ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
«Αποφασίσαμε Ομόφωνα»
Πώς κατέληξε το κυβερνών σώμα σε μια απόφαση, και η ενοποιητική επίδραση που άσκησε αυτή στις εκκλησίες
Βασίζεται στα εδάφια Πράξεις 15:13-35
1, 2. (α) Με ποια σοβαρά ερωτήματα έρχεται αντιμέτωπο το κυβερνών σώμα της Χριστιανικής εκκλησίας του πρώτου αιώνα; (β) Ποια βοήθεια λαβαίνουν αυτοί οι αδελφοί προκειμένου να καταλήξουν στο σωστό συμπέρασμα;
Η ΑΓΩΝΙΑ είναι διάχυτη στην ατμόσφαιρα. Οι απόστολοι και οι πρεσβύτεροι που βρίσκονται μέσα σε αυτό το δωμάτιο στην Ιερουσαλήμ κοιτούν ο ένας τον άλλον, αντιλαμβανόμενοι ότι έχουν φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο. Το ζήτημα της περιτομής έχει εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Υπόκεινται οι Χριστιανοί στον Μωσαϊκό Νόμο; Πρέπει να υπάρχει οποιαδήποτε διάκριση ανάμεσα στους Ιουδαίους και στους Εθνικούς Χριστιανούς;
2 Οι άντρες που ηγούνται έχουν εξετάσει πολλά στοιχεία. Έχουν κατά νου τον προφητικό Λόγο του Θεού καθώς και ισχυρές προσωπικές μαρτυρίες οι οποίες φανερώνουν την ευλογία του Ιεχωβά. Έχουν εκφράσει πλήρως τις απόψεις τους. Η πληθώρα των στοιχείων όσον αφορά το προκείμενο ζήτημα είναι συντριπτική. Το άγιο πνεύμα του Ιεχωβά δείχνει σαφώς τι πρέπει να γίνει. Θα ανταποκριθούν αυτοί οι άντρες στη συγκεκριμένη κατεύθυνση;
3. Πώς μπορούμε να ωφεληθούμε εξετάζοντας την αφήγηση στο 15ο κεφάλαιο των Πράξεων;
3 Θα απαιτηθεί πραγματική πίστη και θάρρος για να δεχτούν την καθοδηγία του πνεύματος σε αυτή την περίπτωση. Κινδυνεύουν να εντείνουν το μίσος των Ιουδαίων θρησκευτικών ηγετών. Αντιμετωπίζουν επίσης αντιδράσεις από ορισμένους μέσα στην εκκλησία οι οποίοι είναι αποφασισμένοι να επαναφέρουν τον λαό του Θεού στην εξάρτηση από τον Μωσαϊκό Νόμο. Τι θα κάνει το κυβερνών σώμα; Ας δούμε. Στην πορεία θα παρατηρήσουμε πώς έθεσαν εκείνοι οι άντρες ένα υπόδειγμα το οποίο ακολουθεί το Κυβερνών Σώμα των Μαρτύρων του Ιεχωβά σήμερα. Πρόκειται για ένα υπόδειγμα που χρειάζεται να ακολουθούμε και εμείς καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με αποφάσεις και δυσκολίες στη ζωή μας ως Χριστιανοί.
«Με Αυτό Συμφωνούν τα Λόγια των Προφητών» (Πράξεις 15:13-21)
4, 5. Ποια διαφωτιστικά στοιχεία από τον προφητικό Λόγο του Θεού εισήγαγε ο Ιάκωβος στη συζήτηση;
4 Ο μαθητής Ιάκωβος, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, πήρε τον λόγο.a Φαίνεται ότι στη συγκεκριμένη συνάθροιση έπαιζε τον ρόλο του εισηγητή. Με τα λόγια του διατύπωσε ξεκάθαρα την ομόφωνη γνώμη την οποία φαίνεται ότι είχε διαμορφώσει συνολικά το σώμα. Ο Ιάκωβος είπε στους συγκεντρωμένους: «Ο Συμεών αφηγήθηκε λεπτομερώς πώς ο Θεός έστρεψε για πρώτη φορά την προσοχή του στα έθνη για να πάρει από αυτά έναν λαό για το όνομά του. Και με αυτό συμφωνούν τα λόγια των Προφητών».—Πράξ. 15:14, 15.
5 Τα όσα είπε ο Συμεών, ή αλλιώς Σίμων Πέτρος, καθώς και τα στοιχεία που κατέθεσαν ο Βαρνάβας και ο Παύλος, πιθανότατα έφεραν στον νου του Ιακώβου σχετικά εδάφια τα οποία έριξαν φως στο υπό συζήτηση θέμα. (Ιωάν. 14:26) Αφού είπε ότι «με αυτό συμφωνούν τα λόγια των Προφητών», ο Ιάκωβος παρέθεσε τα λόγια των εδαφίων Αμώς 9:11, 12. Το βιβλίο αυτό ανήκε στο τμήμα των Εβραϊκών Γραφών που αποκαλούνταν κοινώς «οι Προφήτες». (Ματθ. 22:40· Πράξ. 15:16-18) Θα παρατηρήσετε ότι τα λόγια που παραθέτει ο Ιάκωβος διαφέρουν κάπως από εκείνα που βρίσκουμε στο βιβλίο του Αμώς σήμερα. Είναι πιθανό ότι ο Ιάκωβος παρέθεσε από τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, μια ελληνική μετάφραση των Εβραϊκών Γραφών.
6. Πώς έριξαν φως στη συζήτηση οι Γραφές;
6 Μέσω του προφήτη Αμώς, ο Ιεχωβά προείπε ότι θα ερχόταν ο καιρός κατά τον οποίο επρόκειτο να ξαναστήσει «τη σκηνή του Δαβίδ», δηλαδή τη βασιλική γραμμή που θα οδηγούσε στη Μεσσιανική Βασιλεία. (Ιεζ. 21:26, 27) Θα είχε ο Ιεχωβά και πάλι αποκλειστική σχέση με τους σαρκικούς Ιουδαίους ως έθνος; Όχι. Η προφητεία προσθέτει ότι «άτομα από όλα τα έθνη» θα φέρνονταν μαζί ως «άτομα που καλούνται με το όνομα [του Θεού]». Θυμηθείτε ότι ο Πέτρος είχε μόλις πιστοποιήσει πως ο Θεός «δεν έκανε καμιά απολύτως διάκριση ανάμεσα σε εμάς [τους Ιουδαίους Χριστιανούς] και σε αυτούς [τους Εθνικούς πιστούς], αλλά εξάγνισε την καρδιά τους μέσω πίστης». (Πράξ. 15:9) Με άλλα λόγια, είναι θέλημα Θεού να φερθούν στη Βασιλεία ως κληρονόμοι τόσο Ιουδαίοι όσο και Εθνικοί. (Ρωμ. 8:17· Εφεσ. 2:17-19) Πουθενά δεν άφηναν αυτές οι θεόπνευστες προφητείες να εννοηθεί ότι οι Εθνικοί πιστοί έπρεπε πρώτα να περιτμηθούν στη σάρκα ή να γίνουν προσήλυτοι στον Ιουδαϊσμό.
7, 8. (α) Τι πρότεινε ο Ιάκωβος; (β) Πώς πρέπει να καταλάβουμε τα λόγια του Ιακώβου;
7 Υποκινούμενος από αυτές τις Βιβλικές αποδείξεις και από την ισχυρή μαρτυρία που είχε ακούσει, ο Ιάκωβος υπέβαλε στη συνέχεια προς εξέταση την εξής πρόταση: «Επομένως, η απόφασή μου είναι να μην αναστατώνουμε εκείνους από τα έθνη οι οποίοι στρέφονται στον Θεό, αλλά να τους γράψουμε να απέχουν από πράγματα μολυσμένα από είδωλα, από σεξουαλική ανηθικότητα, από πνιχτά και από αίμα. Διότι από τους αρχαίους καιρούς ο Μωυσής έχει εκείνους που τον κηρύττουν σε κάθε πόλη, επειδή διαβάζεται μεγαλόφωνα στις συναγωγές κάθε σάββατο».—Πράξ. 15:19-21.
8 Όταν ο Ιάκωβος είπε: «Επομένως, η απόφασή μου είναι», μήπως επέβαλε την εξουσία του στους άλλους αδελφούς, ίσως ως εισηγητής της συνάθροισης, και αποφάσισε αυθαίρετα τι έπρεπε να γίνει; Και βέβαια όχι! Το ρήμα κρίνω του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου, το οποίο αποδίδεται «η απόφασή μου είναι», μπορεί να σημαίνει επίσης «κάνω μια εκτίμηση» ή «έχω τη γνώμη». Ούτε κατά διάνοια δεν διαφέντευε ο Ιάκωβος ολόκληρο το σώμα, αλλά απλώς τους πρότεινε να εξετάσουν μια πορεία ενέργειας βασισμένη στα στοιχεία που είχαν ακούσει και σε αυτά που λένε οι Γραφές για το εν λόγω ζήτημα.
9. Ποια πλεονεκτήματα είχε η πρόταση του Ιακώβου;
9 Ήταν καλή η πρόταση του Ιακώβου; Προφανώς ήταν, διότι στη συνέχεια οι απόστολοι και οι πρεσβύτεροι την υιοθέτησαν. Ποια ήταν τα πλεονεκτήματά της; Αφενός, η προτεινόμενη πορεία ενέργειας δεν θα “αναστάτωνε” τους Εθνικούς Χριστιανούς, ή αλλιώς δεν θα τους “έφερνε δυσκολίες”, επιβάλλοντάς τους τις απαιτήσεις του Μωσαϊκού Νόμου. (Πράξ. 15:19· Η Καινή Διαθήκη «των Τεσσάρων Καθηγητών») Αφετέρου, αυτή η απόφαση θα έδειχνε σεβασμό για τη συνείδηση των Ιουδαίων Χριστιανών, οι οποίοι στο διάβα των ετών άκουγαν τον “Μωυσή να διαβάζεται μεγαλόφωνα στις συναγωγές κάθε σάββατο”.b (Πράξ. 15:21) Η προτεινόμενη πορεία ενέργειας ασφαλώς θα ενίσχυε τον δεσμό ανάμεσα στους Ιουδαίους και στους Εθνικούς Χριστιανούς. Πάνω από όλα, θα ευαρεστούσε τον Ιεχωβά Θεό, καθώς θα αντικατόπτριζε την προοδευτική εξέλιξη του σκοπού του. Τι θαυμάσιος τρόπος για να λυθεί ένα πρόβλημα που απειλούσε την ενότητα και την ευημερία ολόκληρης της εκκλησίας του λαού του Θεού! Και τι εξαιρετικό παράδειγμα είναι αυτό για τη Χριστιανική εκκλησία σήμερα!
10. Πώς ακολουθεί το Κυβερνών Σώμα σήμερα το υπόδειγμα που έθεσε το αντίστοιχό του τον πρώτο αιώνα;
10 Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, το Κυβερνών Σώμα των Μαρτύρων του Ιεχωβά σήμερα, όπως και το αντίστοιχό του τον πρώτο αιώνα, αποβλέπει στον Ιεχωβά, τον Παγκόσμιο Κυρίαρχο, και στον Ιησού Χριστό, την Κεφαλή της εκκλησίας, για κατεύθυνση σε όλα τα ζητήματα.c (1 Κορ. 11:3) Πώς γίνεται αυτό; Ο Άλμπερτ Ντ. Σρόντερ, ο οποίος υπηρέτησε στο Κυβερνών Σώμα από το 1974 μέχρις ότου τελείωσε την επίγεια πορεία του τον Μάρτιο του 2006, εξήγησε: «Το Κυβερνών Σώμα συνεδριάζει την Τετάρτη· αρχίζει τη συνεδρίαση με προσευχή ζητώντας την κατεύθυνση του πνεύματος του Ιεχωβά. Καταβάλλουν ειλικρινείς προσπάθειες για να διαπιστώσουν ότι κάθε ζήτημα που χειρίζονται και κάθε απόφαση που λαβαίνουν είναι σε αρμονία με τον Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή». Παρόμοια, ο Μίλτον Τζ. Χένσελ, ο οποίος ήταν επί μακρόν μέλος του Κυβερνώντος Σώματος και τελείωσε την επίγεια πορεία του τον Μάρτιο του 2003, έθεσε ένα θεμελιώδες ερώτημα στους αποφοίτους της 101ης τάξης της Βιβλικής Σχολής Γαλαάδ της Σκοπιάς. Τους ρώτησε: «Υπάρχει κάποια άλλη οργάνωση στη γη της οποίας το διοικητικό σώμα να συμβουλεύεται τον Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή, προτού πάρει σημαντικές αποφάσεις;» Η απάντηση είναι προφανής.
