ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ

Αυτός ο όρος προέρχεται από το ρήμα ἀφίστημι, που κατά κυριολεξία σημαίνει «στέκομαι μακριά από». Το ουσιαστικό έχει την έννοια «της απομάκρυνσης, της εγκατάλειψης ή του στασιασμού». (Πρ 21:21, υποσ.) Στην κλασική αρχαία ελληνική, το ουσιαστικό χρησιμοποιούνταν για να δηλώσει την πολιτική αποσκίρτηση, το δε αντίστοιχο ρήμα χρησιμοποιείται προφανώς με αυτή την έννοια στο εδάφιο Πράξεις 5:37, σχετικά με τον Ιούδα τον Γαλιλαίο ο οποίος “έσυρε πίσω του” (ἀπέστησε, ένας τύπος του ρήματος ἀφίστημι) ακολούθους. Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο στο εδάφιο Γένεση 14:4 αναφερόμενη σε έναν τέτοιον στασιασμό. Ωστόσο, στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές η εν λόγω λέξη χρησιμοποιείται σε σχέση κυρίως με τη θρησκευτική αποσκίρτηση, την αποχώρηση ή την εγκατάλειψη της ορθής πορείας, της αληθινής λατρείας και υπηρεσίας προς τον Θεό, και ως εκ τούτου την εγκατάλειψη των προηγούμενων πεποιθήσεων κάποιου, την ολοκληρωτική απομάκρυνση από τις αρχές ή την πίστη του. Οι θρησκευτικοί ηγέτες της Ιερουσαλήμ κατηγόρησαν τον Παύλο ότι αποστατούσε από το Μωσαϊκό Νόμο.

Μπορεί ορθά να λεχθεί ότι ο Αντίδικος του Θεού ήταν ο πρώτος αποστάτης, όπως υποδηλώνει το όνομα Σατανάς. Αυτός έκανε το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι να αποστατήσει. (Γε 3:1-15· Ιωα 8:44) Μετά τον Κατακλυσμό εκδηλώθηκε στασιασμός ενάντια στα λόγια που είπε ο Θεός του Νώε. (Γε 11:1-9) Αργότερα ο Ιώβ χρειάστηκε να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν κατηγορήθηκε για αποστασία από τους τρεις δήθεν παρηγορητές του. (Ιωβ 8:13· 15:34· 20:5) Στην υπεράσπισή του ο Ιώβ κατέδειξε ότι ο Θεός δεν ακούει τους αποστάτες (Ιωβ 13:16), ενώ παράλληλα κατέδειξε και την απελπιστική κατάσταση εκείνου που εκκόπτεται λόγω αποστασίας. (Ιωβ 27:8· παράβαλε επίσης τη δήλωση του Ελιού στα εδ. 34:30· 36:13.) Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιείται το εβραϊκό ουσιαστικό χανέφ, που σημαίνει «αποξενωμένος από τον Θεό», δηλαδή αποστάτης. Το συγγενικό ρήμα χανέφ σημαίνει «αποκλίνω από τη σωστή σχέση με τον Θεό» ή «μιαίνω, οδηγώ σε αποστασία».—Λεξικό των Βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης (Lexicon in Veteris Testamenti Libros), των Λ. Κέλερ και Β. Μπαουμγκάρτνερ, Λέιντεν, 1958, σ. 317.

Η Αποστασία στον Ισραήλ. Οι πρώτες δύο εντολές του Νόμου καταδίκαζαν κάθε είδους αποστασία. (Εξ 20:3-6) Επίσης, προτού εισέλθουν στην Υποσχεμένη Γη, οι Ισραηλίτες προειδοποιήθηκαν για το σοβαρό κίνδυνο της αποστασίας που θα προέκυπτε από την επιγαμία με ανθρώπους εκείνης της γης. (Δευ 7:3, 4) Ένα άτομο που υποκινούσε άλλους σε αποστασία, έστω και αν ήταν στενός συγγενής ή γαμήλιος σύντροφος, έπρεπε να θανατώνεται επειδή «έκανε λόγο για ανταρσία εναντίον του Ιεχωβά του Θεού σας». (Δευ 13:1-15) Οι φυλές του Ρουβήν, του Γαδ και του Μανασσή φρόντισαν να απαλλαχτούν γρήγορα από την κατηγορία της αποστασίας που τους προσάφθηκε όταν κατασκεύασαν ένα θυσιαστήριο.—Ιη 22:21-29.

