“Ακούστε την Υπεράσπισή Μου”

1, 2. Τι φέρνει τον απόστολο Παύλο στην Ιερουσαλήμ, και ποιες δυσκολίες πρόκειται να αντιμετωπίσει εκεί;

ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ! Ο Παύλος περπατάει ξανά στα πολύβουα δρομάκια της. Καμιά πόλη στη γη δεν κατέχει ανάλογη θέση στην ιστορία των σχέσεων του Ιεχωβά με τον λαό του. Ως επί το πλείστον, οι κάτοικοί της καμαρώνουν για αυτό το ένδοξο παρελθόν. Ο Παύλος γνωρίζει ότι πολλοί Χριστιανοί εδώ δίνουν υπερβολική σημασία στο παρελθόν, με αποτέλεσμα να μην προοδεύουν ακολουθώντας την εξέλιξη των σκοπών του Ιεχωβά. Ως εκ τούτου, ο Παύλος διακρίνει ότι υπάρχει και μια πνευματική ανάγκη, πέρα από την υλική ανάγκη η οποία τον υποκίνησε​—όταν ήταν στην Έφεσο ακόμα—​να αποφασίσει να επισκεφτεί ξανά αυτή τη σπουδαία πόλη. (Πράξ. 19:21) Παρά τον ενδεχόμενο κίνδυνο, έμεινε σταθερός στον σκοπό του.

² Τι πρόκειται να αντιμετωπίσει τώρα ο Παύλος στην Ιερουσαλήμ; Μία δυσκολία θα προέλθει από τους ακολούθους του Χριστού, μερικοί εκ των οποίων είναι αναστατωμένοι από κάποιες φήμες σχετικά με τον Παύλο. Ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες θα προέλθουν από τους εχθρούς του Χριστού. Αυτοί θα εκτοξεύσουν ψευδείς κατηγορίες εναντίον του Παύλου, θα τον ξυλοκοπήσουν και θα απειλήσουν τη ζωή του. Αυτά τα ταραχώδη γεγονότα θα δώσουν επίσης στον Παύλο την ευκαιρία να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Η ταπεινοφροσύνη, το θάρρος και η πίστη με τα οποία διαχειρίζεται αυτές τις δυσκολίες παρέχουν έξοχο παράδειγμα για τους Χριστιανούς σήμερα. Ας δούμε πώς.

3-5. (α) Σε ποια συνάθροιση παρευρέθηκε ο Παύλος στην Ιερουσαλήμ, και τι συζητήθηκε εκεί; (β) Ποια διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε από τη συνάθροιση όπου παρευρέθηκαν ο Παύλος και οι πρεσβύτεροι στην Ιερουσαλήμ;

³ Την επομένη της άφιξής τους στην Ιερουσαλήμ, ο Παύλος και οι σύντροφοί του πήγαν να δουν τους υπεύθυνους πρεσβυτέρους της εκκλησίας. Κανείς από τους εν ζωή αποστόλους δεν αναφέρεται στην αφήγηση. Ίσως είχαν φύγει όλοι για να υπηρετήσουν σε άλλα μέρη του κόσμου. Ωστόσο, ο Ιάκωβος ο αδελφός του Ιησού ήταν ακόμα εκεί. (Γαλ. 2:9) Πιθανότατα, ο Ιάκωβος προΐστατο στη συνάθροιση στην οποία «ήταν παρόντες όλοι οι πρεσβύτεροι» μαζί με τον Παύλο.​—Πράξ. 21:18.

⁴ Ο Παύλος χαιρέτησε τους πρεσβυτέρους «και άρχισε να αφηγείται λεπτομερώς όσα έκανε ο Θεός ανάμεσα στα έθνη μέσω της διακονίας του». (Πράξ. 21:19) Φανταστείτε πόση ενθάρρυνση πρόσφερε με αυτόν τον τρόπο! Παρόμοια, και εμείς σήμερα ενθουσιαζόμαστε όταν ακούμε για την πρόοδο του έργου σε άλλες χώρες.​—Παρ. 25:25.

⁵ Κάποια στιγμή, ο Παύλος πιθανότατα μίλησε για τις συνεισφορές που είχε φέρει από την Ευρώπη. Το ενδιαφέρον που έδειξαν οι αδελφοί σε μακρινά μέρη πρέπει να χαροποίησε τους ακροατές του Παύλου. Μάλιστα η αφήγηση λέει ότι, αφού οι πρεσβύτεροι άκουσαν την έκθεση του Παύλου, «άρχισαν να δοξάζουν τον Θεό»! (Πράξ. 21:20α) Παρόμοια, πολλοί σήμερα οι οποίοι υπομένουν συμφορές ή οδυνηρές ασθένειες συγκινούνται βαθιά όταν οι ομόπιστοί τους προσφέρουν σε αυτούς επίκαιρη βοήθεια και λόγια ενθάρρυνσης.

 6. Για ποιο πρόβλημα ενημερώθηκε ο Παύλος;

⁶ Κατόπιν, οι πρεσβύτεροι αποκάλυψαν στον Παύλο ότι υπήρχε στην Ιουδαία ένα πρόβλημα το οποίο αφορούσε εκείνον προσωπικά, λέγοντας: «Όπως βλέπεις, αδελφέ, χιλιάδες Ιουδαίοι έχουν πιστέψει και είναι όλοι ζηλωτές για τον Νόμο. Αλλά άκουσαν να φημολογείται ότι εσύ διδάσκεις αποστασία από τον Μωυσή σε όλους τους Ιουδαίους που είναι ανάμεσα στα έθνη, λέγοντάς τους να μην περιτέμνουν τα παιδιά τους ούτε να τηρούν τα έθιμα».a​—Πράξ. 21:20β, 21.

7, 8. (α) Ποια εσφαλμένη άποψη είχαν πολλοί Χριστιανοί στην Ιουδαία; (β) Γιατί δεν ισοδυναμούσε με αποστασία ο εσφαλμένος τρόπος σκέψης κάποιων Ιουδαίων Χριστιανών;

⁷ Γιατί παρέμεναν τόσο πολλοί Χριστιανοί ζηλωτές για τον Μωσαϊκό Νόμο, 20 και πλέον χρόνια αφότου αυτός καταργήθηκε; (Κολ. 2:14) Το 49 Κ.Χ., οι απόστολοι και οι πρεσβύτεροι που είχαν συναθροιστεί στην Ιερουσαλήμ είχαν στείλει μια επιστολή στις εκκλησίες με την οποία εξηγούσαν ότι οι πιστοί από τα έθνη δεν χρειαζόταν να περιτέμνονται και να τίθενται υπό τον Μωσαϊκό Νόμο. (Πράξ. 15:23-29) Ωστόσο, εκείνη η επιστολή δεν έλεγε τίποτα για τους Ιουδαίους πιστούς, πολλοί εκ των οποίων δεν καταλάβαιναν ότι ο Μωσαϊκός Νόμος δεν ίσχυε πια.

⁸ Μήπως αυτός ο εσφαλμένος τρόπος σκέψης καθιστούσε εκείνους τους Ιουδαίους πιστούς ακατάλληλους να είναι Χριστιανοί; Όχι. Δεν ήταν το ίδιο σαν να είχαν υπάρξει στο παρελθόν ειδωλολάτρες και τώρα να συνέχιζαν να ακολουθούν τα θρησκευτικά έθιμα της προηγούμενης πίστης τους. Ο Νόμος που ήταν τόσο σημαντικός για εκείνους τους Ιουδαίους πιστούς είχε δοθεί αρχικά από τον Ιεχωβά. Κανένα στοιχείο του δεν ήταν δαιμονικό ή εσφαλμένο αυτό καθαυτό. Αλλά εκείνος ο Νόμος σχετιζόταν με την παλιά διαθήκη, ενώ οι Χριστιανοί ήταν τώρα υπό τη νέα διαθήκη. Οι διατάξεις της διαθήκης του Νόμου ήταν πλέον απαρχαιωμένες όσον αφορά την αγνή λατρεία. Οι Εβραίοι Χριστιανοί που ήταν ζηλωτές για τον Νόμο υστερούσαν σε κατανόηση και δεν είχαν αρκετή εμπιστοσύνη στη Χριστιανική εκκλησία. Ήταν απαραίτητο να εναρμονίσουν τον τρόπο σκέψης τους με την προοδευτική αποκάλυψη της αλήθειας.b​—Ιερ. 31:31-34· Λουκ. 22:20.

 9. Τι δίδασκε ο Παύλος όσον αφορά τον Μωσαϊκό Νόμο;

⁹ Τι θα γινόταν με τις φήμες ότι ο Παύλος δίδασκε τους Ιουδαίους που ήταν ανάμεσα στα έθνη «να μην περιτέμνουν τα παιδιά τους ούτε να τηρούν τα έθιμα»; Ο Παύλος ήταν απόστολος στους Εθνικούς και, απευθυνόμενος σε αυτούς, υποστήριζε την απόφαση ότι οι Εθνικοί δεν ήταν υποχρεωμένοι να υποτάσσονται στον Νόμο. Επίσης, εξέθετε το σφάλμα όσων προσπαθούσαν να πείσουν τους Εθνικούς πιστούς να περιτμηθούν ως ένδειξη υποταγής στον Μωσαϊκό Νόμο. (Γαλ. 5:1-7) Ο Παύλος κήρυττε επίσης τα καλά νέα και στους Ιουδαίους στις πόλεις που επισκεπτόταν. Ασφαλώς, θα εξηγούσε στα δεκτικά άτομα ότι ο θάνατος του Ιησού είχε καταστήσει τον Νόμο απαρχαιωμένο και ότι η δικαιοσύνη επιτυγχάνεται μέσω πίστης, όχι μέσω έργων του Νόμου.​—Ρωμ. 2:28, 29· 3:21-26.

10. Ποια ισορροπημένη άποψη είχε ο Παύλος για ζητήματα που αφορούσαν τον Νόμο και την περιτομή;

¹⁰ Παρ’ όλα αυτά, ο Παύλος έδειχνε κατανόηση για εκείνους που ένιωθαν άνετα τηρώντας ορισμένα Ιουδαϊκά έθιμα, όπως την αποχή από την εργασία το Σάββατο ή από ορισμένες τροφές. (Ρωμ. 14:1-6) Εκτός αυτού, δεν έθεσε κανόνες όσον αφορά την περιτομή. Μάλιστα, ο Παύλος υπέβαλε τον Τιμόθεο σε περιτομή ώστε να μην τον αντιμετωπίζουν καχύποπτα οι Ιουδαίοι λόγω του ότι ο πατέρας του ήταν Έλληνας. (Πράξ. 16:3) Η περιτομή ήταν ζήτημα προσωπικής απόφασης. Ο Παύλος είπε στους Γαλάτες: «Ούτε η περιτομή ούτε η μη περιτομή έχει καμιά αξία, αλλά η πίστη που ενεργεί μέσω αγάπης». (Γαλ. 5:6) Ωστόσο, το να περιτμηθεί κάποιος με σκοπό να τεθεί υπό τον Νόμο ή το να παρουσιάζει την περιτομή ως απαραίτητη για την επιδοκιμασία του Ιεχωβά θα πρόδιδε απιστία.

11. Ποια συμβουλή έδωσαν οι πρεσβύτεροι στον Παύλο, και τι θα περιλάμβανε η εφαρμογή της; (Βλέπε επίσης υποσημείωση.)

¹¹ Παρότι λοιπόν οι φήμες διαστρέβλωναν εντελώς την πραγματικότητα, οι Ιουδαίοι πιστοί εξακολουθούσαν να αναστατώνονται από αυτές. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι πρεσβύτεροι έδωσαν στον Παύλο την εξής οδηγία: «Τέσσερις άντρες ανάμεσά μας έχουν κάνει ευχή. Πάρε τους και καθαρίσου τελετουργικά μαζί τους και ανάλαβε τα έξοδά τους για να ξυρίσουν το κεφάλι τους. Τότε όλοι θα καταλάβουν ότι οι φήμες για εσένα δεν έχουν βάση, αλλά ότι περπατάς ορθά και τηρείς και εσύ τον Νόμο».c​—Πράξ. 21:23, 24.

12. Πώς έδειξε ο Παύλος ευέλικτο και συνεργατικό πνεύμα με τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίθηκε στη συμβουλή των πρεσβυτέρων της Ιερουσαλήμ;

¹² Ο Παύλος θα μπορούσε να αντιτείνει ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν ήταν οι φήμες σχετικά με τον ίδιο αλλά ο ζήλος εκείνων των Ιουδαίων πιστών για τον Μωσαϊκό Νόμο. Εντούτοις, ήταν πρόθυμος να επιδείξει ευελιξία, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα αναγκαζόταν να παραβιάσει θεϊκές αρχές. Νωρίτερα, είχε γράψει: «Σε εκείνους που είναι κάτω από νόμο έγινα σαν να είμαι και εγώ κάτω από νόμο, αν και δεν είμαι κάτω από νόμο, για να κερδίσω εκείνους που είναι κάτω από νόμο». (1 Κορ. 9:20) Σε αυτή την περίπτωση, ο Παύλος συνεργάστηκε με τους πρεσβυτέρους της Ιερουσαλήμ και έγινε “σαν να ήταν και αυτός κάτω από νόμο”. Κάνοντάς το αυτό, έθεσε θαυμάσιο παράδειγμα για εμάς σήμερα ώστε να συνεργαζόμαστε με τους πρεσβυτέρους και να μην επιμένουμε να κάνουμε τα πράγματα με τον δικό μας τρόπο.​—Εβρ. 13:17.

13. (α) Γιατί προκάλεσαν μερικοί Ιουδαίοι οχλοβοή στον ναό; (β) Πώς σώθηκε η ζωή του Παύλου;

¹³ Τα πράγματα δεν πήγαν καλά στον ναό. Καθώς πλησίαζαν οι ημέρες για την ολοκλήρωση των ευχών, κάποιοι Ιουδαίοι από την Ασία είδαν τον Παύλο, τον κατηγόρησαν ψευδώς ότι είχε φέρει Εθνικούς στον ναό και ξεσήκωσαν οχλαγωγία. Αν δεν είχε παρέμβει ο Ρωμαίος χιλίαρχος, ο Παύλος θα είχε ξυλοκοπηθεί μέχρι θανάτου. Όπως εξελίχθηκε η κατάσταση, ο Ρωμαίος χιλίαρχος τον έθεσε υπό κράτηση. Από εκείνη την ημέρα, θα περνούσαν πάνω από τέσσερα χρόνια για να ανακτήσει ο Παύλος την ελευθερία του. Και ο άμεσος κίνδυνος για αυτόν δεν είχε περάσει ακόμα. Όταν ο χιλίαρχος ρώτησε τους Ιουδαίους γιατί επιτέθηκαν στον Παύλο, αυτοί φώναζαν διαφορετικές κατηγορίες. Μέσα στην οχλοβοή, ο χιλίαρχος δεν μπορούσε να καταλάβει τίποτα. Τελικά, χρειάστηκε να πάρουν τον Παύλο σηκωτό από εκεί. Καθώς ο Παύλος και οι Ρωμαίοι στρατιώτες ετοιμάζονταν να μπουν στον στρατώνα, ο Παύλος είπε στον χιλίαρχο: «Σε παρακαλώ, επίτρεψέ μου να μιλήσω στον λαό». (Πράξ. 21:39) Ο χιλίαρχος συναίνεσε, και ο Παύλος υπερασπίστηκε την πίστη του με θάρρος.

14, 15. (α) Τι εξήγησε ο Παύλος στους Ιουδαίους; (β) Ποια βήματα έκανε ο Ρωμαίος χιλίαρχος για να μάθει τον λόγο του θυμού των Ιουδαίων;

¹⁴ Ο Παύλος άρχισε με τα λόγια: «Ακούστε τώρα την υπεράσπισή μου». (Πράξ. 22:1) Απευθύνθηκε στο πλήθος στην εβραϊκή γλώσσα, πράγμα που τους έκανε να ησυχάσουν. Εξήγησε ευθέως γιατί ήταν τώρα ακόλουθος του Χριστού. Καθώς το έκανε αυτό, ανέφερε επιδέξια κάποιες πληροφορίες τις οποίες οι Ιουδαίοι μπορούσαν να επαληθεύσουν αν ήθελαν. Ο Παύλος είχε σπουδάσει στα πόδια του περίφημου Γαμαλιήλ και είχε επιφέρει διωγμό στους ακολούθους του Χριστού, όπως πιθανώς ήξεραν μερικοί από τους παρόντες. Ωστόσο, ενώ βρισκόταν καθ’ οδόν για τη Δαμασκό, είδε σε όραμα τον αναστημένο Χριστό, ο οποίος του μίλησε. Οι συνταξιδιώτες του Παύλου είδαν ένα λαμπρό φως και άκουσαν μια φωνή, αλλά δεν κατάλαβαν τα λόγια που άκουσαν. (Βλέπε σημειώσεις μελέτης για Πράξ. 9:7· 22:9, nwtsty [στην αγγλική].) Έπειτα, χρειάστηκε να οδηγήσουν τον Παύλο, ο οποίος είχε τυφλωθεί από το όραμα, ως τη Δαμασκό. Εκεί ο Ανανίας, γνωστός στους Ιουδαίους εκείνης της περιοχής, αποκατέστησε θαυματουργικά την όραση του Παύλου.

¹⁵ Κατόπιν ο Παύλος αφηγήθηκε ότι, μετά την επιστροφή του στην Ιερουσαλήμ, ο Ιησούς εμφανίστηκε σε αυτόν στον ναό. Σε αυτό το σημείο, οι Ιουδαίοι έγιναν έξαλλοι και κραύγασαν: «Εξαφανίστε τον από τη γη, γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος δεν πρέπει να ζει!» (Πράξ. 22:22) Για να σώσει τον Παύλο, ο χιλίαρχος διέταξε να τον οδηγήσουν στον στρατώνα. Αποφασισμένος να ανακαλύψει τον λόγο για τον οποίο οι Ιουδαίοι είχαν θυμώσει με τον Παύλο, πρόσταξε να τον ετοιμάσουν για ανάκριση με μαστίγωμα. Ο Παύλος όμως επωφελήθηκε από ένα μέσο νομικής προστασίας που διέθετε και αποκάλυψε ότι ήταν Ρωμαίος πολίτης. Παρόμοια, οι λάτρεις του Ιεχωβά σήμερα έχουν χρησιμοποιήσει τα μέσα νομικής προστασίας που έχουν στη διάθεσή τους για να υπερασπιστούν την πίστη τους. (Βλέπε τα πλαίσια «Ο Ρωμαϊκός Νόμος και οι Ρωμαίοι Πολίτες» και «Σύγχρονες Νομικές Μάχες».) Όταν ο χιλίαρχος άκουσε ότι ο Παύλος είχε ρωμαϊκή υπηκοότητα, αντιλήφθηκε ότι θα έπρεπε να βρει άλλον τρόπο για να αποσπάσει περισσότερες πληροφορίες. Την επόμενη ημέρα, οδήγησε τον Παύλο σε μια έκτακτη συνεδρίαση του Σάνχεδριν, του ανώτατου δικαστηρίου των Ιουδαίων.

16, 17. (α) Περιγράψτε τι συνέβη όταν ο Παύλος απευθύνθηκε στο Σάνχεδριν. (β) Πώς έθεσε ο Παύλος παράδειγμα ταπεινοφροσύνης όταν τον χτύπησαν;

¹⁶ Ο Παύλος άρχισε την υπεράσπισή του ενώπιον του Σάνχεδριν λέγοντας: «Άντρες αδελφοί, εγώ έχω συμπεριφερθεί ενώπιον του Θεού με τελείως καθαρή συνείδηση μέχρι σήμερα». (Πράξ. 23:1) Δεν πρόλαβε να συνεχίσει. Η αφήγηση αναφέρει: «Τότε ο αρχιερέας Ανανίας πρόσταξε εκείνους που στέκονταν δίπλα του να τον χτυπήσουν στο στόμα». (Πράξ. 23:2) Τι προσβολή! Και πόση προκατάληψη φανέρωνε κάτι τέτοιο, εφόσον στιγμάτιζαν τον Παύλο ως ψεύτη προτού ακουστούν οποιαδήποτε στοιχεία! Διόλου παράξενο που ο Παύλος αποκρίθηκε: «Εσένα θα σε χτυπήσει ο Θεός, τοίχε ασβεστωμένε. Κάθεσαι να με δικάσεις σύμφωνα με τον Νόμο και ταυτόχρονα τον παραβιάζεις, διατάζοντας να με χτυπήσουν;»​—Πράξ. 23:3.

¹⁷ Μερικοί από τους παρισταμένους εξέφρασαν αποτροπιασμό​—όχι για αυτόν που χτύπησε τον Παύλο αλλά για την αντίδραση του Παύλου! Τον ρώτησαν επιτακτικά: «Τον αρχιερέα του Θεού προσβάλλεις;» Με την απάντησή του, ο Παύλος τούς έδωσε ένα μάθημα ταπεινοφροσύνης και σεβασμού για τον Νόμο: «Αδελφοί, δεν ήξερα ότι είναι αρχιερέας. Διότι είναι γραμμένο: “Δεν πρέπει να κακολογήσεις άρχοντα του λαού σου”».d (Πράξ. 23:4, 5· Έξοδ. 22:28) Ο Παύλος υιοθέτησε τώρα διαφορετική στρατηγική. Καταλαβαίνοντας ότι το Σάνχεδριν αποτελούνταν από Φαρισαίους και Σαδδουκαίους, είπε: «Άντρες αδελφοί, εγώ είμαι Φαρισαίος, γιος Φαρισαίων. Σχετικά με την ελπίδα της ανάστασης των νεκρών δικάζομαι».​—Πράξ. 23:6.

18. Γιατί αυτοαποκλήθηκε ο Παύλος Φαρισαίος, και πώς μπορούμε εμείς να χρησιμοποιούμε παρόμοια προσέγγιση υπό ορισμένες περιστάσεις;

¹⁸ Γιατί αυτοαποκλήθηκε ο Παύλος Φαρισαίος; Επειδή ήταν «γιος Φαρισαίων», από οικογένεια που ανήκε σε εκείνη την αίρεση. Κατά συνέπεια, πολλοί θα τον θεωρούσαν ακόμα Φαρισαίο.e Πώς όμως μπορούσε να ταυτιστεί ο Παύλος με την πίστη των Φαρισαίων στην ανάσταση; Αναφέρεται ότι οι Φαρισαίοι πίστευαν στην ύπαρξη ψυχής που διαθέτει συνειδητότητα και επιζεί μετά τον θάνατο, καθώς και στο ότι οι ψυχές των δικαίων θα ζήσουν ξανά μέσα σε ανθρώπινα σώματα. Ο Παύλος δεν πίστευε σε τέτοιες αντιλήψεις. Πίστευε στην ανάσταση όπως τη δίδαξε ο Ιησούς. (Ιωάν. 5:25-29) Εντούτοις, συμφωνούσε με τους Φαρισαίους στο ότι υπάρχει ελπίδα για ζωή μετά τον θάνατο​—σε αντίθεση με τους Σαδδουκαίους, οι οποίοι δεν πίστευαν σε κάποια μελλοντική ζωή. Εμείς μπορούμε να χρησιμοποιούμε παρόμοια προσέγγιση όταν συζητάμε με ανθρώπους που ομολογούν πίστη στον Χριστό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, όπως εκείνοι, έτσι και εμείς πιστεύουμε στον Θεό. Είναι αλήθεια ότι εκείνοι ίσως πιστεύουν στην Τριάδα ενώ εμείς πιστεύουμε στον Θεό της Αγίας Γραφής. Παρ’ όλα αυτά, συμμεριζόμαστε την πεποίθηση ότι υπάρχει Θεός.

19. Γιατί διακόπηκε με αναστάτωση η συνεδρίαση του Σάνχεδριν;

¹⁹ Η δήλωση του Παύλου δίχασε το Σάνχεδριν. Η αφήγηση αναφέρει: «Ξέσπασε . . . μεγάλη ταραχή, και ορισμένοι γραμματείς της παράταξης των Φαρισαίων σηκώθηκαν και άρχισαν να φιλονικούν άγρια, λέγοντας: “Εμείς δεν βρίσκουμε τίποτα κακό σε αυτόν τον άνθρωπο, αλλά αν του μίλησε πνεύμα ή άγγελος​—”». (Πράξ. 23:9) Και μόνο η υπόνοια ότι ίσως είχε μιλήσει άγγελος στον Παύλο ήταν απεχθής στους Σαδδουκαίους, οι οποίοι δεν πίστευαν στους αγγέλους! (Βλέπε το πλαίσιο «Οι Σαδδουκαίοι και οι Φαρισαίοι».) Η ένταση κλιμακώθηκε σε τέτοιον βαθμό ώστε ο Ρωμαίος χιλίαρχος διέσωσε άλλη μια φορά τον απόστολο. (Πράξ. 23:10) Ωστόσο, ο Παύλος κάθε άλλο παρά είχε διαφύγει τον κίνδυνο. Τι θα του συνέβαινε τώρα; Θα μάθουμε περισσότερα στο επόμενο κεφάλαιο.