“Έστειλαν Εκλεγμένους Άντρες” (Πράξεις 15:22-29)
11. Πώς γνωστοποιήθηκε στις εκκλησίες η απόφαση του κυβερνώντος σώματος;
11 Το κυβερνών σώμα στην Ιερουσαλήμ είχε καταλήξει σε ομόφωνη απόφαση όσον αφορά το ζήτημα της περιτομής. Για να ενεργούν όμως οι αδελφοί στις εκκλησίες με ενότητα, η απόφαση αυτή έπρεπε να τους γνωστοποιηθεί με σαφήνεια και με θετικό, ενθαρρυντικό τρόπο. Ποιος ήταν ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό; Η αφήγηση εξηγεί: «Οι απόστολοι και οι πρεσβύτεροι, μαζί με όλη την εκκλησία, αποφάσισαν να στείλουν στην Αντιόχεια εκλεγμένους άντρες από ανάμεσά τους μαζί με τον Παύλο και τον Βαρνάβα. Έστειλαν τον Ιούδα τον αποκαλούμενο Βαρσαββά και τον Σίλα, οι οποίοι ηγούνταν μεταξύ των αδελφών». Επιπρόσθετα, συντάχθηκε μια επιστολή και στάλθηκε με αυτούς τους άντρες ώστε να διαβαστεί σε όλες τις εκκλησίες στην Αντιόχεια, στη Συρία και στην Κιλικία.—Πράξ. 15:22-26.
12, 13. Τι καλό επιτεύχθηκε χάρη στο ότι στάλθηκε (α) ο Ιούδας και ο Σίλας; (β) μια επιστολή από το κυβερνών σώμα;
12 Εφόσον «ηγούνταν μεταξύ των αδελφών», ο Ιούδας και ο Σίλας είχαν όλα τα απαιτούμενα προσόντα για να ενεργούν ως εκπρόσωποι του κυβερνώντος σώματος. Η τετραμελής αντιπροσωπεία θα διευκρίνιζε ότι το άγγελμα που έφερνε ήταν, όχι απλώς μια απάντηση στην ερώτηση που είχε υποβληθεί αρχικά, αλλά η σαφής κατεύθυνση του κυβερνώντος σώματος. Η παρουσία αυτών των “εκλεγμένων αντρών” θα σφυρηλατούσε έναν στενό δεσμό ανάμεσα στους Ιουδαίους Χριστιανούς στην Ιερουσαλήμ και στους Εθνικούς Χριστιανούς στον αγρό. Τι σοφή και στοργική διευθέτηση! Αναμφίβολα προήγαγε την ειρήνη και την αρμονία μέσα στον λαό του Θεού.
13 Η επιστολή παρείχε στους Εθνικούς Χριστιανούς σαφή κατεύθυνση, όχι μόνο όσον αφορά το ζήτημα της περιτομής, αλλά και όσον αφορά το τι έπρεπε να κάνουν για να λάβουν την εύνοια και την ευλογία του Ιεχωβά. Το πιο ουσιώδες μέρος της επιστολής δήλωνε: «Το άγιο πνεύμα και εμείς θεωρήσαμε καλό να μη σας προσθέσουμε παραπάνω βάρος εκτός από αυτά τα αναγκαία: να απέχετε από πράγματα θυσιασμένα σε είδωλα, από αίμα, από πνιχτά και από σεξουαλική ανηθικότητα. Αν φυλάγεστε προσεκτικά από αυτά, θα ευημερείτε. Υγιαίνετε!»—Πράξ. 15:28, 29.
14. Πώς είναι εφικτό να διατηρεί ο λαός του Ιεχωβά την ενότητά του μέσα στον σημερινό διαιρετικό κόσμο;
14 Σήμερα, επικρατεί αρμονία πεποιθήσεων καθώς και ενότητα δράσης μεταξύ των Μαρτύρων του Ιεχωβά, οι οποίοι αριθμούν πάνω από 8.000.000 σε περισσότερες από 100.000 εκκλησίες σε όλη τη γη. Πώς επιτυγχάνεται αυτή η ενότητα, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη την αναταραχή και τη διαιρετική νοοτροπία που επικρατούν στον σημερινό κόσμο; Πρωτίστως, η ενότητα προκύπτει από τη σαφή και αποφασιστική κατεύθυνση που παρέχει ο Ιησούς Χριστός, η Κεφαλή της εκκλησίας, μέσω “του πιστού και φρόνιμου δούλου”, δηλαδή του Κυβερνώντος Σώματος. (Ματθ. 24:45-47) Η ενότητα προκύπτει επίσης από τον τρόπο με τον οποίο η παγκόσμια αδελφότητα συνεργάζεται πρόθυμα με την κατεύθυνση του Κυβερνώντος Σώματος.