Πολλοί βασιλιάδες του Ισραήλ και του Ιούδα ακολούθησαν αποστατική πορεία—παραδείγματος χάρη, ο Σαούλ (1Σα 15:11· 28:6, 7), ο Ιεροβοάμ (1Βα 12:28-32), ο Αχαάβ (1Βα 16:30-33), ο Οχοζίας (1Βα 22:51-53), ο Ιωράμ (2Χρ 21:6-15), ο Άχαζ (2Χρ 28:1-4) και ο Αμών (2Χρ 33:22, 23). Με τον καιρό, δημιουργήθηκε ένα έθνος αποστατών επειδή ο λαός άκουγε αποστάτες ιερείς και προφήτες (Ιερ 23:11, 15) και άλλους ανθρώπους χωρίς αρχές οι οποίοι, με μελιστάλακτα και ψεύτικα λόγια, τους οδηγούσαν σε έκλυτη διαγωγή και ανηθικότητα, και τους έκαναν να απομακρυνθούν από τον Ιεχωβά, «την πηγή του ζωντανού νερού». (Ησ 10:6· 32:6, 7· Ιερ 3:1· 17:13) Σύμφωνα με το εδάφιο Ησαΐας 24:5, ο ίδιος ο τόπος «μιάνθηκε [χανεφάχ] κάτω από τους κατοίκους του, γιατί αυτοί παρέκαμψαν τους νόμους, άλλαξαν τη διάταξη, παραβίασαν τη διαθήκη που παραμένει στον αιώνα». Όταν θα ερχόταν η προειπωμένη καταστροφή, δεν θα τους δειχνόταν καθόλου έλεος.—Ησ 9:17· 33:11-14· Σοφ 1:4-6.

Ποια χαρακτηριστικά διαχωρίζουν τους αποστάτες από τους αληθινούς Χριστιανούς;

Ο απόστολος Παύλος, στο εδάφιο 2 Θεσσαλονικείς 2:3, προείπε ότι θα εκδηλωνόταν αποστασία μεταξύ εκείνων που ομολογούσαν ότι είναι Χριστιανοί. Ανέφερε συγκεκριμένα ορισμένους αποστάτες, όπως ο Υμέναιος, ο Αλέξανδρος και ο Φιλητός. (1Τι 1:19, 20· 2Τι 2:16-19) Μερικές από τις ποικίλες αιτίες αποστασίας που αναφέρθηκαν στις αποστολικές προειδοποιήσεις ήταν η απιστία (Εβρ 3:12), η έλλειψη υπομονής κάτω από διωγμό (Εβρ 10:32-39), η απομάκρυνση από τις ορθές ηθικές αρχές (2Πε 2:15-22), το να δίνει κανείς προσοχή σε «πλαστά λόγια» ψευδοδιδασκάλων και «σε παροδηγητικούς εμπνευσμένους λόγους» (2Πε 2:1-3· 1Τι 4:1-3· 2Τι 2:16-19· παράβαλε Παρ 11:9), καθώς και το να προσπαθεί “να ανακηρυχτεί δίκαιος μέσω νόμου” (Γα 5:2-4). Οι αποστάτες, μολονότι εξακολουθούν να διακηρύττουν ότι πιστεύουν στο Λόγο του Θεού, ίσως εγκαταλείπουν την υπηρεσία του παίρνοντας στα ελαφρά το έργο κηρύγματος και διδασκαλίας που εκείνος έχει αναθέσει στους ακολούθους του Ιησού Χριστού. (Λου 6:46· Ματ 24:14· 28:19, 20) Ίσως ισχυρίζονται επίσης ότι υπηρετούν τον Θεό, αλλά απορρίπτουν τους εκπροσώπους του, το ορατό τμήμα της οργάνωσής του. (Ιου 8, 11· Αρ 16:19-21) Οι αποστάτες συχνά προσπαθούν να αποσπάσουν ακολούθους. (Πρ 20:30· 2Πε 2:1, 3) Τέτοια άτομα τα οποία εγκαταλείπουν εσκεμμένα τη Χριστιανική εκκλησία γίνονται μέρος του “αντίχριστου”. (1Ιω 2:18, 19) Όπως στην περίπτωση των αποστατών Ισραηλιτών, έτσι και για όσους αποστατούν από τη Χριστιανική εκκλησία προλέγεται καταστροφή.—2Πε 2:1· Εβρ 6:4-8· βλέπε ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΗ.

Κατά τη διάρκεια του διωγμού που υπέστη η πρώτη Χριστιανική εκκλησία από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ορισμένοι που ομολογούσαν ότι είναι Χριστιανοί πείθονταν ενίοτε να απαρνηθούν την ιδιότητα του Χριστιανού μαθητή, και όσοι το έκαναν αυτό υποχρεώνονταν να καταδείξουν την αποστασία τους προσφέροντας θυμίαμα μπροστά σε έναν ειδωλολατρικό θεό ή βλασφημώντας δημόσια το όνομα του Χριστού.

Είναι φανερό ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην πτώση λόγω αδυναμίας και στην απομάκρυνση που συνιστά αποστασία. Η απομάκρυνση αυτή υποδηλώνει οριστική και εσκεμμένη εγκατάλειψη του δρόμου της δικαιοσύνης. (1Ιω 3:4-8· 5:16, 17) Ανεξάρτητα από το αν η βάση της φαίνεται να είναι διανοητική, ηθική ή πνευματική, αποτελεί στασιασμό εναντίον του Θεού και απόρριψη του Λόγου της αλήθειας Του.—2Θε 2:3, 4· βλέπε ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΜΙΑΣ.