρόπο θανάτου του Ιησού;

Νεώτερη Αξιολόγηση για τις Φτέρνες

Στα αμέσως επόμενα χρόνια, μερικοί διακεκριμένοι λόγιοι, όπως ο Καθηγητής Γιγκάλ Γιαντίν, άρχισαν να αμφισβητούν τα συμπεράσματα στα οποία είχε καταλήξει ο Χάας. Τελικά, το Israel Exploration Journal (1985, Τόμος 35, σελίδες 22-27) δημοσίευσε «Μια Νεώτερη Αξιολόγηση», από τους ανθρωπολόγους Ζόζεφ Τζίας (Ισραηλινή Υπηρεσία Αρχαιοτήτων και Μουσείων) και Ελιέζερ Σεκέλες (Ιατρική Σχολή Εβραϊκού Πανεπιστημίου Χαντασάχ). Μελέτησαν τα αρχικά στοιχεία, φωτογραφίες, αποτυπώματα και ακτινογραφίες των κοκάλων. Μερικά από τα πορίσματά τους μπορεί να σας ξαφνιάσουν:

Το καρφί ήταν πιο κοντό από ό,τι είχε αναφέρει ο Χάας και έτσι δεν έφτανε για να τρυπήσει τις δυο φτέρνες και το ξύλο. Μερικά κομμάτια από κόκαλα είχαν αναγνωριστεί λάθος. Δεν υπήρχε κόκαλο από δεύτερη φτέρνα· το καρφί είχε τρυπήσει μόνο μια φτέρνα. Μερικά υπολείμματα από κόκαλα ανήκαν σε άλλο άτομο. Το γδάρσιμο στο κόκαλο του βραχίονα «δεν ήταν πειστικό» στοιχείο για να συμπεράνουμε ότι οι βραχίονες καρφώθηκαν σε οριζόντιο δοκάρι· ‘στην πραγματικότητα, δυο όμοια γδαρσίματα παρατηρήθηκαν και σε ένα κόκαλο ποδιού· κανένα από αυτά δεν αποδίδεται στη σταύρωση’.

Σε τι συμπεράσματα οδήγησε αυτή η νέα ανάλυση; «Και η αρχική και η τελική αναπαράσταση της σταύρωσης [από τον Χάας] είναι τεχνικά και ανατομικά αδύνατες, όταν κάποιος εξετάσει τα νέα στοιχεία . . . Δεν βρήκαμε κανένα στοιχείο για την αριστερή φτέρνα και υπολογίσαμε ότι το καρφί επαρκούσε μόνο για τη μία φτέρνα . . . Η έλλειψη τραυμάτων στον πήχη και στο μετακάρπιο του χεριού υποδεικνύει ότι οι βραχίονες του καταδικασμένου δέθηκαν μάλλον παρά καρφώθηκαν». Σ’ αυτή τη σελίδα βλέπετε σε ποια στάση υποθέτουν ο Τζίας και ο Σεκέλες ότι εκτελέστηκε ο άνθρωπος.

Τι θα Πούμε για τον Ιησού;

Τι δείχνει, λοιπόν, αυτό για το πώς εκτελέστηκε ο Ιησούς; Στην πραγματικότητα, ελάχιστα πράγματα! Για παράδειγμα, όπως είπαμε στη σελίδα 23, το πιο πιθανό είναι να εκτελέστηκε ο Ιησούς σε έναν κατακόρυφο πάσσαλο χωρίς οριζόντιο δοκάρι. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει σήμερα με σιγουριά ούτε ακόμα και πόσα καρφιά χρησιμοποίησαν στην περίπτωση του Ιησού. Η The International Standard Bible Encyclopedia (Στερεότυπη Διεθνής Εγκυκλοπαίδεια της Βίβλου, 1979, Τόμος 1, σελίδα 826) σχολιάζει: «Ο ακριβής αριθμός των καρφιών που χρησιμοποιήθηκαν . . . έχει γίνει αντικείμενο πολλών θεωριών. Στις παλιότερες απεικονίσεις της σταύρωσης, τα πόδια του Ιησού φαίνονται καρφωμένα χωριστά, αλλά στις πιο πρόσφατες είναι καρφωμένα και συνδεδεμένα σε κατακόρυφη θέση με ένα καρφί».

Γνωρίζουμε πράγματι ότι τα χέρια ή οι βραχίονές του δεν ήταν απλώς δεμένα, επειδή ο Θωμάς είπε αργότερα: «Αν δε δω στα χέρια του τα σημάδια από τα καρφιά». (Ιωάννης 20:25, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Αυτό μπορεί να σήμαινε ένα καρφί σε κάθε χέρι ή ο πληθυντικός «καρφιά» ίσως να αναφέρεται στα σημάδια από τα καρφιά ‘στα χέρια του και στα πόδια του’. (Βλέπε Λουκάς 24:39) Δεν μπορούμε να ξέρουμε πού ακριβώς τον τρύπησαν τα καρφιά, αν και προφανώς ήταν στην περιοχή των χεριών του. Η αφήγηση της Αγίας Γραφής δεν δίνει ακριβείς λεπτομέρειες, ούτε χρειάζεται να το κάνει. Και αν οι ειδικοί οι οποίοι εξέτασαν από πρώτο χέρι τα κόκαλα που βρέθηκαν κοντά στην Ιερουσαλήμ το 1968, δεν μπορούν να είναι βέβαιοι ούτε ακόμα και για τη στάση εκείνου του πτώματος, τότε αυτή η περίπτωση σίγουρα δεν αποδεικνύει το πώς τοποθετήθηκε ο Ιησούς.

Έτσι, αναγνωρίζουμε ότι οι αναπαραστάσεις του θανάτου του Ιησού που υπάρχουν στις εκδόσεις μας, όπως αυτή που βλέπετε στη σελίδα 24, είναι κυρίως σε λογικό βαθμό καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του γεγονότος, όχι δογματικές δηλώσεις ανατομίας. Αυτές οι αναπαραστάσεις δεν είναι απαραίτητο να αντανακλούν τις μεταβαλλόμενες και συγκρουόμενες απόψεις των λογίων, και βεβαίως, αποφεύγουν τελείως όλα τα θρησκευτικά σύμβολα που προέρχονται από την αρχαία ειδωλολατρία.