«Χάρηκαν με την Ενθάρρυνση» (Πράξεις 15:30-35)
15, 16. Ποια ήταν η έκβαση του ζητήματος της περιτομής, και πού οφειλόταν αυτό το αποτέλεσμα;
15 Η αφήγηση των Πράξεων μας λέει κατόπιν πως, όταν η αντιπροσωπεία των αδελφών από την Ιερουσαλήμ έφτασε στην Αντιόχεια, «τους συγκέντρωσαν όλους και τους έδωσαν την επιστολή». Πώς αντέδρασαν οι αδελφοί εκεί στην κατεύθυνση που έδωσε το κυβερνών σώμα; «Διάβασαν [την επιστολή] και χάρηκαν με την ενθάρρυνση». (Πράξ. 15:30, 31) Επιπρόσθετα, ο Ιούδας και ο Σίλας «ενθάρρυναν τους αδελφούς με πολλές ομιλίες και τους ενίσχυσαν». Με αυτή την έννοια, οι δύο άντρες ήταν «προφήτες», όπως ο Βαρνάβας, ο Παύλος και άλλοι οι οποίοι αποκαλούνταν προφήτες—ένας όρος που αναφέρεται σε άτομα τα οποία διακήρυτταν ή γνωστοποιούσαν το θέλημα του Θεού.—Πράξ. 13:1· 15:32· Έξοδ. 7:1, 2.
16 Ολόκληρη αυτή η διευθέτηση είχε σαφώς την ευλογία του Ιεχωβά, και έτσι το ζήτημα τακτοποιήθηκε αισίως. Ποιος ήταν ο καθοριστικός παράγοντας που συνέβαλε στη θετική έκβαση; Αναντίρρητα, ήταν η σαφής και επίκαιρη κατεύθυνση που έδωσε το κυβερνών σώμα, με βάση τον Λόγο του Θεού και την καθοδηγία του αγίου πνεύματος. Κάτι άλλο που επίσης συνέβαλε ήταν ο στοργικός, προσωπικός τρόπος με τον οποίο γνωστοποιήθηκαν οι αποφάσεις στις εκκλησίες.
17. Πώς τέθηκε το υπόδειγμα για ορισμένα χαρακτηριστικά των επισκέψεων που κάνουν οι επίσκοποι περιοχής στην εποχή μας;
17 Ακολουθώντας αυτό το υπόδειγμα, το Κυβερνών Σώμα των Μαρτύρων του Ιεχωβά σήμερα παρέχει επίκαιρη κατεύθυνση στην παγκόσμια αδελφότητα. Όταν παίρνονται αποφάσεις, γνωστοποιούνται στις εκκλησίες με σαφήνεια και αμεσότητα. Ένας τρόπος με τον οποίο γίνεται αυτό είναι οι επισκέψεις των επισκόπων περιοχής. Αυτοί οι αυτοθυσιαστικοί αδελφοί ταξιδεύουν από τη μία εκκλησία στην άλλη, παρέχοντας σαφή κατεύθυνση και εγκάρδια ενθάρρυνση. Όπως ο Παύλος και ο Βαρνάβας, έτσι και αυτοί αφιερώνουν πολύ χρόνο στη διακονία, «διδάσκοντας και διακηρύττοντας τα καλά νέα του λόγου του Ιεχωβά μαζί με πολλούς άλλους». (Πράξ. 15:35) Όπως ο Ιούδας και ο Σίλας, έτσι και αυτοί ενθαρρύνουν «τους αδελφούς με πολλές ομιλίες» και τους ενισχύουν.
18. Πώς μπορεί ο λαός του Θεού να είναι βέβαιος ότι θα εξακολουθήσει να λαβαίνει την ευλογία του Ιεχωβά;
18 Τι θα πούμε για τις εκκλησίες; Τι θα καταστήσει τις εκκλησίες σε όλη τη γη ικανές να συνεχίσουν να απολαμβάνουν ειρήνη και αρμονία στον σημερινό διαιρετικό κόσμο; Θυμηθείτε ότι ο μαθητής Ιάκωβος ήταν αυτός που έγραψε αργότερα: «Η σοφία που κατεβαίνει από πάνω είναι πρώτα από όλα αγνή, έπειτα ειρηνική, λογική, πρόθυμη να υπακούει . . . Επιπλέον, ο σπόρος του καρπού της δικαιοσύνης σπέρνεται σε ειρηνικές συνθήκες για τους ειρηνοποιούς». (Ιακ. 3:17, 18) Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν ο Ιάκωβος είχε κατά νου εκείνη τη συνάθροιση που διεξάχθηκε στην Ιερουσαλήμ. Αλλά εξετάζοντας τα γεγονότα που καταγράφηκαν στο 15ο κεφάλαιο των Πράξεων, είμαστε βέβαιοι πως μόνο όταν υπάρχει ενότητα και συνεργασία μπορεί να υπάρξει η ευλογία του Ιεχωβά.
19, 20. (α) Πώς έγινε φανερό ότι υπήρχε ειρήνη και ενότητα στην εκκλησία της Αντιόχειας; (β) Τι μπορούσαν τώρα να κάνουν ο Παύλος και ο Βαρνάβας;
19 Στην εκκλησία της Αντιόχειας ήταν ολοφάνερο ότι υπήρχε τώρα ειρήνη και ενότητα. Αντί να έρθουν σε αντιπαράθεση με τους αδελφούς από την Ιερουσαλήμ, οι αδελφοί στην Αντιόχεια εκτίμησαν πολύ την επίσκεψη του Ιούδα και του Σίλα. Η αφήγηση αναφέρει: «Αφού έμειναν λίγο καιρό εκεί, οι αδελφοί τούς κατευόδωσαν για να πάνε σε εκείνους οι οποίοι τους είχαν στείλει», δηλαδή πίσω στην Ιερουσαλήμ.d (Πράξ. 15:33) Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι αδελφοί στην Ιερουσαλήμ επίσης χάρηκαν όταν άκουσαν όσα είχαν να πουν οι δύο άντρες για το ταξίδι τους. Χάρη στην παρ’ αξίαν καλοσύνη του Ιεχωβά, η αποστολή τους στέφθηκε με επιτυχία!
20 Ο Παύλος και ο Βαρνάβας, οι οποίοι παρέμειναν στην Αντιόχεια, μπορούσαν τώρα να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στο να πρωτοστατήσουν δυναμικά στο ευαγγελιστικό έργο, όπως κάνουν οι επίσκοποι περιοχής σήμερα όταν επισκέπτονται τις εκκλησίες που βρίσκονται υπό τη φροντίδα τους. (Πράξ. 13:2, 3) Τι ευλογία για τον λαό του Ιεχωβά! Αλλά πώς συνέχισε ο Ιεχωβά να χρησιμοποιεί και να ευλογεί αυτούς τους δύο ζηλωτές ευαγγελιστές; Αυτό θα το δούμε στο επόμενο κεφάλαιο.
a Βλέπε το πλαίσιο «Ιάκωβος—“Ο Αδελφός του Κυρίου”».
b Ο Ιάκωβος αναφέρθηκε σοφά στα συγγράμματα του Μωυσή, τα οποία περιλάμβαναν, όχι μόνο τον κώδικα του Νόμου, αλλά και ένα ιστορικό των ενεργειών του Θεού, καθώς και ενδείξεις του θελήματός Του που προηγήθηκαν του Νόμου. Για παράδειγμα, η άποψη του Θεού για το αίμα, τη μοιχεία και την ειδωλολατρία φαίνεται καθαρά στη Γένεση. (Γέν. 9:3, 4· 20:2-9· 35:2, 4) Με αυτόν τον τρόπο, ο Ιεχωβά αποκάλυψε αρχές που είναι δεσμευτικές για όλους τους ανθρώπους, είτε Ιουδαίους είτε Εθνικούς.
c Βλέπε το πλαίσιο «Πώς Είναι Οργανωμένο το Κυβερνών Σώμα Σήμερα».
d Στο εδάφιο 34, μερικές μεταφράσεις της Γραφής παρεμβάλλουν την πληροφορία ότι ο Σίλας επέλεξε να παραμείνει στην Αντιόχεια. Εντούτοις, αυτά τα λόγια φαίνεται πως αποτελούν μεταγενέστερη προσθήκη.